Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Anɛ O “Suɔ O Nyɛmi Nɔmlɔ Kaa Bɔ Nɛ O Suɔ Mo Nitsɛ O He” ɔ Lo?

Anɛ O “Suɔ O Nyɛmi Nɔmlɔ Kaa Bɔ Nɛ O Suɔ Mo Nitsɛ O He” ɔ Lo?

“Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he.”MATEO 22:39.

LAHI: 25, 36

1, 2. Mɛni Ngmami ɔ de nɛ tsɔɔ kaa suɔmi he hia?

SUƆMI ji Yehowa Mawu su titli. (1 Yohane 4:16) Yesu Kristo nɛ ji Mawu nibɔ níhi tsuo a kpɛti tɛte ɔ kɛ e Tsɛ ɔ hi si ngɛ hiɔwe jeha ayɔ akpehi abɔ, nɛ e na kaa Yehowa Mawu ngɛ suɔmi nitsɛnitsɛ. (Kolose Bi 1:15) Benɛ Yesu ngɛ hiɔwe kɛ benɛ e ba zugba a nɔ tsuo ɔ, e je suɔmi nɛ ɔ nɔuu kpo. Enɛ ɔ he je ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ Yesu maa ye wa nɔ ngɛ suɔmi mi daa.

2 Benɛ nɔ ko bi Yesu kaa mlaa a te nɔ́ nɛ pe kulaa nɛɛ ɔ, Yesu ha lɛ heto ke: ‘“Suɔ Yehowa, o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa tsuo, kɛ o juɛmi tsuo.” Enɛ ɔ ji kekleekle mlaa, kɛ mlaa nɛ kle pe kulaa. Mlaa nɛ nyɛɛ se ɔ hu ngɛ kaa jã kɛ̃: “Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he.”’Mateo 22:37-39.

3. Mɛnɔ ji wa “nyɛmi nɔmlɔ”?

3 E he hia nɛ wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nihi tsuo. Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ Yehowa kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ. Se mɛnɔ ji wa “nyɛmi nɔmlɔ”? Ke o sɛ gba si himi mi ɔ, lɛɛ o nyɛmi nɔmlɔ nɛ su o he pe kulaa ji o huno ɔ loo o yo ɔ. Wa nyɛmi nɔmlɔ hu ji nyɛmimɛ nɛ waa kɛ mɛ ngɛ asafo ɔ mi, kɛ nihi nɛ wa fiɛɛɔ kɛ haa mɛ ɔ. Ngɛ munyu nɛ ɔ mi ɔ, wa maa kase blɔ nɛ wa maa gu nɔ kɛ je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmi nɔmlɔ.

MOO SUƆ O HUNO Ɔ ALOO O YO Ɔ

4. E ngɛ mi kaa adesahi yi mluku mohu lɛɛ, se mɛni he je nɛ gba si himi ma nyɛ maa ye manye ɔ?

4 Yehowa bɔ Adam kɛ Hawa nɛ e pee mɛ nɔ kɛ e yo. Enɛ ɔ ji kekleekle gba si himi. Mawu suɔ kaa a bua nɛ jɔ ngɛ a gba si himi ɔ mi, konɛ a fɔ babauu nɛ a hyi zugba a nɔ tsuo. (1 Mose 1:27, 28) Se benɛ a gbo Yehowa nɔ tue se ɔ, a gba si himi ɔ puɛ, nɛ a ngɔ yayami kɛ gbenɔ kɛ sã wɔ tsuo. (Roma Bi 5:12) Se kɛ̃ ɔ, mwɔnɛ ɔ, gba si himi ma nyɛ maa ye manye. Yehowa nɛ ji gba si himi Sisi Tolɔ ɔ ngɔ ga womi kpakpa kɛ ha hunomɛ kɛ yigbayihi ngɛ Baiblo ɔ mi.Kane 2 Timoteo 3:16, 17.

