Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

‘Kanga enginya atetawɔka ɛtɛkɛta tshɛ’

‘Kanga enginya atetawɔka ɛtɛkɛta tshɛ’

“Kanga enginya ekɔ onto lahadiaka jurnalɛ; onto loleki enginya ele ɔnɛ latetawɔka kɛnɛ tshɛ kadiande l’ɔtɛ w’ɔnɛ tɔ fundama lo jurnalɛ.” —August von Schlözer, ombewi w’ɛkɔndɔ ndo ofundji w’ose Allemagne (1735-1809).

AMBETA ɛnɔnyi ndekana 200 wele anto kondjaɛkɛka l’oseka dikambo tshɛ diakafundamaka lo tojurnalɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, aha oseka dikambo tshɛ diadaso kana diɛnaso l’Ɛtɛrnɛtɛ mbahombaso mbetawɔ. Lokema la nsango tanemaka l’Ɛtɛrnɛtɛ ndo tshulatshula dia nshi nyɛ tokimanyiyaka dia ndjitana aha la okakatanu. Nsango efula yekɔ mɛtɛ, ohomba, ndo bu kɔlɔ koko efula kayɔ yekɔ kashi, bu la nɛmɔ, ndo yekɔ waale. Diakɔ diele, sho pombaka nsɔna la shɛnɔdi kɛnɛ kadiaso. Etena katatɛ anto amɔtshi nkamba l’Ɛtɛrnɛtɛ, vɔ mbeyaka mfɔnya ɔnɛ losango lɔmɔtshi lambotomba lɔ pombaka monga mɛtɛ paka nɛ dia lekɔ l’Ɛtɛrnɛtɛ kana l’ɔtɛ w’ɔnɛ ɔngɛnyi awɔ ɔmɔtshi mbatomelɔ lo mesajɛ. Vɔ mbeyaka mbetawɔ ɔkɔndɔ ɔmɔtshi oyadi kaanga vɔ wekɔ wa lotshula. Koko, Bible tɔhɛmɔlaka ɔnɛ: ‘Kanga enginya atetawɔka ɛtɛkɛta tshɛ, koko kanga kɛsɔ atokanaka yimba lo ena tshɛ katakolande.’—Tukedi 14:15.

Kanga kɛsɔ tshikitana la kanga enginya, shiy’esombe latetawɔka akambo tshɛ wokande. Etena keso la kɛsɔ, sho mongaka la yambalo ndo mbetawɔka paka kɛnɛ keyaso ɔnɛ kekɔ mɛtɛ. Hatotokesama ndo hatotetawɔ ɔkɔndɔ wa kashi wadiaso l’Ɛtɛrnɛtɛ, kaanga woho akɔna tshɛ wambowekɔnɛ. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia monga kanga kɛsɔ? Ntondotondo, yambola ɔnɛ: ‘Onde ɔkɔndɔ akɔ ndja oma lo sitɛ keyama le lɛɛta, kana kakokaso mbɛkɛ otema? Kana vɔ ndja oma lo sitɛ kasha onto tshɛ lotshungɔ la mfunda lokanyi lande, kana oyadi kaanga oma lo kiɔkɔ mɔtshi yaheyama ɔtɛ l’ekolo? Onde sitɛ ka mbɛkɛ otema kambɛnyaka ɔnɛ ɔkɔndɔ akɔ wekɔ kashi?’ * (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) Ɔnkɔnɛ, onga la ‘ekanelo k’ɔlɔlɔ.’ (Tukedi 7:7) Naka losango lɔmɔtshi mɛnamaka oko halokoke mbetawɔma, kete ondo ngasɔ mbediɔ. Nto, etena kadiayɛ losango la kɔlɔ lendana l’anto akina, nkana yimba ɔnɛ onto akɔna ayokondja waahɔ naka ɔkɔndɔ ɔnɛ wambekɔnɛ ndo lande na kele onto ɔmɔtshi nangaka mbodianganya.

ONDE MBALA TSHƐ WƐ NDEKIYƐKA ANTO AKINA MESAJƐ WAKOTOMƐWƆ?

