1, 2. (a) Le bambutwile bamo badi na bana bansongwa balañanga bika? (b) Lelo bana bamwenanga namani mu bunsongwa bwabo?

BAMBUTWILE basangalanga bininge kitatyi kibatyijibwa babo bana. Bana baná bonso ba Berenice babatyijibwe kumeso kwa kubwanya myaka 14. Unena amba: “Uno wadi mwanda wa nsangaji mikatampe mpata kotudi. O mwanda twafwijije’ko pa kumona betu bana basaka kwingidila Yehova. Inoko kadi tuyukile amba betu bana byobakidi bansongwa balwanga na makambakano mavule.” Abe nobe ubwanya kwikala na malangatyima shi obe mwana mwana-mulume nansha mwana mwana-mukaji i nsongwa nansha usenselela ku bunsongwa.

² Shayuka umo utala myanda ya bana unena amba, myaka ya bunsongwa ibwanya kuleta bikoleja ku bambutwile ne ku bana bene, inoko bambutwile kebafwaninwepo kumona babo bana bansongwa bu balembakane nansha bu bakidi banuke batyetye. Ino, unena amba bansongwa badi na bwino bwa kulonga bintu, badi na mwiivwanino wa mushike kadi basakanga kukaya na balunda nabo. Nansha byobakidi bansongwa, bobe bana babwanya kusamba kipwano kikomo na Yehova, na mwālongele Yesu paākidi nkasampe. (Tanga Luka 2:52.) Kadi babwanya kulumbulula manwa abo mu busapudi ne kutamija mutyima wabo wa kwingila bininge mwingilo  wa Leza. Kadi babwanya kwikwatyila abo bene butyibi, pamo bwa kupāna būmi bwabo kudi Yehova ne kumukōkela. Ino byodi mbutwile le i bika byokokeja kulonga pa kufundija obe mwana nsongwa kwingidila Yehova? Ukokeja kuboila ñeni ku muswelo wāfundije Yesu bana bandi ba bwanga na buswe, kwityepeja ne na bujinguludi.

3. Lelo batumibwa bāyukile namani amba Yesu i mulunda nabo?

³ Yesu kādipo’tu enka mfumwandya batumibwa bandi kete. Ino kadi wādi mulunda nabo. (Tanga Yoano 15:15.) Mu kitatyi kyāsonekelwe Bible, mfumwabo kādipo na kibidiji kya kwisamba na bapika bandi pa milangwe ne mwiivwanino wandi. Inoko Yesu kādipo umwene batumibwa bandi bu bapika. Wādi wibaswele ne wādi wisamba nabo kyaba kivule. Wādi na nsangaji ya kwibalombola milangwe ne mwiivwanino wandi kadi wādi wibateja na katentekeji kitatyi kyobādi bamusapwila milangwe ne mwiivwanino wabo. (Mako 6:30-32) Ino mīsambo ya Yesu ne batumibwa bandi yākomeje kipwano kyabo ne kuteakanya batumibwa ku mwingilo wādi wibatengele kumeso.

4. Bambutwile, le i muswelo’ka omukokeja kwikala balunda ba benu bana? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁴ Nansha byodi na lupusa pa bobe bana, ufwaninwe kadi kwikala mulunda nabo. Balunda bapityijanga kitatyi pamo. Padi upityijanga kitatyi kityetye mu kaji nansha mu kulonga bintu bikwabo pa kusaka’mba umone kitatyi kivule kya kushikata na bobe bana. Kino i kintu kyofwaninwe kulangulukila’po na katentekeji ne milombelo ponka. Kadi balunda basangelanga bintu bimo. O mwanda tompa kuyuka bisaka obe mwana, pamo bwa minjiki, mafilime nansha makayo asenswe. Kadi tompa kusangela byobya byasangela. Ilaria, ushikatanga mu Itadi, unena amba: “Bambutwile bami badi basangela minjiki yonadi nsenswe. Ebiya, tata wami waikala mulunda nami wa pa mutyima, kadi nkyadipo tyina kwisamba nandi nansha ke myanda isangaja.” Kwikala mulunda wa bobe bana ne kwibakwasha bapwane na Yehova, kikatuntwila ku lupusa lobe lwa bu mbutwile. (Ñimbo 25:14) Bobe bana bakamona amba wibasenswe ne wi balēmekele kadi kikebapēlela kwisamba nobe pa kintu kyo-kyonso.

