အနံၣ်တကယၤလၢ ဘီမုၢ်အတၢ်ပၢအဖီလာ်
“တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအကစၢ် . . . မ်အမၤ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်သုလၢ တၢ်မၤဂ့ၤကိးအမံၤဒဲး, ဒ်သိးသု ကမၤဖဲဒၣ်အသး” န့ၣ်တက့ၢ်.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၂၀, ၂၁.
၁. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်ထဲလဲၣ်. တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
ယ့ၣ်ၡူး သးအိၣ်တဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူး အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဆၢကတီၢ် အဝဲတဲတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ဘီမုၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် အါန့ၢ်ဒံးတၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ. လၢအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပူၤန့ၣ် အဝဲယၢၤထီၣ်ဝဲဘီမုၢ်အဂ့ၢ်အဘျီ ၁၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ. ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်လီၤ.—ဖး မးသဲ ၁၂:၃၄ တက့ၢ်.
၂. ပှၤလၢ အနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ တၢ်မၤလိာ်လၢ မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀ အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဂၤလဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပစံးဒ်န့ၣ်သ့ဝဲလဲၣ်.
၂ ဖဲယ့ၣ်ၡူး ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ပှၤအဂၤ ၅၀၀ ဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၆) ဖဲန့ၣ်အခါ ကမ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ “ပှၤကလုာ်တဖၣ်ခဲလၢာ်” အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအဝဲအံၤ တမ့ၢ်တၢ်မၤလၢအညီဝဲဘၣ်. * (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူး တဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤ “တုၤတၢ်အစိၤကတၢၢ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဖဲနစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ မ့ၢ်နမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဝံအတၢ်စံးပာ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀.
၃. လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤသၢမံၤမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.
၃ ဖဲယ့ၣ်ၡူး ဟ့ၣ်လီၤတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါန့ၣ် အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ– “ယအိၣ်ဒီးသု” လီၤ. (မးသဲ ၂၈:၂၀) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးအၢၣ်လီၤ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ အဝဲကဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ်ဒီး ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးပှၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲဟ့ၣ်ပှၤတၢ် “ဂ့ၤကိးအမံၤဒဲး” ဒ်သိးကမၤစၢၤပှၤ လၢပတၢ်ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အပူၤလီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၂၀, ၂၁) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤလၢအမ့ၢ်– (၁) တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ဒ်သိးပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်, (၂) ကျဲလၢပသူအီၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအပူၤ, ဒီး (၃) ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ လၢပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ် ပကတဲသကိး တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ပသူအီၤဖဲအနံၣ် ၁၀၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ် လၢအမၤစၢၤ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်
၄. တၢ်ပီးတၢ်လီအကလုာ်ကလုာ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤလၢ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၄ ယ့ၣ်ၡူးထိၣ်သတြီၤဝဲ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် ဒ်တၢ်ချံလၢ ဘၣ်တၢ်ဖှံလီၤအီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ညၣ်အကလုာ်ကလုာ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၃:၁၈, ၁၉) ပှၤသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်တဂၤ ကဘၣ်သူဝဲ တၢ်ပီးတၢ်လီ အကလုာ်ကလုာ် ဒ်သိးကကတဲာ်ကတီၤ ဟီၣ်ခိၣ်ညၣ်လၢ ကသူၣ်တၢ်ဖျးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ ပစီၤပၤဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢ အကမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပှၤအဂၤတဖၣ်ကတူၢ်လိာ် ပတၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပီးတၢ်လီတနီၤန့ၣ် အဘျုးအိၣ်ဝဲထဲလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိာ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ် ပသူအီၤတုၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ပီးတၢ်လီခဲလၢာ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ကအါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၅. တၢ်အုၣ်အသးအခးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်ဒီး ဘၣ်တၢ်သူအီၤဒ်လဲၣ်.
