1. ¿Imatam Manoaqa ruwarqa churin kananmanta yacharuspan?

ISRAEL castamantam Manoa sutiyuq runapa warmin mana wachakuq karqa, chaymi paykunaqa piensarqaku manaña haykapipas wawayuq kayta. Ichaqa huk punchawmi huk angel warminpa qayllanpi rikuriykuspan nirqa wawan kananmanta, chaymi qusanman warmichan willaykuptin qusanqa llumpayta kusirikurqa. Ichaqa yuyaymanarqataqmi chay wawata imayna uywanankumanta. Chay pachapiqa achka llaqtamasinkunam mana allinkunata ruwaqku. ¿Imaynatam Manoawan warminqa warmankuta yachachinanku karqa Jehova Dios kuyayta hinaspa yupaychayta? Manoaqa Jehova Diostam mañakurqa angelninta kaqmanta kachamunanpaq, chaynapi churinta imayna uywayta yachachinanpaq (Juec. 13:1-8).

2. ¿Imatam tayta-mamakunaqa ruwananku wawa-churinku Jehova Diosta yupaychanankupaq? (Qawaytaq: “ Warmaykikunamanmi bibliamanta yachachinayki”, niq yachachikuyta).

² Churi-wawayuq kaspaykiqa Manoa hinachá qampas warmaykita imayna uywanaykipaq yuyaymanachkanki. Qampas  churi-wawaykikunatam yachachinayki Jehova Diosta yupaychanankupaq hinaspa kuyanankupaq (Prov. 1:8). ¿Imataq yanapasunki chaynata uywanaykipaq? Ancha allinmi kanqa sapa semana wasikipi kaqkunawan Diosta yupaychaynikichik. Chaynapim warmaykikunaman yachachinki Jehova Diosmantawan palabranmanta (leey Deuteronomio 6:6-9). ¿Imatawanmi ruwawaq? Jesustam qatipakuwaq. Payqa mana churiyuq kaspanpas qatiqninkunatam allinta yachachirqa. Chaypi yuyaymanaspam tayta-mamakunaqa warmanku uywayta allinta yachanmanku. Kay yachachikuypim yachasunchik Jesucristo qatiqninkuna kuyasqanta hinaspa mana hatun tukuq kasqanta imayna qawachisqanmanta. Yachasuntaqmi qatiqninkunapa sunqun ukupi ima kasqanta yachasqanmantapas, Jesusqa yacharqam imayna yanapayta. Chaymi yachasun imayna qatipakunanchikpaq.

3. ¿Imanasqam Jesucristopa qatiqninkunaqa mana iskayrayarqakuchu paykunata kuyasqanmantaqa?

³ Jesucristoqa sapa kutim qatiqninkunaman kuyasqanta niq (leey Juan 15:9). Chaymantapas tiempochakuqmi paykunawan parlarinanpaq (Mar. 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13). Jesusqa manam yachachiyllachu yachachiq, aswanqa paykunapa amistadninmi karqa. Chayraykum mana iskayrayarqakuchu Jesucristopa kuyasqanmantaqa. ¿Imaynatam Jesucristota qatipakuwaq?

4. ¿Imakunata ruwaspam warmayki kuyasqaykita qawachiwaq? (Qaway 3 kaq paginapi fotota).

⁴ Warmaykikunata sapa kuti niy llumpay kuyasqaykita. Hinaspa qawachiy paykunarayku tukuy ima ruwasqaykitapas (Prov. 4:3, CQ12; Tito 2:4). Australia nacionmanta kaq Samuel sutiyuq iñiqmasinchikmi nin: “Warmallaraq kaptiymi taytayqa sapa tuta puñunaypaq ñawinchapuwaq  Bibliamanta willakuq libroy niq qillqata. Imatapas tapuptiymi yachachiwaq hinaspam kuyaykuwaspan muchaykuwaq. Watakuna pasaytam yacharurqani taytaytaqa abueloykuna mana chayna uywasqanmanta. Chayna wiñaspanpas taytayqa kallpanchakurqam kuyawasqanta qawachiwananpaq. Chayraykum payman ratakurqani hinaspam kusisqa wiñarqani”, nispa. Warmaykikuna Samuel hina kusisqa wiñanankuta munaspaykiqa sapa kutilla niy llumpay kuyasqaykita. Chaymantapas kuyaykuy, muchaykuy hinaspa tiempochakuy parlarinaykipaq, kuska mikunaykipaq chaynataq pukllanaykipaqpas.