5. Lelo bana ba bwanga ba Yesu bādi ba kwikala na nsangaji mu mwingilo wa Yehova muswelo’ka?

⁵ Yesu wāyukile amba shi bandi bana ba bwanga bekale na bupyasakane mu kwingidila Yehova ne kuvudilwa bya kulonga mu busapudi bwa myanda miyampe, nabya bakekala na nsangaji ya bine. O mwanda wēbakankamikile bengile bikomo mwingilo wa busapudi kadi wēbalaile amba ukebakwasha.​—Mateo 28:19, 20.

6, 7. Lelo ulombolanga namani amba uswele bobe bana po wibafundija bekale na kibidiji kya kwingidila Yehova kyaba ne kyaba?

⁶ Usakanga bobe bana bafwene kudi Yehova. Yehova nandi ukusakilanga wibafundije ne kwibadingila. I mukupe lupusa lwa kulonga uno muswelo. (Efisesa 6:4) O mwanda ufwaninwe kufundija bobe bana kyaba ne kyaba. Langulukila’po bidi pa uno mwanda: Usakanga bobe bana bafunde masomo mwanda uyukile’mba kufunda kudi na mvubu kadi usakanga bayuke bintu bipya. Mu muswelo umo onka, usakanga batanwe ku kupwila, ku bitango ne mu butōtyi bwa kisaka. Kutabukidila, bufundiji butamba kudi Yehova bukebapandija. Nanshi wibakwashe basangele myanda ya Yehova ne kuyuka’mba wibafundijanga bekale na tunangu twa bine. (Nkindi 24:14) Kadi fundija bobe bana kutambila mu busapudi kyaba ne kyaba. Iula kimfwa kya Yesu kya kwibakwasha basangele kufundija bakwabo Kinenwa kya Leza.

⁷ Lelo bibidiji, pamo wa kwifunda, kupwila ne kusapula kukwashanga namani bansongwa bengidile Yehova kitatyi ne kitatyi? Erin, ushikatanga mu Afrika wa Kunshi, unena amba: “Divule dine batwe bana twitompwelanga ne kwidilakena pa kwifunda Bible,  kupwila ne pa kwenda mu busapudi. Kyaba kimo tupelanga kutanwa mu kifundwa kyetu kya kisaka. Inoko bambutwile betusakilanga tutanwe’mo.” Ufwija’ko bambutwile bandi mwanda bamukweshe ayuke mvubu ya bino bintu. Pano, kabulwangapo nansha dimo kupwila nansha kwenda mu busapudi, watamije bukidibukidi kibidiji kyandi kiyampe.

8. (a) Lelo Yesu wālombwele namani amba i mwityepeje? (b) Lelo kwityepeja kwa Yesu kwākweshe namani bana bandi ba bwanga?

⁸ Nansha Yesu byaādi mubwaninine, wādi mwityepeje kadi wāsapwidile bana bandi ba bwanga amba usakilwa bukwashi bwa Yehova. (Tanga Yoano 5:19.) Le kino kyālengeje bana ba bwanga ba Yesu bamupēleke? Aa. Pobāmwene amba ukulupile mudi Yehova, nabo bamukulupila bininge. Mwenda mafuku bashilula kwiula kimfwa kyandi kya kwityepeja.​—Bilongwa 3:12, 13, 16.

9. Kitatyi kyoitabija bilubo byobe ne kulomba lusa, le kino kikakwasha namani obe mwana nsongwa?

⁹ Kwishila na Yesu, batwe twi bakubulwa kubwaninina kadi tuloñanga bilubo. O mwanda tufwaninwe kwikala betyepeje. Yuka’mba kudi bintu bivule byokubwanyapo kulonga, kadi itabija bilubo byobe. (1 Yoano 1:8) Kadi obe mwana ukefunda kwitabija bilubo byandi, kadi ukakulēmeka bininge. Penepa, i ani okalēmeka bininge? Lelo i mukulumpe wa kaji witabijanga amba walonga bintu bibi nansha i yewa kalombangapo lusa nansha dimo? Rosemary, udi na bana basatu, unena amba aye ne wandi mulume betabijanga bilubo byabo na mutyima umo. Ushintulula amba: “Kino kitononanga betu bana betusapwile yabo myanda.” Ubweja’ko amba: “Tufundijanga betu bana mwa kulwila na makambakano abo. Pobasakilwa bukwashi, tukokelanga nyeke milangwe yabo ku mabuku esambila pa Bible ne kulombela nabo pamo.”