၅ ဖဲ ၁၉၃၃ နံၣ်န့ၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဖၣ် စးထီၣ်သူဝဲ တၢ်အုၣ်အသး အခး (testimony card) လၢအမ့ၢ် တၢ်အပီးအလီလၢ အမၤစၢၤပှၤအါဂၤဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကစးထီၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ခးဆံးဆံးဖိတဘ့ၣ် လၢအိၣ်ဒီးလံာ်စီဆှံ အတၢ်ကစီၣ်လၢအဖုၣ်ဒီးယိယိဖိန့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ် ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ခးအသီတဖၣ်လၢ အပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကစီၣ်အသီန့ၣ်လီၤ. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ အဲလ်မ့ၢ်ယဲၢ် အသးအိၣ်အနံၣ် ၁၀ အခါန့ၣ် အဝဲသူဘၣ်ဝဲ တၢ်အုၣ်အသးအခးအဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ– “ပတဲဟံၣ်ကစၢ်လၢ ‘မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးဖး ခးဖိအံၤဧါ.’ ဟံၣ်ကစၢ် ဖးဝဲခးဖိအံၤဝံၤအလီၢ်ခံ ပဟ့ၣ်အီၤလံာ်တဘ့ၣ် ဒီးပလဲၤဆူညါန့ၣ်လီၤ.”
၆. တၢ်အုၣ်အသးအခးန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၆ တၢ်အုၣ်အသးအခးန့ၣ် မၤစၢၤဝဲ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကျဲအါဘိန့ၣ်လီၤ. အဒိ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတနီၤန့ၣ် သးအိၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်နီၢ်နီၢ်ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အမဲာ်ဆှးအဃိ ကဘၣ်တဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအဂၤတနီၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူအဃိ အဝဲသ့ၣ်တဲဘၣ် ဟံၣ်ကစၢ်လၢ ကယဲၢ်တၢ်လၢ အသ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ် လၢစှၤကိာ်မံးနံးအတီၢ်ပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အံၤတမ့ၢ်ကျဲလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ထီဘိဘၣ်. တၢ်အုၣ်အသးအခးအံၤ မၤစၢၤပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိခဲလၢာ် လၢကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ တၢ်သးခုကစီၣ်ယိယိဖိ ဒီးပှၤနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤ ကညီဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၇. တၢ်သူခးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲလဲၣ်.
၇ တၢ်သူဝဲ တၢ်အုၣ်အသးအခး လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ကြ့းစ် အဲးစတံး စံးဝဲလၢ– “တဘျီတခီၣ် ပှၤတနီၤသံကွၢ်ပှၤလၢ ‘တၢ်အံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်, နတဲနၢ်ပၢၢ်ယၤ အဂ့ၢ်တသ့ဘၣ်ဧါ’” ဟံၣ်ကစၢ်တနီၤန့ၣ် ဖးလံာ်တဘၣ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ် ဟံးန့ၢ်ဝဲခး ဒီးက့ၤနုာ်ဆူအဟံၣ်ပူၤ ဒီးကးတံာ်ဝဲပဲတြီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် တဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ ပတၢ်ကစီၣ်အဃိ ဖှီယာ်ကွံာ်ဝဲပခးန့ၣ်လီၤ. ပကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ် သနာ်က့ ခးအံၤမၤစၢၤ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်တၢ်ဆူ ပှၤလၢအဃၢၤတဖၣ်အအိၣ် တကးဒံးဘၣ် တၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘီမုၢ်တၢ်ကစီၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ.
၈. တၢ်ကလုၢ်ဒၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်သူအီၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)
၈ ဖဲ ၁၉၃၀ နံၣ်အလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ပှၤသူအီၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကလုၢ်ဒၢ (portable phonograph) န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတနီၤ ကိးဝဲတၢ်ကလုၢ်ဒၢအံၤလၢ စီၤအၤဟရိၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ကလုၢ်ဒၢအံၤ တဲတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အခၢၣ်စးအဃိန့ၣ်လီၤ. (ဖး ၂ မိၤၡ့ ၄:၁၄–၁၆ တက့ၢ်.) ဟံၣ်ကစၢ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဒိကနၣ်ဝဲန့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဂၤ ကအိးထီၣ်ဒုးကနၣ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဖုၣ်ကိာ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤအီၤလံာ်လဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီတဒူၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဒိကနၣ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၄ နံၣ်န့ၣ် တၢးထီခိးတၢ် တၢ်ကရၢကရိတ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်ကလုၢ်ဒၢတဖၣ် လၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် ထၢနုာ်ပာ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အကလုၢ် ၉၂ ခါလၢတၢ်ကလုၢ်ဒၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.