Yehowa suɔ kaa hunomɛ nɛ a pee wekuyihi nɛ a ngɛ suɔmi

5. Kɛ suɔmi he hia ngɛ gba si himi mi ha kɛɛ?

5 Baiblo ɔ tsɔɔ kaa loko bua jɔmi maa hi waa kɛ nihi wa kpɛti ɔ, e he hia nɛ wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. Enɛ ɔ he hia wawɛɛ ngɛ gba si himi mi. Bɔfo Paulo tsɔɔ bɔ nɛ suɔmi nitsɛnitsɛ ngɛ ha. E de ke: “Suɔmi toɔ e tsui si, nɛ e mi mi hi. Suɔmi hɛ kɔɛ; e fĩɛ nɛ e pee we pupuupu. Suɔmi pee we níhi nɛ sɛ́; e fo we lɛ nɔ kake too e nɔ́ mi; e mi mi wui la, nɛ e kɛ nɔ ko tɔmi wui e mi. Suɔmi nya we nɔ́ yayami he; anɔkuale mohu he nɛ e nyaa. Suɔmi haa nɔ toɔ tsui si ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi. E haa nɔ heɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ yeɔ; e ngɔɔ e hɛ ngɔ fɔɔ Mawu nɔ, nɛ e miaa e hɛ mi ngɛ níhi tsuo mi. Suɔmi se pui gblegbleegble.” (1 Korinto Bi 13:4-8) Ke wa susu Paulo munyu nɛ ɔ he nɛ waa kɛ tsu ní ɔ, bua jɔmi ma nyɛ maa hi wa gba si himi ɔ mi.

Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ nɔ́ nɛ ke wa pee ɔ, wa gba si himi maa ye manye (Hyɛ kuku 6, 7)

6, 7. (a) Mɛni 1 Korinto Bi 11:3 ɔ de? (b) Kɛ e sa kaa huno nɛ e ji Kristofo no kɛ e yo nɛ hi si ha kɛɛ?

6 Yehowa tsɔɔ nɔ nɛ e sa kaa e pee weku ɔ yi. Paulo de ke: “I suɔ nɛ nyɛɛ nu sisi kaa Kristo ngɛ he wami ngɛ nyumuhi tsuo a nɔ kaa bɔ nɛ nyumu ji yi kɛ ha e yo, nɛ Mawu hu ji yi kɛ ha Kristo ɔ.” (1 Korinto Bi 11:3) Se Yehowa suɔ kaa hunomɛ nɛ a pee wekuyihi nɛ a ngɛ suɔmi. E sume nɛ a pee nihi nɛ a yi mi wa, aloo a sane he wa. Yehowa nitsɛ hu ji Yi. E mi mi jɔ nɛ e fo we lɛ pɛ e nɔ́ mi. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu ngɛ bumi kɛ ha Mawu nɔ yemi nɛ suɔmi ngɛ mi ɔ. E de ke: “I suɔ Tsɛ ɔ.” (Yohane 14:31) Kaa Yehowa yi mi wa a, jinɛ Yesu bua ko jɔɛ e nɔ yemi ɔ he.

7 E ngɛ mi kaa huno ɔ ji weku ɔ yi mohu lɛɛ, se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ e bu e yo ɔ. (1 Petro 3:7) Mɛni huno ko ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa e buu e yo? E ma nyɛ ma susu e yo ɔ hiami níhi a he, nɛ ní komɛ ngɛ nɛ ke yo ɔ bua jɔ he ɔ, e sa nɛ e kplɛɛ nɔ ha lɛ. Baiblo ɔ de ke: “Nyɛ hunomɛ, nyɛɛ suɔ nyɛ yi ɔmɛ kaa bɔ nɛ Kristo hu suɔ asafo ɔ, nɛ e ngɔ lɛ nitsɛ e wami ngɔ ha ngɛ e he ɔ.” (Efeso Bi 5:25) Niinɛ, Yesu ngɔ e wami kɛ ha ngɛ e se nyɛɛli ɔmɛ a he. Ke huno ɔ ji yi nɛ ngɛ suɔmi kaa Yesu ɔ, e be yee ha e yo ɔ kaa e maa suɔ lɛ nɛ e maa bu lɛ. Ke huno ɔ mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ ko he ɔ, e be yee ha yo ɔ kaa e ma fĩ se.Kane Tito 2:3-5.

