Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Ɛvolɛ Ɛya Ko Wɔ Belemgbunlililɛ Ne Tumililɛ Bo!

Ɛvolɛ Ɛya Ko Wɔ Belemgbunlililɛ Ne Tumililɛ Bo!

‘Anzodwolɛ Nyamenle ne ɛmaa bɛ sa ɛha debie biala mɔɔ le kpalɛ la na bɛhola bɛyɛ mɔɔ ɔkulo la.’HIBULUMA 13:20, 21.

EDWƐNE 136, 14

1. Kɛzi ɛnee edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo hyia Gyisɛse ɛ? Kilehile nu.

ƐNEE Gyisɛse anye die kɛ ɔbabɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne nolo. Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, Belemgbunlililɛ ne a ɔhanle nwolɛ edwɛkɛ kpalɛ a. Ɔhanle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ fane mɔɔ bo 100 wɔ mekɛ mɔɔ ɔyɛ ye ɛzonlenlɛ gyima ne la. Nɔhalɛ nu, ɛnee Belemgbunlililɛ ne anwo hyia Gyisɛse kpalɛ.Kenga Mateyu 12:34.

2. Menli nyɛ a dele edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mateyu 28:19, 20 la a, na nzɔne ati yɛka ye zɔ a?

2 Mɔɔ bɛdwazole Gyisɛse la, ɔyiale ɛdoavolɛma bie mɔɔ bɛbo 500 la. (1 Kɔlentema 15:6) Bie a mekɛ ɛhye anu a Gyisɛse zele bɛ kɛ bɛhɔha edwɛkɛ ne wɔ “maanle ti nee maanle bo” la. Ɛnee ɔnle gyima ekyi. * (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.) Ɔhanle kɛ bɛbayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne bɛahyɛ, “kɔkpula ewiade awieleɛ” ne. Saa ɛlɛbɔ edwɛkpa ne nolo ɛnɛ a, ɛnee ɛlɛmaa ngapezo ɛhye ara nu.Mateyu 28:19, 20.

3. Ninyɛne nsa boni a ɛboa yɛ ɛmaa yɛbɔ edwɛkpa ne nolo a?

3 Mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ bɛha edwɛkɛ ne ɔwiele la, ɔhanle kɛ: “Me nee bɛ lua.” (Mateyu 28:20) Yemɔti Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛma ne ɛwɔkɛ kɛ ɔbahile edwɛkɛhanlɛ gyima ne adenle na yeaboa bɛ yeamaa bɛaha edwɛkɛ ne wɔ ewiade amuala. Gyihova noko nee yɛ lua. Yemaa yɛ sa “ɛha debie biala mɔɔ le kpalɛ la” amaa yɛahola yɛaha edwɛkɛ ne. (Hibuluma 13:20, 21) Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ninyɛne mgbalɛ ɛhye mɔ anu nsa anwo: (1) ninyɛne mɔɔ yeva yemaa yɛ, (2) ndenle mɔɔ yɛlua zo yɛha edwɛkɛ ne, nee (3) ndetelɛ mɔɔ yɛnyia. Mɔɔ limoa, bɛmaa yɛzuzu ninyɛne mɔɔ yɛva yɛli gyima wɔ ɛvolɛ 100 mɔɔ ɛpɛ nu la anwo.

NINYƐNE MƆƆ ƆBOA NYAMENLE MENLI ƆMAA BƐBƆ EDWƐKPA NE NOLO LA

4. Kɛzi ninyɛne ngakyile dɔɔnwo ɛboa yɛ wɔ yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu ɛ?

4 Gyisɛse vale Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne dole ma mɔɔ bɛdua ye wɔ azɛlɛ ngakyile zo la anwo. (Mateyu 13:18, 19) Saa ɛyazonlɛnli bayɛ azɛlɛ ne azo gyima a, ɔfa adwinli ninyɛne ngakyile. Zɔhane ala a yɛ Belemgbunli ne ɛmaa yɛ ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ ɔbamaa menli adie yɛ edwɛkɛ ne a. Ninyɛne ɛhye mɔ bie boale wɔ mekɛ ekyi bie anu, yɛɛ yɛlɛkɔ zo yɛava bie mɔ yɛayɛ gyima ɛnɛ. Noko ninyɛne ɛhye mɔ ɛmaa yɛnyia anyuhɔlɛ wɔ edwɛkɛhanlɛ ne anu.

