Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Lowanya ɔnayɛ dia nde kambɛ Jehowa

Lowanya ɔnayɛ dia nde kambɛ Jehowa

“Khumemi li, etawo umvutshi aye ako lakayatumi nkalula le su, dia ntetsha akambu wayutuhumba ntshela ona layututa.”—EMBADI 13:8.

ESAMBO: 88, 120

1. Kakɔna kakasale Manɔa etena kakandoke dia nde ayanga monga ombutshi wa pami?

MANƆA nde la wadɛnde waki l’eshikikelo ɔnɛ hawotaki pondjo. Ko lushi lɔmɔtshi ondjelo waki Jehowa, akatɛ wadi aki Manɔa dia nde ayota ɔna pami. Ande losango la diambo ndo dimɛna efula lee! Etena kakandatɛ Manɔa losango lakɔ, nde akangɛnangɛna efula. Ndo nto, nde akakane yimba efula lo kɛnɛ kakalongamɛka Jehowa le nde oko ombutshi wa pami. Ngande akawakoke nde la wadɛnde ndowanya ɔnawɔ la pami dia nde mboka Jehowa ngandji ndo mbokambɛ, etena kele anto efula wa l’Isariyɛlɛ wakasalaka akambo wa kɔlɔ? Manɔa akasɛngasɛnga Jehowa dia nde nyomotoma ondjelo ande ndo akate ate: ‘Jehowa le, onkimwe. Lam’alangayɛ, etawɔ dia okambi wa Nzambi ka mɛtɛ wakayatome ndja nto dia ndjototɛ kɛnɛ kahombaso salɛ ɔna layotɔ.’—Embadi 13:1-8.

2. Kakɔna keyɛ l’ohomba dia mbetsha anayɛ, ndo woho akɔna wakokayɛ nsala dui sɔ? (Enda nto kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Ambeki ayɛ wa Bible woleki ohomba efula..”)

2 Naka wɛ ekɔ ombutshi, kete ondo wɛ koka mbeya woho wakayaoke Manɔa. Ndo wɛ lawɔ mbele l’ɔkɛndɛ wakimanyiya anayɛ dia mbeya ndo mboka Jehowa ngandji. (Tukedi 1:8) Wonya wasalanyu ɔtɛmwɛlɔ wa nkumbo, wɛ koka mbakimanyiya dia vɔ ntetemala mbeka akambo wendana la Jehowa ndo la Bible. Lo mɛtɛ, ekɔ ohomba wɛ nsala akambo efula oleki mbekaka Bible tsho kaamɛ l’anayɛ lomingu tshɛ. (Adia Euhwelu k’Elembe 6:6-9.) Kakɔna kayokokimanyiya nto dia wɛ mbalowanya dia vɔ mboka Jehowa ngandji ndo mbokambɛ? Lo sawo nɛ, tayɔkɛtshanya ɛnyɛlɔ ka Yeso. Kaanga mbakinde komonga ombutshi wa pami, wɛ koka nkondja wetshelo lo woho wakandetshaka ndo woho wakandalowanyaka ambeki ande. Yeso akawaokaka ngandji ndo aki l’okitshakitsha. Nde aki la shɛnɔdi, diakɔ diele, nde akeyaka woho wakawayaokaka mɛtɛ ndo akeyaka woho wa mbakimanyiya. Nyɛsɔ tende kakianɛ woho wakokaso mbokoya Yeso.

OKA ANAYƐ NGANDJI

3. Ngande wakeyaka ambeki wa Yeso ɔnɛ nde akawaokaka ngandji?

3 Yeso akatɛka ambeki ande mbala la mbala ɔnɛ nde mbaokaka ngandji. (Adia Joani 15:9.) Ndo nto nde aketshaka wenya efula kaamɛ la wɔ. (Makɔ 6:31, 32; Joani 2:2; 21:12, 13) Yeso komonga tsho ombetsha awɔ; koko nde aki ndo ɔngɛnyi awɔ. Ɔnkɔnɛ, vɔ komonga la taamu lo timba tawɔ ɔnɛ nde akawaokaka ngandji. Wetshelo akɔna wakokayɛ nkondja oma le Yeso?