5, 6. (1) ¿Imatam Jesusqa qatiqninkuna atipanakuptinku ruwarqa? (2) ¿Imaynatam tayta-mamakunaqa warmachankuta correginmanku?

⁵ Jesucristom nirqa: “Ñuqaqa llapallan kuyasqaykunatam pantaypi kaptinku allin ñanman kutirichimuni hinaspapas correginim”, nispa (Apoc. 3:19, NM). * Jesucristopa qatiqninkunaqa achka kutipim atipanakuqku pim llapankumanta aswan riqsisqa kasqankumanta. Chaymi Jesusqa achka kutipi mana amispan corregiq. Ichaqa allinta tanteaykuspanmi sapankupi kuyakuyllawan rimapayaq (Mar. 9:33-37).

⁶ Warmaykikunata kuyasqaykiraykum mana allinkunata ruwaruptinqa correginayki, wakinpiqa ichapas rimapayaylla rimapayanayki. ¿Mana kasukuptinkuqa? (Prov. 22:15). Chayna kaptinqa, Jesucristo hinayá llampu sunqullawan hinalla rimapayay hinaspa yachachiy. Kuyakuywanyá sapallanpi corregiy ama wakin runakunapa qayllanpiqa. Sudáfrica nacionmanta Elaine sutiyuq iñiqmasinchikmi tayta-mamanta yuyarispan nin: “Corregiwaspankuqa sapa kutim niwaqku imanasqa corregiwasqankumanta. Ichaqa manam sunquyta hukmanyachinankupaq hinachu. Corregiwanankumanta rimapayawaspankuqa manam yanqallachu rimaqku, niwasqankuman hinam ruwaqku, wakinpiqa azotewanpas. Chaymi qawachiwarqa tayta-mamay kuyawasqanta”, nispa.

7, 8. (1) Jesucristopa mañakusqanta uyarispankuqa, ¿imatam qatiqninkuna yacharqaku? (2) Diosta mañakuspaykiqa, ¿imaynatam warmaykikunata yachachiwaq paykunapas Diospi hapipakunankupaq?

⁷ Jesucristoqa wañunanpaq manaraq presochachikuchkaspanmi Diosta kaynata mañakurqa: ‘Abba ¡taytalláy!, tukuy ruwaytam qamqa atinki, kay copata ñuqamanta chinkachiy. Ichaqa, amayá ñuqapa munasqaychu kachun, aswanqa qampa munasqaykiyá’, nispan (Mar. 14:36). * Jesucristopa chayna mañakusqanta qawaspankuqa yaqapaschá qatiqninkunaqa yuyaymanarqaku, Diospa churin kachkaspanpas mana hatun tukuq kasqanmanta. Chaychá paykunapas chayna mañakuyta yacharqaku.

⁸ Warmaykichikkunapa qayllanpi Diosta mañakuspaqa manam warmaykichikkuna uyarinallanpaqchu mañakunaykichik. Mañakusqaykichikta uyarispankuqa Jehova Diospi hapipakusqaykichiktam qawanqaku hinaspam paykunapas Diospi hapipakuyta yachanqaku. ¿Imaynata? Jehova Diostayá imapipas yanapasunaykipaq mañakuy. Brasil nacionpi Ana sutiyuq iñiqmasinchikmi tayta-mamanmanta willakuspan nin: “Taytaywan  mamayqa, abueloykuna unquptinku hinaspa ima sasachakuypipas tarikuspankuqa Jehova Diostam mañakuqku kallpatawan yachayta qunanpaq, chaynapi imatapas allinta tanteanankupaq. Llumpay hukmanyasqa tarikuspankupas Jehova Diospa makinpim tukuy imata saqiqku. Chaymi yachachiwarqa ñuqapas Jehova Diospi hapipakunaypaq”, nispa. Warmaykikunawan kuska Jehova Diosta mañakuspaykiqa imapipas yanapaykusunaykipaq mañakuy. Mañakuwaqmi mana manchakuspa vecinoykiman Diosmanta willakunaykipaq utaq hatun huñunakuyman rinaykipaq patronnikimanta permisakunaykipaqpas. Jehova Diosta mañakuspa mana hatun tukuq kasqaykita qawachiptikiqa, warmaykichikpas Jehova Diospi hapipakuytam yachanqaku.