Daselɛlilɛ kaade ne boale nolobɔlɛma dɔɔnwo ɔmaanle bɛlile daselɛ

5. Kɛzi ɛnee daselɛlilɛ kaade ne de ɛ, na kɛzi bɛvale bɛlile gyima ɛ?

5 Wɔ 1933, nolobɔlɛma bɔle ɔ bo kɛ bɛfa daselɛlilɛ ngɛlata anzɛɛ kaade bɛali gyima wɔ daselɛlilɛ nu na ɔboale bɛ nuhua dɔɔnwo. Ɔle kaade ekyi bie mɔɔ Baebolo nu edwɛkɛ sikalɛ bie a wɔ zo a. Ɔyɛ a bɛyɛ kaade fofolɛ na bɛkakyi zolɛ edwɛkɛ ne. Mɔɔ Adiema Erlenmeyer bɔle ɔ bo kɛ ɔfa daselɛlilɛ kaade yeali gyima la ɛnee yeli ɛvolɛ bulu. Ɔkilehile nuhua kɛ: “Kaade ne azo mukenye ne se, ‘Mesɛlɛ wɔ kenga edwɛkɛ ɛhye.’ Saa suamenle ne kenga wie a, yɛmaa ye buluku na yɛkɔ ɛleka fofolɛ.”

6. Kɛzi daselɛlilɛ kaade ne boale ɛ?

6 Daselɛlilɛ kaade ne boale nolobɔlɛma wɔ ndenle ngakyile zo. Kɛ neazo la, ɛnee nolobɔlɛma bie mɔ se nyiane, noko ɔnva nwo kɛ bɛkpondɛ kɛ bɛka edwɛkɛ ne la, ɛnee bɛnnwu mɔɔ bɛka a. Ɛnee nolobɔlɛma bie mɔ lɛ akɛnrazilɛ kpalɛ. Bɛkola bɛfa mekɛ ekyi bie bɛka edwɛkɛ biala mɔɔ bɛze la bɛkile suamenle ne, noko fane dɔɔnwo ne ala ɛnee bɛnva nwunu bɛnyɛ gyima. Daselɛlilɛ kaade ne boale nolobɔlɛma kɔsɔɔti ɔmaanle bɛhanle edwɛkɛ sikalɛ mɔɔ anu la ɛkɛ la.

7. Ngyegyelɛ boni a ɛnee bɛyia wɔ daselɛlilɛ kaade ne anwo a?

7 Ɛnee ngyegyelɛ noko wɔ nwolɛ. Adiema Grace Estep hanle kɛ: “Ɔyɛ a bɛbiza yɛ kɛ, ‘Nzɔne edwɛkɛ a wɔ zo a? Ɛnrɛhola ɛnrɛha ɛnrɛhile me ɔ?’” Eza ɛnee suamenle bie mɔ ɛngola edwɛkɛ mɔɔ wɔ kaade ne azo la kenga. Bie mɔ die kaade ne a bɛnva bɛmmaa wɔ bieko. Bie mɔ noko anye ɛnlie yɛ edwɛkɛ ne anwo, yemɔti bɛtetele kaade ne anu. Ngyegyelɛ ɛhye mɔ amuala anzi, daselɛlilɛ kaade ne boale nolobɔlɛma ɔmaanle bɛlile awie mɔ daselɛ, na bɛnwunle bɛ kɛ bɛka Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ.

8. Kɛzi bɛvale gramafuu ne bɛlile gyima ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

8 Debie bieko mɔɔ bɛvale bɛlile gyima wɔ 1930 ne anu la a le gramafuu. Alasevolɛ bie mɔ vɛlɛle ye Aalɔn ɔluakɛ milahyinli ne dendɛle maanle bɛ. (Kenga Adendulɛ 4:14-16.) Saa suamenle ne kponle zo kɛ ɔbadie a, nolobɔlɛnli ne bɔ Baebolo ɛdendɛlɛ sikalɛ bie kile ye, ɔwie a yeamaa ye buluku. Ɔyɛ a mbusua yia tie ɛdendɛlɛ ne! Wɔ 1934, Watch Tower Society ne bɔle ɔ bo kɛ ɔyɛ gramafuu mɔɔ bɛdɛ ye bɛ sa nu la amaa bɛava bɛali daselɛ. Awieleɛ kolaa ne, mediema ne mɔ hyele ɛdendɛlɛ ngakyile 92.