Anto amɔtshi mbeyaka ndekiyɛ anto wafundanɛwɔ la wɔ losango lɔmɔtshi aha la nsɛdingola kana ɔkɔndɔ akɔ wekɔ mɛtɛ kana aha la nkanyiya lo kɛnɛ kendana la etombelo wakoka monga l’ɔkɔngɔ wa vɔ litoma. Ondo paka l’ɔtɛ wa vɔ kombolaka tena tshɛ nkotola yambalo y’anto ndo nangaka monga anto wa ntondo wahandjola losango. (2 Samuele 13:28-33) Koko, kanga kɛsɔ atokanaka yimba lo kɛnɛ kendana la etombelo wa kɔlɔ wakoka ndja oma lo dikambo sɔ. Ɛnyɛlɔ, lɔ kokaka ndanya lokumu l’onto kana okongamelo ɔmɔtshi.

Onto latomanɛ losango mbeyaka monga ko hasadi eyangelo dia mbeya kana lɔ lekɔ mɛtɛ nɛ dia dikambo sɔ mbɔsaka wenya ndo wolo. Nde kanyiyaka tsho ɔnɛ wanɛ wayolongola mesajɛ ande mbakoka nsala dikambo sɔ. Ko tete le, ndo wenya awɔ mbele ohomba efula. (Ɛfɛsɔ 5:15, 16) Ɔnkɔnɛ, lo dihole dia tomanɛ nsango yeso bu l’eshikikelo lɔkɔ, ayoleka ɔlɔlɔ sho nkana yimba ɔnɛ: “Naka dimi liengengaka, kete dimi pombaka lidimola!”

Yambola ɔnɛ: ‘Onde mbala tshɛ dimi ndekiyɛka anto akina mesajɛ watomɛwɔ? Onde dimi latalɔmbaka anto watomofundanɛka la wɔ mesajɛ edimanyielo l’ɔtɛ wakamaatomɛ losango la kashi kana la djimbiya? Onde onto ɔmɔtshi atambitɛka dia dimi ntshika mbolekiyɛka mesajɛ?’ Ohɔ dia naka angɛnyi ayɛ wekɔ la mesajɛ, vɔ koka nkamba nto l’Ɛtɛrnɛtɛ ndo hawotonga l’ohomba w’ekimanyielo kayɛ dia nyanga akambo wakotola yambalo yawɔ. Vɔ hawokombola nongola lokema la mesajɛ lele l’ɛkɔndɔ wa tɔsɛkɛsɛkɛ, tovidɛo, kana esato. Ekɔ nto dui di’enginya dia ndekiyanɛ akambo wakadjama l’eshinga kana nɔtɛ y’elembetshielo w’asawo wa lo Bible. * (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) Ndo ohɔ dia naka onto ndjasalɛ eyangelo ande hita, nyanga avɛsa wa lo Bible kana ndjalɔngɔsɔlɛ ekadimwelo wa nde ntotsha lo nsanganya, kete nde ayoleka nkondja waahɔ oleki w’ɔnɛ w’oma lo akambo wakayotomɛ lo dikambo diakɔ.

Onde dimi pombaka ndekiyɛ onto okina mesajɛ ɔnɛ?

Akokayɛ nsala naka wɛ ambɛna mesajɛ ɔmɔtshi l’Ɛtɛrnɛtɛ wata awui wa kashi k’efula lo kɛnɛ kendana l’okongamelo wa Jehowa? Dimolawɔ mbala kakɔ ɔtɔi! Towetawɔke. Hatonga dikambo dia lomba wɛ mbutɛ anto akina kɛnɛ kakayadisha ndo kana mbambola lokanyi lawɔ nɛ dia dikambo sɔ koka nyomoleka dianganya losango lakɔ la kɔlɔ. Naka dikambo dimɔtshi diakayɛnyi l’Ɛtɛrnɛtɛ diambokosha lonyangu, lɔmba Jehowa lomba ndo tɛkɛta l’anangɛso amɔtshi wambotshunda lo nyuma. (Jakɔba 1:5, 6; Judɛ 22, 23) Hatohomba kashimɔ di’anto mbuta akambo wa kashi lo dikambo diaso. Anto wakate awui wa kashi lo dikambo diaki Yeso ndo nde akahɛmɔla ambeki ande ɔnɛ atunyi awɔ wayowasoya ndo ‘wayowamamatanyɛ weho tshɛ w’akambo wa kɔlɔ.’ (Mateo 5:11; 11:19; Joani 10:19-21) Diakɔ diele, naka wɛ ekɔ la lomba ndo kanyiyaka la yambalo tshɛ, kete wɛ ayonga l’akoka wa mbishola etena kata onto ɔmɔtshi awui wa kashi ndo kasalande dia nkesa anto akina.—Tukedi 2:10-16.