9. (1) ¿Imaynatam Jesucristoqa qatiqninkunata yachachirqa mana hatun tukuspa hukkunapa allinninta ruwanankupaq? (2) Mana hatun tukuspa hukkuna yanapasqaykita warmaykikuna qawaspankuqa, ¿imatam paykunapas ruwanqaku?

⁹ Jesusqa manamá rimaspallanchu yachachirqa qatiqninkuna mana hatun tukuq kanankupaqqa, astawanmi yachachirqa rimasqanman hina ruwaspan (leey Lucas 22:27). Chayta qawaspam qatiqninkunaqa yacharqaku tukuy sunqunkuwan Jehova Diosta yupaychanankupaq hinaspa iñiqmasinkutapas yanapanankupaq. Qamkunapas tayta-mamakuna, Jesucristo hinam ruwasqaykichikwan warmaykichiktaqa allinta yachachiwaqchik. Debbie hinaspa Pranas sutiyuq casarasqa iñiqmasinchikkunaqa iskay warmayuqmi karqaku. Debbiem nin: “Qusayqa anciano kasqanraykum imapas ruwayninkunapaqwan iñiqmasinchikkunapaq llumpayta tiempochakuq, ichaqa manam saqisqa hinachu tarikurqani. Manam iskayrayarqanichu imatapas necesitaptiykuqa chaylla yanapawanankutaqa”, nispa (1 Tim. 3:4, 5). ¿Imaynatam Debbiepawan Pranaspa ruwasqankuqa warmankunata yanaparqa? Pranasmi nin: “Warmaykunaqa iñiqmasinchikkunawan amistad kaspankum kusisqa wiñarqaku. Huñunakuna wasi pichaypi hinaspa hatun huñunakuykuna kaptinmi tukuy ima ruwaykunapi sapa kuti yanapakuqku”, nispa. Kunanqa llapankum Jehova Diosta tukuy tiemponkuwan servichkanku. Qamkunatapas mana hatun tukuspa hukkunapa  allinninpaq imatapas ruwaptikichikqa, warmaykichikkunam chay ruwaypi qatipakusunkichik.

10. ¿Imatam Jesusqa ruwarqa Galilea runakuna maskaptinku?

¹⁰ Jesusqa mana pantaq kasqanraykum yacharqa, runakunapa sunqunpi ima kasqanta (Juan 2:25). Chaymi payqa imanasqa imapas ruwasqankuta yachaq. Huk kutipim Galilea lawmanta kaq runakuna Jesusta maskachkarqaku (Juan 6:22-24). Ichaqa manamá yachachisqankunata uyarinankupaqchu, aswanqa mikuy qunanta munaspallankum. Jesusqa chayna piensasqankumanta yachaspanmi kuyakuywan corregirqa (leey Juan 6:25-27).

11. (1) ¿Imaynatam yachawaq warmaykikuna Diosmanta willakuy munasqankuta utaq mana munasqankuta? (2) ¿Imatam ruwawaq warmaykikuna Diosmanta willakuyta munanankupaq?

¹¹ Qamqa pantaq kasqaykiraykum mana atiwaqchu warmaykikunapa sunqunpi imam kasqanta yachaytaqa. Ichaqa wakinpim imanasqa ima ruwasqankutapas musyayta atiwaq. Ichapas warmaykikunaqa sapa kuti qanwan kuska Diosmanta willakuq lluqsinku. Ichaqa, ¿imanasqataq lluqsinku? ¿Diosmanta willakuyta munaspankuchu, icha risqaykichikpi imatapas rantipunaykita munaspallachu? Qillapakustin lluqsisqankuta musyaruspaqa tanteay imayna yanapanaykipaq. Ama puriyllaqa purichiychu, ichapas punkuta takananpaq, qillqakunata aypunanpaq, ima textotapas qawachinanpaq utaq atisqanman hina ima ruwananpaqpas kallpanchawaq, chaynapi sapa kuti kikinmanta lluqsiy munananpaq.

12. (1) ¿Imatam Jesucristoqa qatiqninkunaman willarqa? (2) ¿Imanasqataq Jesucristoqa chaykunamanta qatiqninkunaman willanan karqa?