4. Ngande wakokayɛ mɛnya anayɛ ɔnɛ wɛ mbaokaka ngandji? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

4 Tɛɛka anayɛ dia wɛ mbaokaka ngandji, ndo ɛnyakawɔ woho wewɔ ohomba le yɛ. (Tukedi 4:3; Tito 2:4) Samuele, lodjashi l’Australie, mbutaka ate: “Etena kakimi kiɛndakiɛnda efula, papa akambadiɛka Buku di’ɛkɔndɔ wa lo Bible oseka dikɔlɔ tshɛ. Nde akakadimolaka ambola ami, akakumbatɛka ndo akanɔnanaka la mi ndo akakombolɛka otsho w’ɔlɔlɔ. Lakambe etena kakamayeyaka l’ɔkɔngɔ dia papa kombodiama lo nkumbo kaki la mbekelo ka kumbatanɛ ndo nɔnana! Eelo, nde akadje welo mɛtɛ dia mɛnyami ngandji kande. Etombelo waki la dikambo sɔ ele, lakayala la losambi la wolo lam’asami la nde ndo lakayaokaka la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ekokelo.” Nkimanyiya anayɛ dia vɔ ndjaoka woho akɔ waamɛ lo mbatɛka mbala la mbala ɔnɛ “dimi nyolangaka.” Kumbatɛkawɔ ndo nɔnanaka la wɔ. Etshaka wenya lo sawolaka kaamɛ la wɔ, lo ndɛɛka kaamɛ la wɔ ndo lo kɛnyaka kaamɛ la wɔ.

5, 6. a) Lam’ele Yeso akokaka ambeki ande ngandji, kakɔna kakandasale? b) Ngande wakokayɛ pokolaka anayɛ?

5 Yeso akate ate: “Anto tshɛ wokami ngandji, dimi mbahangwɛka ndo mbahokolaka.” * (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) (Ɛnyɛlɔ 3:19) Ɛnyɛlɔ, ambeki ande wakakakatanaka mbala efula dia mbeya onto akɔna akaleke woke l’atei awɔ. Yeso kɔmɔnyɔla dikambo sɔ. Koko, nde akalakaka la lotutsha tshɛ mbala ko mbala. Ɔnkɔnɛ, nde akongaka nshi tshɛ ɔlɔlɔ ndo akayangaka etena ndo dihole dia dimɛna dia mbangola.—Makɔ 9:33-37.

 Nsɔna etena ndo dihole dia dimɛna dia mpokola anayɛ ndo nsala dui sɔ lo yoho ya dimɛna

6 Lam’ele wɛ mbokaka anayɛ ngandji, wɛ mbeyaka dia wɛ pombaka mbahokola. Tena dimɔtshi koka tsho mbaokiya bonde kele dikambo dimɔtshi ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. Kakɔna kayoyosala naka vɔ hawokitanyiya tsho? (Tukedi 22:15) Nkondja wetshelo oma le Yeso. La solo dia lotutsha tshɛ ntetemala mbahokola lo mbalɔmbɔlaka, mbalowanyaka ndo mbangolaka. Nsɔna etena ndo dihole dia dimɛna dia mpokola anayɛ ndo nsala dui sɔ lo yoho ya dimɛna. Kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’Afrique du Sud kelɛwɔ Elaine mbohɔka woho wakohokolaka ambutshi ande. Vɔ wakolembetshiyaka lushi tshɛ kɛnɛ kakawalongamɛka le nde. Naka wambowotɛ ɔnɛ nde ayohomba nongola dilanya l’ɔtɛ wahandakitanyiya, kete kɛsɔ mbayowosala. Nde mbutaka ate: “Vɔ kombishakami dilanya pondjo la kɛlɛ kana aha la nembetshiyami ɔkɔkɔ wakamalongodi dilanya.” L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, nde akeyaka nshi tshɛ ɔnɛ ambutshi ande wakawokaka ngandji.

ONGA L’OKITSHAKITSHA

7, 8. a) Wetshelo akɔna wakakondja ambeki wa Yeso lo alɔmbɛlɔ ande? b) Ngande wakoka alɔmbɛlɔ ayɛ mbisha anayɛ wetshelo wa vɔ ndjaɛkɛka le Nzambi?

