Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

We mufule “muntu-noobe buu’be nabeene” su?

We mufule “muntu-noobe buu’be nabeene” su?

“Ofule muntu-noobe buu’be nabeene.”​—MATEO 22:39.

NGONO: 73, 36

1, 2. Bible aleesha muulo wi nao kifulo naminyi?

KIFULO nyi eyikashi dikata dya Yehowa. (1 Yowano 4:16) Yesu Kidishitu kipangwa kyaaye kibedi baadi mukishe midiyala ya bipwa mwiyilu na Nshaye na baadi mulongye bi kifulo kya Yehowa Efile Mukulu. (Beena-Kolose 1:15) Mu muwa waye ooso, mwiyilu na pa nsenga, Yesu mmuleeshe kyakya kifulo. Byabya, twi kwikala bashinkamishe’shi Yehowa na Yesu abekala’nka bakunkushi ba kifulo.

2 Pabaadi ungi muntu mwipushe Yesu bwa kuuka eyi dikile bukata ku ooso, Yesu bamulungwile’shi: Abitungu “‘ofule Efile Mukulu n’eshimba dyobe dyoso, na kikudi kyobe kyoso, mpa na kinangu kyobe kyoso.’ Dyaadya ngi dikata na dya kumpala. Eyi dya kabidi di na muulo umune n’adyo di bino: ‘Ofule muntu-noobe buu’be nabeene’”​—Mateo 22:37-39.

3. “Muntu neetu” nnanyi?

3 Abitungu twikale na kifulo kwi bantu booso. Yesu bambile’shi abitungu tufule Yehowa na muntu neetu. Byabya “muntu neetu” nnanyi? Su twi beyibakisheene, muntu neetu, mmulume sunga mukashi’etu. Bangi bantu neetu, mbakwetu balume na bakashi be mu kakongye. Na bantu batufumankana nabo mu bulungudi namu mbatu neetu. Mu uno mwisambo, atulongo mushindo watudi balombeene kulesha kifulo kwi muntu neetu.

IKALA NA KIFULO BWA MWINA DIBAKA NOOBE

4. Sunga twekala bantu bakutwe kupwidika, eyibakishi di kwikala na muloo naminyi?

4 Yehowa bapangile Adame na Eeva aye nkwibabunga pamune. Abo nkukita eyibakishi dya kumpala. Efile Mukulu baadi akumiina’shi bekale na muloo mwiyibakishi dyabo na kutanda bana bwa kuusha nsenga. (Kibangilo 1:27, 28) Byabya, kunyima kw’abo kutombokyela Yehowa, eyibakishi dyaabo dibaadi dipete nkalakashi, ya mulwisho na lufu bibapalakeene mwi bantu booso. (Beena-Looma 5:12) Sunga mbyabya, lelo uno twi balombeene kupeta muloo mu eyibakishi. Yehowa mupangi eetu, mmwitupe malango ebuwa bukile mu Bible bwa kwikala mulume sunga mukashi ebuwa.—Badika 2 Timotee 3:16, 17.

5. Kifulo ki na muulo kinyi mu eyibakishi?

5 Bible aleesha’shi kalolo na kifulo kya binyibinyi bi na muulo ukata bwa kwikala na kipwano kibuwa. Bino mbya biinyi mpa na mwiyibakishi. Mpoolo mutumiibwa baadi mupatuule bi kifulo kya binyibinyi nsaa ibambile’shi: “Kifulo ki na lwishinko, kifulo akikwashanaa, takii na mukao, takitatulaa sunga kwisadika, takikitaa kintu kibubi ku meeso a bantu, takikimbaa mwabi wa bupenka, takikwataa sungu, takilamaa ngo, takisangala mu myanda ibi, anka akipetelaa muloo wakyo mu binyibinyi. Akilekanaa bito byooso, akikuminaa byooso, akikulupilaa byooso, akyataa byooso na lwishinko. Kifulo takii kufwa nya.” (1 Beena-Kodinto 13:4-8) Nsaa yatunangusheena pa mayi a Mpoolo na kwiatumikila, twi balombeene kwikala na muloo mu eyibakishi.

Bible etuleesha byatudya kwikala n’eyibakishi dibuwa (Tala kikoso kya 6, 7)

6, 7. (a) Nkinyi akyakula Bible bwa nfumu a kifuko? (b) Abitungu mulume mwina Kidishitu ekale na mukash’aye naminyi?

