Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Myaka 100 yaChiyulo chaWangana

Myaka 100 yaChiyulo chaWangana

“Kalunga wakuunda . . . amihane vyuma vyamwaza vyosena mangana mulinge mwaya muchima wenyi.”—WAVAHEPELEU 13:20, 21.

MYASO: 136, 14

1. Yesu amwenenga ngachilihi mulimo wakwambulula? Lumbununenu.

YESU azangilenga kuhanjika vyaWangana waKalunga. Omu Yesu apwile hano hamavu, ahanjikilenga chikuma vyaWangana kuhambakana vihande vyeka. Omu azachilenga mulimo wenyi wakwambulula, ahanjikile haWangana mapapa akuhambakana 100. Chikupu vene, Yesu amwene Wangana kupwa waulemu.—Tangenu Mateu 12:34.

2. Vatu vangahi vevwile lushimbi vasoneka hali Mateu 28:19, 20, kaha twatachikiza ngachilihi chuma kana?

2 Kufuma hakusanguka chenyi, Yesu aliwanyine nalizavu lyavatu vakuhambakana 500 vaze vatelele kupwa tumbaji. (Wavaka-Kolinde 1, 15:6) Chasoloka nge halwola kana hakiko Yesu ahanyine lushimbi lwakwambulila “vatu vakumafuchi osena.” Mulimo kana kawapwile wawashiko. * (Talenu kwinyikila chamwishi.) Avalwezele ngwenyi, mulimo wakwambulula naukatwalaho lika palanga “nakuchikukulwishi chakatwamino kamyaka yino.” Nge namwambulula mujimbu wamwaza makumbi ano, kaha muli nakutesamo upolofweto kana.—Mateu 28:19, 20.

3. Vyuma muka vitatu vinatukafwe mumulimo wakwambulula mujimbu wamwaza?

3 Omu Yesu akumishile kuhana lushimbi lwakuya nakwambulula, ambile ngwenyi: “Ami nangupwanga nayenu.” (Mateu 28:20) Ngocho, Yesu afwelelesele vaka-kumukavangiza ngwenyi mwavatwaminyinanga mumulimo wavo wakwambulula nakuvakafwa vambulwile mukaye kosena. Yehova naikiye ali nayetu. Atuhana “vyuma vyamwaza vyosena” vyakutukafwa mumulimo wetu wakwambulula. (WavaHepeleu 13:20, 21) Muchihande chino, natushimutwila havyumevi vyamwaza vitatu: (1) vinoma natuhane, (2) jijila tweji kuzachisanga, (3) namashikola akutunangula. Chatete, tushimutwilenu havinoma tunazachisanga hamyaka 100 yinahichimo.

VINOMA VANAZACHISANGA VANGAMBA JAKALUNGA HAKWAMBULULA

4. Uno vinoma vyakulisezaseza tunazachisanga vinatukafwe ngachilihi mumulimo wetu wakwambulula?

4 Yesu afwanyishile mujimbu waWangana kumbuto jize vanatumbu hamavu akulisezaseza. (Mateu 13:18, 19) Hakuwahisa mavu, njimi eji kuzachisanga vinoma vyakulisezaseza. Chochimwe nawa, Mwangana wetu natuhane vinoma vyakuzachisa hakukafwa vatu vetavile mujimbu natuvambulila. Vinoma vimwe twavizachishile halwola lwalundende, kaha vyeka tuchili lika nakuvizachisa namakumbi ano. Oloze vinoma vyosena vinatukafwe tuhotole uhashi wetu wakwambulula.

