1, 2. Dawtnak a biapitnak kha Baibal nih zeitindah a langhter?

DAWTNAK cu Jehovah Pathian i a lang bikmi sining a si. (1 Johan 4:16) Jehovah nih hmasa bik a sermi Jesuh Khrih cu vancung ah a Pa he kum tampi chung an umṭi i dawtnak a ngeimi a Pa sining kha aa cawn. (Kol. 1:15) Jesuh nih mah dawtnak kha van ah siseh, vawlei ah siseh a nunnak ah a langhter. Cucaah Jehovah le Jesuh nih dawtnak in an uk zungzal lai ti kha kan zumh khawh.

² Mi pakhat nih nawlbia lakah zeidah a ngan bik tiah a hal tikah Jesuh nih hitin a ti: “‘Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak le na ruahnak dihlak le na nunnak dihlak in na dawt lai,’ ti hi a ngan bik le a biapi bik nawlbia cu a si. A hun changtu biapi bik nawlbia cu, cu bantuk ṭhiamṭhiam cu a si i,  ‘Na innpa cu nangmah naa dawt bantukin na dawt lai,’ ti a si.”—Matt. 22:37-39.

3. Kan “innpa” cu ahote dah an si?

³ Nunnak ah dawtnak langhter cu a biapi tuk. Jesuh nih Jehovah le innpa kha kan dawt hna awk a si tiah a ti. Cu a si ah kan “innpa” cu ahote dah an si? Innchunghawi a ngeimi na si ahcun na innchunghawi cu na innpa naih bik a si. Innpa timi ah Khrihfa unau pawl le phungchimnak ah kan tonmi pawl an i tel. Innpa dawtnak zeitindah langhter khawh a si ti kha hi capar ah kan i ruah hna lai.

4. Mitlinglo a simi minung nih a nuammi chungkhar zeitindah ngeih khawh a si?

⁴ Jehovah nih Adam le Evi kha a ser hna i hmunkhat ah a fonh hna. Mah cu a voikhatnak ṭhitumnak a si. Pathian nih a nuammi chungkhar ngei hna sehlaw an tefa in vawlei hi khat hna seh ti a duh. (Gen. 1:27, 28) Asinain Jehovah nawl an ngaih lo hnuah an innchungkhar cu a rawk i an tefa vialte sinah sualnak le thihnak ro a kan pek. (Rom 5:12) Cutin a si ko nain tuchan ah a nuammi innchungkhar ngeih khawh a si ko. Innchungkhar a dirhtu Jehovah nih nupi le va caah a ṭha bikmi lamhruainak kha Baibal in a kan pek.—2 Timote 3:16, 17 rel.

5. Innchungkhar ah dawtnak cu zeitluk in dah a biapit?

⁵ A ṭhami pehtlaihnak caah dawtnak le zaangfahnak cu a biapi tuk ti kha Baibal nih a langhter. Mah cu innchungkhar caah a hmaan taktakmi a si. Lamkaltu Paul nih a hmaanmi dawtnak he aa tlaiin hitin a chim: “Dawtnak cu thlachiat a ruat i mi cungah zaangfahnak a ngei. Dawtnak cu a nah a chuak lo, a lung a puam lo i aa porhlaw lo. Dawtnak cu tla bulbal in khua a sa lo i amah zawn lawng aa ruat lo; a thin a tawi lo, palhnak kha aa cinken peng lo. Dawtnak cu midang sualnak cungah khan diriam in a um lo, biatak tu ah khan aa lawm. Dawtnak nih a inkhawh lomi zeihmanh a um lo, zumhnak a ngeihmi le ruahchannak a ngeihmi le inkhawhnak a ngeihmi cu donghnak an ngei lo. Dawtnak cu dongh a thiam lo.” (1 Kor. 13:4-8) Paul bia kha kan ruah i kan zulh ahcun a nuammi chungkhar kan ngei kho lai.

6, 7. (a) Lu sinak he aa tlaiin Baibal nih zeidah a chim? (b) Khrihfa vale nih an nupi le kha zeitindah an pehtlaih hna awk a si?

