Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

‘Muntu Wakadi Maana Wetejaña Mazu Ejima’

‘Muntu Wakadi Maana Wetejaña Mazu Ejima’

“Muntu wabulaña kutaña yipapilu yansañu wasupa, nawa muntu wetejaña nsañu yejima yatañañayi muchipapilu chansañu wasupa nankashi.”—August von Schlözer, wakuGerman mukwashimuna nsañu yanyaka nawa nsoneki (1735-1809).

KUBADIKA yaaka 200 yinahituhu antu etejeleña wanyi nsañu yejima yasonekeleñawu muyipapilu yansañu. Makonu twatela kwiteja wanyi nsañu yejima yitwatañaña nikumona haIntaneti. HaIntaneti hadi nsañu yayivulu nawa chinakupela kuyiwana muloña wayuma yinakutuñatuñawu. Nsañu yayivulu yalala, yalema nawa yinateli kutukwasha, ilaña yayivulu yakutwamba, yamukunkulwayi nawa yinateli kutwisha muwubanji. Dichi twatela kubabala hakutonda nsañu yakutaña. Muntu neyi natachiki kuzatisha Intaneti, wukutoñojoka nindi nsañu yalala muloña yidi haIntaneti hela hekwawu ibwambu dindi diyi wamutemeshela. Anateli nikwiteja nsañu yakutwamba. Bayibolu yatusoñamishaña nawu: ‘Muntu wakadi maana wetejaña mazu ejima, ilaña muntu wadihoñeshaña mumuchima watalaña chachiwahi mwakuyayi.’—Yishimu 14:15.

Neyi muntu wasupa wanyi nawa wekala namaana dikwila nawu wababala. Neyi twikala ababala, tukwitejaña wanyi nsañu yakutwamba. Akatudimba wanyi kulonda twiteji nsañu yakutwamba yitukutaña haIntanet, hela chakwila antu amavulu anayiluki. Yumanyi yinateli kuyikwasha kwikala ababala? Chatachi, dihulenu nenu: ‘Iyi nsañu yinafumi hawebusayiti yetejawu kunfulumendi nawa ayikuhwelela? Indi kwiji yinafumi hawebusayiti yetejaña muntu wejima kusonekahu hela muneluki wanyi kuyinafumi? Webusayiti yakuhwelela antu yinahoshi dehi nawu iyi nsañu yakutwamba?’ * (Talenu tumazu twaheshina.) Dichi zatishenu “Maana.” (Yishimu 7:7) Neyi nsañu yinakumwekana nawu yakutwamba, mwalala yakutwamba. Neyi mutaña nsañu yakutwamba, dihulenu neyi kudi muntu wukuhetelamu chimwatandisha iyi nsañu nichikuletesha muyitandishi.

MWATUMAÑA MA E-MELU IMUNATAMBWILI?

Antu amakwawu atumaña nsañu yinatambwiluwu chakubula kwiluka neyi yalala hela chakadi kutoñojoka yuma yinateli kufumamu neyi atuma. Hadaha anakukeña hohu nawu ayimoni kudi antu nawa ekali atachi kushimuna nsañu. (2 Samweli 13:28-33) Ilaña muntu wababala watoñojokaña kukala kunateli kumwekana. Chakutalilahu, kutwamba kunateli kutamisha ijina damuntu hela dakuloñesha.

Muntu wunakutemesha nateli kutala wanyi neyi nsañu yalala hela nehi muloña chikumusendela mpinji. Wukutoñojoka nindi antu akutambwila diwu akwila mwenimu. Ilaña niwena adana mpinji. (Aefwesesa 5:15, 16) Dichi chatela tutemeshi nsañu yitunabuli kwiluka chiwahi, chikuwaha neyi tutoñojoka netu, “Neyi inakujinoka natela kutemesha wanyi!”