MO NÁ SUƆMI KƐ HA NYƐMIMƐ

8. Kɛ e sa kaa waa na wa nyɛmimɛ Odasefohi ha kɛɛ?

8 Mwɔnɛ ɔ, nimli ayɔ akpehi abɔ ngɛ Yehowa sɔmɔe ngɛ je ɔ mi tsuo. A ji wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. Kɛ e sa kaa waa na mɛ ha kɛɛ? Baiblo ɔ de ke: “Waa pee nihi tsuo kpakpa daa, titli ɔ, nihi nɛ waa kɛ mɛ hɛɛ hemi kɛ yemi kake ɔ.” (Galatia Bi 6:10; kane Roma Bi 12:10.) Bɔfo Petro ngma kaa ke wa ‘yeɔ anɔkuale tsɔɔmi’ ɔ nɔ ɔ, e sa nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ wa ná ‘suɔmi kpakpa ha wa nyɛmimɛ.’ Jehanɛ hu ɔ, Petro de e nyɛmimɛ Kristofohi ke: “Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa ji kaa nyɛɛ suɔ nyɛ he saminya.”1 Petro 1:22; 4:8.

9, 10. Mɛni he je nɛ kake peemi ngɛ Mawu we bi a kpɛti ɔ?

9 Yehowa asafo ɔ nɛ ngɛ je kɛ wɛ ɔ je ekpa kulaa. Mɛni he je? Ejakaa suɔmi nitsɛnitsɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa kpɛti. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, akɛnɛ wa suɔ Yehowa nɛ wa yeɔ e mlaa amɛ a nɔ he je ɔ, e kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ. Mumi klɔuklɔu ɔ ji he wami nɛ pe he wamihi tsuo ngɛ je mluku ɔ mi. Mawu mumi ɔ yeɔ bua wɔ nɛ kake peemi hiɔ waa kɛ nyɛmimɛ ngɛ je kɛ wɛ ɔ wa kpɛti.Kane 1 Yohane 4:20, 21.

10 Paulo ma nɔ mi kaa e he hia nɛ suɔmi nɛ hi Kristofohi a kpɛti. E ngma ke: “Nyɛ ha nɛ a na subai nɛ ɔmɛ ngɛ nyɛ he kaa tade nɛ nyɛ wo: mi mi jɔmi, mɔbɔ nami, he si bami, kpoo peemi kɛ tsui si tomi. Ke nɔ ko kɛ e nyɛmi ngɛ sane ko ɔ, nyɛɛ na ha nyɛ sibi, nɛ nyɛ kɛ pa nyɛ he kaa bɔ nɛ Nyɔmtsɛ ɔ hu ngɔ nyɛ he yayami ngɔ pa nyɛ ɔ. Enɛ ɔmɛ tsuo se ɔ, nyɛ ha suɔmi nɛ pee kaa tade nɛ nyɛ wo, ejakaa suɔmi ngɛ kaa kpa nɛ fiɔ níhi tsuo ngɔ peeɔ kake, nɛ lɛ tsuo peeɔ pɛ.” (Kolose Bi 3:12-14) E ngɛ mi kaa wa je he slɔɔtoslɔɔtohi mohu lɛɛ, se suɔmi nɛ ngɛ kaa “kpa nɛ fiɔ níhi tsuo ngɔ peeɔ kake, nɛ lɛ tsuo peeɔ pɛ” ɔ, ngɛ wa kpɛti!

Suɔmi kɛ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa Odasefohi a kpɛti ɔ ha nɛ nihi naa kaa a ji Kristo se nyɛɛli anɔkualetsɛmɛ, nɛ mɛ ji nihi nɛ Mawu ha nɛ a ngɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a fiɛɛe ngɛ je ɔ mi tsuo

