1, 2. Kuchi Yisoneko yinasolola ulemu wa zango?

ZANGO lili muhuko ulemu wa Zambi. (1 Yoano 4:16) Swana wa yitangiwa yeswe, Yesu Kristu, kapalikishile miaka yinji mu malilu hamwe ni Tato nawa kalilongesele chinji hakutwala ku zango lia Yehova Zambi. (A-Kolosu 1:15) Kashika, Yesu neye kakusolola zango lioliene ku mwono wenyi, chipwe mu malilu ni muze apwile hano hashi. Kashika, mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu Yehova ni Yesu makayula ni zango.

² Muze umwe mutu ahulile Yesu hanga amulweze shimbi yinene ya mu mukanda wa shimbi, Yesu yamba ngwenyi: “Ukazange Mwene Zambi ye ni mbunge ye yeswe, ni mwono we weswe, ni kunyonga che cheswe.” Yino ye shimbi yinene nawa yitangu mu mukanda wa shimbi. Yamuchiali yize yalifwa nayo ngwo: ‘Ukazange mwenyembo we ngwe chize wakulizanga yena mwene.’—Mateu 22:37-39.

3. “Mwenyembo” wetu iya?

 ³ Chili chilemu chinji kusolola zango kuli atu eswe. Yesu kambile ngwenyi, twatamba kuzanga Yehova ni enyembo jetu. Mba, “mwenyembo” wetu iya? Nyi hitunambata, mwenyembo wetu kali mutu yoze twalimbata nenyi. Enyembo jetu mahasa kupwa nawa mandumbu ni mapangi jetu a mu chikungulwila, ni tu waze twakuhanjika no mu mulimo wa kwambujola sango lipema. Mu mutwe uno mutulilongesa chize twatamba kusolola zango kuli enyembo jetu.

4. Kuchi mutuhasa kuwahilila mu ulo wetu chipwe ngwe tuli yihenge?

⁴ Yehova katangile Alama ni Eva nawa yaanunga mu ulo. Uno wapwile ulo utangu. Zambi kazangile hanga ayo awahilile mu ulo wo ni kuzalisa hashi heswe ni ana. (Uputukilo 1:27, 28) Muze ayo ehukile Yehova o yapihisa ulo wo, chocho shili ni kufwa chahetele kuli etu eswe. (A-Roma 5:12) Chipwe chocho, atu musono mahasa kupwa ni chiseke mu ulo wo. Mbimbiliya yakwamba ngwo, Yehova mwe watangile ulo, kashika iye akuhana shimbi jipema kuli malunga ni mapwo.—Tanga 2 Timoteu 3:16, 17.

5. Ulemu uka zango lili nalio mu ulo?

⁵ Mbimbiliya yakusolola ngwo zango liamwenemwene liakukwasa kupwa ni usepa wa sambukila. Chino chikwete ulemu unji mu ulo. Postolo Paulu kalumbunwine zango lingunu hakwamba ngwenyi: “Zango uhomboloji lili nawo, utu lili nawo. Zango kulishi kupwa ni lufwachinda. Zango kulishi kulisangala, kulishi kulifuza. Kulishi kulinga chize kuchatele, kulishi kufupa yuma yalio-liene, kulishi kutenuka nikawashi, kulishi kushinginyeka yipi, kulishi kuwahilila mu uhenge, alioze kuliakuwahilila mu umwenemwene. Kuliakulihumikiza ni yuma yeswe, kuliakufuliela yuma yeswe, kuliakutalatala yuma yeswe, kuliakunyongonona mu yuma yeswe. Zango kulishi kuhwa nilimwe tangwa.” (1 A-Korindu 13:4-8) Nyi mutunyonga ha maliji a Paulu ni kwaakaula, mutuhasa kupwa ni sambukila mu ulo wetu.

6, 7. (a) Yika Mbimbiliya yinambe kuli waze apwa mutwe mu usoko? (b) Kuchi lunga mukwa-Kristu atamba kutwama ni mukwo-pwo?

