1. Manoa’n pa a ni dâwn tih a inhriat khân eng nge a tih?

MANOA leh a nupui chuan fa an nei thei dâwn lo tih an in hre chiang hle a. Tichuan ni khat chu, Jehova vântirhkoh chuan Manoa nupui hnênah fapa a neih tûr thu a hrilh a ni. Thil mak ropui tak a va ni dâwn êm! A nupuiin Manoa hnêna chanchin a hrilh chuan, a phûr hle a. Mahse, pa a nih anga a laka Jehova’n a beisei chu a ngaihtuah ngun hle bawk a ni. Israel rama mi tam tak chuan thil ṭha lo an tih laiin, engtin nge a nupui nên chuan an fapa chu Jehova hmangaih tûr leh a rawngbâwl tûra an zirtîr theih ang? Manoa chuan Jehova hnênah vântirhkoh rawn tîr leh tûra ngênin: “Pathian mi i rawn tirha kha kan hnênah lo kal leh sela, naupang lo piang tûr chu engtin nge kan tih ang min han zirtîr rawh se,” tiin a sawi a ni.—Rorêltute 13:1-8.

2. I fate zirtîrnaah eng nge i mamawh a, chu chu engtin nge i tih theih? (“ I Bible Zirpuite Zînga I Ngaih Pawimawh Ber Tûrte,” tih bâwm chu en bawk rawh)

² Nu emaw, pa emaw i nih chuan, Manoa rilru tûr chu i hriatthiampui ngei ang. Nang pawhin Jehova hre tûr leh hmangaih tûra i fate  ṭanpui tûrin mawhphurhna i nei a ni. (Thufingte 1:8) Chhûngkuaa Pathian biakna neih laiin, anni chu Jehova chungchâng leh Bible zir zawm zêl tûrin i ṭanpui thei a. Chawlhkâr tin i fate Bible zirpui mai aia tam thil i tih a ngai a ni. (Deuteronomy 6:6-9 chhiar rawh.) Jehova hmangaih tûr leh a rawngbâwl tûra zirtîrnaah eng thil dangin nge ṭanpui ang che? He thuziakah hian, Isua entawn tûr siam chu kan sawiho vang. Ani chu fa nei lo ni mah se, a hnungzuite a zirtîr dân aṭangin hlâwkna i nei thei a ni. Anni chu a hmangaih a, inngaihtlâwmna a nei a ni. Hriatthiam theihna pawh a nei, chu mi awmzia chu an rilru put hmang dik tak a hre thiamin, ṭanpui dân tûr a hria tihna a ni. Isua kan entawn theih dân i lo en ang u.

3. Engtin nge Isua zirtîrte chuan anmahni a hmangaih tih an hriat?

³ Isua chuan a zirtîrte chu a hmangaih thu a hrilh fo ṭhîn a. (Johana 15:9 chhiar rawh.) Hun tam tak a hmanpui bawk. (Marka 6:31, 32; Johana 2:2; 21:12, 13) Isua chu an zirtîrtu mai ni lovin, an ṭhian a ni a. Chuvâng chuan, a hmangaih tih an ring tlat a ni. Isua hnên aṭangin eng nge i zir theih?

4. Engtin nge i fate i hmangaih tih i lantîr theih? (A thupui chunga milem en rawh.)

⁴ I fate hnênah i hmangaih thu hrilh la, i tân an pawimawh tih lantîr rawh. (Thufingte 4:3; Tita 2:3-5) Australia rama awm, Samuel-a chuan: “Ka têt lai chuan, ka Pa’n Ka Bible Thawnthu Lekhabu chu tlai tin min chhiarpui a. Ka zawhnate min chhânsak a, min kuah a, mangṭha nân min fâwp ṭhîn. A hnuah, ka Pa chu inkuah leh infawh ṭhinna chhûngkuaa seilian a ni lo tih ka han hriat chuan mak ka ti hle! Mahse, min hmangaihna lantîr tûrin theih tâwp a chhuah a ni. Chuvâng chuan, inlaichînna ṭha tak kan nei a, lungawina ka neih bâkah, him nia inhriatna ka nei bawk,” tiin a sawi. Chutiang rilru an neih ve theih nân i fate chu “Ka hmangaih che,” tiin hrilh ṭhîn rawh. Anni chu kuahin, fâwp la. Anmahni biak nân, thil eipui nân, leh infiampui nân hun pe ang che.

