A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Pathian Pennak nih Kum Zakhat a Uk cang

Pathian Pennak nih Kum Zakhat a Uk cang

“Daihnak Pathian nih cun amah duhnak nan tuah khawhnak dingah a herhmi thil vialte cu in pe hna seh.”—HEB. 13:20, 21.

HLA: 16, 14

1. Phungchim rian cu Jesuh caah zeitluk in dah a biapit? Fianter.

JESUH nih Pathian Pennak kong chim kha a duh. Vawleicung a um lioah a dang kong nakin Pennak kong kha tam deuh in a chim. Phung a chim lioah Pennak kong kha voi 100 leng a chim. Jesuh caah Pennak cu a biapi tukmi a si.—Matthai 12:34 rel.

2. Matthai 28:19, 20 ah aa ṭialmi nawlbia kha mi pa zeizat nih dah an theih, zeicah cutin kan chim khawh? (A tanglei fianternak zoh.)

2 A thawhṭhan hun tlawmpal ah Jesuh cu mibu 500 leng sinah a lang. (1 Kor. 15:6) “Miphun vialte” sinah phungchim u timi nawlbia kha mah lioah a pekmi hna a si kho men. Mah rian cu a fawi bak lo. * Phungchim rian cu “caan dongh” tiang ṭuan a si lai tiah Jesuh nih a chimchung. Cucaah thawngṭha chimnak rian i naa tel tikah mah chimchungbia a tlin nakhnga na bawmh a si.—Matt. 28:19, 20.

3. Thawngṭha chim khawh awkah zei thil pathum nih dah a kan bawmh?

3 Jesuh nih phungchim u timi nawlbia a pek hna hnuah “nan sinah a zungzal in . . . ka um lai” tiah bia a kamh hna. (Matt. 28:20) Cucaah phungchim rian kha Jesuh nih a tlangtlak lai i a bawmh lai ti kha kan zumh khawh. Mah lengah phungchim rian ṭuan khawh awkah “a herhmi thil vialte” kha Jehovah nih a kan pek. (Heb. 13:20, 21) Hi capar ah a herhmi thil pathum kong kha kan i ruah hna lai: (1) a kan pekmi hriamnam, (2) kan hmanmi lam hna le (3) kan hmuhmi cawnpiaknak. Pakhatnak ah, a luancia kum 100 chungah kan hmanmi hriamnam cheukhat kong kha i ruah hna u sih.

Phungchim Khawh awkah a Bawmmi Hriamnam

4. Hriamnam a phunphun nih phungchim rian ah zeitindah a kan bawmh?

4 Pennak kong thawngṭha kha Jesuh nih vawlei a phunphun ah cinmi thlaici he a tahchunh. (Matt. 13:18, 19) Dumngeitu nih vawlei timhtuahnak caah hriamnam a phunphun a hman. Cu bantukin mi nih thawngṭha an cohlan nakhnga a bawmmi hriamnam hna kha Siangpahrang Jesuh nih a kan pek. Hriamnam cheukhat cu caan tawite ca lawngah san an tlai nain a cheu cu atu tiang kan hman rih. Asinain hriamnam vialte nih kan phungchimning ṭhancho awkah a kan bawmh.

Tehte khaannak card nih phungchim rian i hun i tel awkah thawngthanhtu hna kha a bawmh hna

5. Tehte khaannak card cu zeidah a si, zeitindah an rak hman?

5 1933 ah thawngthanhtu hna nih tehte khaannak card kha an hun hman, mah hriamnam nih phungchim rian i hun i tel awkah thawngthanhtu hna kha a bawmh hna. Mah card hmete ah tawite in le fiang tein Baibal kong pakhat aa ṭial. A caan ah a kong dang pakhat kha card thar in an chuah tawn. Unaupa Erlenmeyer cu tehte khaannak card a hman hmasa bik lioah kumhra hrawng lawng a rak si rih. Hitin a chim: “‘Zaangfahnak tein mah card hi na rel kho lai ma?’ timi bia cu kan biahram thawknak a si. Inn-ngeitu nih a rel dih hnuah kan cauk pawl kha kan pek.”

6. Tehte khaannak card cu zeitindah bawmtu a si?

6 Tehte khaannak card nih thawngthanhtu hna kha lam tampi in a bawmh hna. Tahchunhnak ah, thawngthanhtu cheukhat cu phungchim an duh tuk ko nain zeitin chim ding ti kha an hngal lo, mah lengah an ning a zak. A cheu tu cu an ral a ṭha tuk i minit tlawmpal chungah an hngalhmi vialte kha an chim dih. Asinain fimkhur tein phungchim an thiam lo. Cucaah fiang tein le hngalh a fawimi lam in phungchim khawh awkah tehte khaannak card nih thawngthanhtu pawl kha a bawmh hna.