⁶ Yehova kasakwile mutu yoze te watamba kupwa mutwe mu usoko. Paulu yamba ngwenyi: “Ngunazange yenu nunyingike, Kristu iye we mutwe wa lunga mweswe. Lunga, iye mutwe wa pwo. Zambi iye mutwe wa Kristu.” (1 A-Korindu 11:3) Yehova mwene kapwa chimbovu nawa Mwata yoze ukwete zango. Kashika Yesu te akuvumbika chiyulo cha zango cha Zambi. Yesu kambile ngwenyi: “Nakuzanga Tata.” (Yoano 14:31) Nyi Yehova te kakwete yitanga yikalu, kachi Yesu kakapwile ni zango chipwe kusolola vumbi hali iye.

⁷ Chipwe ngwe lunga kali ni chiyulo hali mukwo-pwo, alioze Mbimbiliya yinambe hanga amuvumbike. (1 Petulu 3:7) Kuchi lunga mahasa kuvumbika mukwo-pwo? Hakunyingika yize iye anafupa ni kuvumbika yuma yize akuzanga. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yenu malunga, zangenu akwenu-mapwo, chizechene ngwe Kristu nawa wazangile Chikungulwila, kashika walikunjikile.” (A-Efwesu 5:25) Ewa, Yesu kahanyine mwono wenyi hanga apulwile tumbaji twenyi. Kashika, nyi lunga mapwa mwata wa zango ngwe Yesu, muchipwa chashi mukwo-pwo kumuvumbika, kumuzanga ni kulemesa yiyulo yenyi.—Tanga Titu 2:3-5.

8. Kuchi twamba kwivwa hakutwala kuli mandumbu ni mapangi jetu?

⁸ Musono, tununu a tununu twa atu hashi heswe kanawayila Yehova. Ayo kali mandumbu ni mapangi jetu. Kuchi twatamba kwivwa hakutwala kuli ayo? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Chocho kevwe, shimbu tuchili ni mwakwa,  tulingenu yipema kuli atu eswe, alioze kuhiana chikolo kuli akwa zuwo lia ufulielo.” (A-Ngalishia 6:10; tanga A-Roma 12:10.) Postolo Petulu yasoneka ngwenyi: “Kwononoka chenu ku umwenemwene” chatamba kupwa ha kuzanga “mandumbu ni zango kulishi ulembekese.” Petulu yambila nawa mandumbu yenyi akwa-Kristu ngwenyi: “Kuhiana yuma yeswe pwenu nikulizanga umwe ni mukwo.”—1 Petulu 1:22; 4:8.

9, 10. Mumu liaka atu ja Zambi alinunga?

⁹ Ululikiso wetu walisa chinji ni ma ululikiso akwo. Mumu liaka? Mumu tukwete zango liamwenemwene mukachi ka mandumbu jetu. Chuma chilemu chili zango lize tukwete hali Yehova ni kwononokena shimbi jenyi, iye kakutukwasa ni tachi jenyi ja ndundo, ye spiritu yisandu. Spiritu ya Zambi yakutukwasa hanga tupwe atu waze alinunga hashi heswe.—Tanga 1 Yoano 4:20, 21.

¹⁰ Paulu kalumbunwine ulemu wa kupwa ni zango mukachi ka mandumbu hakwamba ngwenyi: “Zalenu mbunge ja keke, ni utu, ni mbunge ja kulikehesa, ni kushimbika, ni uhomboloji. Lihumikizenu umwe ni mukwo, nikulikonekena umwe ni mukwo, nyi kachi umwe munengo alinawo kuli mukwo. Chizechene ngwe Kristu hananukonekena, chocho ni yenu nawa likonekenenu. Helu lia yino yuma yeswe zalenu zango, mumu zango liapwa muya wa ungunu.” (A-Kolosu 3:12-14) Tunawahilila ha kunyingika ngwetu zango we “muya ungunu” uli hakachi ketu chipwe kweswako twatwama!

11. Yika yakusolola ululikiso wa Zambi?

¹¹ Zango liamwenemwene ni kulinunga cha tuvumbi twa Yehova liakwaasolola ngwo ayo kakwete uwayilo wamwenemwene. Yesu kambile ngwenyi: ‘Ku chino eswe makanyingika ngwo yenwe nuli tumbaji twami nyi munupwa ni zango kuli umwe ni mukwo.’ (Yoano 13:34, 35) Postolo Yoano yasoneka ngwenyi: “Ha chikuma  chino ana a Zambi ni ana a Ndiapu kanasoloka. Mweswawo keshi kulinga ululi hi wa kuli Zambi ko, ni yoze keshi kuzanga ndumbwenyi. Mumu lino lie liji nwevwile chize ku uputukilo ngwetu, Chatamba kulizanga umwe ni mukwo.” (1 Yoano 3:10, 11) Zango ni kulinunga yakusolola Yela ja Yehova ngwo kali akwa-Kristu amwenemwene, atu ja Zambi kakwambujola sango lipema lia Wanangana hashi heswe.—Mateu 24:14.