5, 6. (a) Isua’n a zirtîrte a hmangaih avângin, eng nge a tih? (b) I fate chu engtin nge i thunun ang?

⁵ Isua chuan: “Ka hmangaih apiangte chu ka zilhhauvin ka thunun ṭhîn,” tiin a sawi a. * (Footnote en rawh.) (Thu Puan 3:19) Entîr nân, a zirtîrte chu an zînga ropui ber chungchângah vawi tam tak an inhnial a. Isua chuan chu buaina chu a ngaihthah mai lo va. Dawhthei takin a zilh nawn fo ṭhîn zâwk a ni. Mahse, englai pawhin a ngilnei a, anmahni zilh nân a hun leh a hmun tûr dik tak chu a nghâk a ni.—Marka 9:33-37.

⁶ I fate i hmangaih avângin, i thunun tûr a ni tih i hria a. A châng chuan thil engemaw chu a dik leh dik loh chhan hrilhfiah mai a tâwk thei. Mahse, thu an la awih loh cheu a nih chuan engtin nge ni ang? (Thufingte 22:15) Isua hnên aṭangin inzir rawh. Anmahni kaihruai a, zirtîr leh siam ṭhain dawhthei takin thunun zawm zêl ang che. Thunun hun tûr leh a hmun tûr dik tak thlang thiam la, ngilnei takin ti ang che. South Africa rama awm unaunu Elaine-i chuan a nu leh pate’n amah an thunun dân chu a la hre reng a. Anni chuan a lak aṭanga an beisei chu an hrilh ziah a. Thu a awih lohva hrem a nih tûr thu an hrilh tawh chuan, an sawi ang ngeiin an ti ṭhîn a ni. Mahse, ani chuan: “Thinur chung leh a chhan sawi lovin min thunun ngai lo,” tiin a sawi a. Chuvâng chuan, englai pawhin a nu leh pate’n an hmangaih tih a hria a ni.

7, 8. (a) Isua zirtîrte chuan a ṭawngṭaina aṭangin eng nge an zir? (b) Engtin nge i ṭawngṭaina chuan i fate chu Pathian rinchhan tûra a zirtîr theih?

⁷ Isua chu man a, thah a nih hma lawk khân, a Pa hnênah: “Abba! (Ka Pa!) engkim i ti thei a; he  no hi ka hnên ata la sawn rawh; nimahsela keia thu ni lovin nangma thu thu ni zâwk rawh se,” tiin a ngên a. * (Footnote en rawh.) (Marka 14:36) A ṭawngṭaina an ngaihthlâk lai, a nih loh leh a hnua an hriatthiam huna a zirtîrte awm dân tûr chu han mitthla teh. Mi ṭha famkim mah ni se, a Pa hnênah ṭanpuina a dîl tho tih an hria a. Chuvângin, inngaitlâwm a, Jehova rinchhan tûr an nihzia an zir a ni.

⁸ I fate chuan i tawngṭaina aṭangin thil tam tak an zir thei a. I fate zirtîr tûr chauhvin i ṭawngṭai lo ngei mai. Mahse, i ṭawngṭaina an ngaihthlâk hunah Jehova rinchhan dân an zir a ni. I ṭawngṭainaah chuan, i fate tân chauh ni lovin, i tân pawh Jehova hnênah ṭanpuina dîl ang che. Brazil rama awm, Ana-i chuan: “Ka nu leh pate chuan ka pi leh pute dam lohna ang chi, harsatna an tawh hunah hmachhawn thei tûra chakna nei tûr leh thutlûkna ṭha siam tûra finna dîlin Jehova hnênah an ṭawngṭai ṭhîn a ni. Nêksâwrna nasa tak hnuaiah pawh, an harsatnate chu Jehova kutah an kawltîr a. Chumi avâng chuan Jehova rinchhan dân ka zir a ni,” tiin a sawi. I ṭhenawmte hnêna thu hril nân, a nih loh leh inkhâwmpui atâna i hnathawhna pu hnêna chawlh dîl nân, Jehova hnêna huaisenna i dîl lai i fate’n an lo hriat chuan ṭanpuitu atân Jehova i rinchhan tih an hria ang a, anni pawhin chutiang chuan an ti ve ang.