9. Kɛzi gramafuu ne boale kpalɛ ɛ?

9 Mɔɔ Hillary Goslin dele ɛdendɛlɛ zɔhane bie la, ɔzɛlɛle gramafuu ne dapɛne ko ɔmaanle ɔ gɔnwo mɔ diele Baebolo nu edwɛkɛ ne bie. Ɛhye maanle menli dɔɔnwo anye liele nɔhalɛ ne anwo na bɛzɔnenle bɛ. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, Adiema Goslin amra mraalɛ nwiɔ ne hɔle Geleade Sukulu ne bie na bɛrayɛle edwɛkpatɛlɛvolɛma. Gramafuu ne boale nolobɔlɛma dɔɔnwo ɔmaanle bɛholale bɛbɔle edwɛkpa ne nolo kɛ daselɛlilɛ kaade ne la. Noko ɛnee Belemgbunli ne balua Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu ne azo atete ye menli ne yeamaa bɛayɛ kilehilevolɛma kpalɛ.

BƐLUALE NDENLE NGAKYILE ZO BƐHANLE EDWƐKƐ NE

10, 11. Kɛzi bɛvale adwelie ngɛlata nee riledio bɛbɔle edwɛkpa ne nolo ɛ, na nzɔne ati a ninyɛne ɛhye mɔ boale kpalɛ ɛ?

10 Yɛ Belemgbunli ne ɛlɛkile Nyamenle menli ne adenle yeamaa bɛalua ndenle ngakyile zo bɛaha edwɛkɛ ne bɛahile menli dɔɔnwo. Ndenle zɔhane mɔ boale kpalɛ, titili wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee nolobɔlɛma anwo anzo la. (Kenga Mateyu 9:37.) Kɛ neazo la, bɛluale adwelie ngɛlata zo bɛbɔle edwɛkpa ne nolo wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu. Dapɛne biala, Adiema Russell fa Baebolo nu ɛdendɛlɛ kɔ adwelie ngɛlata gyimalilɛleka bie. Bɛdabɛ noko bɛfa ye ɛdendɛlɛ ne bɛnwa adwelie ngɛlata mɔɔ wɔ Canada, Europe, nee United States la. Ɔkadwu 1913 la, ɛnee bɛkɛlɛ Adiema Russell ɛdendɛlɛ ne wɔ adwelie ngɛlata 2,000 anu, yɛɛ menli mɔɔ ɛnee kenga la bo 15,000,000!

Adwelie ngɛlata nee riledio ne boale maanle yɛhanle edwɛkɛ ne yɛhilele menli dɔɔnwo mɔɔ bɛde ɛleka mɔɔ nolobɔlɛma anwo anzo la

11 Eza bɛluale riledio zo bɛbɔle edwɛkpa ne nolo bɛhilele menli dɔɔnwo. Wɔ April 16, 1922, Adiema Rutherford maanle ye ɛdendɛlɛ ne mɔɔ limoa la anu ko wɔ riledio zo, na menli kɛyɛ 50,000 a diele a. Yeangyɛ, yɛbɔle ɔ bo kɛ yɛfa yɛdayɛ mumua ne yɛ riledio ne mɔɔ bɛfɛlɛ ye WBBR la yɛali gyima, na bɛdiele gyimalilɛ mɔɔ limoa la wɔ February 24, 1924. December 1, 1924, Watch Tower ne hanle kɛ: “Yɛdie yɛdi kɛ riledio ne a le adenle kpalɛ mɔɔ ɔmbɔ kakɛ mɔɔ yɛlɛdua zo yɛaha edwɛkpa ne yɛahile menli dɔɔnwo a.” Riledio ne le kɛ adwelie ngɛlata ne mɔ la, bɛboale yɛ bɛmaanle yɛhanle edwɛkɛ ne yɛhilele menli dɔɔnwo wɔ ɛleka mɔɔ nolobɔlɛma anwo anzo la.