Kati yamujimbu wamwaza yakafwile vavavulu vaputuke kwambulila vatu

5. Uno kati yamujimbu wamwaza yapwile ika, kaha vayizachishilenga ngachilihi?

5 Mu 1933, vaka-kwambulula vaputukile kuzachisa kati yamujimbu wamwaza yize yakafwile vavavulu vaputuke kwambulila vatu. Kati kana yapwile yayindende, kaha nawa yapwile namujimbu wamukavatu wamuMbimbiliya wawashi. Lwola lumwe, valowelenga kati yayihya yize vasonekelenga mujimbu wauhya. Ndumbwetu Erlenmeyer apwile namyaka yakusemuka 10 omu aputukile kuzachisa kati yamujimbu wamwaza. Alumbunwine ngwenyi: “Mazu akujimbula twahanjikilenga shina, ‘Kutala munahase kutanga eyi kati tahi?’ Nge mwenya-zuvo natanga yize kati, kaha twamuhanyinenga mikanda nakumuseza.”

6. Uno kati yamujimbu wamwaza yakafwilenga ngachilihi vaka-kwambulula?

6 Kati yamujimbu wamwaza yakafwilenga vaka-kwambulula mujijila jakulisezaseza. Chakutalilaho, vaka-kwambulula vamwe vapwilenga nakwivwa sonyi, kaha numba tuhu vapwile nakusaka kwambulula, oloze kavatachikijilenga vyakuhanjikako. Vaka-kwambulula veka vapwile vakuhamuka. Valwezelenga mwenya-zuvo vyuma vyosena vatachikijile muminyutu yayindende kaha, oloze kavahanjikilenga mukuzangamako. Eyi kati yamujimbu wamwaza yakafwilenga vaka-kwambulula vosena vambulule mujila yayashi, yakwivwakana kanawa.

7. Ukalu muka vamwenenga vaka-kwambulula hakuzachisa kati?

7 Vaka-kwambulula vamwenenga nawa ukalu. Ndumbwetu Grace Estep ambile ngwenyi: “Lwola lumwe vapwile nakutuhulisa ngwavo, ‘Eyi kati yili nakuhanjika vyuma muka? Ika muhonena kungulumbunwina vyuma viliho?’” Kaha nawa vatu vamwe kavatangilenga vyuma vyapwile hakatiko. Veka vatambwilenga kaha yize kati nakusoka kuchikolo. Vatu vamwe kavazangilenga mujimbu wetuko, ngocho vapulilenga yize kati. Chamokomoko naukalu kana, eyi kati yamujimbu wamwaza, yakafwile vaka-kwambulula vambulile vatu nakuvatachikiza kupwa vaka-kwambulula Wangana.

8. Uno visaji vyamijimbu vavizachishilenga ngachilihi? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

8 Chinoma chikwavo vazachishilenga muji 1930 shina chisaji chamijimbu. Vinjiho vamwe vachivulukilenga ngwavo Alone, mwomwo chavahanjikililengako. (Tangenu Kulovoka 4:14-16.) Nge mwenya-zuvo mwetavila kwivwilila kuchisaji kana, kaha muka-kwambulula ahakilengamo chihande chaMbimbiliya chachihi mangana uze mwenya-zuvo evwilile nakumuhana jino mikanda. Lwola lumwe, jitanga jalikungulwilenga nakwivwilila kuchihande kana. Kaha mu 1934, liuka lyetu lyaWatch Tower Society lyaputukile kutunga visaji vyakuzachisa mumulimo wamuwande. Kutwala muze, vandumbwetu vakopelenga vihande vyamuMbimbiliya 92 vyakulisezaseza.

9. Uno chisaji chamijimbu chakafwilenga ngachilihi vaka-kwambulula?

9 Omu Hillary Goslin evwililile kuvihande kana, alombele vamuhaneko chisaji mangana azane mujimbu wamuMbimbiliya kuvatu alihachile navo muchalumingo chimwe. Ngocho vatu vavavulu vawahililile kulinangula muchano, kaha vavambapachishile. Kutwala muze, vana vandumbwetu Goslin vavali vayile kuShikola yaNgileyate nakupwa jino vamishonali. Chisaji chamijimbu chakafwilenga vaka-kwambulula vavavulu vahase kuputuka kuhanjika navatu, ngana muze yavakafwilenga kati yamujimbu wamwaza. Kufumaho, Mwangana aputukile kunangula vatu jenyi kuhichila muShikola yaMulimo waTeokalasi mangana vapwenga vaka-kunangula vakwipangweji.