၉. တၢ်ကလုၢ်ဒၢအံၤ ကဲဘျုးလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၉ ဖဲဟဲလၣ်ရံၣ် ကီးစလ့ နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အကျါတခါ လၢတၢ်ကလုၢ်ဒၢအပူၤဝံၤ အဝဲဃ့သူဆိဝဲ တၢ်ကလုၢ်ဒၢအံၤတနွံ ဒ်သိးကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤအိၣ်လၢအဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢမၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ပှၤတနီၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးဒိးဘျၢအသးလၢထံန့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ကီးစလ့ အဖိမုၣ်ခံဂၤ ထီၣ်ဘၣ်ဝဲကံးလဧးကၠိ ဒီးကဲထီၣ်ဘၣ်ဝဲမံးၡၢၣ်နရံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်အုၣ်အသးအခးအသိး တၢ်ကလုၢ်ဒၢအံၤ မၤစၢၤဝဲပှၤအါဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကစးထီၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် ပစီၤပၤသိၣ်လိနဲၣ်လိဝဲအခ့အပှၤ ခီဖျိလၢတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ.
သူတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအကျိၤအကျဲအါဘိဒ်သိးတၢ်သးခုကစီၣ် ကတုၤဆူပှၤအိၣ်
၁၀, ၁၁. လံာ်တၢ်ကစီၣ်ဒီးကွဲၤလ့လိၤအံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကျဲဒ်အံၤန့ၣ် အဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်ဝဲလဲၣ်.
၁၀ ခီဖျိလၢ ပစီၤပၤအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် သူဝဲကျဲအါဘိ ဒ်သိးပှၤကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ တၢ်သးခုကစီၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မး လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢညါ ဖဲပပှၤမၤတၢ်ဖိအိၣ်စှၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး မးသဲ ၉:၃၇ တက့ၢ်.) အဒိ လၢညါန့ၣ် လံာ်တၢ်ကစီၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ တၢ်ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၤစဲ ဆှၢထီၣ်ဝဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဆူတၢ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်တၢ်ကရၢကရိ (news agency) ကိးနွံဒဲးန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲသ့ၣ် ရၤလီၤအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဆူလံာ်တၢ်ကစီၣ်အပူၤ လၢကီၢ်ခဲနဒၣ်, ကီၢ်ယူရပၤ ဒီးကီၢ်အမဲရကၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၃ နံၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါရၤစဲ အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤလၢ လံာ်တၢ်ကစီၣ်အကရၢ ၂,၀၀၀ ဒီးပှၤ ၁၅, ၀၀၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်ဖးဘၣ်ဝဲလီၤ.
၁၁ ကွဲၤလ့လိၤ (radio) န့ၣ်ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁၆, ၁၉၂၂ နံၣ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၤသၢၤဖီၣ် ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကွဲၤလ့လိၤအပူၤ ဒီးပှၤဒိကနၣ်တၢ်ဖိအိၣ်ဝဲဒၣ်အဂၤ ၅၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ်ဒီး ပစးထီၣ်သူ ပကွဲၤလ့လိၤ တၢ်ရၤလီၤကရၢလၢအမ့ၢ် WBBR, ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဆိကတၢၢ်တခါန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ရၤလီၤအီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၣ် ၂၄, ၁၉၂၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၁, ၁၉၂၄ တၢးထီခိးတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ– “ပနာ်လၢ တၢ်ရၤလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်လၢကွဲၤလ့လိၤအပူၤန့ၣ် တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢၢ်စ့ၤစှၤဝဲ ဒီးအဘျုးအိၣ်ဝဲလီၤ.” ဒ်လံာ်တၢ်ကစီၣ်အသိး ကွဲၤလ့လိၤ မၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးတၢ်သးခုကစီၣ် ကလဲၤတုၤဝဲဆူတၢ်လီၢ်လၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအိၣ်စှၤဝဲအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအါဂၤန့ၣ် သးအိၣ်မၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါ ဒီးတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ပပှာ်ယဲၤသန့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂, ၁၃)
၁၂. (က) တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အကျိၤအကျဲလၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါန့ၣ် နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအဒိၣ်ကတၢၢ် ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်. (ခ) ဒ်သိးနကအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤသ့ဝဲလဲၣ်.