6 Yehowa nyi baadi musangule muntu e bya kwikala nfumu a kifuko. Mpoolo bambile’shi: “Nakyebe’shi nuukye bino: Kidishitu nyi Nfumu a muntu ooso; mulume nfumu a mukashi; na nfumu a Kidishitu Efile Mukulu.” (1 Beena-Kodinto 11:3) Anka Yehowa atekye mulume bwa’shi ekale nfumu e na kifulo, shii na bukyelo na kifita. Yehowa aye nabeene nyi Nfumu e na kalolo na akimbaa buwa bwa bangi. Nyi bwakinyi, Yesu anemekaa bukunkushi bwa kifulo bw’Efile Mukulu. Akula’shi: “Ne mufule Yaya.” (Yowano 14:31) Yesu tabaadya kwakula byabya su Yehowa baadi na bukyelo kwadi.

7 Sunga byekala’ shi mulume nyi nfumu a mukashi, Bible amulungula bwa kupa mukashi kineemo. (1 Mpyeele 3:7) Mulume e kwibikita naminyi? Mmulombeene kumulombeesha nkalo yaaye na kunemeka mweneno aaye. Bible akula’shi: “Balume fulaayi bakashi beenu bu bi Kidishitu na kifulo kwi [kakongye] na kwipaana pa mwanda wako.” (Beena-Efeeze 5:25) Yesu baadi mpa na mutuushe muwa waye bwa balongi baaye. Nsaa ayikunkusha mulume na kifulo bu bibaadi Yesu, abiikala bipelepele bwa’shi mukashi aaye amufule, amuneemekye na kukwatshisheena bitshibilo byaye.​—Badika Tite 2:3-5.

IKALA NA KIFULO NA BAKWENU BALUME NA BAKASHI

8. Abitungu twikale naminyi na bakwete balume na bakashi?

8 Lelo uno, midiyo ya bantu mu nsenga yooso bakwete kulangwila Yehowa. Mbekale bu bakwetu balume na bakashi. Abitungu kwibakitshiina myanda naminyi? Bible akula’shi: “Tukitshineeyi bantu booso myanda ibuwa, nkibinkibi bakwetu mu lukumiino.” (Beena-Galate 6:10; badika Beena-Looma 12:10.) Mpyeele mutumiibwa bafundile’shi: “Kukookyela ku binyibinyi” kwatudi nako abitungu kwitwikashe mu “kifulo kya bu bana na bana.” Baadi mulungule dingi beena Kidishitu naaye’shi: “Ikalaayi na kifulo ki kapu munkatshi mwenu.”—1 Mpyeele 1:22; 4:8.

9, 10. Bwakinyi bafubi b’Efile Mukulu be mu buumune?

9 Ta kwi ungi ndumbulwilo e bu ndumbulwilo eetu e mu nsenga ishima nya. Bwakinyi? Mwanda twi na kifulo kikata munkatshi mwetu. Kukatusha byabaya, mpa mwanda wa’shi twi bafule na kukookyela Yehowa na miiya yaaye, kwete kwitukwatshisheena na bukome bushii bwa kupwandjikisha, kikudi kyaye kiselele. Kikudi ky’Efile Mukulu akitukwasha bwatudya kwikala mu buumune bu bana na bana mu nsenga ishima.​—Badika 1 Yowano 4:20, 21.

10 Mpoolo ashimika kasele bwa lukalo lwa kwikala na kifulo munkatshi mwa beena Kidishitu p’aye kufunda’shi: “Ikalaayi na mashimba a lusa, a kalolo, a kwiyisha, a kupooka, a lwishinko. Ikalaayi na lwishinko kwi muntu na muntu, dingi su muntu e na kilumbu na ungi, efwileeneeyi lusa ku muntu na muntu bu binufwile Yehowa lusa . . . kitaayi bya mumune anwe namu. Dingi, kunundu a byoso leeshaayi kifulo; akyo ngi akinubungu mu buumune bulombanyiine.” (Beena-Kolose 3:12-14) Twi na lutumbu lukata bu bikale kifulo akitubungu “mu buumune bulombanyiine,” ki munkatshi mwetu kushii kutala mbalo yatudi batuukile!