12, 13. Yika waze ali mu chizavu cha “mbunga yinene” analingi musono, nawa yika ayo makazuka?

¹² Tuvumbi anji a Yehova musono kali mu chizavu cha “mbunga yinene” waze anakatuka ku yifuchi yeka ni yeka, nawa kakukwasa sango lipema lia Wanangana. Ayo “kanatuhuka mu luyinda munene, hanakoso mahina jo ja ungunu, hanaatomesa mu manyinga ja mwe Mwana-panga” ha kufuliela mu chitapo cha ukuule wa Yesu. Waze ali mu chizavu cha “mbunga yinene” kakuzanga Yehova ni Mwanenyi, nawa kakuwayila Yehova “mwalwa ni ufuku.”—Usolwelo 7:9, 14, 15.

¹³ Kwasala hakehe hanga Zambi onone yuma yeswe yipi hano hashi mu “luyinda munene.” (Mateu 24:21; tanga Jeremia 25:32, 33.) Alioze, Yehova makafunga ni kusongwela tuvumbi twenyi mu chifuchi chaha mumu kakwazanga. Hikwapalika miaka 2,000, muze alakenyene ngwo, “iye makakusumuna masoji eswe ku meso jo. Kufwa kuchichi kapwa nawa; kukuchi kapwa nawa kunenganyana, chipwe miteto, chipwe yikola, ka.” Shina ena unashimbwila kutwama mu Paraisu muze upi, lamba, ni kufwa kuchichi kapwako nawa?—Usolwelo 21:4.

14. Kuchi mbunga yinene yinayi ni kwoka?

¹⁴ Ku uputukilo wa matangwa akusula ha mwaka 1914, tuvumbi twa Zambi kapwile wika akehe. Ha mukunda wa zango lio hali enyembo jo, ni ukwaso wa spiritu yisandu ya Zambi, mandumbu ni mapangi jacho akuwayisa kambujolwele sango lipema lia Wanangana, chipwe ngwe kwapwile yipikalo. Yika mba yalingiwileko? Musono mbunga yinene ya atu, waze ali ni kutalatala cha kutwama ni mwono wa mutolo hano hashi yaputuka kuyikunga. Yela jacho kali mu unji wa 8,000,000 nawa kali mu yikungulwila 115,400 hashi heswe, nawa kanoko chinji. Chakutalilaho, ha mwaka wa mulimo 2014 kapapachishile Yela aha 275,500. Chino chinalumbunuka ngwo ha poso te kakupapachisa 5,300.

15. Kuchi atu anji musono akunyingika sango lipema?

¹⁵ Chili kukomoka ha kumona atu anji kanapanjika sango lipema lia Wanangana. Musono mikanda yetu yinatuhuka mu unji wa malimi 700. Kaposhi wa Kutalila kali mukanda uze akuhana chinji hashi heswe. Ha kakweji mweswe kakumutuhwisa kuhiana unji wa 52,000,000, mu malimi 247. Nawa mukanda wakulilongesa nawo Mbimbiliya anavuluka ngwo Yika Chamwenemwene Mbimbiliya Yakulongesa? kanaulumbununa mu unji wa malimi 250. Haliapwila kakuutuhwisa mu unji wa 200,000,000.

16. Mumu liaka ululikiso wa Yehova unanungu ni kukola?

¹⁶ Ululikiso wetu unanungu ni kukola, mumu twakufuliela muli Zambi ni kutayiza ngwo Mbimbiliya kayisonekene ku tachi ja Zambi. (1 A-Tesalonika 2:13) Chipwe ngwe Satana matuvwila kole ni kutuhungumiona, nihindu mutununga nyi kuwahilila ni yiwape ya Yehova.—2 A-Korindu 4:4.