7 Etena kaki Yeso suke la mindama ndo ndjakema, nde akasɛngasɛnga She ate: “Abba, Papa, lam’ele wɛ kokaka nsala akambo tshɛ, ominye dikɔhɔ nɛ. Kele aha oko walangami, koko oko walangayɛ.” * (Enda nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.) (Makɔ 14:36) Ohokanyiya woho wakayaoke ambeki waki Yeso etena kakawoke kana kakawayeka l’ɔkɔngɔ awui wendana la dɔmbɛlɔ diande. Vɔ wakashihodia ɔnɛ kaanga mbakinde onto la kokele, nde akatetemala nɔmba ekimanyielo le She. Ɔnkɔnɛ, wakeke dia ndo vɔ lawɔ pombaka monga l’okitshakitsha ndo ndjaɛkɛ le Jehowa.

Etena koka anayɛ wɛ alɔmba Jehowa dia nde kokimanyiya, vɔ mbekaka vɔ lawɔ woho wa ndjaɛkɛ le Jehowa

8 Anayɛ koka nkondja wetshelo efula oma lo alɔmbɛlɔ ayɛ. Aha la taamu, wɛ halɔmbɛ tsho dia mbetsha anayɛ. Koko, etena kakokawɔ wɛ alɔmba, vɔ koka mbeka woho wa ndjaɛkɛ le Jehowa. Lo alɔmbɛlɔ ayɛ, tɔlɔmbake tsho Jehowa dia nde nkimanyiya anayɛ, koko lɔmbande ndo dia nde kokimanyiya ndo wɛ lawɔ. Ana, lodjashi la Brésil, mbutaka ate: “Etena kakatongaka l’ekakatanu, ɛnyɛlɔ oko etena kaki wa tshɛmi la hemɔ, ambutshi ami wakalɔmbɛ Jehowa dia mbasha wolo dia vɔ mbikikɛ dikambo sɔ ndo lomba la mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Oyadi kaanga l’atei w’ekakatanu wa wolo efula, vɔ wakatshikaka ekakatanu awɔ tshɛ l’anya waki Jehowa. Etombelo waki la dikambo sɔ ele, lakeke dia ndjaɛkɛ le Jehowa.” Etena koka anayɛ wɛ alɔmba Jehowa dia nde nkosha dihonga dia wɛ nsambisha osukanyi anyu kana dia wɛ nɔmba owandji ayɛ w’olimu dikimɔ dia wɛ mbɔtɔ lo nsanganya ya weke, vɔ shikikɛka dia wɛ ndjaɛkɛka l’ekimanyielo ka Jehowa ndo wayeka dia nsala woho akɔ waamɛ.

9. a) Ngande waketsha Yeso ambeki ande dia vɔ monga l’okitshakitsha ndo aha monga la lokaki? b) Naka wɛ ekɔ l’okitshakitsha ndo bu la yimba ya lokaki, wetshelo akɔna wayokondja anayɛ?

9 Yeso akatɛ ambeki ande dia vɔ monga l’okitshakitsha ndo aha monga la yimba ya lokaki, ndo nto nde akatshikɛ ɛnyɛlɔ. (Adia Luka 22:27.) Apɔstɔlɔ ande wakɛnyi dia nde akayahombia dia kambɛ Jehowa ndo nkimanyiya anto akina ndo vɔ wakeke dia nsala woho akɔ waamɛ. Wɛ lawɔ koka mbetsha anayɛ oma l’ɛnyɛlɔ kayɛ. Debbie, lele l’ana ahende mbutaka ate: “Dimi halongaka pondjo la kandjema l’ɔtɛ wa wenya wetsha omɛmi kaamɛ l’anto akina oko wende ekumanyi. Dimi lakeyaka dia etena tshɛ kakongaka nkumbo kaso l’ohomba wa yambalo y’omɛmi, nde akakokaka toshayɔ.” (1 Timɔte 3:4, 5) Ngande waki ɛnyɛlɔ kaki Debbie nde l’omɛnde Pranas, la shɛngiya le nkumbo kawɔ? Nde mbutaka ɔnɛ anande wakalangaka mbala tshɛ dia nkimanyiya l’elemu wa lo nsanganya. Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ, waki l’angɛnyi w’eshika ndo wakalangaka monga kaamɛ l’anangɛwɔ la akadiyɛwɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, ase nkumbo k’otondo tshɛ wekɔ lo nkamba olimu wa lo tena tshɛ. Naka wɛ ekɔ l’okitshakitsha ndo wɛ bu la yimba ya lokaki, kete wɛ ekɔ lo mbetsha anayɛ dia nkimanyiya anto akina la lolango.

