1. ¿Manóah rabai monso rüne niebare ie ye ngwane dre nuainbare kwe?

MANÓAH aune muko kwe ye nitre israelita. Niaratre monsoi ñaka rabai jire nämenentre nütüre. Akwa bati ángel iti janamane meri yekänti aune kukwe kwin mikani gare kwe ie. Niara monsoi rabai niebare kwe ie. Kukwe ye niebare kwe muko Manóah ie angwane, kä namani jutobätä. Akwa sribi rabai kisete yebätä namani töbike. Kä ye näire nitre israelita kwati nämene kukwe blo nuainne. ¿Se ño Manóah aune muko kwe rabadre monso kwe tötike Jehová mikakäre täte aune tarekäre? Jehovakwe ángel juandreta ye Manóah ribebare ie ne kwe monso ye ngübadre ño kwetre ye niedre kwe ie (Jueces 13:1-8).

2. ¿Sribi meden tä nitre rüne aune meyere kisete, aune dre raba dimike nuainne? (Recuadro “ Nitre ja tötikaka Bibliabätä mäbe bäri ütiäte” ye mikadre ñärärä arato.)

² Monsotre tärä mäkwe angwane, ja namani ruin ño Manóah ie ye nüke gare mäi. Monsotre Jehová mikadre täte aune taredre mäkwe driedre ietre ye tä gare mäi (Proverbios 1:8). ¿Dre raba mä dimike nuainne? Ngöbö Mikadre Täte Ni Mräkäbe bämän kratire kratire ye ütiäte krubäte. Ye mä dimikai kukwe driere monsotre mäkwe yei Jehová aune Biblia yebätä (ñäkädre Deuteronomio 6:6-9  yebätä). * Akwa ¿dre mada raba mä dimike? Jesús kukwe kwin bämikani ye raba mä dimike. Erametre Jesús monsoi ñaka namani, akwa nitre ja tötikaka kwe yei diribare ño kwe yebätä nitre rüne aune meyere raba ja kite. Jesús nämene niaratre tarere aune niara töi bobre ye bämikani kwe ietre ye nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti. Ne madakäre, ja nämene nemen ruin ño ietre ye nämene nüke gare ie aune dimikadre ño kwe ye nämene gare ie. Ni raba ja ngwen ño niara erere ye nibike mike gare jai arato.

3. ¿Ñobätä nitre ja tötikaka Jesukwe yei nämene gare kwin niara nämene niaratre tarere?

³ Nitre ja tötikaka Jesube ye nämene tare kwe ye nämene käre niere ietre (ñäkädre Juan 15:9 yebätä). Ne madakäre, nämene nemen kä raire te ja ngätäite bentre (Marcos 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13). Niara ñaka nämene jerekäbe dirikä ietre. Ñakare aune nämene ja kete bentre. Yebätä, nitre ja tötikaka Jesukwe yei nämene gare kwin niara nämene niaratre tarere. ¿Ño mä raba ja ngwen Jesús erere?

4. ¿Monsotre tare mäkwe ye mä raba bämike ño ietre? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

⁴ Monsotre tare mäkwe ye käre mäkwe nie ietre. Niaratre ütiäte mä kräke ye mäkwe bämika ietre (Proverbios 4:3; Tito 2:4). Juta Australia yekänti, ni Testiko kädekata Samuel tä niere niara nämene chi ye ngwane, rün nämene käre deu ñäke Tärä tikwe tä blite Bibliabätä yebätä ie aune kukwe meden meden nämene ngwentari ye rün nämene mike gare ie. Ye bitikäre, nämene kise kite ngärä aune demaine rikadre kübien ye känenkri. Kä nikani ta ye bitikäre, Samuel töi namani ñan krütare ñobätä ñan aune rün ngübabare ye ngwane mräkätre ñaka nämene  kise kite ngärä aune demaine namani gare ie. Akwa Samuel rün nämene ja di ngwen niara nämene tare krubäte kwe ye bämikakäre ie. Ye köböire, käre kä nämene juto Samuelbätä aune ja nämene ruin kriemikani ie. Aune niaratre nibu nämene ja kete kwin krubäte. Monsotre tare mäkwe ye käre mäkwe niei ietre angwane, ja rabai ruin Samuel erere ietre. Yebätä, mäkwe demain aune kise kita ngärä, bätä mäkwe kä dianka jai blitakäre, mrökäre aune ja dakakäre bentre.

5, 6. a) ¿Jesús dre nuainbare nitre ja tötikaka kwe kräke? b) ¿Nitre rüne aune meyere rabadre monsotre kwe töi ükete ño?

