Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

“Mugova kupura nkenye eyi”

“Mugova kupura nkenye eyi”

“Egova kuna kara muntu ogu a dili kuresa saitunga; ano evaya kuna kara muntu ogu a pura nkenye eyi a resa morwa yeeyi yina kara mosaitunga.”—August von Schlözer, munahistoli ntani mutjangi goMundovesi (1735-1809).

NOMVHURA 200 da ka pita, vantu kapi ngava pura nkenye eyi ngava tjanga mosaitunga. Nampili naina, kapi tatu vhuru kupura nkenye eyi atu resa ndi atu mono koIntaneta. Yikwakonentu kutuninkisa tu gwane usimbu nombudi dononzi. Nombudi dimwe usili, mulyo ntani nongwa, nye dimwe yimpempa, kwato mulyo ntani siponga. Eyi yiyo twa hepera kuhorowora nawa eyi atu resa. Apa vamwe ava paturura Intaneta, kuvhura va gazare asi mbudi kuna kara zousili morwa kuna kara koIntaneta ndi morwa kaume kawo ana zi va tumine. Kuvhura va pure nombudi nampili kapisi dousili. Nye Bibeli kuturondora asi: “Mugova kupura nkenye eyi, nye vanandunge kutakamesa nontambo dawo.”—Yisewe 14:15.

Munandunge ga lisiga negova eli ali pura nkenye eyi. Nsene asi ose vanandunge, ose ngatu takamesa nokupura tupu eyi tuna diva nawa-nawa asi usili. Kapi ngava tu kumbagera ndi tu pure nombudi doyimpempa edi atu resa koIntaneta, nampili di divikwe. Yisinke nayi ku vatera o kare munandunge? Pomuhowo lipura asi: ‘Mbudi ezi kuna tundu koruha roIntaneta rokuhuguvara ndi? Ndi koruha oku nkenye ogu na vhura kutjanga magano gendi, ndi kontundiliro za dira kudivikwa? Ruha rokuhuguvara roIntaneta kuna kulikida asi mbudi ozo yimpempa ndi?’ * Wa ha ku pukisa ‘ugova.’ (Yisewe 7:7) Nsene mbudi kwa kumoneka asi kapisi usili, yimo zina kara ngoso. Ntani hena, nsene to resa mbudi zokuswaukisa wopeke, gazara asi yilye na gwanena mo uwa nsene va zi hanesa ntani neyi muntu na harera zi lihane.

OVE KUTUMA NKENYE APA NOMBUDI EDI O GWANA NDI?

Vantu vamwe kutuma nombudi kovakwawo va hana kutara asi ado usili ndi va hana kugazara eyi nayi horoka konyima zokuzituma. Nampo awo kwa hara kulimonekesa ntani kwa hara kukara womuhowo kuhanesa nombudi. (2 Samwere 13:28-33) Nye munandunge kugazara omu nazi kundama wopeke. Pasihonena, kuvhura zi swaukise muntu ndi mbunga zongandi.

Mokumona asi ayo kuhepa siruwo nelituromo, muntu ogu ana tumu mbudi ozo nampo kapi ana divilisa asi azo usili. Age nampo ta gazara asi ava nava zi gwana nava yi rugana tupu. Nye nawo siruwo sawo mulyo. (Vaefeso 5:15, 16) Mevango lyokutuma mbudi tuna dili kudiva, nayi wapa kugazadara ko asi: “Nsene kuna kara nomasinganyeko, hansa ni zi dongonone!”