7. Tehte khaannak card hmannak ah zei bantuk harnak cheukhat dah a um?

7 A harnak zong a um. Unaunu Grace Estep nih hitin a chim: “A caan ah inn-ngeitu nih ‘zeidah a chim duhmi a si? Mah kong kha nangmah nih na ka chim kho lai maw?’ tiah an kan ti tawn.” Inn-ngeitu cheukhat cu ca an rel thiam lo. A cheu cu card kha an i lak i innka an khar. Cheukhat nih cun thawngṭha kha an duh lo caah card kha an thleh dih. Harnak tampi a um ko nain tehte khaannak card nih thawngthanhtu hna kha phungchim rian ah i tel awkah a bawmh hna i Pennak kong a chimtu an si kha a langhter.

8. Awkhumhmi kuang kha zeitindah an hman? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

8 A dang hriamnam pakhat cu 1930 hnuah hmanmi kut in put khawhmi awkhumhmi kuang a si. Jehovah Tehte cheukhat nih mah kha Aaron tiah an auh, zeicahtiah anmah aiawh in mah kuang nih a chim caah a si. (Exodus 4:14-16 rel.) Inn-ngeitu nih ngaih awkah a hna a tlak ahcun Baibal phungchimnak tawite kha an onpiak i cauk cheukhat kha an pek tawn hna. A caan ah cun chungkhar ningpi in an ngai tawn. 1934 ah Vennak Innsang Bu nih phungchimnak ca hman awkah awkhumhmi kuang kha an hun ser. Awkhumhmi phungchimnak 92 tiang a hung um.

9. Awkhumhmi kuang cu zeitluk in dah hmual a ngeih?

9 Hillary Goslin nih awkhumhmi phungchimnak pakhat kha a theih tikah an innpawng pawl kha ngaihter a duh ve hna caah awkhumhmi kuang kha zarhkhat chung a hlan hna. Mah tikah mi tampi nih biatak kha hngalh an hun duh i tipil an ing. A hnuah unaupa Goslin i a fanule pahnih cu Gilead Sianginn an kai i missionary an hung si. Tehte khaannak card bantukin awkhumhmi kuang nih thawngthanhtu tampi kha phungchim rian ah hun i tel awkah a bawmh hna. A hnuah Phungchim Ning Cawnnak kha hmangin Siangpahrang Jesuh nih a mi pawl kha hmualngei tein mi a cawnpiak khotu si awkah a cawnpiak hna.

Phungchim khawh awkah Lam a Phunphun Hmannak

10, 11. Thawngṭha chimnak ah thanhca le radio kha zeitindah hman a si, zeicah mah lam cu hmual a ngeih?

10 Siangpahrang Jesuh lamhruainak in Pathian miphun nih mi tam khawh chung tam sin phungchim khawh awkah lam a phunphun an hman. Mah lam hna cu rianṭuantu tlawmpal lawng an rak um lio caan ah a hleiin a biapi. (Matthai 9:37 rel.) Tahchunhnak ah, a luancia kum tampi lioah thawngṭha chimnak caah thanhca an rak hman. Unaupa Russell nih zarh fate Baibal phungchimnak pakhat kha thanhca zung ah a kuat. Cun anmah nih Canada, Europe le United States i thanhca zung hna ah an kuat chin. 1913 a phanh tikah Unaupa Russell phungchimnak kha thanhca 2,000 lengah chuah a si i mi 15,000,000 hrawng nih an rel.

Thanhca le radio nih thawngthanhtu tlawmte lawng an umnak hmun ah thawngṭha phanh awkah a bawmh

11 Unaupa Russell a thih hnuah thawngṭha karhternak caah a bawmmi lam pakhat cu Radio hi a si. 1922, April 16 ah Unaupa Rutherford nih radio in a viokhatnak phung a chim i mi 50,000 leng nih an ngaih. Tlawmpal ah WBBR tiah auhmi, radio thawngthanhnak zung kha anmah tein an tuah i 1924 ah a voikhatnak thawng an thanh. 1924, December 1, Vennak Innsang nih hitin a chim: “Biatak karhternak caah kan hman balmi lam vialte lakah radio hi a dihmi a tlawm bikmi le hmual a ngei bikmi a si tiah kan ruah.” Thanhca bantukin radio nih thawngthanhtu tlawmte lawng an umnak hmun ah thawngṭha phanh awkah a bawmh.