KUZACHISA JIJILA JAKULISEZASEZA HAKWAMBULILA VATU

10, 11. Uno mapapilo amijimbu nachisaji chahapeho vavizachishilenga ngachilihi mumulimo wakwambulula mujimbu wamwaza? Kaha kuzachisa jijila kana chatukafwile ngachilihi?

10 Vatu jaKalunga vanazachisanga jijila jakulisezaseza hakusaka mangana vambulwile kuvatu vavavulu mumulimo wavo hakuvatwaminyina kuli Mwangana wavo. Jijila kana japwile jajilemu chikumanyi mwomwo vaka-kwambulula vapwile vavandende. (Tangenu Mateu 9:37.) Chakutalilaho, myaka yayivulu yinahichi kunyima, vazachishilenga mapapilo amijimbu hakwambulila vatu mujimbu wamwaza. Ndumbwetu Russell atuminenga vihande vyaMbimbiliya kuli vaka-kwambulula mijimbu chalumingo hichalumingo. Kaha vatuminenga vihande kana kuzachisa mapapilo amijimbu kuCanada, nakuEurope, nakuUnited States. Kuheta mu 1913, vihande vyaNdumbwetu Russell vavipulitilenga mumapapilo amijimbu 2,000, kaha vavitangile kuvatu kafwe 15,000,000.

Mapapilo amijimbu nachisaji chahapeho vyatukafwile twambulule mujimbu kuvatu vavavulu kuvihela kuze kwapwile vaka-kwambulula vavandende

11 Vazachishilenga nawa chisaji chahapeho hakwambulula mujimbu wamwaza. HaApril 16, 1922, Ndumbwetu Rutherford ahanyine chihande chenyi chatete hachisaji chahapeho, kaha vatu kafwe 50,000 vevwililile kuchihande kana. Kutwala muze, twaputukile jino kuzachisa chisaji chetu chahapeho vavulukilenga ngwavo WBBR, kaha vatu vevwililile kupolongalamu yatete haFebruary 24, 1924. Kaposhi Kakutalila kaDecember 1, 1924, ambile ngwenyi: “Tunafwelela ngwetu kuzachisa chisaji chahapeho hijila yayashi, kaha nawa yamwaza chikuma yakutandakanyishilamo muchano.” Ngana mwamapapilo amijimbu, chisaji kana chatukafwile twambulule mujimbu kuvatu vavavulu vakuvihela kuze kwapwile vaka-kwambulula vavandende.

Vaka-kwambulula Wangana vavavulu veji kulivwisanga kuwaha kwambulwila kuvihela vyasanga nakulweza vatu keyala yetu (Talenu palangalafu 12 na 13)

12. (a) Jila muka yakwambulwila kuvihela vyasanga yize mwazanga chikuma? (b) Vyuma muka vinahase kutukafwa tumike hakwambulwila kuvihela vyasanga?

12 Kwambulwila kuvihela vyasanga hijila yamwaza tuli nakwambulwilamo vatu makumbi ano. Tuli nakuzachisa jijila kaneji hakwambulila vatu kuchitulilo chajiminyau, namasuhwa, nakuvihela vyakukunjikila jiminyau, nakuvisakano, nakuvilanjilo. Kutala mweji kwivwanga woma kwambulwila kuvihela vyasanga tahi? Nge mukiko, kaha lombenu mangana vamikafwe. Shinganyekenu hamazu ahanjikile Ndumbwetu Manera, uze apwile kalama wakutambwojoka, ambile ngwenyi: “Twamwenenga jila yayihya yakwambulwilamo kupwa hijila yikwavo yakuzachilamo Yehova, kaha nawa hijila yakusolwelamo kushishika chetu nakupwa vakulonga kuli ikiye. Ngocho twalisuwile kumuzachila mukala jila atulwezele kuzata.” Nge natumika nakuzachisa jijila jajihya jakwambulwilamo, kaha natuzamisa lufwelelo lwetu muli Yehova nakupwa vaka-kwambulula vakwipangweji.—Tangenu Wavaka-Kolinde 2, 12:9, 10.