Nolobɔlɛma dɔɔnwo anye die bagua nu daselɛlilɛ nee yɛ wɛbsaete ne mɔɔ bɛka nwolɛ edwɛkɛ bɛahile awie mɔ la anwo (Nea ɛdendɛkpunli 12, 13)

12. (a) Bagua nu daselɛlilɛ foa boni mɔ a ɛ nye die nwo kpalɛ a? (b) Nzɔne a bahola amaa yɛali ɛzulolɛ mɔɔ yɛlɛ wɔ bagua nu daselɛlilɛ nwo la azo a?

12 Ɛnɛ noko, bagua nu daselɛlilɛ ne boa kpalɛ ɔmaa bɛka edwɛkɛ ne bɛkile awie mɔ. Bɛlɛbɔ mɔdenle bɛaha edwɛkɛ ne bɛahile menli wɔ kale nee keteke agyinlaleɛ, ɛleka mɔɔ bɛfa ahale bɛsie, awɔdenle zo nee gua nu. Bagua nu daselɛlilɛ ne maa ɛzulolɛ ka wɔ ɔ? Saa ɔle zɔ a, sɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa wɔ na suzu mɔɔ Adiema Manera mɔɔ ɔle neavolɛ adenduvo la hanle la anwo: “Yɛbu ɛzonlenlɛ nwo adenle fofolɛ biala kɛ ɔle adenle fofolɛ mɔɔ yɛdua zo yɛazonle Gyihova, yɛahile kɛ yɛgyi ɔ nzi, yɛali nɔhalɛ yɛamaa ye, na yɛahile kɛ yɛkpondɛ kɛ yɛdua adenle biala mɔɔ ɔbahile yɛ la azo yɛazonle ye a.” Saa yɛdi ɛzulolɛ mɔɔ yɛlɛ la azo na yɛdua ndenle fofolɛ zo yɛdi daselɛ a, ɔmaa yɛnyia Gyihova anu anwodozo kpole na yɛyɛ nolobɔlɛma mɔɔ bɔ mɔdenle.Kenga 2 Kɔlentema 12:9, 10.

13. Nzɔne ati a yɛ wɛbsaete ne mɔɔ yɛbaha nwolɛ edwɛkɛ wɔ daselɛlilɛ nu la boa kpalɛ ɛ, anwubielɛ boni a wɔnyia wɔ nwo a?

13 Nolobɔlɛma dɔɔnwo anye die kɛ bɛbaha yɛ wɛbsaete jw.org, ɛleka mɔɔ bɛbahola bɛagenga na bɛahwe Baebolo mbuluku mɔɔ bɛhile ɔ bo wɔ aneɛ mɔɔ bo 700 anu la anwo edwɛkɛ bɛahile awie mɔ. Kenle ko biala, menli mɔɔ bo mgbe 1.6 la kɔ yɛ wɛbsaete ɛkɛ. Tete ne, riledio ne maanle menli mɔɔ bɛde ɛleka mɔɔ wɔ moamoa la dele edwɛkpa ne. Gyima ko ne ala a yɛ wɛbsaete ne ɛlɛyɛ ye ɛnɛ a.