Pennak thawngthanhtu tampi cu zapi sin phungchimnak ah an i tel i jw.org website kong kha mi an chimh hna (Catlangbu 12, 13 zoh)

12. (a) Zei bantuk zapi sin phungchimnak kha dah na duh bik? (b) Zapi sin phungchimnak he aa tlaiin ṭihnak kan ngeihmi kha zeitindah kan tei khawh?

12 Thawngṭha karhternak caah tuchan ah hmanmi lam pakhat cu zapi sin phungchimnak hi a si. Mi tampi sin phungchim khawh awkah mawṭaw dirnak, tlanglawng dinhnak, mawṭaw chiahnak, mi an tamnak le market ti bantuk i phungchim awkah fakpi in an i zuam. Zapi sin phungchimnak ah i tel kha na ṭih maw? Na ṭih ahcun bawmhnak hmuh awkah Jehovah sinah thla cam. Khualtlawng rianṭuantu Unaupa Manera nih hitin a chim: “Phungchim ning lam thar hna kha Jehovah rian ṭuan khawhnak lam pakhat, a cungah zumhawktlak tein kan um langhter khawhnak lam pakhat, kan zumhfehnak a kan hneksakmi lam pakhat in kan hmuh. Jehovah nih tuahter a kan duhmi zei lam paoh in tuah kan duh kha lungtho tein kan langhter.” Ṭihnak kan ngeihmi kha kan tei i phungchim ning lam thar pawl kan hman ahcun Jehovah kha kan hun i bochan chin lai i phungchim a thiam deuhmi kan hung si lai.—2 Korin 12:9, 10 rel.

13. Phungchimnak ah website kan hmanmi cu zeicah hmual a ngeih, zei hmuhtonnak dah na ngeih?

13 Thawngthanhtu tampi nih jw.org website kong chim kha an duh, cuka ah Baibal hrambunhmi ca pawl kha holh phun 700 lengin rel khawh a si i download tuah khawh a si. Mah website ah nifate mi nuai 1.6 leng an lut. A hlanah radio nih a ki a kiang i a ummi hna sin thawngṭha a phanhter bantukin tuchan zongah jw.org website thawngin a phan ve.

Thawngṭha Chimtu hna kha Cawnpiaknak

14. Thawngthanhtu hna nih zei cawnpiaknak dah an herh, hmualngei tein mi a cawnpiaktu si awkah zei cawnnak nih dah a kan bawmh?

14 A cunglei ah kan i ruah cangmi hriamnam hna le phungchim ning lam hna cu hmual an ngei tuk. Asinain a hmasa i thawngthanhtu pawl cu phungchimtu ṭha si awkah cawnpiak an herh. Tahchunhnak ah, a caan ah inn-ngeitu nih awkhumhmi kuang in a theihmi kong kha a cohlang lo. A caan ah inn-ngeitu nih a kong tam deuh in hngalh an duh. Cucaah thawngthanhtu hna nih ralchanhtu hna kha zeitindah fimkhur tein kan lehrulh hna lai ti le hngalh a duhmi hna kha hmualngei tein zeitindah kan cawnpiak hna lai ti kha an hngalh a hau. Pathian pekmi biachim khawhnak kha phungchimnak ah hmanthiam dingin thawngthanhtu pawl cawnpiak a hau ti kha thiang thlarau bawmhnak thawngin Unaupa Knorr nih a hngalh. Cucaah 1943 ah Phungchim Ning Cawnnak kha an thawk. Mah cawnnak nih thawngthanhtu pawl kha hmualngei tein mi a cawnpiaktu si awkah a bawmh hna.

15. (a) Phungchim Ning Cawnnak i phung an chim tikah unau cheukhat cu zeitindah an um? (b) Salm 32:8 i Jehovah biakam a tlinmi kha nanmah theng nih zeitindah na hmuh?