11. Ndumbulwilo a Efile Mukulu abamutundula ku kinyi?

11 Kifulo kya binyibinyi na buumune bwa bafubi ba Yehowa abwibatundusha’shi nyi bantu be mu lulangwilo lwa binyibinyi. Yesu bambile’shi: “Abakatundula’shi nwi balondji bande​—anka ku kifulo kya nwifuleena.” (Yowano 13:34, 35) Yowano mutumiibwa bafundjile dingi’shi: “Ku byabya ngi akwisokwela bana b’Efile Mukulu na bana ba Kafilefile. Ooso shyaakitshi myanda ya bululame ta ng’Efile Mukulu, sunga yaawa shii na kifulo kwi mukwanbo. Mukandu wanudi bapushe ku kibangilo wi bino’shi: Twifuleeneeyi aba na aba.” (1 Yowano 3:10, 11) Kifulo na buumune nyi kitundwilo akileesha’shi Batemwe ba Yehowa mbalondji ba Kidishitu ba binyibinyi, bantu babakwete kufuba nabo kwi Efile Mukulu bwa kulungula mukandu wibuwa mu nsenga ishima.​—Mateo 24:14.

KUBUNGA “KIBUMBU KIKATA”

12, 13. Baaba be mu “kibumbu kikata” bakwete kukita kinyi lelo? Nkinyi kyabakyebe kupeta binobino?

12 Batemwe ba Yehowa bebungi bu mu “kibumbu kikata” abatuukila mu bipindji bilekeene bya nsenga na kuleesha’shi bakwete kukwatshisheena Bufumu. “Abakatukila mu kutompiibwa kukata. Mbatumpe nkandjo yaabo, mbeyitooshe mu mase a mwana a Mukooko” p’abo kuleesha lukumiino lwabo mu mulambu wa nkuulo wa Yesu. Baaba be mu “kibumbu kikata” mbafule Yehowa na Mwan’aye na kulangwila Yehowa “kaanya na bufuku.”​—Bifumbulwe 7:9, 14, 15.

13 Efile Mukulu akyebe kubutula binobino uno ndumbulwilo e bubi ku “mpombo ikata.” (Mateo 24:21; badika Yeelemiya 25:32, 33.) Anka, pa mwanda wa kifulo kyaye, Yehowa akyebe kukalwila na kukunkusha bafubi baaye mpaa’nka na mu nsenga ipya. Nka bu bibaadi mwibilee takudi bipwa peepi na 2 000, “akumuna mpolo yooso ku meeso aabo, lufu talwikala kwanka dimo, takwikala dimo sunga maalo, sunga kwidila, sunga mukumbo.” Okwete kukulupila bwa nkashaala mu Mpaladiiso kunyima kwa kukatusha buntomboshi, makyenga na lufu su?​—Bifumbulwe 21:4.

14. Kibumbu kikata takidi na bantu bungi kinyi?

14 Kumbangilo kwa mafuku a kunfudiilo mu kipwa kya 1914, kubaadi penda binubunu bipeela bya bafubi b’Efile Mukulu. Mwanda wa kifulo kya muntu nabo na ku bukwashi bwa kikudi kiselele ky’Efile Mukulu, kaaka kasaka kapeela ka bakwetu balume na bakashi beedibwe mwimu kabaadi kalungule mukandu wibuwa wa Bufumu sunga mu nkalakasho. Kubatuukile kipeta kinyi? Lelo uno, kibumbu kikata kya bantu be na lukulupilo lwa kushaala pa nsenga bwa losoo kikwete kubungibwa. Nyi bwakinyi kwi Batemwe ba Yehowa be mu 8 000 000 mu tukongye tukile pa 115 400 twi mu nsenga ishima, na bwabwa bungi bukwete kwenda na kukaamina. Bu kileshesho, mu kipwa kya mudimo kya 2014 kwikeele Batemwe bapya bakile ku 275 500 bapete lubatshisho. Kwamba’shi bantu peepi na 5 300 ku lubingo looso babatshishiibwe.

15. Bantu bebungi bakwete kupusha mukandu wibuwa naminyi lelo uno?

15 Abitukaanyisha pa kumona bungi bwa bantu abapusha mukandu wibuwa wa Bufumu. Lelo uno, mikanda yeetu ikwete kutuuka mu ndimi ikile pa 700. Kitenta kya Mulami nkiikale jurnale abakwete kwabila bantu ngofu mu nsenga. Bakwete kumutuusha jurnale ikile pa 52 000 000 ku mweshi ooso na kumupalakasha mu ndimi 247. Mukanda wa A nkinyi akilongyesha namu Bible? watukwete kulonga nao bantu Bible ngwaluulwe mu ndimi ikile pa 250. Mbeutuushe mikanda ikile pa 200 000 000.

