1, 2. (a) Adieyi ditokanesanga mase bena ye wan’a matoko ye ndumba? (b) Aweyi o wana balenda vuila nluta muna mvu mia kileke?

E LUMBU kisundidi e kiese kwa mase, i lumbu kina wan’au bevubwanga. O wana yá a mpangi Berenice bavubwa vitila balungisa mvu 14. Wavova vo: “Kiese kiayingi twamona. Twayangalala kadi wan’eto babak’e nzengo za sadila Yave. Kansi, twazaya wo mpe vo wau vo bakinu aleke mpasi zayingi benuana zau.” Ongeye mpe olenda tokana mu kuma kia diambu diadi musungula avo wan’aku batulukidi yovo se betuluka.

² Nkwa ngangu mosi wavova vo, e mvu mia kileke i mvu misundidi e mpasi kwa mase ye kwa wana. Kansi mase ke bafwete yindula ko vo wan’au mazowa yovo bakinu ye ngindu za wan’akete. Wakudikila vo matoko ye ndumba bavuidi ngangu, bazeye yindula, bezolanga mpe viokesa ntangwa vamosi ye akundi au. Muna kuma kiaki, ekolo bena matoko, o wan’aku balenda siamisa e ngwizani au yo Yave nze una Yesu kavanga vava kakala nleke. (Tanga Luka 2:52.) Balenda mpe tomesa  e mpil’au ya sila umbangi yo kala ye luzolo lwa kuyivana muna salu kia Nzambi. Yau kibeni bafwete baka e nzengo za yekola zingu kiau kwa Yave yo kunlemvokela. Kansi, adieyi o se yovo ngudi kalenda vanga mu longa wan’andi mu sadila Yave? Nulenda longoka diambu mu mpila ina Yesu kalongela alongoki andi kuna zola, lulembamu ye umbakuzi.

3. Aweyi antumwa bazayila vo Yesu nkundi au kakala?

³ Yesu kakala kaka Mfumu ko kwa ntumwa zandi. Nkundi au mpe kakala. (Tanga Yoane 15:15.) Kuna nz’ankulu, o mfumu kazayisanga ngindu zandi ko kwa ntaudi zandi. Kansi, Yesu kabadikilanga ntumwa zandi ko nze ntaudi. Wabazolanga yo kala yau vamosi. Wakalanga ye kiese kiakubazayisa e ngindu zandi, yo sia e sungididi vava yau mpe basonganga e ngindu zau. (Maku 6:30-32) E mbokena zambote bakala zau Yesu ye ntumwa zandi, zabasadisa mu siamisa kikundi kiau yo kubika ntumwa zandi mu kuma kia salu kiabavingilanga.

4. Mase, aweyi nulenda kitukila akundi a wan’eno? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁴ Kana una vo wisa una kiau muna wan’aku, olenda mpe kala nkundi au. Adieyi olenda vanga mu kala akundi a wan’aku? Diantete, akundi bezolanga viokesa ntangwa vamosi. Nanga olenda kulula e ntangwa oviokesanga kuna salu yovo mu mambu mankaka kimana wakalanga vamosi yo wan’aku. Ofwete sambanga yo toma yindula e diambu diadi. Diazole, akundi mambu mamosi beyangalelanga. Muna kuma kiaki, vavanga zaya dina wan’aku beyangalelanga, nze miziki, filme yovo nsaka. I bosi, sia e ngolo za yangalela mana beyangalelanga. Mpangi Ilaria ona ozingilanga kuna Itália wavova vo: “Mase mame bayangalelanga miziki mina yazolanga. Kieleka, se diame wakituka nkundi ame, muna kuma kiaki kiakalanga ye lukatikisu ko lwa kunzayisa kana nkutu diambu dia mbumba.” Avo kitukidi nkundi a wan’aku yo kubasadisa bakituka akundi a Yave, kuvidisa wisa kiaku ko. (Nkunga 25:14) Wan’aku bebakula vo zola okubazolanga yo kubazitisa, ke dikala diampasi ko mu mokena yaku konso diambu.

5. Aweyi Yesu kasadisila alongoki andi mu kala ye kiese muna salu kia Yave?

⁵ Yesu wazola vo alongoki andi bakala ye kiese. Wazaya wo vo kuyivana muna salu kia Yave kiese kiayingi ditwasanga. Muna kuma kiaki, Yesu wakasakesanga alongoki andi mu kuyivana muna salu kia umbangi. Vana ntandu, wabasia nsilu vo okubavana konso lusadisu bevua o mfunu.—Matai 28:19, 20.