Lipura asi: ‘Ame nkenye apa kutumina wopeke nombudi edi ani gwana ndi? Ame na tumine rumwe mbudi zepuko ndi zoyimpempa wopeke eyi ya ninkisire nge ni pure egusiropo ndi? Kweli gumwe ga pura nge rumwe ni hageke kutumina wopeke nombudi ndi?’ Diworoka asi nsene vakaume woge va kara noaderesi zokoIntaneta, nawo kuvhura va ze koIntaneta, kapi va hepa evatero lyoge mokuvapaparera nombudi edi vana hara. Kapi vana hepa kugwana nombudi omu muna hamene masimwititi goyimpempa ndi novidiyo nomafano gomadona. Ayo kapi hena ya wapa kutuma makwateko ndi madidiliko goyiuyungwa. * Ntani diworoka asi nsene muntu a rugana epaparo lyamwene, pokupapara novelise nomalimbururo gokomapongo, nga gwanena mo uwa wounzi kupitakana kumutumina nombudi odo.

Ni tume mbudi ezi komuntu gongandi ndi?

Yisinke no rugana nsene o mona nombudi koIntaneta dokuswaura mbunga zaJehova? Nyokera po yimpempa oyo! Wa ha yi pura. Kapi ya wapa kutantera wopeke eyi ono resa nokupura ko magano gawo morwa tayi ninkisa mbudi zondona zi lihane unene. Nsene eyi ono mono koIntaneta kuna kukupa sinka, pura Jehova a ku pe unongo nokuuyunga novanavazinyetu va kura pampepo. (Jakopo 1:5, 6; Juda 22, 23) Ya ha tu tetukisa asi vantu kuvhura va uyunge yimpempa kutuhamena. Vantu kwa uyungire yimpempa kuhamena Jesus, ntani ga rondwere varongwa vendi asi nonkore dawo ngadi va hepeka ‘tadi va uyungire yoyidona nayinye moyimpempa-mpempa tupu.’ (Mateusa 5:11; 11:19; Johanesa 10:19-21) Nsene o munandunge ntani kugazara nawa, ngo yi dimburura nsene asi gumwe kuna kukumbagera.—Yisewe 2:10-16.

LIKIDA EFUMADEKO KWAVA WOPEKE

Kapi nayi wapa hena kutantera vanavazinyetu mbudi ezi tuna zuvhu. Poyiruwo yimwe kapi ya wapa kuhanesa nombudi nampili di kare asi dousili. (Mateusa 7:12) Pasihonena, kapisi nawa kutuma mbudi zondona kuhamena wopeke. (2 Vatesaronika 3:11; 1 Timoteusa 5:13) Nombudi dimwe dopahoramo. Nampo mbudi ozo ngava zi horora tupu konyima. Twa hepa kufumadeka etokoro lyawo dogoro vene ngava zi horore. Nsene tu hanesa mbudi ezi komeho zosiruwo kuvhura yi rete udona.

Naina, mbudi kuvhura kulihana usimbu, yi kare asi zousili ndi zoyimpempa, zomulyo ndi zokudira mulyo ntani zongwa ndi zosiponga. Nampili nsene o tumina muntu gumwe mbudi, age kuvhura a zi tumine vantu wovanzi monosekonde dongandi. Nyokera po kutuma usimbu nombudi kwankenye ogu wa diva. Nampili ngomu eharo ali ‘pura nayinye’ nokuhuguvara nayinye, kapisi tu kare vagova nokupura nkenye mbudi. (1 Vakolinte 13:7) Kapi tuna hara kupura yimpempa kuhamena mbunga zaJehova ndi vanavazinyetu ava twa hara. Diworoka asi ava ava tameke kuhanesa yimpempa kuhafesa Satana Muzonaguli, “guhyayo.” (Johanesa 8:44) Twa hepa kukara vanandunge nokugazara nawa omu natu ruganesa nombudi edi atu gwana nkenye ezuva. Ngomu za yi uyunga Bibeli asi: “Vantu wovahesi kugwana eyi ava rugana mougova wawo, nye vanandunge kuvafuta panondunge.”—Yisewe 14:18.

^ para. 4 Mwaza siruwo, mbudi kuvhura zi ya moneke hena nampili ngomu va zi nyokerere po asi yimpempa. Kuvhura va zi rundurure zi moneke ngwendi usili.

^ para. 8 Tara Yirugana yetu yoUhompa yaKudumogona 2010, “Kakende kepuro.”