16. Bwakinyi ndumbulwilo a Yehowa kwete kutungunuka na kutama?

16 Ndumbulwilo eetu kwete kuyididiila na kutama mwanda twi na lukumiino mwi Efile Mukulu na kukumiina Bible bu Eyi dyaaye difundiibwe ku bukwashi bwa kikudi kyaye kiselele. (1 Beena-Tesalonika 2:13) Tukwete kutungunuka na kusangeela mwabi wa Yehowa sunga beekala betushikwe na kwitukyengyesha kwi Satana.​—2 Beena-Kodinto 4:4.

TUNGUNUKA NA KUFULA BANGI BANTU

17, 18. Yehowa etutekye bwatudya kupusha naminyi bwa baaba booso bashy’abamulangwila?

17 Bantu bakwete kupusha mukandu wibuwa mu mishindo ilekeene. Kwi bantu bakwete kwitupusha, bangi namu mbashikwe mukandu wetu. Yehowa etutekye bwatudya kupusha naminyi bwa baaba booso bashy’abamulangwila? Sunga bantu betutambula mu mushindo kinyi, atulondo elango dyatupete mu Bible adyakula’shi: “Bishima byeenu biikale nguba ooso bibuwa, bi mwenyi, na bukalamwino bwa kwaluula muntu ooso bu byabikyebiibwa.” (Beena-Kolose 4:6) Mbalo yooso yatwisambila pabitale lukumiino lwetu, atukuminaa kwibikita “mu kufukama na kineemo” mwanda twi na kifulo kya muntu neetu.​—1 Mpyeele 3:15.

18 Sunga byekala’shi bantu abakwata nsugu na kupela mukandu wetu, atuleeshaa kifulo bwa muntu neetu na kwambula kilesheho kya Yesu. Mwanda p’abaadi “akayiibwa, tammukaisheene. Mu malwa aaye, tabaadi mwiobwele.” Pa mutwe pa kukita byabya, Yesu baadi mukulupile mwi Yehowa. (1 Mpyeele 2:23) Byabya, mu nsaa yooso, atuleeshaa kwiyisha na kutumikila dino elango adyamba’shi: “Tanwalushanga bubi pa bubi, sunga mulomo pa mulomo. Anka eabikisheeneeyi mwabi.”​—1 Mpyeele 3:8, 9.

19. Abitungu tukitshiine beeshikwanyi neetu myanda naminyi?

19 Kwiyisha akwitukwasha bwatudya kukookyela ku mwiya wi na muulo ubatushile Yesu. Apatuula’shi: “Nubaadi bapushe abaamba’shi: ‘Ofule muntu-noobe, anka oshikwe beeshikwanyi-noobe.’ Fulaayi beeshikwanyi neenu, dingi sambilaayi bwa abeenufwambusha, bwanudy’a kwikala biinyibiinyi bana ba Nsheenu e mwiyilu; mwanda atundushaa nguba aaye bwa babi na baawa; dimo anokyesha mpeshi bwa balulame na baa-shii balulame.” (Mateo 5:43-45) Bu byatudi bafubi ba Yehowa, abitungu tufule beeshikwanyi neetu sunga beetukitshiina myanda mu mushindo kinyi.

20. Atuuku naminyi’shi kifulo bwa Yehowa na muntu neetu akiikala pa nsenga ishima? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

20 Abitungu tuleeshe nsaa yooso’shi twi bafule Yehowa na muntu neetu. Sunga byekala’shi bantu mbetushikwe na mukandu wetu, tukwete kwibakwasha su be mu lukalo. Mpoolo mutumibwa mmufunde’shi: “Tanwikalanga na muntu su ngumune kishiyo, kukaasha kishiyo kya kwifuleena ku muntu na muntu; mwanda afulu muntu-naaye mmukumbashe Eyi dyooso. Mwanda miiya ayamba’shi: ‘Totambukanga lusandji, toyipanga muntu, toyibanga, twekalanga na lwabi,’ mpa na ingi miiya yooso, mbeeyibungye mu bino bishima bya’shi: ‘Ofule muntu-noobe bu’be nabeene.’ Kifulo taakikitshiinaa muntu bubi su mbumune, byabya kifulo ngi kukumbasha kw’Eyi dyooso dishima.” (Beena-Looma 13:8-10) Mu uno ndumbulwilo mwi kwiabuula, buntomboshi na bukitekite akukunkushiibwa na Satana, bafubi b’Efile Mukulu bakwete kuleesha kalolo na kifulo bwa muntu nabo. (1 Yowano 5:19) Kunyima kwa Yehowa kubutula Satana, bademo na ndumbulwilo aaye ebubi, kifulo akiikala mu nsenga ishima. Nyi mmwabi ukata apakeekala bantu booso bafule Yehowa na muntu nabo!