⁶ Ahodah chungkhar lu a si awk a si ti kha Jehovah nih bia a khiah. Paul nih hitin a chim: “Hngalhter kaan duhmi hna cu Pathian cu Khrih lu a si bantukin pa cu nu lu a si i Khrih cu mi vialte lu a si.” (1 Kor. 11:3) Asinain vale cu dawtnak a ngeimi lu si awk le zeitikhmanh ah a puarhrangmi si lo awkah Jehovah nih aa ruahchan. Jehovah thengte hi zaangfahnak a ngei i mahzawn ruahnak a ngei lomi Lu a si. Mah ruangah Jesuh nih Jehovah i a nawl ngeihnak kha a upat. Cucaah Jesuh nih “ka Pa ka dawt” tiah a ti. (Johan 14:31)  Jesuh nih Jehovah cu ka cungah a puarhrang tuk tiah a ruat bal lai lo.

⁷ Vale cu nupile lu an si ko nain nan nupile kha nan hmaizah hna lai tiah Baibal nih a ti. (1 Pit. 3:7) Vale nih cutin zeitindah an tuah khawh? A nupi herhmi kha a ruahpiak lai i a duhmi kha a upat lai. Baibal nih hitin a ti: “Vale hna, Khrih nih Khrihfabu cu a dawt i a nunnak a pek bantukin nannih zong nih nan nupile kha nan dawt hna awk a si.” (Efe. 5:25) Jesuh nih a zultu pawl caah a nunnak hmanh a pek. Vale cu Jesuh bantukin dawtnak a ngeimi lu an si tikah an nupile nih anmah dawt awk, upat awk le an biakhiahnak zulh awkah an i fawih deuh lai.—Titas 2:3-5 rel.

8. Unau pawl kha zeitindah kan hmuh hna awk a si?

⁸ Tuchan ah vawleicung pumpi i mi nuai tampi nih Jehovah kha an biak. Annih cu kan unau pawl kha an si. Anmah kha zeitindah kan hmuh hna awk a si? Baibal nih hitin a ti: “Mi cungah ṭhatnak tuah kha i zuam u si law zumhnak lei i kan rualchan a simi hna cungah khan i zuam khun u sih.” (Gal. 6:10; Rom 12:10 rel.) “Biatak nih aan fialmi hna nan zulhnak thawngin . . .  zumhnak ah nan unau a simi hna cungah khan dawtnak taktak nan ngeih” awk a si tiah lamkaltu Piter nih a ṭial. Piter nih zumtu unau pawl kha hiti zongin a ti hna: “Zei dang vialte nakin pakhat le pakhat lungtak tein i daw u.”—1 Pit. 1:22; 4:8.

9, 10. Pathian miphun cu zeicah an lung aa rual?

⁹ Vawleicung pumpi i kan bupi cu aa thleidang tuk. Zeicah? Kan unau pawl kha lungtak tein kan dawt hna caah a si. Mah nakin a biapi deuhmi cu Jehovah kan dawt i a nawlbia kan zulh caah Jehovah nih a thiang thlarau in a kan bawmh. Pathian thiang thlarau nih vawleicung pumpi unau rual kha lungrual tein um awkah a kan bawmh.—1 Johan 4:20, 21 rel.

¹⁰ Paul nih Khrihfa pawl karlak ah dawtnak a herh kha a hleiin hitin a langhter: “Mi zawnruahnak, zaangfahnak, toidornak, nemnak le lungsaunak kha nan i aih awk a si. Pakhat le pakhat lungsilonak nan i ngeih tikah pakhat le pakhat i ngaithiam u law i bawm u. Bawipa nih an ngaihthiam hna bantukin pakhat le pakhat nan i ngaithiam lai. Cun hi thil vialte cungah hin dawtnak kha chap u law dawtnak cu zeizong vialte i rem ṭhipṭhep tein a funtomtu a si.” (Kol. 3:12-14) Khoika in a rami kan si hmanhah dawtnak cu “zeizong vialte i rem ṭhipṭhep tein a funtomtu” a si caah kan i lawm tuk.