6, 7. Aweyi osongelanga o zola muna wan’aku vava okubalonganga o mfunu wa kala ye nkubika yambote muna salu kia Yave?

⁶ Ozolele vo wan’aku bafinama Yave. Yave mpe ozolele vo wabalonga yo kubasingika. Yandi wavana e wisa kia kubalonga. (Efeso 6:4) Muna kuma kiaki, ofwete siang’e ngolo za kubalonga ntangwa zawonso. Yindula e diambu edi: Ozolanga vo wan’aku batanga e sikola, e kuma kadi ozeye wo vo o tanga sikola mfunu dina kwa yau ye ozolele vo balongoka mambu mampa. Diau dimosi mpe, sadisanga wan’aku bakalanga muna tukutakanu twakete ye twampwena ye muna nsambila ya esi nzo. Edi disundidi o mfunu, mana belongoka mu kuma kia  Yave malenda kubavuluza. Muna kuma kiaki, ubasadisa bayangalelanga longoka oma ma Yave yo bakula vo olenda kubasadisa mu vua ngangu zasikila. (Ngana 24:14) Sadisanga mpe wan’aku bavaikanga muna salu kia umbangi. Tanginina e mbandu a Yesu muna sadisanga o wana bayangalela longa Diambu dia Nzambi kw’akaka.

⁷ O kala ye nkubika yambote muna salu kia Yave, nze longoka, kwenda mu tukutakanu ye muna salu kia umbangi, aweyi dilenda sadisila aleke? Mpangi ankento Erin, ona ozingilanga kuna África do Sul wavova vo: “Yeto wana nkumbu miayingi ke twasonganga luyangalalu ko lwa longoka Nkand’a Nzambi, kwenda mu tukutakanu ye muna salu kia umbangi. Ezak’e ntangwa twavavanga e vakuba mu lembi kala ye nsambila ya esi nzo. Kansi mase mame ke bayoyanga ko.” Mpangi Erin ovutulanga matondo kwa mase mandi wau bansadisa mu zaya o mfunu a mambu mama. Owau, konso ntangwa kekondwanga mu lukutakanu yovo muna salu kia umbangi, ovanganga mawonso mu tatidila e nkubik’andi.

8. (a) Aweyi Yesu kasongela lulembamu? (b) Aweyi lulembamu lwa Yesu lwasadisila alongoki andi?

⁸ Kana una vo Yesu muntu alunga kakala, wasonganga lulembamu yo vovesa alongoki andi vo lusadisu lwa Yave kavuanga o mfunu. (Tanga Yoane 5:19.) Nga ediadi diakulula luzitu lw’alongoki muna Yesu? Ve. O mona una Yesu kabundilanga e vuvu muna Yave, diabafila mu kumbunda mpe vuvu. Kuna kwalanda, batanginina mpe mbandu andi ya lulembamu.—Mavangu 3:12, 13, 16.

9. Vava otambulwilanga o vilwa waku yo lomba e ndoloki, aweyi dilenda sadisila o wan’aku?

⁹ Nswaswani yo Yesu, oyeto tu wantu alembi lunga, vilwa tuvanganga. Muna kuma kiaki, kala nlembami. Zaya dio vo vena ye mambu mayingi kulendi vanga ko, tambulwilanga o vilwa waku. (1 Yoane 1:8) Muna mpila yayi, wan’aku mpe belongoka tambulwila vilwa wau yo toma kuzitisa. Nkia mfumu otoma zitisanga? Ona otambulwilanga vilwa wandi yovo ona olembi lombanga ndoloki avo vilwa kavangidi? Mpangi ankento Rosemary ona wina yo wana tatu, wavova vo yandi yo nkaz’andi balombanga ndoloki avo diambu diambi bavangidi. Wavova vo: “Ediadi diasadisa wan’eto mu kutuzayisa konso diambu diabatokanesanga.” Wakudikila vo: “Twalonga o wan’eto kuna balenda vuila lusadisu lwambote muna mambu mekubatokanesanga. Vava bavavanga lusadisu, twavavululanga muna nkanda mieto yo samba yau entwadi.”