17, 18. Nyonga lika Yehova anazange hanga tupwe nalio hakutwala kuli atu waze keshi ku muwayila?

¹⁷ Atu kakukumbulula ha sango jize twakwambulwila mu majila alisa. Amwe atu kakutayiza, akwo ka. Nyonga lika Yehova anazange hanga tupwe nalio hakutwala kuli atu waze  keshi ku muwayila? Chipwe ngwe atu matwivwa hanji ka, alioze twakukaula chiyulo cha mu Mbimbiliya chakwamba ngwo: “Liji lienu likapwe matangwa eswe ni vumbi, lia kulungiwa ni mungwa, hanga nukanyingike chize chanutamba kukumbulula kuli mutu ni mutu.” (A-Kolosu 4:6) Muze mutufupa kukalila ufulielo wetu, twatamba kuchilinga “ni vumbi” mumu twakuzanga enyembo jetu.—1 Petulu 3:15.

¹⁸ Chipwe ngwe atu mevwa uli hanji malituna kupanjika sango lipema, nihindu twatamba kusolola zango kuli enyembo jetu ha kwimbulula chilweza cha Yesu. Muze Yesu “amutukile, katukanyine, muze evwile lamba, komishine.” Chipwe chocho, iye kafulielele muli Yehova. (1 Petulu 2:23) Kashika, ha mashimbu eswe twatamba kupwa akwa-kulikehesa ni kukaula chiyulo chino: “Kanda nufwetesa yipi ni yipi, hanji kutukana ni kutukana, alioze shinaho ni uwape; mumu ha chino hananutambika, hanga nukahinge uwape.”—1 Petulu 3:8, 9.

19. Kuchi twatamba kutwama ni akwa kole jetu?

¹⁹ Kulikehesa chakutukwasa kwononokena shimbi yilemu yize Yesu atuhele. Yalumbununa ngwenyi: “Hinunevu chize ambile ngwo, ukazange mwenyembo we, ukavwile kole mukwa kole ye. Alioze yami ngunambe kuli yenu ngwami, Zangenu akwa kole jenu, wahisenu waze akunushinga, lingenu kanawa kuli waze akunuvwila kole, lembenu hali waze akunusaula ni waze akunuhungumiona; hanga nukapwe ana a Tatenu yoze uli mumalilu: mumu kakuvumbula tangwa lienyi hali api ni apema; kakunokesa vula hali akwa ululi ni hali yihenge.” (Mateu 5:43-45) Kashika, amu tuli tuvumbi twa Zambi, twatamba kuzanga akwa kole jetu chipwe ni matulinga upi hanji ka.

20. Kuchi tunanyingika ngwetu zango lietu hali Zambi ni enyembo jetu mulikalitanda hashi heswe? (Tala chizulie chili hauputukilo.)

²⁰ Ha mashimbu eswe twatamba kusolala ngwetu twakuzanga Yehova ni enyembo jetu. Chipwe ngwe atu malimika ni yetu ha mukunda wa sango jize twakwambujola, alioze nyi atu jacho kali ni umwe kapinda twatamba kwaakwasa. Postolo Paulo yasoneka ngwenyi: “Kanda nukapwa ni kongo kuli niumwe, shina kulizanga umwe ni mukwo, mumu yoze mazanga mukwo, hanamanununa shimbi jeswe. Mumu ngwo, Kanda ulinga utanji; kanda ushiha; kanda wiya; kanda ushindakenya mahuza; kanda wivwa kuzo; nyi kachi liji likwo lia shimbi liliko, linasu mu liji lino ngwo, Zanga mwenyembo we chizechene ngwe wakulizanga yena mwene. Zango kulishi kulinga chipi kuli mwenyembo wenyi: kashika zango linapu che kumanununa cha shimbi.” (A-Roma 13:8-10) Hashi hano hapi, halihandununa anayulu kuli Satana, tuvumbi twa Zambi kakusolola zango lingunu kuli enyembo jo. (1 Yoano 5:19) Muze Yehova makwonona Satana hamwe ni andemoniu jenyi ni hashi hano hapi, mba zango mulikalitanda hashi heswe. Mutukazuka yiwape yinji muze atu eswe hano hashi makazanga Yehova ni enyembo jo!