၁၂ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါ (Public witnessing) န့ၣ်အဘျုးအိၣ်ဝဲဒီးမ့ၢ်ကျဲတဘိလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤ ကလဲၤတုၤဆူပှၤအိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢ ကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ဘၢးစ်ကါသန့, လ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့, တၢ်ပာ်ပတုာ်ကါအလီၢ်, ပှၤကမျၢၢ်အိၣ်အါအလီၢ် ဒီးတၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ဘၣ်မၤ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါန့ၣ် မ့ၢ်နကပျံၤတၢ်ဧါ. နမ့ၢ်ပျံၤတၢ်န့ၣ် ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဒီး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ မၣ်နံရၣ်လၢအမ့ၢ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဂၤ အတၢ်ကတိၤအံၤတက့ၢ်. အဝဲစံးဝဲ– “တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအသီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပထံၣ်အီၤဒ် ကျဲတဘိလၢ ပကမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်အဲၣ်ဒီးပတၢ်သးတီလၢ ကစၢ်ယွၤအဖီခိၣ် အိၣ်ဝဲထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပဝဲဒၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် ဒီးပမၤတၢ်လၢကစၢ်ယွၤမၢပှၤ တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.” ဖဲပမၤနၢၤ ပတၢ်သူၣ်ပျံၤသးဖုး ဒီးပသူကျဲအသီတဖၣ်အံၤလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အခါ ပတၢ်နာ်ယဟိဝၤယွၤ ဂၢၢ်ကျၢၤဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဒီး ပကဲထီၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ.—ဖး ၂ ကရံၣ်သူး ၁၂:၉, ၁၀ တက့ၢ်.
၁၃. ပသူပပှာ်ယဲၤသန့လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အပူၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်ဝဲလဲၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်သူ ပှာ်ယဲၤသန့အံၤန့ၣ် နတၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအါဂၤ အဝဲသ့ၣ်သးအိၣ်တဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပပှာ်ယဲၤသန့ (website) jw.org န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢပပှာ်ယဲၤသန့အပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဖးဒီးဒီလိး (download) လံာ်လဲၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ ကျိာ် ၇၀၀ ဘျဲၣ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် ပှၤဟဲနုာ်လီၤကွၢ် ပပှာ်ယဲၤသန့အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲအဂၤ ၁,၆၀၀,၀၀၀ ဘျဲၣ် န့ၣ်လီၤ. လၢညါန့ၣ် ကွဲၤလ့လိၤရၤလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလဲၤတုၤကီအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပပှာ်ယဲၤသန့အံၤ ရၤလီၤဝဲတၢ်သးခုကစီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါတီၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိလၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်
၁၄. ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သိၣ်လိမနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ဒီးဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် ကကဲထီၣ် ပှၤသိၣ်လိတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ကၠိမနုၤမၤစၢၤအီၤလဲၣ်.