11. Kɛ nihi le Mawu we bi ha kɛɛ?

11 Suɔmi nitsɛnitsɛ kɛ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa sɔmɔli a kpɛti ɔ ha nɛ nihi le mɛ kaa a jami ɔ ji anɔkuale. Yesu de ke: “Ke nyɛ suɔ nyɛ sibi ɔ, kɛkɛ nɔ tsuaa nɔ maa le kaa ye kaseli ji nyɛ.” (Yohane 13:34, 35) Bɔfo Yohane hu de ke: “Slɔɔto titli nɛ ngɛ Mawu bimɛ, kɛ Abosiami bimɛ a kpɛti ji nɛ ɔ nɛ. Nɔ tsuaa nɔ nɛ pee we nɔ́ nɛ da, aloo nɔ nɛ sume e nyɛmi ɔ, pi Mawu bi ji lɛ. Sɛ gbi ɔ nɛ nyɛ nu kɛ je sisije ɔ ji kaa waa suɔ wa sibi.” (1 Yohane 3:10, 11) Suɔmi kɛ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa Odasefohi a kpɛti ɔ ha nɛ nihi naa kaa a ji Kristo se nyɛɛli anɔkualetsɛmɛ. Mɛ ji nihi nɛ Mawu ha nɛ a ngɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a fiɛɛe ngɛ je ɔ mi tsuo.Mateo 24:14

A NGƐ “NIMLI ASAFO” KO NYA BUAE

12, 13. Mwɔnɛ ɔ, mɛni “nimli asafo” ɔ ngɛ pee, nɛ mɛni si himi e be kɛe nɛ a ma ná?

12 Yehowa sɔmɔli fuu nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ piɛɛ “nimli asafo” nɛ a je je ma slɔɔtoslɔɔtohi a nɔ ɔ a he, nɛ a tsɔɔ kaa a fĩ Matsɛ Yemi ɔ se. “Haomi kpetekpleenyɛ ɔ, nimli nɛ ɔmɛ ji ni nɛmɛ nɛ gblee mi kɛ be slɔkee. A fɔ a tade ɔmɛ a he, nɛ a ha nɛ a hiɛ futaa ngɛ To bi ɔ muɔ ɔ mi.” A pee enɛ ɔ kɛ gu hemi kɛ yemi nɛ a ná ngɛ Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ mi ɔ nɔ. “Nimli asafo” nɛ ɔ suɔ Yehowa kɛ e Bi ɔ, nɛ a sɔmɔɔ Yehowa “nyɔ kɛ pia.”Kpojemi 7:9, 14, 15.

13 E be kɛe nɛ Mawu ma kpata je yaya nɛ ɔ hɛ mi ngɛ “haomi ngua” a mi. (Mateo 24:21; kane Yeremia 25:32, 33.) Se Yehowa maa bu e sɔmɔli a he kɛ sɛ je ehe ɔ mi, ejakaa e suɔ mɛ. Kaa bɔ nɛ e wo si maa pee jeha 2,000 nɛ be ɔ, e “ma tsu a hɛ mi vo nyu tsuo. Nɔ ko be gboe hu; nɔ ko be kɔmɔ yee hu; nɔ ko be ya foe hu, nɛ nɔ ko be nɔ́ nae hu.” Anɛ o ngɛ blɔ hyɛe kaa o maa hi si ngɛ Paradeiso ɔ mi benɛ yayami peemi, nɔ́ nami kɛ gbenɔ se maa po ɔ lo?Kpojemi 21:4.

14. Kɛ nimli asafo ɔ he hiɛ ha kɛɛ mwɔnɛ ɔ?

14 Nyagbe ligbi ɔmɛ je sisi ngɛ jeha 1914 ɔ mi. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Mawu sɔmɔli maa pee 5,000 pɛ nɛ a ngɛ. Akɛnɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ ɔ suɔ nɔmlɔ, nɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ hu yeɔ bua mɛ he je ɔ, e ngɛ mi kaa a he pi lɛɛ se a nyɛ nɛ a fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a ngɛ kahi nɛ a kɛ kpe ɔ tsuo se. Mɛni je jã nɛ a pee ɔ mi kɛ ba? Mwɔnɛ ɔ, a ngɛ nimli asafo nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa hi zugba a nɔ kɛ ya neneene ɔ nya buae. Wa ngɛ Odasefohi maa pee 8,000,000 ngɛ asafohi nɛ hiɛ pe 115,400 a mi ngɛ je kɛ wɛ. Yibɔ nɛ ɔ ngɛ nɔ puee daa jenanɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ jeha 2014 sɔmɔmi jeha a mi ɔ, a baptisi Odasefohi ehehi nɛ hiɛ pe 275,500. Ngɛ akɔtaa bumi nya a, daa otsi ɔ, a baptisiɔ nihi maa pee 5,300.