KƐZI BƐTETE EDWƐKPAKAVOLƐMA LA

14. Ndetelɛ boni a ɛnee nolobɔlɛma hyia a, na sukulu boni a ɛboa bɛ ɛmaa bɛyɛ kilehilevolɛma kpalɛ a?

14 Ninyɛne nee ndenle ne mɔ mɔɔ yɛzuzu nwo la ɛboa kpalɛ. Noko, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛtete nolobɔlɛma mɔɔ bɛwɔ ɛkɛ la kɛzi bɛbali daselɛ la. Kɛ neazo la, ɔyɛ a suamenle bie mɔ ɛnlie edwɛkɛ mɔɔ bɛbade wɔ gramafuu ne azo la ɛndo nu. Bie noko a, suamenle ne anye die edwɛkɛ ne anwo na ɔkpondɛ kɛ ɔsukoa ninyɛne dɔɔnwo. Ɛnee ɔwɔ kɛ nolobɔlɛma nwu kɛzi bɛbalua nrɛlɛbɛ adenle zo bɛali dwazotia zo konim na bɛayɛ kilehilevolɛma kpalɛ la. Nyamenle sunsum ne moalɛ zo, Adiema Knorr nwunle kɛ ɔwɔ kɛ nolobɔlɛma sukoa kɛzi ɔwɔ kɛ bɛtendɛ wɔ daselɛlilɛ nu la. Yemɔti wɔ 1943, bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛyɛ Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu wɔ asafo ne mɔ anu. Sukulu ɛhye boale awie biala ɔmaanle ɔyɛle kilehilevolɛ kpalɛ.

15. (a) Boni a dole alimoa Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu sukoavoma bie mɔ a? (b) Kɛzi ɛwɔkɛ mɔɔ Gyihova ɛbɔ wɔ Edwɛndolɛ 32:8 la ɛra nu wɔ wɔ afoa nu ɛ?

15 Ɛnee mediema mrenyia dɔɔnwo ɛnze kɛzi bɛgyinla menli nyunlu bɛmaa ɛdendɛlɛ a. Adiema Ramu tɛkakye ɛdendɛlɛ mɔɔ ɔlimoale ɔmaanle wɔ 1944 la. Ɛdendɛlɛ ne fale Dowɛge mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu la anwo. Adiema Ramu hanle kɛ: “Me gyakɛ agbɔkɛ bobɔle nwo, me sa wosowosole yɛɛ me gye bobɔle zo.” Ɔdoale zo kɛ: “Ɛhye a dole me wɔ mekɛ mɔɔ meyɛ me gyimalilɛ mɔɔ limoa wɔ bama ne azo la, noko meangyakyi.” Ɔnva nwo kɛ ɛnee ɔyɛ se la, ngakula noko maanle ɛdendɛlɛ wɔ sukulu ne anu. Adiema Manera kakye edwɛkɛ mɔɔ zile wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee kakula nrenyia ko ɛlɛyɛ ye gyimalilɛ mɔɔ limoa la: “Mɔɔ ɔbɔle ye ɛdendɛlɛ ne abo la, ye ahonle dule kpalɛ, yemɔti ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔsu. Noko kɛmɔ ɛnee ɔkpondɛ kɛ ɔmaa ɛdendɛlɛ ne la ati, ɔzunle ngyikyingyikyi too ɔmaanle ɛdendɛlɛ ne ɔwiele.” Bie a ɛmmaa mualɛ wɔ debiezukoalɛ bo anzɛɛ ɛnva ɛ nwo ɛnwula nu ɔluakɛ ɛse nyiane anzɛɛ ɛte nganeɛ kɛ ɛnrɛhola ye yɛ. Saa ɔle zɔ a, sɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa wɔ ɔmaa ɛli wɔ ɛzulolɛ ne azo. Ɔbaboa wɔ kɛ mɔɔ ɔboale alimoa Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu sukoavoma ne la.Kenga Edwɛndolɛ 32:8.

Ɔvi 1943 mɔɔ ba la, bɛmaa Geleade sukoavoma mɔɔ bɛtete bɛ mɔɔ bɛbo 8,500 la ɛhɔ maanle 170 azo

16. (a) Wɔ dɛba ne, ɛnee Geleade Sukulu ne bodane a le boni? (b) Na ɔvi 2011 mɔɔ ba la noko ɛ?

16 Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne eza ɛlua Geleade Sukulu ne azo ɛtete awie mɔ. Sukulu ne bodane ko a le kɛ ɔboa sukoavoma yeamaa bɛamia ɛhulolɛ mɔɔ bɛlɛ kɛ bɛbabɔ edwɛkpa ne nolo la anu. Geleade Sukulu ne bɔle ɔ bo wɔ 1943, na ɔvi mekɛ zɔhane mɔɔ ba la, bɛtete sukoavoma 8,500, na bɛmaa bɛhɔ maanle 170 azo. Ɔvi 2011 mɔɔ ba la, adekpakyelɛ titilima, neavolɛ adenduvoma, Bɛtɛlema anzɛɛ edwɛkpatɛlɛvolɛma mɔɔ bɛtɛkɔle Geleade ne bie ɛlɛ la a bɛto ɛsalɛ bɛfɛlɛ bɛ a.