၁၄ တၢ်ပီးတၢ်လီ ဒီးကျဲလၢ ပတဲသကိးတ့ၢ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢညါတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒ်သိး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. အဒိ တဘျီတခီၣ် ဟံၣ်ကစၢ်တဂၤ တတူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်လၢအဝဲနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကလုၢ်ဒၢအပူၤန့ၣ်ဘၣ်. တဘျီဘျီန့ၣ် ဟံၣ်ကစၢ်တဂၤ အသးအိၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဒီး အဲၣ်ဒိးမၤလိအါထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ လၢအဝဲသ့ၣ်လဲၤခီဖျိ ဟံၣ်ကစၢ်အတၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်တဖၣ် လၢတၢ်ကူၣ်သ့အပူၤကသ့ဒ်လဲၣ် ဒီးကကဲထီၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ယွၤအသးစီဆှံ အတၢ်မၤစၢၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါနီရ် နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်ကတိၤတၢ်လၢ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤအပူၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲ ၁၉၄၃ နံၣ်န့ၣ် တၢ်စးထီၣ်မၤဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤလီၤ. ဒ်သိး ပကကဲထီၣ် ပှၤသိၣ်လိတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ် ကၠိအံၤကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၁၅. (က) ပှၤတနီၤန့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိအခါ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၈ န့ၣ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်လၢ နတၢ်အိၣ်မူပူၤဒ်လဲၣ်.
၁၅ လၢညါန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအါဂၤ တညီနုၢ်လဲၤထီၣ်တဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်မူ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ အဝဲဘၣ်လဲၤထီၣ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီဖဲ ၁၉၄၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးစီၤဒိအ့းအဂ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “ယစုယခီၣ်ကနိး, ဒီးယခၣ်ကနိး သီၣ်မးကျဲးကျဲးကျဲးလီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ယတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီသနာ်က့ ယတဟ့ၣ်အၡူဘၣ်.” တၢ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအညီဝဲသနာ်က့ ဖိသၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ မနံရၣ် သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ဖဲဖိသၣ်ပိာ်ခွါတဂၤ ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “အဝဲအသးကနိးဒိၣ်တလၢ တုၤဒၣ်လဲာ် ဟီၣ်သါတကုးဘၣ်မးအသးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတဟ့ၣ်အၡူဘၣ်. အဝဲဟီၣ်တခီခီ တဲတၢ်တခီခီ တုၤအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအကတၢၢ်လီၤ.” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤ ဒီးဟ့ၣ်တၢ်စံးဆၢလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဘူၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢနမဲာ်ဆှး မ့တမ့ၢ် နဆိကမိၣ်လၢနမၤတသ့ဘၣ်အဃိလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်းအဝဲကမၤစၢၤနၤလၢ နကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူအဂီၢ်တက့ၢ်. ဒ်ကစၢ်ယွၤမၤစၢၤတ့ၢ် ပှၤကၠိဖိလၢညါတဖၣ်အသိး အဝဲကမၤစၢၤနၤ ဖဲနပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ကၠိအပူၤန့ၣ်လီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၂:၈ တက့ၢ်.
၁၆. (က) လၢညါန့ၣ် ကံးလဧးအကၠိ အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) စးထီၣ်ဖဲ ၂၀၁၁ နံၣ်န့ၣ်ကံးလဧးအကၠိ အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.
၁၆ ယွၤအတၢ်ကရၢကရိ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ ခီဖျိကံးလဧးကၠိ (Gilead School) န့ၣ်လီၤ. ကၠိအံၤအတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤစၢၤဝဲပှၤကၠိဖိတဖၣ်လၢ ကမၤဆူၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သးအိၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကံးလဧးကၠိအံၤ စးထီၣ်အသးဖဲ ၁၉၄၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ် တုၤခဲကနံၣ်အံၤ ပှၤကၠိဖိဖျိထီၣ်ဝဲအဂၤ ၈,၅၀၀ ဒီးဘၣ်တၢ်ဆှၢအဝဲသ့ၣ်ဆူ ထံကီၢ်အဘ့ၣ် ၁၇၀ န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲ ၂၀၁၁ န့ၣ်ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ကွဲမုာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ, ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်, ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိ ဒီးမံးၡ့ၣ်နရံၣ်တဖၣ်လၢ အတထီၣ်ဘၣ်ဒံးကံးလဧးကၠိန့ၣ်လီၤ.