⁵ Jesús niebare: “Nire nire tareta tikwe abko btä tita mäträre töi diankäre” (Apocalipsis 3:19). (Ñokädre nota yebätä.) * ¿Jesús nitre ja tötikaka kwe töi ükaninte ño? Ñodre, nitre ja tötikaka Jesube ye käre nämene ñäke jai niaratre meden bäri ütiäte yebätä ye jutuabare Jesús ie. Aisete bä kabre Jesús mäträbare bätärekä bätätre. Akwa käre niara nämene kä aune kä bäri kwin känene mäträkäre bätätre töi jämebiti (Marcos 9:33-37).

⁶ Monsotre tare mäkwe, yebätä gare mäi mä rabadre niaratre töi ükete. Kukwe ñaka kwin nuaindre kwetre ye ngwane, ñobätä kukwe ye käme mä raba mike gare ietre. Akwa ¿ñaka mä kukwei mikadre täte kwetre ye ngwane mäkwe dre nuaindre? (Proverbios 22:15.) Jesús dre nuainbare ye erere mäkwe nuain. Mäkwe jankunu jie ngwan, mäträ bätätre aune töi ükate bätärekä. Mäkwe kä aune kä bäri kwin känä niaratre töi ükatekäre töi jämebiti. Kä Sudáfrica yekänti, meri Testiko kädekata Elaine ye rün aune meye nämene töi ükete ño ye törö ie. Niara rabadre dre nuainne ye rün aune meye nämene käre niere ie. Ñodre, niara ñaka rün aune meye kukwei mikai täte angwane mikai ja ngie nuin kwetre ye nämene niere ie. Aune ye erere nämenentre nuainne. Akwa niaratre nämene mike ja ngie nuin ye ngwane ñobätä nämene nuainne ye käre nämene mike gare ie aune ñaka nämenentre nuainne rubune. Ye köböire nükani gare ie rün aune meye yekwe niara nämene tare krubäte.

7, 8. a) ¿Jesús orasion nuainbare yebätä dre namani gare nitre ja tötikaka kwe yei? b) Mäkwe orai monsotre okwäbiti angwane, ¿tö ngwandre kwetre Jehovai ye mä raba driere ño ietre?

⁷ Jesús ka jababare ngite aune murie keta jababare ye ngwane orasion ne nuainbare kwe: “[Abba, TNM] Tata tikwe, ma raba jändrän jökrä nuene, aisete tikwe ja tare nikadre, bti ti müre ketadre, ye ma tö diain ti bäre angwane, makwe dian ti bäre. Akwa ma tö dreye tikrä, ye erere raba bare tibtä amne ñan ti töi abko erere rabadre bare” (Marcos 14:36). (Ñokädre nota yebätä.) * ¿Orasion yebätä nitre ja tötikaka Jesukwe yei dre namani gare? Jesús töi nämene metre akwa käre nämene ja di kärere Rün ie ye namani gare metre ietre. Ne madakäre, niaratre rabadre ja töi mike bobre aune rabadre ja di kärere Jehovai ye namani gare ietre arato.

⁸ Mäkwe orai monsotre okwäbiti angwane  raba ja kite krubäte orasion yebätä. Erametre, mätä orare yebiti mä ñan tä kukwe ruäre aibe driere monsotre yei. Ñakare aune mätä orare okwäbiti ye ngwane, tö ngwandre kwetre Jehovai ye mä raba driere ietre. ¿Mäkwe nuaindre ño? Mäkwe ñaka oradre niaratre aibe kräke ñakare aune mäkwe ora ja kräke arato. Kä Brasil yekänti, meri Testiko iti kädekata Ana tä niere rün aune meye kisete kukwe nämene nemen ye ngwane, käre nämenentre ja di kärere Ngöböi. Ñodre, Ana rüai aune mölöi namani bren ye ngwane, rün aune meye ribebare Jehovai rabadre dimike aune mike töbätä kukwe kwin diankäre nuaindre jai. Kukwe ñaka nuäre ye jökrä mikani gare käre kwetre Ngöböi. Ye köböire Ana namani tö ngwen Jehovai. Ye erere mä raba orare monsotre mäkwe yebe arato. Ñodre, kä jürä ñaka rabadre mäbätä kukwe driekäre nitre ruäre nünanka mä bäre yei o jefe ye kä biandre mäi nänkäre gätä kri yebätä ye kräke mäkwe ja di kärä Jehovai. Ye ngwane rabai gare ietre mätä tö ngwen Jehovai aune niaratre ye erere nuaindi arato.