Dihulenu nenu: ‘Natumaña ma e-emelu inatambwilaña? Nadanakenahu dehi kudi antu inatemeshelahu nsañu yinabuli kuyikundama hela yakutwamba? Kuduhu muntu wankanishahu dehi kumutemeshela ma e-melu?’ Anukenu nenu neyi akwenu adi na e-melu niwena anateli kuzatisha Intaneti kuwana nsañu chatela muyitemesheleña. Anakukeña kutambwila wanyi ma e-melu amavulu mudi nsañu yakusehesha, mavidiyo hela mafwato. Chatama kutemesha mpanji yaBayibolu yakukwata hela yikuma yejima yimunasoneki. * (Talenu tumazu twaheshina.) Mwatela kwanuka cheñi nenu muntu nateli kuhetelamu nankashi neyi yasandujola yomweni, kutala mavasi amuBayibolu hela kuloñesha yomweni nsañu yakwakula hakupompa.

Nitemeshi iyi e-melu kudi akwetu?

Munateli kwila ñahi neyi mumona nsañu yakutwamba haIntaneti yinakuhosha hakuloñesha kwaYehova? Lekenu kuyitaña hohenohu! Bayi mwiteja nenu yalala. Dichi bayi mutemeshela akwenu nsañu yimunatañi hela kuyihula chinakutoñojokawuku, muloña nsañu yakutwamba yikusweja kutanda. Neyi nsañu yimunamoni haIntaneti yinayineñeshi, lombenu maana kudi Yehova nawa hoshenu nawamanakwetu apama. (Yakoba :5, 6; Yuda 22, 23) Twatela kuhayama wanyi antu chatutwambilañawu. Antu adiña nakumutwambila Yesu, nawa wasoñamishili atumbanji twindi nindi akayikabishaña kudi ayilumbu jawu “nikuyitwambila.” (Matewu 5:11; 11:19; Yowanu 10:19-21) Neyi mwababala nawa mwatoñojokaña chiwahi, mukwilukaña nenu muntu nakutwamba nawa nakukeña kudimba antu.—Yishimu 2:10-16.

LEMESHENU ANTU

Twatela kubabala cheñi hakushimuna nsañu yawamanakwetu hela yuma yamwekeni yitunatiyi. Mpinji yikwawu chatama kushimuna nsañu hela chakwila tuneluki netu yalala. (Matewu 7:12) Chakutalilahu, chatama kutandisha nsañu yatama hadi amanakwetu kudi antu acheñi. (2 Atesalonika 3:11; 1 Timotewu 5: 13) Nsañu yikwawu yinateli kwikala yakujinda. Hadaha anakukeña akashimuni oyu nsañu kumbidi hela munjila yinakeñuwu. Dichi tukumwekesha netu twalemesha akwetu neyi tubula kushimuna nsañu henohu aweni kanda ashimuni. Tunateli kuleta kukala kweneni neyi tushimuna nsañu henohu yomweni kanda.

Makonu, nsañu yinateli kwenda swayi, chili yalala hela yakutwamba, chili yalema hela yamukunkulwayi, chili yikutukwasha hela yikutwisha muwubanji. Hela mutemesha kudi muntu wumu, ona muntu nateli kutemesha kudantu mukaayi kejima mumasekodi hohu. Dichi bayi mutemesha nsañu hohenohu kudi antu imweluka. Hela chakwila kukeña “kwetejaña yuma yejima,” bayi twikala asupa nakwiteja nsañu yejima yitunatiyi. (1 Akorinda 13:7) Twaketeja wanyi nsañu yejima yakutwamba niyuma yatama yahoshañawu antu hakuloñesha kwaYehova nihadi amanakwetu itwakeña. Anukenu nenu antu atachikaña kutandisha kutwamba amutiyishaña Satana Diyabolu kuwaha, muloña yena “hitata yachu.” (Yowanu 8:44) Dichi twikalenu ababala nikutoñojoka chiwahi hachitwamonaña nsañu yayivulu yitwatambwilaña. Neyi chochahosha Bayibolu, “abula maana aswanaña wusupi; ilaña adihoñeshaña mumuchima ayivwikaña chibañula chakwiluka.”—Yishimu 14:18.

^ Chimwahita mpinji nsañu anateli kuyishimuna cheñi hela chakwila hatachi yadiña yakutwamba. Anateli kuyihimpa chanti kulonda yimwekani neyi yalala.

^ Talenu “Chikasha chamalwihumuMumudimu wetu waWanta waApril 2010.