15. Mwɔnɛ ɔ, mɛni asafo ɔ peeɔ konɛ nihi fuu nɛ a nu sane kpakpa a?

15 Ke wa hyɛ nimli abɔ nɛ a fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ mɛ ɔ, e ngɛ nyakpɛ. Mwɔnɛ ɔ, a peeɔ asafo ɔ womihi ngɛ gbihi nɛ a hiɛ pe 700 mi. Hwɔɔmi Mɔ ɔ ji womi tɛtlɛɛ nɛ a gbaa ha nihi pe kulaa ngɛ je ɔ mi. Daa nyɔhiɔ ɔ, a peeɔ Hwɔɔmi Mɔ nɛ hiɛ pe 52,000,000 ngɛ gbihi 247 mi. Nɛ a tsɔɔ wa Baiblo kasemi womi nɛ ji Mɛni Tutuutu Ji Baiblo ɔ Tsɔɔmi? ɔ sisi kɛ ya gbihi nɛ hiɛ pe 250 mi. Kɛ ba si piɔ ɔ, womi nɛ ɔ yibɔ nɛ a pee ɔ hiɛ pe 200,000,000.

16. Mɛni ha nɛ Yehowa asafo ɔ yi ngɛ blie ɔ?

16 Yehowa asafo ɔ yi ngɛ blie, ejakaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi, nɛ wa kplɛɛ Baiblo ɔ nɔ kaa e ji Mawu Munyu. (1 Tesalonika Bi 2:13) Satan sume wa sane kulaa nɛ e teɔ si kɛ woɔ wɔ mohu lɛɛ, se loloolo ɔ, Yehowa ngɛ wɔ jɔɔe.2 Korinto Bi 4:4.

MO JE SUƆMI KPO KƐ TSƆƆ NIHI BE FƐƐ BE

17, 18. Kɛ Yehowa suɔ kaa waa na nihi nɛ a ja we lɛ ɔ ha kɛɛ?

17 E slo bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ngɛ wa sɛ gbi ɔ he ha. Ni komɛ buɔ wɔ tue nɛ ni komɛ hu sume wa sɛ gbi kulaa. Kɛ Yehowa suɔ kaa waa na nihi nɛ a ja we lɛ ɔ ha kɛɛ? Nihi a bua jɔ wa sɛ gbi ɔ he jio, a bua jɔɛ he jio, waa kɛ Baiblo ga womi tsuɔ ní. Baiblo ɔ de ke: “Ke nyɛɛ kɛ nihi ngɛ ní sɛɛe ɔ, nyɛ ha nɛ munyu nɛ maa je nyɛ nya a nɛ ngɔ kaa nɔ́ ko nɛ a wo lɛ ngo, nɛ nyɛɛ le bɔ nɛ nyɛ ma ha nɔ tsuaa nɔ munyu heto bɔ nɛ sa.” (Kolose Bi 4:6) Be fɛɛ be nɛ wa ma fã wa hemi kɛ yemi ɔ he ɔ, e sa nɛ waa pee jã “kɛ bu,” ejakaa wa suɔ wa nyɛmi nɔmlɔ.1 Petro 3:16.

18 Ke nihi a mi mi fu nɛ a kua wa sɛ gbi ɔ po ɔ, wa kaseɔ Yesu nɛ wa jeɔ suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmi nɔmlɔ. “Benɛ a ngɛ lɛ jɛe ɔ, lɛɛ e jɛ we nɔ ngɔ to we nane mi. Benɛ e ngɛ amanehlu nae ɔ, e gbíɛ nɔ ko.” Mohu ɔ, Yesu ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. (1 Petro 2:23) Enɛ ɔ he ɔ, be fɛɛ be ɔ, wa baa wa he si nɛ waa kɛ ga womi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ tsuɔ ní: “Nyɛ ko ngɔ yayami kɛ ma yayami nane mi, aloo jɛmi kɛ ma jɛmi nane mi. Ke nihi pee nyɛ yayami, loo a jɛ nyɛ ɔ, nyɛ de Mawu nɛ e gbaa mɛ mohu.”1 Petro 3:8, 9.