17. Kɛzi Geleade ndetelɛ ne ɛboa ɛ?

17 Asoo Geleade Sukulu ne ɛboa? Ɛhɛe. Suzu mɔɔ zile wɔ Japan la anwo nea. Wɔ August 1949, ɛnee nolobɔlɛma mɔɔ wɔ Japan la ɛndwu bulu. Noko ɔkadwu zɔhane ɛvolɛ ne awieleɛ la, ɛnee edwɛkpatɛlɛvolɛma 13 mɔɔ bɛtetele bɛ wɔ Geleade la ɛlɛka edwɛkɛ ne wɔ ɛkɛ. Kɛkala, nolobɔlɛma kɛyɛ 216,000 a wɔ Japan a, na asɛɛ bɛ nuhua foa ko le dahuu nee adekpakyelɛ boavolɛma!

18. Sukulu gyɛne mɔɔ yɛlɛ la bie a le boni mɔ?

18 Yɛlɛ sukulu gyɛne dɔɔnwo mɔɔ bie a le Belemgbunlililɛ Gyima Sukulu, Adekpakyelɛ Ɛzonlenlɛ Sukulu, Belemgbunlililɛ Edwɛkpakavolɛma Sukulu, Maangyebakyi Zo Neavolɛma Nee Bɛ Ye Mɔ Sukulu, nee Ɔfese Kɔmatii Nu Amra Nee Bɛ Ye Mɔ Sukulu. Sukulu ɛhye mɔ ɛtete mediema mrenyia nee mraalɛ kpalɛ na yemaa bɛ diedi ɛnyi. Ɔda ali wienyi kɛ Gyisɛse ɛlɛkɔ zo atete menli dɔɔnwo.

19. Nzɔne edwɛkɛ a Adiema Russell hanle wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo a, na kɛzi yera nu ɛnɛ ɛ?

19 Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ɛva ɛvolɛ mɔɔ bo 100 la ɛli tumi. Wɔ ɛvolɛ 100 ne anu too mɔɔ ba la, yɛ Belemgbunli Gyisɛse Kelaese ɛlɛkile edwɛkɛhanlɛ gyima ne adenle. Wɔ 1916 ne anu, Adiema Russell nwunle kɛ bɛbabɔ edwɛkpa ne nolo wɔ ewiade amuala. Ɔhanle kɛ: “Edwɛkɛ ne ɛlɛnyia anyuhɔlɛ ndɛndɛ, na ɔbahɔ zo yeadɛlɛ, ɔluakɛ ɔwɔ kɛ bɛbɔ ‘belemgbunlililɛ edwɛkpa ne nolo’ wɔ ewiade amuala.” (Faith on the March, mɔɔ A. H. Macmillan hɛlɛle la, mukelɛ 69) Bɛlɛyɛ gyima zɔhane ɛnɛ! Yɛyɛ Gyihova, anzodwolɛ Nyamenle ne mo kɛ ɔmaa yɛ sa ka debie biala mɔɔ yɛhyia nwo amaa yɛayɛ ye ɛhulolɛdeɛ la!

^ ɛden. 2 Ɔbayɛ kɛ ekpunli zɔhane anu amra dɔɔnwo rayɛle Kilisienema. Duzu ati a yɛka ye zɔ a? Ɔluakɛ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ bɛle ‘ɛdoavolɛma ɛya nnu.’ Eza ɔhanle kɛ: “Bɛ nuhua dɔɔnwo ne ala tɛte aze, bie mɔ ɛwu bɔbɔ ɛdeɛ.” Yemɔti ɔbayɛ kɛ ɛnee Pɔɔlo nee Kilisienema gyɛne ze menli mɔɔ Gyisɛse hanle hilele bɛ kɛ bɛha edwɛkɛ ne la anu dɔɔnwo.