10. Aweyi Yesu kasongelanga lulembamu kana nkutu vava kazayisanga alongoki andi dina bafwete vanga?

¹⁰ Yesu wakala ye wisa kia zayisa alongoki andi dina bafwete vanga. Kansi, wau vo nlembami kakala, nkumbu miayingi wabazayisanga e kuma bafwete dio vangila.  Kasikil’owu, kabazayisa kaka ko vo bavavanga ntete Kintinu ye unsongi wa Nzambi. Wabavovesa mpe vo: “E lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.” Vava Yesu kabazayisa vo bayambula fundisa, wabavovesa vo: “Nwalembi fundiswa. Kadi muna mfundisa nufundisa i nufundisilwa.”—Matai 6:31–7:2.

11. Aweyi olenda sadisila wan’aku muna kubasasila e kuma osididi nsiku yovo obakidi e nzengo?

¹¹ Vava e ntangwa yambote ya sasila wan’aku e kuma osididi nsiku yovo obakidi nzengo kingandi. Avo babakwidi e kuma, dikubasadisa mu kulemvokela. Mpangi Barry, ona osansanga wana yá, wavova vo: “O zayisa e kuma disadisa o wana mu kubunda e vuvu.” O wana bemona vo kusianga kaka nsiku ko yovo baka e nzengo mu kuma kia sia vo wisa una kiau kia vanga wo, kansi wau vo kuma kiasikila una kiau. Sungamena mpe vo wan’aku ke yingiana-ngiana diaka ko. Mu longoka bena toma yindula yo baka e nzengo yau kibeni. (Roma 12:1) Mpangi Barry wavova vo: “O wana bena vo se matoko ye ndumba bafwete longoka bak’e nzengo yo sadila umbakuzi.” (Nkunga 119:34) Ozevo, kalanga yo lulembamu yo sasila wan’aku e kuma obakidi e nzengo kingandi. Muna mpila yayi, o wan’aku belongoka baka e nzengo yau kibeni yo zaya vo zitisa okubazitisanga wau vo ke kingiana-ngiana diaka ko.

12. Wau vo Yesu umbakuzi kakala wau, aweyi kasadisila Petelo?

¹² Yesu wakala yo umbakuzi, wazayanga lusadisu alongoki andi bavuanga o mfunu. Kasikil’owu, vava Yesu kavovesa alongoki andi vo vondwa kevondwa, Petelo wavovesa Yesu vo ke dikumbwila ko. Yesu wazaya wo vo Petelo watoma kunzolanga, kansi wazaya wo mpe vo e ngindu za Petelo zabendomoka zakala. Aweyi Yesu kasadisila Petelo ye alongoki akaka? Entete, Yesu wasingika Petelo. I bosi, Yesu wasasila dina dibwila awana beyambulanga vanga luzolo lwa Yave vava dikalanga diampasi. Yesu wavova mpe vo Yave osenda awana bekuyivananga kuna mvevo. (Matai 16:21-27) Petelo walongoka e diambu diadi.—1 Petelo 2:20, 21.

13, 14. (a) Adieyi dilenda songa vo mwan’aku lusadisu kavuidi o mfunu mu kumika lukwikilu lwandi? (b) Aweyi olenda bakulwila lusadisu luna mwan’aku kavuidi o mfunu?

¹³ Lombanga umbakuzi kwa Yave muna sambu mu zaya lusadisu kavuidi o mfunu mwan’aku. (Nkunga 32:8) Ezak’e ntangwa olenda mona vo mwan’aku kena diaka ye kiese ko yovo oyantikidi vovela ampangi e mbi. Nanga olenda yindula vo vena ye diambu kazolele kuzayisa ko. Kukadi ye nzaki za yindula ko vo mwan’aku diambu diambi kevanganga kuna nsweki. * Kansi, kufwete veza ko dina dikuntokanesanga yovo yindula vo vioka kwandi divioka. Dilenda kala vo lusadisu lwaku kavuidi o mfunu mu kumika lukwikilu lwandi.