10. Lelo Yesu wādi mwityepeje namani kitatyi kyādi ulombola bana bandi ba bwanga bya kulonga?

¹⁰ Yesu wādi na lupusa lwa kulombola bana bandi ba bwanga bya kulonga. Ino byaādi mwityepeje, divule dine wādi wibashintulwila kine kyobādi bafwaninwe kwibilongela. Kimfwa, kādipo’tu wibalombola enka kukimba bidi Bulopwe ne boloke bwa Leza. Wānene kadi amba: “Ebiya bino bikwabo byonso bikemutentekelwa’ko.” Yesu paēbanene baleke kutyibila ba mambo, wāshintulwile amba: “Kutyina’mba nenu mwakatyibilwa mambo, mwanda butyibi bomutyibila bakwenu nenu mukatyibilwa’bo.”​—Mateo 6:31–7:2.

11. Le i muswelo’ka okakwasha obe mwana nsongwa na kumushintulwila kine kyomuludikila ne kukwata butyibi?

¹¹ Tala kitatyi kifwaninwe kya kushintulwila obe mwana nsongwa kine kyokimbila kumuludika nansha kyowakwatyila butyibi. Shi waivwanija’kyo, ukakukōkela. Barry, wadi  ulēlele bana baná unena amba: “Kuleta bubinga kukwashanga bana bansongwa bakukulupile.” Bana bansongwa bakamona’mba kwibaludikangapo nansha kukwata butyibi mwandapo’tu udi na lupusa lwa kulonga namino inoko i mwanda udi na bubinga bwendele’mo. Kadi yuka’mba bansongwa bobe kebakidipo bana batyetye. Ke balangulukanga abo bene kadi basakanga kukwata butyibi bwabo abo bene. (Loma 12:1) Barry ushintulula amba: “Bansongwa basakanga kukwata butyibi bupotoloke bwimanine pa bubinga ke pa mwiivwaninopo.” (Ñimbo 119:34) O mwanda wityepeje ne kushintulwila obe mwana nsongwa kine kyowakwatyila butyibi. Mu uno muswelo, ukayuka mwa kukwatyila butyibi, kadi ukamona amba umulēmekele ne kuyuka’mba ke muntu mutame.

12. Yesu byādi na bujinguludi, lelo wākweshe Petelo namani?

¹² Yesu wādi na bujinguludi ne kwivwanija bine byāmukweshe avuije bisakibwa bya bana bandi ba bwanga. Kimfwa, Yesu paāsapwidile bana bandi ba bwanga amba usa kwipaibwa, Petelo wānene Yesu edidile’ko lusa. Yesu wāyukile’mba Petelo umusenswe, inoko wāyukile kadi amba mulangilo wa Petelo wādi mubi. Lelo Yesu wākweshe Petelo namani ne bana bandi ba bwanga bakwabo? Dibajinji bidi, wamulemunwine. Kupwa, Yesu wāshintulwile bikafikila boba bapela kulonga kiswa-mutyima kya Yehova mu ngikadila mikomo. Kadi Yesu wānene amba Yehova ukapala mpalo boba bampikwa mutyima wa kwisakila. (Mateo 16:21-27) Petelo wāboile’ko ñeni.​—1 Petelo 2:20, 21.

13, 14. (a) Lelo i bika bilombola’mba obe mwana nsongwa usakilwa kukomeja lwitabijo lwandi? (b) Lelo i bika byokamona kitatyi kyovuija na bubine bisakibwa bya bobe bana?

¹³ Lomba kudi Yehova akupe bujinguludi bukakukwasha wivwanije mwa kuvuijija bisakibwa bya obe mwana nsongwa. (Ñimbo 32:8) Pa kwabo kodi mujingulule amba kakidipo na nsangaji nansha amba kaesambilanga bintu bibi pa banabetu. Pa kwabo ubamone amba kudi bintu kampanda byakakikulombolangapo. Kufwaninwepo lubilo lonka kulanga amba obe mwana nsongwa uloñanga bintu bibi mu bufyafya. * (Tala kunshi kwa dyani.) Inoko ko kalengwa ku myanda nansha kukulupila’tu amba isa kupwa. Ufwaninwe kumukwasha akomeje lwitabijo lwandi.