¹² Jesucristoqa qatiqninkuna mana kasukuptinkupas kaqmanta willaspanmi yanaparqa mana allinpi utaq ima huchamanpas mana wichiykunankupaq. Runakunata millakuypaq huchapakuyman imakuna aysasqanmanta willaspanmi nirqa: ‘Pipas warmita munapayaspan qawaqqa sunqunpim hukwan pierdekuy huchata ruwarunña. Chaynaqa, sichu alliq ñawiki huchallichisuptikiqa hurquruspayá wischuruy’, nispa (Mat. 5:27-29). ¿Imanasqataq Jesucristoqa qatiqninkunaman chaynata nirqa? Chay tiempopi runakunam achka millakuypaq huchapakuypi puriqku, huchapakuymanta actuacionkunata qawaspankum kusikuqku, chaymantapas qacha rimaykunatam rimaqku. Chaykunata yachaspanmi Jesucristoqa qatiqninkunaman willarqa, imapas millakuypaq huchapakuyman aysaq ruwaykunamanta karunchakunankupaq.

13, 14. ¿Imaynatam warmaykikunata yachachiwaq allin kaq kusirikuykunata akllanankupaq?

¹³ Warmaykikunataqa harkanaykim Jehova Diospa chiqnisqan ruwaykunata ama ruwanankupaq. Kay tiempopiqa uña warmachakunapas qawarunmankum videopi utaq ima dibujopipas millakuypaq qalalla kaqkunatawan huchapakuqkunataqa. ¿Imatam ruwawaq chay mana allinkunamanta harkanaykipaq? Willanaykim chaykuna qawayqa mana allin kasqanta. Hinaspam tapukunayki: “¿Yachankuchu warmaykunaqa chaykuna qaway imanasqa mana allin kasqanmanta? ¿Imaynanpitaq qawayta munanmanku? ¿Manchakunchu imamantapas ñuqawan rimayta? ¿Willawanqachu chay millakuypaq kaqkuna qawayta munapayaspanqa?”, nispa. Warmaykikuna uñallaraq kaptinkupas niwaqmi: “Sichum haykapipas internetpi kachkaptiki, millakuypaq qalalla kaqkuna utaq huchapakuymanta fotokuna kaptin qawanayasuptikiqa. Mana manchakuspam willaykuwanayki, ñuqaqa  chaykunaman mana wichiykunaykipaqmi yanapasqayki”, nispa.

¹⁴ Imawanpas kusirikuyta munaspaykiqa tapukuy: “¿Imatam kaywanqa warmaykunata yachachichkani?”, nispa. 9 kaq parrafopim rimamurqanchik Pranas sutiyuq iñiqmasinchikmanta. Paymi nin: “Warmaykikunamanqa tukuy imamantam rimapayawaq, ichaqa ruwasqaykita qawaspankum paykunaqa qatipakusunki”, nispa. Takikunata, videokunata hinaspa ima qillqatapas allinta akllaptikiqa, warmaykikunapas allintam kusirikunankupaq akllanqaku (Rom. 2:21-24).

15, 16. (1) ¿Imanasqataq mana iskayrayanaykichu warmaykikunata allinta uywanaykipaq Jehova Dios yanapasunaykimantaqa? (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi rimasunchik?

¹⁵ Kay yachachikuypa qallariyninpim rimamurqanchik Manoamanta. Paymi churinta allinta uywananpaq yanapananta munaspan Jehova Diosta mañakurqa. Jehova Diosqa uyariykurqam (Juec. 13:9). Chaymi qampas mana iskayrayanaykichu mañakusqaykita Jehova Dios uyarisunaykimantaqa, Diosqa warmaykikuna allinta uywanaykipaqmi yanapasunki. Yanapasunkim kuyasqaykita hinaspa mana hatun tukuq kasqaykita imayna warmaykikunaman qawachinaykipaqpas, chaynallataq warmaykikunapa sunqunpi ima kasqanta yachaspa yanapanaykipaqpas.

¹⁶ Jehova Diosqa warmaykikuna uñallaraq kaptillanchuqaya yanapasunkiqa. Mozo-sipasyaptinkupas hinallam yanapasunki. Qatiqnin yachachikuypim rimasunchik Jesucristota qatipakuspa mozo-sipasyaq warmaykikuna kuyasqaykita hinaspa mana hatun tukuq kasqaykita imayna qawachinaykimanta. Chaymantapas sunqunkupi ima kasqanta imayna yachanaykimanta. Chaynapim atinki warmaykikuna Jehova Diosta yupaychanankupaq yachachiyta.