ONGA LA SHƐNƆDI

10. Ngande wakakambe Yeso la shɛnɔdi lam’akatooyangaka anto amɔtshi la Ngalileya?

10 Yeso aki la shɛnɔdi ya kokele. Nde kombikaka washo tsho lo kɛnɛ kakasalaka anto, koko ndo lo bonde kakawakisalaka. Nde akakokaka mbadia kɛnɛ kaki l’etema awɔ. Ɛnyɛlɔ, mbala kɛmɔtshi, la Ngalileya anto amɔtshi wakatawoyangaka. (Joani 6:22-24) Nde akashihodia ɔkɔkɔ wa shikaa wakawatooyangaka, aha l’ɔtɛ wakawalangaka mbohokamɛ alakanya koko l’ɔtɛ wakiwɔ l’ohomba wa mbo ya ndɛ. (Joani 2:25) Yeso akeye woho wakawayaokaka mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, nde akawangola la solo dia lotutsha tshɛ ndo akalembetshiya etshikitanu wakawahombe nsala.—Adia Joani 6:25-27.

Nkimanyiya anayɛ dia vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’esambishelo (Enda odingɔ 11)

11. a) Ngande wakokayɛ mpemba dia mbeya woho wɔsa anayɛ olimu w’esambishelo? b) Ngande wakokayɛ nkimanyiya anayɛ dia vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu w’esambishelo?

11 Kaanga mbele, wɛ hakoke mbadia kɛnɛ kele l’etema w’anto, wɛ lawɔ koka monga la shɛnɔdi. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka mpemba dia mbeya woho w’ɔsa anayɛ olimu w’esambishelo. Wɛ koka ndjambola wate: ‘Mbeyaka ndjala ondo ko vɔ nomɔlomɔka paka dia mendɛ tsho etena katotemadiaka olimu w’esambishelo dia momuya ndo ndɛ yangɔ kana nnɔ?’ Naka wɛ amboshihodia di’anayɛ bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula l’olimu w’esambishelo, kete hemba dia mbetɛ olimu akɔ dimɛna le wɔ. Shawɔ tɔkɛndɛkɛndɛ takokawɔ nsala dia vɔ ndjaoka ɔnɛ wekɔ ohomba.

12. a) Lo dikambo diakɔna diakahɛmɔla Yeso ambeki ande? b) Lande na kaki ambeki waki Yeso mɛtɛ l’ohomba w’ɔhɛmwɛlɔ ande?

12 Lo yoho yakɔna nto yakakambe Yeso la shɛnɔdi? Nde akeyaka di’ɔnɛ munga ɔtɔi koka nkonya lo kikina ndo kaanga lo pɛkato ka woke ndo nde akahɛmɔla ambeki ande lo dikambo diakɔ. Ɛnyɛlɔ, ambeki akɔ wakeyaka dia awui wa mindo wa dieyanelo waki kɔlɔ. Koko, Yeso akahɛmɔla oma lo kɛnɛ kakakoke mbakonya lo awui wa mindo. Nde akate ate: “Onto tshɛ latetemala menda womoto polo lo mbokombola, nde amboshila nsala la nde loseka l’otema. Naka sso diayɛ dia lonya l’omi kotakanyaka, kete kundoladiɔ ndo kashadiɔ.” (Mateo 5:27-29) Ambeki wa Yeso wakasɛnaka l’atei w’ase Rɔmɔ waki la kɛwɔ ya mindo, wanɛ wakalangaka menda tɔkɛnyɔ tolodi l’akambo wakawɛnyaka tenyi dia demba dia sɔnyi ndo tele l’ɛtɛkɛta wa mindo. Ɔnkɔnɛ, la ngandji tshɛ Yeso akahɛmɔla ambeki ande dia mbewɔ oseka ema tshɛ kakoka ndjowasha okakatanu wa vɔ nsala kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ.

13, 14. Ngande wakokayɛ nkimanyiya anayɛ dia vɔ mbewɔ tɔkɛnyɔ ta mindo?