9. (a) Engtin nge Isua chuan a zirtîrte chu inngaitlâwm tûr leh hmasial lo tûra a zirtîr? (b) Inngaitlâwm leh hmasial lo i nih chuan, i fate’n eng nge an zir ang?

⁹ Isua chuan a zirtîrte chu inngaitlâwm a, hmasial lo tûrin a hrilh a, ani pawhin entawn tûr a siam bawk a ni. (Luka 22:27 chhiar rawh.) Jehova rawngbâwl tûr leh mi dangte ṭanpui tûra a inpe tih a tirhkohte’n an hmuhin, chutianga tih ve chu an zir a ni. Nang pawhin i fate chu entawn tûr siamin i zirtîr thei bawk. Fa pahnih nei Debbie-i chuan: “Kohhrana upa a nih angin, ka pasalin mi dangte tâna hun a pêk hian ka thîk ngai lo. Kan chhûngkaw mamawh hun apiangah, min  ngaihsak dâwn tih kan hria a ni,” tiin a sawi. (1 Timothea 3:4, 5) Debbie-i leh a pasal, Pranas-a entawn tûr siam chuan an chhûngkuaah eng awmzia nge a neih? Pranas-a chuan inkhâwmpuinaa a fate’n ṭanpui an inhuam reng thu a sawi a. An hlim hle a, ṭhian ṭhate siamin, unaute bula awm an duh a ni. Tûnah chuan an chhûngkuain hunbi kima Jehova rawngbâwltu an ni tawh. I inngaihtlâwm a, hma i sial loh chuan i fate chu mi dangte ṭanpui duhna nei tûrin i zirtîr tihna a ni.

10. Galili rama mi ṭhenkhatin Isua an rawn zawng khân, ani chuan engtin nge hriatthiam theihna a hman?

¹⁰ Isua chuan hriatthiam theihna ṭha famkim a nei a. Mite thil tih chauh ni lovin, an tih chhan pawh a ngaihtuah a ni. An rilru a hre thei a. Entîr nân, ṭum khat chu Galili ram aṭangin mi ṭhenkhatin an rawn zawng a. (Johana 6:22-24) Ani chuan amah an rawn zawn chhan ber chu a thu zirtîr an ngaihthlâk duh vâng ni lovin, ei tûr an duh vâng a ni tih a hria a ni. (Johana 2:25) Isua chuan an rilru dik tak chu a hria a. Tichuan, dawhthei taka zilhin, insiam ṭhat an ngaihna laite chu a hrilh a ni.—Johana 6:25-27 chhiar rawh.

11. (a) Thu hrilhna chungchânga i fate ngaih dân chu engtin nge hriatthiam i tum theih? (b) I fate’n rawngbâwlna nuam an tih theih nân engtin nge i ṭanpui theih?

¹¹ Mite rilru hre thei lo mah la, nang pawhin hriatthiam theihna i nei thei a. Entîr nân, rawngbâwlna chungchânga i fate ngaih dân chu hriatthiam i tum thei a ni. Heti hian i inzâwt thei ang, ‘Khawi hmun emawa châwlin, ei leh in lam an ngaihtuah vâng chauhvin rawngbâwlnaa chhuah chu an nghâkhlel a ni thei ang em?’ tiin. I fate’n rawngbâwlnaa chhuah chu nuam an ti vak lo tih i hriat chuan, nuam an tih theih dân tûr zawng la. Ṭangkai nia an inhriat theih nân an tih theih tûr âwm tâwk chu tihtîr ang che.

12. (a) Isua chuan eng chungchângah nge a zirtîrte a vaukhân? (b) Engvângin nge Isua zirtîrte chuan a vaukhânna chu an mamawh?