13. Mwomwo ika chapwila chamwaza kuzachisa keyala yetu mumulimo wakwambulula, kaha vyakuliwana navyo muka munawane hakuzachisa keyala kana?

13 Vaka-kwambulula vavavulu veji kulivwisanga kuwaha kulweza vatu keyala yetu ya jw.org, haze vanahase kutanga nakututulula mikanda yetu yize yahanjika haMbimbiliya mumalimi akuhambakana 700. Hakumbi hakumbi, vatu vakuhambakana jimiliyoni 1.6 veji kuzachisanga keyala yetu. Kunyima, twazachishile chisaji hakwambulila vatu mujimbu wamwaza, vaze vatwaminenga kuvihela vize kavavula kwambulwilako. Namakumbi ano, keyala yetu yili nakuzata mwomumwe.

KUNANGULA VAKA-KWAMBULULA MUJIMBU WAMWAZA

14. Kunangula muka vasakiwile vaka-kwambulula, kaha shikola muka yinavakafwe vapwenga vaka-kunangula vakwipangweji?

14 Vinoma najijila tunashimutwila vinatukafwenga chikuma mumulimo wetu. Chipwe ngocho, vaka-kwambulula mumyaka kana vatelele kuvanangula. Chakutalilaho, lwola lumwe, mwenya-zuvo ketavilile vyuma evwilenga hachisaji chamijimbuko. Lwola lukwavo nawa, mwenya-zuvo awahililenga chikuma nakusaka kulinangula vyavivulu. Vaka-kwambulula vatelelele kutachikiza mwakukumbulwila vihula mujila yakuzangama nakupwa vaka-kunangula vakwipangweji. Kutwala muze, Ndumbwetu Knorr hakumutwaminyina nashipilitu yajila yaKalunga, amwene ngwenyi chapwile chakutamo kunangula vaka-kwambulula vatachikize kanawa mwakwambulwila mujimbu wamwaza. Ngocho kuputuka mu 1943, vikungulwilo vyaputukile kuwahisa Shikola yaMulimo waTeokalasi. Shikola kana yakafwile vaka-kwambulula vosena kupwa vaka-kunangula vakwipangweji.

15. (a) Vandumbwetu vamwe vevwile ngachilihi hakuhanjika chihande chatete muShikola yaMulimo waTeokalasi? (b) Uno lushiko lwaYehova luze tweji kutanganga hali Samu 32:8 lunatesamo ngachilihi kuli enu?

15 Vandumbwetu vamalunga vavavulu kavahashilenga kuhanjika kulizavuko. Ndumbwetu Ramu eji kwanukanga chihande chatete ahanjikile mu 1944. Chihande kana chapwile nakuhanjika hali Ndowenge, mutu uze vavuluka muMbimbiliya. Ou ndumbwetu ambile ngwenyi: “Ngwevwile chikuma woma, kaha mambuli namavoko apwile nakuchikima, oku nawa ngwapwile nakulingenjunga kumazo.” Ambile nawa ngwenyi: “Lwola kana lwapwile hilwola lwatete kuhanjika chihande hautenda, oloze kangwalitwaminyinyineko.” Numba tuhu kachapwile chachashiko, oloze navanyike vahanyinenga vihande mushikola. Ndumbwetu Manera eji kwanukanga vyuma vyasolokele omu kanyike umwe ahanyine chihande chenyi chatete, ambile ngwenyi: “Evwile woma chikuma, kaha kutwala muze aputukile kulila oku ali nakuhanjika chihande. Chipwe ngocho, omikile nakukumisa kuhanjika chihande chenyi oku ali nakulila.” Pamo nayenu kamweshi nakukumbululanga hakukungulukako mwomwo yakwivwa sonyi, chipwe mwomwo yakushinganyeka ngwenu kamweshi kuhasako. Nge mukiko, kaha lombenu kuli Yehova amikafwe muhonese ukalu kana. Mwamikafwa ngana muze akafwile vaka-shikola vakulivanga muShikola yaMulimo waTeokalasi.—Tangenu Samu 32:8.