¹⁴ Pa kuyuka mwa kukwashisha obe mwana nsongwa, mwipangule na butūkanye ne bulēme. Kidi pamo bwa kuteka mema mu mushimwa. Shi uteka’o lubilolubilo, kukatekepo mema mowadi usakila. Mu muswelo umo onka, shi kudipo na kitūkijetyima kitatyi kyoipangula obe mwana nsongwa bipangujo nansha kumuningila alondolole, nabya kukayukapo biyampe milangwe ne mwiivwanino wandi. (Tanga Nkindi 20:5.) Ilaria uvuluka’mba paakidi nsongwakaji, wadi upityija kitatyi kivule na balunda nandi ba ku masomo inoko wajingulwile amba i bibi. Bambutwile bandi bamona amba udi na malangatyima pa bintu kampanda. Ilaria unena amba: “Difuku dimo kyolwa, bambutwile baumwene amba ne mutyumukwe mutyima ebiya baungipangula mwanda unkambakanya. Nashilula kudila koku ne bashintulwila ngikadilo yondi’mo ne kwibalomba bukwashi. Baumpamba bīpa, kupwa baunsapwila’mba tusa kukukwasha.” Ponka’po bambutwile ba Ilaria bashilula kumukwasha apwane na balunda bayampe mu kipwilo.

15. Lelo i muswelo’ka mukwabo ulombola amba Yesu udi na bujinguludi?

¹⁵ Kadi Yesu wādi na bujinguludi pa kumona ngikadila miyampe ya bandi bana ba bwanga. Kimfwa, Natanela pāivwene amba Yesu wāfika mu Nazala, wānene amba: “Lelo ku Nazala kukokeja kutamba kintu kiyampe?” (Yoano 1:46) Shi wādi’ko, lelo wādi wa kulanga’mba Natanela wādi na mumweno umbi, mifwatakanyo imbi nansha amba kādipo na  lwitabijo? Yesu kalāngilepo uno muswelo. Inoko, wājingulwile ne kuyuka’mba Natanela i muntu wa kubulwa budimbidimbi, o mwanda wānene amba: “Tala, mwine Isalela wampikwa bongojani nansha dimo munda mwandi.” (Yoano 1:47) Yesu wādi umona bidi mu mutyima, kadi wāingidije ano manwa pa kusokola ngikadilo miyampe ya bandi bana ba bwanga.

16. Lelo i muswelo’ka okokeja kukankamika obe mwana nsongwa elemunune?

¹⁶ Nansha byokubwanyapo kumona bidi mu mutyima pamo bwa Yesu, ubwanya kwikala na bujinguludi. Yehova ukakukwasha usokole ngikadila miyampe ya obe mwana nsongwa. Nansha shi obe mwana nsongwa wa kutyumuna mutyima, kokolwa kunena amba i muntu umbi nansha amba i ñumauma. Kokimulangila uno muswelo. Inoko, mulombole amba umonanga ngikadila yandi miyampe ne amba ukulupile bu usa kulonga bintu biyampe. Mulombole pafwaninwe kwilemununa ne kumufwija’ko. Shi bibwanikika mukwashe atamije ngikadilo yandi miyampe na kumupa biselwa bivule. Ye mwālongele ne Yesu na bana bandi ba bwanga. Mwaka umo ne kipindi pa kupita’po na pobetene na Natanela (witwa ne bu Balatelemi), Yesu wāmupele kiselwa kikatampe. Wāmulonga Natanela ke mutumibwa kadi Natanela wāvuije na kikōkeji mwingilo wāmupele Yesu. (Luka 6:13, 14; Bilongwa 1:13, 14) O mwanda pa kyaba kyakulengeja obe mwana nsongwa eivwane amba kaloñangapo nansha dimo biyampe, inoko mwanye ne kumukankamika. Mulengeje eivwane amba ubwanya kukusangaja abe ne Yehova kadi amba ukokeja kwingidija bwino bwandi pa kwingidila Yehova.

17, 18. Shi wendelele kufundija obe mwana nsongwa kwingidila Yehova, le i bipa’ka bikalupuka’ko?

¹⁷ Ubwanya kwiivwana na mwēivwanine mutumibwa Polo. Wādi na malangatyima pa boba baādi umona pamo bwa bana batyetye. Bano bo bantu baākweshe bayuke Yehova ne kadi wādi wibaswele bininge. O mwanda byādi bya kumusansa pa kwivwana’mba bamo abaleka kwingidila Yehova. (1 Kodinda 4:15; 2 Kodinda 2:4) Victor, wadi ulēlele bana basatu, unena amba: “Myaka ya bunsongwa i mikomo. Inoko, twadi twiteakanya kumeso kwa makambakano kufika. Kupityila ku bukwashi bwa Yehova, tudi mu kipwano kya pabwipi na betu bana.”

¹⁸ Aba mbutwile, longai bukomo bwa kufundija benu bana ke-pantu mwibasenswe bininge. Kemukilekai’byo. Nanshi shi ke pano langulukila pa nsangaji yokekala nayo pa kakwata bobe bana butyibi bwa kwingidila Leza ne kwendelela kumwingidila na kikōkeji.—3 Yoano 4.