¹² Eng kawng dangin nge Isua’n hriatthiam theihna a hman? Thiltihsual pakhatin sual dang a hring theiin, sual lian tak pawh a thlen hial thei tih a hriat avângin, a zirtîrte chu a vaukhân a ni. Entîr nân, a zirtîrte chuan nungchang bawlhhlawhna chu a dik lo tih an hria a. Chumi thlen theitu lakah anni chu a vaukhân a ni. Ani chuan: “Tupawh ngaih châka hmeichhe melh apiang chu, a thinlungah a uirê tawh reng a ni tih ka hrilh a che u. Tin, i mit ding lamin a tihtlûk che chuan, kher chhuak la, paih daih rawh,” tiin a sawi a ni. (Matthaia 5:27-29) Isua zirtîrte chu Rom mi, mipat hmeichhiatna lama nungchang bawlhhlawhna lemchan en leh ṭawngkam bawlhhlawh tak hman nuam titute zînga chêng an ni a. Chuvângin, Isua chuan a zirtîrte chu thil dik an tihnaa harsatna awmtîr theitu thil engpawh en lo tûrin hmangaih takin a vaukhân a ni.

13, 14. Engtin nge intihhlimna bawlhhlawh pumpelh tûra i fate i ṭanpui theih?

¹³ Nu leh pate in nih angin, in fate chu Pathian tilâwm lo thil engemaw ti lo tûra vênhim nân hriatthiam theihna in hmang thei a. Lungchhiatthlâk takin, tûn laiah hian saruak lem  leh thuziakte leh nungchang bawlhhlawhna lam thil dangte hmuh mai theia a awm avângin, naupangte chu dinhmun hlauhawm takah an awm a ni. I fate hnênah nungchang bawlhhlawhna lam thil en chu a dik lo tih i hrilh tûr a ni ngei mai. Mahse, anmahni vênhim nân i tih theih thil dang a awm a. kHeti hian inzâwt rawh: ‘Ka fate chuan saruak lem leh thuziak en a hlauhawm hle chhan an hria em? Engin nge chûng milemte en châkna neihtîr thei? Saruak lem leh thuziakte en châkna an neih pawhin, ka hnêna ṭanpuina an dîl theih nân thil engpawh min sawipui hreh lo tûrin ka siam em?’ tiin. An la naupang hle a nih pawhin an hnênah chuan: “Internet-ah mipat hmeichhiatna lam hriat leh en châkna neihtîr thei thil engemaw in hmu a nih chuan, khawngaihin min hrilh dâwn nia. Ka hnêna ṭanpuina dîl chu hlauvin, zak suh u. Ṭanpui che u ka duh a nia,” tiin i hrilh thei ang.

¹⁴ Intihhlimna i thlan hunah, i fate tân entawn tûr ṭha i nih theih dân chu ngun takin ngaihtuah bawk ang che. Atîra kan sawi Pranas-a chuan heti hian a sawi a ni: “Thu hrang hrang i sawi ṭeuh thei a; mahse, i fate chuan i thiltih an hmuin, an entawn dâwn che a ni,” tiin. Intihhlimna thianghlim nei tûrin rimawite, lehkhabute, leh film-te chu fîmkhur taka i thlan ṭhin chuan, chutianga ti ve tûrin i fate chu i ṭanpui thei a ni.—Rom 2:21-24.

15, 16. (a) In fate in zirtîrnaah Jehova’n a ṭanpui dâwn che u tih engvângin nge in rin tlat theih? (b) A dawta thuziakah eng nge kan sawiho vang?

¹⁵ Manoa’n Jehova hnêna nu leh pa ṭha ni tûra ṭanpuina a dîl khân eng thil nge thleng? “Pathianin Monoa thusawi chu a lo ngaithla a.” (Rorêltute 13:9) Nu leh pate u, in ṭawngṭaina pawh Jehova’n a ngaithla a ni. In fate zirtîr thei tûrin a ṭanpui ang che u. Hmangaihna lantîr tûr te, inngaitlâwm tûr te, leh hriatthiam theihna nei tûrin a ṭanpui bawk ang che u.

¹⁶ In fate an naupan laia in zirtîrnaah Jehova’n a ṭanpui che u ang bawkin, tleirâwl an nih hunah pawh in zirtîr theih nân a ṭanpui ang che u. A dawta thuziakah chuan, Jehova rawngbâwl tûra in fa tleirâwlte zirtîrnaah hmangaihna, inngaihtlâwmna, leh hriatthiam theihna chungchânga Isua entawn tûr siamin a ṭanpui theih dân che u kan sawiho vang. (ws15-E 11/15)