Kufuma mu 1943, vandumbwetu vakuhambakana 8,500 vanavanangula muShikola yaNgileyate nakuvatuma kumafuchi 170

16. Mwomwo ika vahakilako Shikola yaNgileyate (a) kunyima (b) kufuma mu 2011?

16 Liuka lyaKalunga lili nakunangula nawa vatu kuhichila muShikola yaNgileyate. Eyi shikola vayihakako mangana yikafwe vaka-kulinangula vafwile chikuma kwambulula mujimbu wamwaza. Shikola yaNgileyate yaputukile mu 1943, kaha kufuma vene haze, vananangula vandumbwetu 8,500 nakuvatuma kumafuchi 170. Kufuma mu 2011, vaze vanasanyikanga kushikola kana vanapunga vapayiniya vakulipwila, natulama vakutambwojoka, navaka-kuzata haMbetele, navamishonali vamuwande vaze kanda vayengaho lyehi kushikola kana.

17. Mujila muka Shikola yaNgileyate yinatukafwe?

17 Kutala Shikola yaNgileyate yinatukafwe tahi? Eyo. Achishinganyekenu havyuma vyasolokele muJapan. Mukakweji waAugust 1949, mulifuchi kana mwapwile vaka-kwambulula vavandende kaha vakukokela ku 10. Oloze kuheta kusongo yamwaka uze, vamishonali 13 vaputukile kuzachila hamwe navaka-kwambulula vamulifuchi kana. Makumbi ano, muJapan muli vaka-kwambulula kafwe 216,000, kaha kafwe chimbwa chavaka-kwambulula kana vapwa vapayiniya vashimbu yosena.

18. Mashikola muka eka twatwama nawo?

18 Kuli nawa mashikola eka amavulu akufwana nge, Shikola yaMulimo waWangana, naShikola yaMulimo wauPayiniya, naShikola yaVaka-Kwambulula Wangana, naShikola yaTulama vaKujinguluka naMapwevo Javo, naShikola Yavaze Vatwama muKomiti yaMutango naMapwevo Javo. Mashikola kana ananangula vandumbwetu vamalunga navava vamapwevo nakujikijisa lufwelelo lwavo. Echi chili nakusolola hatoma nge Yesu ali nakutwalaho lika kunangula vatu vavavulu.

19. Ndumbwetu Russell ahanjikile ika kutalisa kumulimo wakwambulula, kaha chuma kana chinatesamo ngachilihi?

19 Wangana waKalunga unayulu lyehi hamyaka yakuhambakana 100. Halwola kana, Mwangana wetu Yesu Kulishitu natwaminyinanga mulimo wakwambulula. Mu 1916, Ndumbwetu Russell afwelelele ngwenyi mulimo wakwambulula mujimbu wamwaza naukaheta mukaye kosena. Ambile ngwenyi: “Mulimo kana unatohwelako chikuma, kaha nautwalaho lika kutohwa, mwomwo kuli mulimo wakwambulula ‘mujimbu wawangana’ mukaye kosena.” (Faith on the March, vasonekele kuli A. H. Macmillan, lifwo 69) Mulimo kana vali nakuuzata makumbi ano. Twasakwilila Yehova uze apwa Kalunga wakuunda hakutuhana vyuma vyosena vize twasaka mangana tulinge mwaya muchima wenyi.

^ par. 2 Chasoloka nge vatu vavavulu halizavu kana vejile nakupwa vaka-Kulishitu. Mwomwo ika tunambila ngocho? Mwomwo kaposetolo Paulu avavulukile ngwenyi ‘vandumbwetu 500.’ Ambile cheka ngwenyi: “Vavavulu kuvachili nakulelo lino, numba tuhu vamwe vanasavala lyehi tulo twakufwa.” Ngocho, chasoloka nge Paulu navaka-Kulishitu veka vatachikijile vatu vavavulu vaze vevwile Yesu mwahana lushimbi lwakuya nakwambulula.