9. a) ¿Nitre ja tötikaka rabadre ja töi mike bobre aune rabadre jondron nuainne nitre mada kräke ye Jesukwe driebare ño ietre? b) Mä töi bobre aune mä töita jondron nuainbätä nitre mada kräke angwane, ¿monsotre ye käkwe dre nuaindi?

⁹ Nitre ja tötikaka rabadre ja töi mike bobre aune rabadre jondron nuainne nitre mada kräke Jesukwe driebare ietre. ¿Driebare ño kwe ietre? Kukwe bämikani kwe niaratre käne (ñäkädre Lucas 22:27 yebätä). Kukwe ñan nuäre nuainbare kwe Jehová mikakäre täte aune nitre mada dimikakäre. Aune ye erere nitre apóstol nuainbare. Mä raba monsotre tötike mätä dre nuainne yebiti arato. Töbike meri Testiko kädekata Debbie aune muko kwe Pranas yebätä. Niaratre yekwe monsotre nibu tä aune Pranas ye ni umbre konkrekasion jie ngwanka. Pranas nämene kä denkä konkrekasion kräke jai ye ngwane Debbie ñaka nämene nemen rubun jire nieta kwe. Debbie mräkätre rabadre ja  di ribere ye ngwane Pranas niaratre dimikai ye nämene gare metre ie (1 Timoteo 3:4, 5). ¿Debbie aune Pranas kukwe kwin bämikani ye matani ño monsotre yebätä? Pranas tä niere monsotre kia yebätä kä nämene juto aune nämene ja mäke kwin ja mräkätre aune ja ngwaitre jökrä ben. Ne madakäre, ja töi jeñebiti nämenentre käre ja mike sribikäre gätä krikri yete. Kä nengwane, niaratre jökrä tä sribire köbö täte Jehová kräke. Mä töi bobre aune mä töita jondron nuainbätä nitre mada kräke angwane, monsotre ye ja ngwain mä erere.

10. ¿Nitre Galilea nämene Jesús känene ye ngwane dre nuainbare kwe?

¹⁰ Jesús töi nämene metre aune nitre nämene töbike drebätä ye nämene gare ie (Juan 2:25). Yebätä dre nuain nämene kwetre ye ñan aibe nämene tuin ie, ñakare aune ñobätä nämenentre nuainne ye nämene nüke gare ie arato. Ñodre, bati nitre Galilea nämene Jesús känene (Juan 6:22-24). Akwa nitre ye nämene yete ñaka niara kukwe nuakäre ñakare aune mrö käräkäre ie ye nämene gare ie. Aisete nitre ye töi ükaninte bätärekä kwe aune niaratre dre nuaindre ja töi kwitakäre ye mikani gare kwe ietre (ñäkädre Juan 6:25-27 yebätä).

11. a) Erametre monsotre yei kukwe drie ye tuin kwin, ¿ye ñokänti raba nemen gare mäi? b) ¿Mä raba kukwe driere ño bäri kwin ne kwe rabadre tuin kwin monsotre ie?

¹¹ Erametre, mä töi ñaka metre yebätä monsotre tä töbike drebätä ñaka raba nemen gare mäi. Akwa ñobätä niaratre tä kukwe ruäre nuainne ye mä raba ja di ngwen mike nüke gare jai. Ñodre, monsotre ye tä niken kukwe driere mäbe. Akwa mäkwe ngwantari jai: “¿Ñobätä tätre niken kukwe driere? ¿Erametre kukwe driedre ye käi juto bätätre? ¿O nane ngwane nita nemen nünenkä mrökäre aune tomana ñakäre yebätä tä niken nibe?”. Monsotre ye töi ñaka kukwe driebätä kä jutobiti rabadre gare mäi angwane, mäkwe nuain bäri kwin ne kwe kukwe drie ye rabadre tuin kwin ietre. Mäkwe sribi nuäre mika kisete ne kwe ja rabadre ruin kwin ietre kukwe driekänti.

12. a) ¿Jesús kukwe meden mikani gare nitre ja tötikaka kwe yei? b) Nitre ja tötikaka yei Jesukwe kukwe ye jökrä mikadre gare, ¿ye ñobätä nämenentre ribere jai?