၁၇. ကံးလဧးအတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိန့ၣ် အဘျုးအိၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၇ ကံးလဧးကၠိန့ၣ် မ့ၢ်အဘျုးအဖှိၣ်အိၣ်ဧါ. အိၣ်ဝဲလီၤ. ပကကွၢ်သကိးတၢ်မၤအသးလၢ ကီၢ်ယပၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၁၉၄၉ နံၣ်န့ၣ် လၢကီၢ်ယပၣ်အပူၤ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်စှၤန့ၢ်အဂၤတဆံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲ ၁၉၄၉ နံၣ်အကတၢၢ်န့ၣ် မံးၡ့ၣ်နရံၣ် ၁၃ ဂၤလဲၤမၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိတဖၣ် လၢကီၢ်ယပၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိအိၣ်ဝဲအဂၤ ၂၁၆, ၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်လၢကီၢ်ယပၣ်အပူၤ ဒီးတဝာ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤလဲၤလၢညါတဖၣ်လီၤ.
၁၈. ပအိၣ်ဒီးကၠိအဂၤမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၁၈ ပအိၣ်ဒီးကၠိအဂၤတဖၣ် ဒ်သိးဒီးဘီမုၢ်အတၢ်မၤအကၠိ (Kingdom Ministry School), ပှၤလဲၤလၢညါအကၠိ (Pioneer Service School), ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိ (School for Kingdom Evangelizers), ကၠိလၢကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဒီးအမါအဂီၢ် (School for Circuit Overseers and Their Wives), ဒီးကၠိလၢဝဲၤတြၢၢ်ကမံးတံာ်ဒီးအမါအဂီၢ် (School for Branch Committee Members and Their Wives) တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကၠိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤသိၣ်လိနဲၣ်လိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်ဒီး မၤဆူၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ် အတၢ်နာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဆဲးသိၣ်လိဝဲပှၤအါဂၤန့ၣ်လီၤ.
၁၉. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်စံၣ်တံၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၤစဲ တဲဝဲဒ်လဲၣ်, တၢ်အံၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၉ ယွၤအဘီအမုၢ် ပၢတၢ်အိၣ်အနံၣ် ၁၀၀ ဘျဲၣ်လံ. ဖဲအနံၣ် ၁၀၀ ဘျဲၣ်အတီၢ်ပူၤအံၤ ပစီၤပၤယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဟံးစုးနဲၣ်ကျဲဝဲ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၁၆ နံၣ်အခါန့ၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၤစဲ နာ်ဝဲလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤန့ၣ် ကရၤလီၤအသးဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ– “တၢ်မၤအံၤလဲၤထီၣ်လဲၤထီဝဲဒိၣ်မး တကးဒံးဘၣ် ကဆဲးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်ဒံးဝဲလီၤ. ‘ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်’ ကဘၣ်ရၤလီၤဒံးအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါန့ၣ်လီၤ.” (Faith on the March, by A. H. Macmillan, page 69) တၢ်မၤအဝဲအံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ တုၤလီၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ပစံးဘျုးဘၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးကစၢ် ယဟိဝၤယွၤလၢ အဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ကိးမံၤဒဲး ဒ်သိးပကမၤလၢပှဲၤအတၢ်ဘၣ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 2 ပှၤအါဂၤလၢပှၤ ၅၀၀ အကျါန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲပှၤခရံာ်ဖိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပစံးဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်. မ့ၢ်လၢတၢ်မၢဖိပီလူး ကိးအဝဲသ့ၣ်လၢ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ၅၀၀” အဃိန့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ– “အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် မံသပ့ၤလံတနီၤလံ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, အိၣ်ဒံးဝဲတုၤခဲကနံၣ်အံၤ, အါတက့ၢ်လီၤ.” လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖျါလၢစီၤပီလူးဒီးခရံာ်ဖိအဂၤတဖၣ် သ့ၣ်ညါလိာ်အသးဒီး ပှၤတဖၣ်န့ၣ်အကျါတနီၤလီၤ.