15 Unaupa tampi cu mi tampi hmaiah bia a chim bal theng lomi an si. Unaupa Ramu nih 1944 lio i a voikhatnak phung a chimmi kha aa cinken rih. A phungchimmi cu Baibal chung i Doeg kong a si. “Ka khuk le ka kut cu an ther i ka aw zong a ther” tiah a ti. Hitin a ti chap: “Mah cu a voikhatnak pulpit cungah phung ka chim a si, asinain ka lung a dong lo.” Pulpit cung in phungchim cu a fawi lo nain ngakchia hmanh nih an chim. Unaupa Manera nih mino unaupa i a voikhatnak phung a chim lio kha aa cinken rih. Hitin a chim: “Phungchim a hun thawk tikah a ṭih tuk i a ṭap. Asinain a dih tiang chim a duh caah a ṭah buin phungchimmi a dih tiang a chim.” Nang zong na ning a zah caah asiloah ka thiam lai lo ti na ruah caah pumhnak ah a phi na pek lomi asiloah naa tel lomi a si kho men. Cutin na si ahcun ṭihnak tei khawh awkah Jehovah sinah thla cam. A hlan lioah Phungchim Ning Cawnnak ah aa telmi unau pawl a bawmh hna bantukin aan bawmh ve lai.—Salm 32:8 rel.

1943 thawkin Gilead Tinṭan a kaimi 8,500 leng cu ram 170 ah thlah an si

16. Gilead Tinṭan aa tinhnak cu zeidah a si?

16 Pathian bupi nih cawnpiaknak caah Gilead Tinṭan zong a hman. Mah tinṭan i aa tinhnak pakhat cu tinṭan a kaimi hna kha thawngṭha chim duhnak lungput an ngeihmi ṭhawnter chin awkah a si. Gilead Tinṭan cu 1943 in thawk a si, mah caan thawkin tinṭan a kaimi 8,500 cu ram 170 ah thlah an si. 2011 thawkin special hmaikal, khualtlawng rianṭuantu, Bethel chungkhar asiloah Gilead tinṭan a kai bal rih lomi missionary ti bantuk caantling rian a ṭuanmi hna lawng kha Gilead tinṭan kai awkah sawm an si.

17. Gilead tinṭan cu zeitluk in dah a ṭhahnem?

17 Gilead Tinṭan cu a ṭhahnemnak a um maw? A um. Japan ah a cangmi kong hi ruathmanh. 1949, August ah Japan ah thawngthanhtu pahra hmanh an rak um lo. Asinain mah kum a donghlei ah missionary 13 an thlah hna i cuka ram i unau pawl he phung an chimṭi. Atu Japan ah thawngthanhtu 216,000 hrawng an um cang i an lak i a cheu dengmang cu hmaikal an si.

18. A dang zei tinṭan hna dah a um rih?

18 A dang tinṭan tampi a um rih. Tahchunhnak ah, Pennak Rianṭuannak Tinṭan, Hmaikal Tinṭan, Pennak Kong Chimtu hna caah Tinṭan, Khualtlawng Rianṭuantu le An Nupile caah Tinṭan, Zung Ṭengnge Kawmiṭi ah aa Telmi le An Nupile caah Tinṭan ti bantuk an si. Mah tinṭan hna nih unau pawl kha ṭha tein a cawnpiak hna i an zumhnak a fehter chin. Jesuh nih a mi pawl a cawnpiak zungzal hna ti cu a fiang ko.

19. Phungchim rian he aa tlaiin Unaupa Russell nih zeidah a chim, mah cu zeitindah a tlin?

19 Pathian Pennak nih a uknak hi kum 100 leng a si cang. Mah caan chungah kan Siangpahrang, Jesuh Khrih nih phungchim rian kha a tlangtlak. 1916 lioah Unaupa Russell nih thawngṭha chimnak rian cu vawleicung pumpi ah a karh lai tiah a rak zumh. Hitin a chim: “Kan rian cu khulrang in a ṭhangcho. ‘Pennak kong thawngṭha’ cu vawleicung pumpi ah chim a si lai caah kan rian cu a ṭhangcho chin thluahmah ko lai.” (A. H. Macmillan nih a ṭialmi Faith on the March timi cauk, cahmai 69) A chimmi bia cu a hmaan tuk. Daihnak Pathian, Jehovah nih a duhnak kan tuah khawh nakhnga a herhmi thil vialte a kan pek caah kan i lawm tuk.

^ cat. 2 Mah mibu lak i aa telmi tam deuh cu Khrihfa hung si dawh an si. Zeicah cutin kan chim khawh? Lamkaltu Paul nih annih kha “zultu 500” tiah a auh hna caah a si. “A cheu cu an thi cang nain a tam deuh cu an nung rih” ti zongin Paul nih a ti. Cucaah phungchim u timi Jesuh nawlbia kha anmah theng nih a theimi mi tampi he Paul le a dang Khrihfa hna cu rak i theihngal dawh an si.