¹² Kukwe madabiti Jesukwe nitre ja tötikaka ben ye dimikani arato. Nämene gare kwin ie ni ruäre ja mikadre ngite angwane, ye bitikäre raba kukwe mada bäri käme nuainne o raba ja mike ngite krubäte. Yebätä nitre ja tötikaka ben ye rabadre ja ngübarebiti niebare kwe ietre. Ñodre, niaratre ñaka rabadre nemen kämekäme ni madabe ye nämene gare kwin ietre. Akwa dre dre raba niaratre mike ja mike ngite ye Jesús mikani gare ietre. Niebare kwe ietre ni brare iti rabadre meri mada ñaka niara muko ye mike ñärärä krubäte ye ngwane mikadrera kwe jabe “ja brukwäte”. Aune kukwe ne niebare kwe ietre mäträkäre bätätre: “Mä okwä ruinkri, käkwe mä mikadre ngite ngwane, mäkwe ja okwä ye diante mento” (Mateo 5:27-29, Ngöbö Täräe, tärä okwä ükaninte). Nitre ja tötikaka yei Jesukwe kukwe ye jökrä mikadre gare, ¿ye ñobätä nämenentre ribere jai? Ñobätä ñan aune nitre nämene nüne niaratre bäre ye nämene nemen kämekäme krubäte jabe aune kukwe bämika nämene känti nitre nemen kämekäme jabe bätä ñäke kämekäme ye mrusaire. Nitre ja tötikaka nämene tare Jesukwe, yebätä dre dre raba niaratre mike ja mike ngite yebätä kämikadrekä kwetre niebare kwe ietre.

13, 14. ¿Mä raba monsotre dimike ño ne kwe ñaka rabadre jondron käme den jai kä ngwankäre juto jabätä?

¹³ Mä rabadre monsotre ye kriemike ne kwe dre tuin käme Jehovai ye ñaka nuaindre kwetre. Kä nengwane, monsotre kia tä ni üai butiere aune üai mada kämekäme tuin arato ye köböite kukwe kri raba nemen kisete. ¿Mä raba kriemike ño? Ni üai butiere tuadre ye käme mä  raba niere ietre. Akwa ye ñan aibe ngörä. Mäkwe ngwantari jai: “¿Ni üai butiere tuadre ye ñobätä käme krubäte ye gare monsotre tikwe yei? ¿Dre raba niaratre töi mike kukwe yebätä? ¿Niaratre tö dre drebätä blitai tibe ye ngwane tätre nuainne töi jämebiti? Niaratre törbadre ni üai butiere tuai ye ngwane, ¿niedi kwetre tie?”. Monsotre tätre kia akwa mä raba niere ietre: “Nane Internet käi yete nitre nemen kämekäme jabe kwan mäi aune mä törba mikai ñärärä ye ngwane mäkwe nie tie. Mä ñan kä jürä ngwan jabätä aune ñan ja töibika, ti tö mä dimikai”.

¹⁴ Mä kä dianka kä ngwankäre juto jabätä ye ngwane, mäkwe kukwe kwin bämikai monsotre käne o ñakare yebätä mäkwe töbika. Párrafo 9 yekänti blitani ni rüne itibätä tä niere, nitre rüne raba kukwe keta kabre niere monsotre kwe ie akwa tätre dre nuainne ye erere monsotre käkwe nuaindi. Mäkwe canción, película aune tärä keta kabre yebätä kukwe kwin täi ye diain jai angwane, monsotre mäkwe ye erere nuaindi raba ruin nunye (Romanos 2:21-24).

15, 16. a) ¿Jehovakwe mä dimikai monsotre ngübare ye ñobätä mä raba tö ngwen metre ie? b) ¿Kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti nikwe ja tötikai drebätä?

¹⁵ ¿Manóah ja di käräbare Jehovai monso kwe ngübakäre ye ngwane dre namani bare? “Ngöbö metre käkwe Manóah kukwe nuabare.” (Jueces 13:9.) Yebätä Jehovakwe orasion mäkwe kukwe nuai aune mä dimikai kwe monsotre ngübare yei mäkwe tö ngwandre metre. Monsotre tare mäkwe, mä töi bobre aune monsotre töita ño ye nüke gare mäi ye bämikakäre metre Jehovakwe mä dimikai.

¹⁶ Akwa monsotre mäkwe tä kia ye ñan aibebätä Jehovakwe mä dimikai tötike. Ñakare aune monsotre rabai ünä akwa niarakwe mä dimikai jankunu tötike. Jesús kukwe kwin bämikani ye erere mä raba nuainne ño aune monsotre niena ünä tare mäkwe, mä töi bobre bätä töita ño ye nüke gare mäi ye mäkwe bämikadre ño ietre ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti. Ye köböire Jehová mikadre täte kwetre ye mäkwe driei ietre.