¹⁴ Muna zaya una olenda sadisila mwan’aku, unyuvulanga kuna ngemba yo luzitu. O vanga wo dina nze ngeye otuntanga maza muna sima. Avo otuntidi mu nzaki zawonso, kutunta maza mayingi ko. Diau dimosi, avo kuna ye luzindalalu ko vava ovanganga  e yuvu yo vava komekena mwan’aku kavova, kuzaya ko dina dikuntokanesanga. (Tanga Ngana 20:5.) Mpangi Ilaria osungamenanga vo, vava kakala ndumba, wazolanga viokesa ntangwa yayingi ye akundi andi a sikola, kansi wazaya wo vo ediadi diambi. Mase mandi babakula vo diambu diantokanesanga. Mpangi Ilaria wavova vo: “Lumbu kimosi muna fuku, mase mame babakula vo diambu diantokanesanga. Muna kuma kiaki bavava zaya dina diantokanesanga. Yayantika dila, yavova dina diantokanesanga yo lomba lusadisu. Mase mame bambimbakana yo vova vo babakula dina diantokanesanga yo kunsia nsilu vo bekunsadisa.” Vana vau, mase mandi bayantika kunsadisa mu vanga yikundi yambote muna nkutakani.

15. Nkia mpila yakaka Yesu kasongela vo umbakuzi kakala wau?

¹⁵ Yesu wasonganga mpe vo nkwa umbakuzi kadi wavavanga e fu yambote muna alongoki andi. Kasikil’owu, vava Natanaele kawá vo Yesu mwisi Nazarete, wavova vo: ‘Muna Nazarete mulenda tuka ma kiambote e?’ (Yoane 1:46) Kele vo wakala vana, nanga wadi yindula vo Natanaele ngindu zabendomoka kakala zau yovo kakala ye lukwikilu ko. Kansi, ke wau ko Yesu kayindula. Wakala ye umbakuzi, wazaya wo vo Natanaele muntu ambote kakala. Muna kuma kiaki, wavova vo: ‘Tala Nyisaele akieleka, muna yandi ke muna umpûki ko!’ (Yoane 1:47) Yesu wazayanga mana mena muna ntima mia wantu yo sadila umbakuzi mu vava edi diambote muna yau.

16. Aweyi olenda kasakesela mwan’aku mu tomesa fu yandi?

¹⁶ Kana una vo kulendi zaya mana mena mu ntima mia wantu ko nze Yesu, olenda kala ye umbakuzi. Yave olenda kusadisa mu zaya e fu yambote ya mwan’aku. Kana nkutu vo mwan’aku diambu diambi kavangidi, kuvovi ko vo kimpumbulu yovo mvavi a mambu. Kufwete kala ye ngindu zazi ko mu kuma kia mwan’aku. Kansi, unzayisanga vo  omonanga e fu yandi yambote, una ye ziku vo ozolele vanga oma mambote. Siang’e sungididi muna ngolo kevanganga yo kunsanisina. Unsadisa mu tomesa e fu yandi muna kumvananga kiyekwa avo dilendakana. I diau Yesu kavanga kwa alongoki andi. Vioka mvu mosi ye ndambu vava kawanana yo Natanaele (wayikilwanga mpe vo Batolomai), Yesu wamvana kiyekwa kiamfunu. Wasola Natanaele se ntumwa. Kuna kwikizi kiawonso, Natanaele wasala e salu kina Yesu kamvana. (Luka 6:13, 14; Mavangu 1:13, 14) Muna kuma kiaki, vana fulu kia fila mwan’aku mu yindula vo mawonso kevanganga ke mambote ko, unsanisinanga yo kunkasakesa. Sadisa o mwan’aku kazaya vo olenda kumwesa e kiese yo yangidika Yave yo sadila ngangu zandi mu sadila Yave.

17, 18. Avo kwamanene longa wan’aku mu sadila Yave, nkia nluta olenda vua?

¹⁷ Olenda mona nze una Paulu wa ntumwa kamona. Watokananga kwayingi mu kuma kia awana bakala nze wan’andi. Wantu awaya i awana kalonga oma ma Yave, watoma kubazolanga. Muna kuma kiaki, diampasi diakala kwa yandi mu yindula vo akaka muna yau beyambula sadila Yave. (1 Korinto 4:15; 2 Korinto 2:4) Mpangi Victor ona wasansa wana tatu wavova vo: “E mvu mia kileke miampasi kikilu. Kansi, e ntangwa zambote twaviokesanga kumosi, zatusadisanga mu sunda e mpasi zazi. Muna lusadisu lwa Yave, kikundi kiambote tuna kiau yo wan’eto.”

¹⁸ Mase, wau vo nuzolanga wan’eno, nusiang’e ngolo za toma kubalonga. Ke nuyoyi ko. Nuyindula e kiese numona vava wan’eno bebaka e nzengo za sadila Nzambi yo kwamanana kunsadila ye kwikizi kiawonso.—3 Yoane 4.