11. Pathian bupi kha zeinihdah a thleidanter?

¹¹ Jehovah salle nih lungtak tein an i dawtmi le an lung aa rualmi nih a hmaanmi biaknak ah a ummi an si kha a langhter. Jesuh nih hitin a chim: “Pakhat le pakhat nan zawn nan i ruah ahcun mi vialte nih hi hna hi amah a zultu kha an si tiah an in hngalh hna lai.” (Johan 13:34, 35) Lamkaltu Johan nih hitin a ṭial: “Pathian fale hna le Khuachia fale hna an i dannak cu hihi a si: a hmaanmi thil a tuah lomi cu Pathian fa an si lo; cun a unau a daw lomi zong an si ṭhiamṭhiam lo. A hramthawk tein nan rak theih lengmangmi bia cu hihi a si: pakhat le pakhat kan i daw lai.” (1 Johan 3:10, 11) Khrih zultu taktak a simi, dawtnak le lungrualnak a langhtermi Jehovah Tehte Hna kha vawleicung pumpi i thawngṭha chim awkah Pathian nih a hman hna.—Matt. 24:14.

12, 13. Tuchan ah “mibu nganpi” nih zeidah an tuah, a rauhhlan ah zeidah an ton lai?

¹² Tuchan Jehovah salle tam deuh cu vawleicung pumpi i hmunkip in a rami “mibu nganpi” an si. Annih nih Pennak kha an bawmh. Annih cu “hremnak nganpi a ingmi kha an si” i Jesuh tlanhnak man an zumh an langhternak thawngin “Tuufa thi chungah an puan kha an suk i an puan cu an vaar cang.” “Mibu nganpi” nih Jehovah  le a Fapa kha an dawt hna i “chun zan” in Jehovah an biak.—Biat. 7:9, 14, 15.

¹³ A rauhhlan ah Pathian nih hi chan ṭhalo hi “harnak” nganpi ah a hrawh cang lai. (Matt. 24:21; Jeremiah 25:32, 33 rel.) Asinain Jehovah nih a salle kha a dawt hna caah a huhphenh hna lai i vawlei thar ah a hruai hna lai. A luancia 2,000 hrawngah hitin bia a kan kamh: “An mitthli vialte kha a hnawh dih hna lai. Thihnak a um ti lai lo, ngaihchiatnak le ṭahnak le fahnak zong a um ti lai lo.” Ṭhatlonak, fahnak le thihnak a um ti lo hnu i Paradis nunnak kha naa ngaih maw?—Biat. 21:4.

14. Mibu nganpi cu zeitluk in dah an karh?

¹⁴ 1914 i ni hmanung bik aa thawk lioah Pathian salle cu 5,000 hrawng lawng an rak si. Innpa dawtnak le Pathian thiang thlarau bawmhnak thawngin chiti thuhmi phu hmetu cu harnak tampi lakah Pennak kong thawngṭha an chim. A phichuak cu zeidah a si? Vawleicung ah zungzal nun ding ruahchannak a ngeimi, mibu nganpi cu pumh an si. Vawleicung pumpi i Khrihfabu 115,400 lengah Jehovah Tehte 8,000,000 hrawng an um i an karh thluahmah. Tahchunhnak ah, 2014 ah Jehovah Tehte 275,500 cu tipil an ing. Mah cu zarhkhat ah 5,300 hrawng tipil an ing tinak a si.

15. Tuchan ah mi tampi nih thawngṭha kha zeitindah an theih?

¹⁵ Mi tampi nih Pennak kong thawngṭha an theihmi hmuh cu khuaruahhar tuk a si. Atu ah kan cauk pawl cu holh phun 700 lengin chuah a si. Vawleicung ah a tam bik chuah a simi mekazin cu Vennak Innsang hi a si. Thla fatin uk 52,000,000 leng chuah a si i holh phun 247 in chuah a si. Baibal Cawnpiakmi Taktak Cu Zeidah A Si? timi cauk cu holh phun 250 lengin leh a si. Atu tiangah uk 200,000,000 leng chuah a si cang.

16. Jehovah bupi cu zeicah a ṭhancho chin thluahmah?

¹⁶ Pathian kha kan zumh i Baibal kha Pathian thawchuah hnawhmi Bia in kan cohlan caah bupi cu a ṭhangcho chin thluahmah. (1 Thes. 2:13) Satan huatnak le ralchanhnak kan tong ko nain Jehovah thluachuah kan hmu zungzal.—2 Kor. 4:4.