ONGA LA DILƐMIƐLƆ OTSHA LE ANTO AKINA

Sho pombaka ndjalama nto lo kɛnɛ kendana la dianganya nsango yendana l’anangɛso kana dianganya akambo wakawahomana lawɔ wakatoke. Ekɔ tena dimɔtshi diahatonga dimɛna kana djembetelo ya ngandji dia dianganya losango oyadi kaanga lɔ lekɔ mɛtɛ. (Mateo 7:12) Ɛnyɛlɔ, bu dui dia ngandji kana di’ekeketshelo dia ndekiyanɛ nsango ya kɔlɔ yendana l’anto akina. (2 Tɛsalɔnika 3:11; 1 Timɔte 5:13) Ndo nsango mɔtshi mbeyaka monga ya sheke. Anto mbeyaka nkombola ndjoshola nsango yakɔ l’ɔkɔngɔ diko kana lo yoho kina ya shikaa. Ɔnkɔnɛ, sho pombaka nɛmiya lotshungɔ lawɔ la nshikikɛ etena ndo woho wayowolieyanya. Lo mɛtɛ, naka tayotɛ anto nsango shɔ la ntondo ka wonya, kete tayowasalɛ kɔlɔ k’efula.

Ɛlɔ kɛnɛ, losango lɔmɔtshi koka diangana esadi esadi wa mamba, oyadi lekɔ mɛtɛ kana kashi, l’ohomba kana l’anyanya lele bu waale kana la waale. Oyadi kaanga wɛ tomɛ onto ɔtɔi mesajɛ, onto akɔ koka mbolekiya le anto akina wa l’andja w’otondo paka lo sekɔndɛ ngana tsho. Ɔnkɔnɛ, nshika ntanga l’ohemba wa ndekiyanɛ nsango esadi esadi ndo le oseka onto tshɛ leyayɛ. Kaanga mbele ngandji “mbetawɔka akambo tshɛ” ndo hakananɛ kɔlɔ, sho hatohombe monga akanga wa dinginya lo mbetawɔ oseka losango tshɛ ndo ɔkɔndɔ washa ɔngɛnɔngɛnɔ. (1 Kɔrɛtɔ 13:7) Ndo sho hatohombe pondjo mbetawɔ akambo wa kashi kana akambo wa lohetsho wendana l’okongamelo wa Jehowa ndo anangɛso tshɛ walangaso. Tohɔ dia wanɛ watatɛ ndo wadianganya kashi shɔ wekɔ lo ngɛnyangɛnya Satana Diabolo “she kashi.” (Joani 8:44) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tonge akanga wa tɔkɛsɔ ndo tokanake nshi tshɛ yimba la yambalo tshɛ lo kɛnɛ kendana la woho wakambaso la lokema la nsango yalongolaso lushi tshɛ. Oko wata Bible ɔnɛ: ‘Weomombe wayokita awui w’enginya, koko akanga wa kɛsɔ wayɔlɔtshama la ewo.’—Tukedi 14:18.

^ od. 4 Lo tena dimɔtshi, ɔkɔndɔ ɔmɔtshi mbeyaka nyomɔkɔndwama nto kaanga wakokamaka ɔnɛ wekɔ kashi lo nshi yakete. Vɔ mbeyaka tshikitanyema yema dia vɔ mɛnama ɔnɛ wekɔ mɛtɛ.

^ od. 8 Enda Olimu aso wa Diolelo, wa Ngɔndɔ ka nɛi 2010, lo “Ekadimwelo lo ambola anyu.”