13 Oko ombutshi, wɛ koka nkamba la shɛnɔdi dia nkokɛ anayɛ diaha vɔ nsala dikambo dimɔtshi diahangɛnyangɛnya Jehowa. Lonyangu ko ɛlɔ kɛnɛ, oyadi kaanga ana w’akɛnda wekɔ lo waale wa menda esato wɛnyawɔ anto etakataka ndo dihomɔ dikina diele l’awui wa mindo. Lo mɛtɛ, wɛ pombaka mbutɛ anayɛ ɔnɛ ekɔ kɔlɔ menda akambo wa mindo. Koko, ekɔ akambo efula wakokayɛ nsala dia mbakokɛ. Yambola wate: ‘Onde anami mbeyaka lande na kele esato wɛnyawɔ anto etakataka wekɔ waale efula? Kakɔna kakoka mbakonya dia vɔ nanga menda esato akɔ? Onde dimi mbashaka diaaso dia vɔ nsawola la mi l’oseka dikambo tshɛ, lo woho wakokawɔ ndjɔnɔmba ekimanyielo kaanga vɔ wakahembami dia menda esato wɛnyawɔ anto etakataka?’ Kaanga etena keke ana akɛnda efula, wɛ koka mbatɛ ɔnɛ: “Naka wɛ ambɛna ɛngɔ kɛmɔtshi l’Ɛtɛrnɛtɛ kakosha nsaki ka wɛ mbeya akambo wendana la tenyi dia demba dia sɔnyi ndo wɛ nangaka kienda, lam’alangayɛ yaka y’ombute. Tokake wɔma kana monga la sɔnyi efula dia nɔmbami ekimanyielo. Dimi nangaka kokimanyiya.”

14 Etena kasɔnayɛ tɔkɛnyɔ lo wahɔ ayɛ, nkanyiya nto la yambalo tshɛ lo kɛnɛ kendana la woho wakokayɛ monga ɛnyɛlɔ ka dimɛna le anayɛ. Pranas, lakatatɛkɛtshi dikambo diande oma l’etatelo, mbutaka ate: “Wɛ koka mbuta awui efula lo kɛnɛ kendana l’akambo efula koko anayɛ wayendaka kɛnɛ kasalayɛ ndo wayokokoyaka.” Naka wɛ mongaka nshi tshɛ la yambalo, lo nsɔna mishiki, abuku, ndo waa filmɛ yele la tɔkɛnyɔ ta pudipudi, kete wɛ kokaka nkimanyiya anayɛ dia vɔ lawɔ salaka woho akɔ waamɛ.—Rɔmɔ 2:21-24.

JEHOWA AYOKOKIMANYIYA

15, 16. a) Lande na kakokayɛ monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayokokimanyiya dia wɛ ndowanya anayɛ? b) Kakɔna kayotɔkɛtshanya lo sawo diayela?

15 Kakɔna kakatombe etena kakalɔmbɛ Manɔa Jehowa dia nde mbokimanyiya dia monga ombutshi w’oshika? “[Nzambi] akuki dombelo dia Manoa.” (Embadi 13:9) Ambutshi lee, Jehowa ayohokamɛ ndo alɔmbɛlɔ anyu nyu lawɔ. Nde ayonyokimanyiya dia nyu ndowanya ananyu. Ndo nde ayonyokimanyiya dia nyu kɛnɛmɔla ngandji kanyu, monga l’okitshakitsha ndo monga la shɛnɔdi.

16 Oko wayonyokimanyiya Jehowa dia nyu ndowanya ananyu etena kekewɔ akɛnda, nde koka nyokimanyiya dia mbalowanya etena kayawɔ l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi. Lo sawo diayela, tayɔkɛtshanya woho wele ɛnyɛlɔ ka Yeso lo kɛnɛ kendana la ngandji, okitshakitsha ndo shɛnɔdi koka nyokimanyiya dia nyu ndowanya ananyu wele l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi dia vɔ kambɛ Jehowa.

^ od. 5 Bible mbetshaka ɔnɛ ohokwelo nembetshiyaka ɛlɔmbwɛlɔ, olowanyelo, wongwelo ndo mbala mɔtshi kaanga dilanya. Ambutshi pombaka mpokola anawɔ lo yoho ya dimɛna koko aha pondjo etena kewɔ la kɛlɛ.

^ od. 7 Lo nshi ya Yeso, ana wakelɛka ambutshi awɔ w’apami ɔnɛ Abba. Tshɛkɛta shɔ yakɛnyaka ngandji ndo dilɛmiɛlɔ.—The International Standard Bible Encyclopedia.