17, 18. Jehovah a bia lomi hna kha zeitindah kan pehtlaih hna awk a si?

¹⁷ Mi nih kan phungchimmi kha lam tampi in an lehrulh. Mi cheuhkhat nih an ngaih i a dang nih an huat. Jehovah a bia lomi hna kha zeitindah kan pehtlaih hna awk a si? Mi nih zeitin an kan lehrulh hmanhah Baibal lamhruainak kha kan zulh. Baibal nih hitin a ti: “Nan biachim nan holhrel cu a zungzal in ngaih a nuammi le a ṭhami a si awk a si i ahopaoh kha zeitindah ka chawnh ah a ṭhat bik lai ti hngalh kha nan i zuam lai.” (Kol. 4:6) Kan zumhnak kan kilven tikah kan innpa kha kan dawt hna caah “nem tein le upatnak tein” chawnhbiak kan duh hna.—1 Pit. 3:15.

¹⁸ Thawngṭha kan chim ruangah an thin a hung i an kan ralchanh hmanhah innpa dawtnak kha kan langhter i Jesuh kan i zohchunh. Mi nih Jesuh kha “serhsatnak bia in an ti tikah serhsatnak bia in a let hna lo.” Jehovah tu kha aa bochan. (1 Pit. 2:23) Cucaah a zungzal in toidornak kan langhter i mah ruahnak cheuhnak hi kan  zulh: “Ṭhatlonak kha ṭhatlonak in lehrul hlah u, volhpamhnak kha volhpamhnak in lehrul fawn hlah u; thluachuah peknak tu in lehrul hna u.”—1 Pit. 3:8, 9.

19. Kan ral pawl kha zeitindah kan pehtlaih hna awk a si?

¹⁹ Toidornak nih Jesuh pekmi a biapi tukmi phunglam kha zulh awkah a kan bawmh. Hitin a ti: “‘Nan hawi kha va daw hna u law nan ral kha va hua hna u,’ tiah an ti tawn kha nan theih. Sihmanhsehlaw kei nih cun hitihin kaan ti hna: nan ral kha va daw hna u law aan hremtu hna kha thla va campiak hna u, Cuticun vancung khua i a ummi nan Pa fale cu nan si lai. Anih nih cun a ṭhami he, a ṭhalomi he an cungah a ni kha a tlanter i ṭhatnak a tuahmi he, ṭhatlonak a tuahmi he an cungah a ruah kha a surter.” (Matt. 5:43-45) Pathian salle nih cun kan ral pawl nih zeitin an kan pehtlaih hmanhah kan dawt hna awk a si.

20. Vawleicung pumpi ah Jehovah le innpa dawtnak a leng lai tiah zeitindah kan hngalh khawh?

²⁰ Jehovah le kan innpa kan dawt hnanak kha a zungzal in kan langhter awk a si. Mi nih kanmah le kan chimmi thawngṭha kha an ralchanh hmanhah an herhmi kha kan bawmh hna. Lamkaltu Paul nih hitin a ṭial: “Ahohmanh lei i ba hlah u, nan i batmi cu pakhat le pakhat i dawt lawng kha si ko seh. A minunghawi a dawmi paoh nih cun nawlbia kha a zulh a si ko. Nawlbia nih cun, ‘Va cungin pa i duh hlah, lai nawng hlah, fir hlah, mi thil na mit va thi hlah,’ a ti. Hi vialte le hi hlei i a dang a um rihmi nawlbia hna cu, ‘Na minunghawi kha nangmah bangin va daw hna,’ timi nawlbia ah hin an i fun dih. A minunghawi a dawmi nih cun a minunghawi cungah ṭhatlonak a tuah bal lo. Cucaah nawlbia tling tein zulh cu dawt hi a si ko.” (Rom 13:8-10) Satan ukmi hi vawlei ah ṭhencheunak, puarhrannak le ṭhatlonak in a khat ko nain Pathian salle nih innpa cungah dawtnak taktak an langhter. (1 Johan 5:19) Jehovah nih Satan, a khuachia pawl le hi chan ṭhalo a hrawh dih hnuah dawtnak cu vawleicung pumpi ah a leng lai. Vawleicung i mi vialte nih Jehovah le innpa an dawt hna lai caan cu thluachuah taktak a si.