Ngɛ bɔ nɛ wa he nyɛli kɛ wɔ maa hi si ha tsuo se ɔ, e sa nɛ waa suɔ mɛ

19. Kɛ e sa kaa waa kɛ wa he nyɛli nɛ hi si ha kɛɛ?

19 Ke wa baa wa he si ɔ, lɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa yeɔ sisi tomi mlaa ko nɛ he hia nɛ Yesu kɛ ha wɔ ɔ nɔ. Yesu de ke: “Tse nyɛ nu nɛ a de ke, ‘Suɔ o huɛ, nɛ o nyɛ o he nyɛlɔ.’ Se imi lɛɛ i ngɛ nyɛ dee ke nyɛɛ suɔ nyɛ he nyɛli, nɛ nyɛɛ sɔle ha nihi nɛ waa nyɛ yi mi, konɛ nyɛɛ pee nyɛ Tsɛ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ bimɛ. Ejakaa e haa pu ɔ jee ngɛ nimli yayamihi, kɛ nimli kpakpahi a nɔ; nɛ e haa hiɔmi nɛɛ ha nihi nɛ peeɔ nɔ́ nɛ da, kɛ nihi nɛ peeɔ nɔ́ nɛ dɛ tsuo.” (Mateo 5:43-45) Ngɛ bɔ nɛ wa he nyɛli kɛ wɔ maa hi si ha tsuo se ɔ, e sa nɛ waa suɔ mɛ akɛnɛ Mawu sɔmɔli ji wɔ he je.

20. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa hwɔɔ se ɔ, nihi tsuo nɛ a maa hi zugba a nɔ ɔ maa suɔ Mawu kɛ a nyɛmi nɔmlɔ ha kɛɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

20 Be tsuaa be ɔ, e sa nɛ waa tsɔɔ kaa wa suɔ Yehowa kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ. Ke nihi teɔ si kɛ woɔ wɔ nɛ a bua jɔɛ wa sɛ gbi ɔ he po ɔ, wa yeɔ bua mɛ ke nɔ́ ko hia mɛ. Bɔfo Paulo ngma ke: “Nyɛ ko hɛɛ nɔ ko nɔ ko hiɔ. Hiɔ pɛ nɛ sa nɛ nyɛɛ hɛɛ nyɛ sibi ji suɔmi nɛ nyɛɛ kɛ maa suɔ nyɛ he. Ke nɔ ko suɔ e nyɛmi ɔ lɛɛ e ye mlaa a tsuo nɔ. Mlaa a nɛ deɔ ke, ‘Koo bɔ ajuama; koo gbe nɔmlɔ; koo ju; o hɛ ko kɔ̃ nɔ́ ko nɔ,’ kɛ ekpa komɛ nɛ piɛɛ he ɔ, lɛ tsuo kpiti pomi ji nɔ́ nɛ deɔ ke, ‘Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he’ ɔ nɛ. Ke o suɔ nɔ ko ɔ, o be lɛ yayami ko yayami ko pee. Ke o suɔ o nyɛmi ɔ, kɛkɛ pe o ye mlaa a tsuo nɔ ɔ nɛ.” (Roma Bi 13:8-10) Ngɛ je nɛ mi gbami, basabasa peemi, kɛ yi wu tso ní peepeehi hyi lɛ tɔ ngɛ Satan nɔ yemi sisi nɛ ɔ mi ɔ, Mawu sɔmɔli jeɔ suɔmi nitsɛnitsɛ kpo kɛ haa a nyɛmi nɔmlɔ. (1 Yohane 5:19) Ke Yehowa kpata Satan, e daimonio ɔmɛ kɛ je yaya nɛ ɔ hɛ mi ta a, suɔmi ma hyi zugba a nɔ tsuo tɔ. Moo hyɛ jɔɔmi nɛ wa ma ná ke nihi tsuo nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ suɔ Yehowa kɛ a nyɛmi nɔmlɔ!