1, 2. (a) Fa tleirâwl nei nu leh pa ṭhenkhat chuan eng nge an lungkham? (b) Engtin nge fate chuan an tleirâwl lai kumte chu an hman ṭangkai theih?

NU LEH pate tâna hun hlimawm ber pakhat chu an fate’n baptisma an chan hun hi a ni a. Berenice-i fa palite chuan kum 14 an tlin hmain baptisma an chang vek a. Ani chuan heti hian a sawi: “Kan tâna thiltawn hlimawm tak a ni. Kan fate’n Jehova rawngbâwl an duh avângin kan lâwm hle a. Mahse, an tleirâwl hunah harsatna tam tak an tâwk dâwn tih kan hre bawk,” tiin. Nang pawh i fanu emaw, i fapa emaw chu tleirâwl, a nih loh leh tleirâwl chho mai tûr a nih chuan i lungkham ve mai thei a ni.

² Naupang rilru awm dân chhuina lama mi thiam pakhat chuan tleirâwl chhoh kumte chu nu leh pate, leh fate tâna hun harsa tak ni mah se, an fa tleirâwlte chu â tak leh naupang chhia angin an ngai tûr a ni lo tih a sawi. Chu ai chuan, anni chu thil thiam tak, thil ngaihtuah thûk tak, leh ṭhiante nêna hun hman mamawh an nih zâwk thu a sawi. Chuvângin, tleirâwl an nih laiin, i fate chuan Isua’n a tleirâwl laia a tih angin, Jehova nên inṭhianna hnai tak an nei chho thei a ni. (Luka 2:52 chhiar rawh.) Thu hrilhnaah thiamna an tihmasâwn theiin, Pathian rawng tam lehzuala bâwl duhna an  nei chho thei bawk a. Jehova hnêna inpumpêk leh a thuawihna ang chi thilahte chuan mahniin thutlûkna an siam thei a ni. Mahse, nu emaw, pa emaw i nih angin, i fa tleirâwlte Jehova rawngbâwl tûra zirtîr nân eng nge i tih theih? Isua’n a zirtîrte chu hmangaihna, inngaihtlâwmna, leh hriatthiam theihna nêna a zirtîr dân aṭangin i zir thei a ni.

3. Engtin nge tirhkohte chuan Isua chu an ṭhian a ni tih an hriat?

³ Isua chu a tirhkohte tâna Pu mai ni lovin, an ṭhian a ni bawk. (Johana 15:15 chhiar rawh.) Bible hun lai chuan, dân narânin pu ber chuan a ngaihtuahna leh a rilru veizâwng chu a bawite hnênah a sawi chhuak ngai lo. Mahse, Isua chuan a tirhkohte chu bawi angin a cheibâwl lo va. A hmangaih a, hun a hmanpui ṭhîn a ni. A ngaihtuahna leh a rilru veizâwngte chu an hnênah lâwm takin a hrilh a, an ngaihtuahna leh an rilru veizâwngte an sawi pawh ṭha takin a ngaihthlâksak a ni. (Marka 6:30-32) Chutianga inbiak pawhna chuan Isua leh a tirhkohte inkârah inṭhianna hnai tak a siam bâkah, a tirhkohte chu nakina an thawh tûr hna atân a buatsaih bawk a ni.

4. Nu leh pate u, engtin nge in fate ṭhian in nih theih? (A thupui chunga milem en rawh.)

⁴ I fate chungah thuneihna nei mah la, an ṭhian i ni thei tho va. Ṭhiante chuan hun an hmangho ṭhîn. I fate bula hun tam zâwk i hman theih nân, hnathawh nân emaw, thil dang tih nân emaw hun tlêm zâwk i hmang pawh a ni thei bawk. Chu chu ṭawngṭainaa i telh a, ngun taka i ngaihtuah a ngai a ni. Ṭhiante chuan thil thuhmun an hlimpui ṭhîn bawk a. Chuvângin i fa tleirâwlte tui zâwng rimawi te, film te, a nih loh leh sport te chu hriat tum la. Tichuan, an tuipui ang chu tuipui ve tum rawh. Italy rama awm, Ilaria-i chuan: “Ka nu leh pate’n ka music ngaihthlâk ṭhinte chu min tuipui ve a. Ka pa chu ka ṭhian ṭha ber a lo ni ta a, sawi chhuah nuam vak lo thilte pawh hreh hauh lovin ka sawipui thei a ni,” tiin a sawi. I fate ṭhian i nih vâng leh Jehova ṭhian ni tûra anmahni i ṭanpui vângin, nu leh pa i nih anga i thuneihna chu i hloh phah lo. (Sâm 25:14) Hmangaih leh zahthiam taka i cheibâwlna chu i fate’n an hmu ang a, chu chuan an tân i hnêna thil engpawh sawi chhuah a tiawlsam ang.

5. Engtin nge Isua zirtîrte chuan Jehova rawngbâwlnaah nun hlim tak an neih theih?

⁵ Isua chuan a zirtîrte chu Jehova rawngbâwlnaa phûr taka chanchin ṭha hrila an buai reng chuan, an hlim hle dâwn tih a hria a. Chuvâng chuan, thu hrilhnaa taima tûrin a fuih a, anmahni a ṭanpui dâwn tih a tiam bawk a ni.—Matthaia 28:19, 20.

6, 7. Jehova rawngbâwlnaa hun duan nei ziah tûra i fate i zirtîr hunah engtin nge i hmangaihna i târ lan?

⁶ I fate’n Jehova an hnaih chu i duh a. Jehova pawhin anmahni i zirtîr a, i thunun chu a duh a ni. Chutianga ti tûr chuan thuneihna a pe che a. (Ephesi 6:4) Chuvângin, i fate chu i zirtîr ziah a ngai a ni. Hei hi han ngaihtuah teh: Lehkha an zir chu a pawimawh tih i hriat avâng leh thil thar an zir i duh avângin school i kaltîr a. Chutiang bawkin, inkhâwmnaah te, inkhâwmpuiah te, leh chhûngkuaa Pathian biaknaah te i teltîr a ni. Jehova hnên aṭanga zirna an dawn chuan an nun a chhanhim thei si a. Chuvângin Jehova chanchin zir nuam ti tûr leh fing tak ni tûrin ani chuan a zirtîr thei tih hre tûrin ṭanpui la. (Thufingte 24:14) Thu hrilh rawngbâwlnaah tel ziah tûrin ṭanpui bawk ang che. Mi dangte hnêna Pathian Thu zirtîr chu nuam ti tûra ṭanpuiin Isua entawn tûr siam chu zui rawh.

⁷ Jehova rawngbâwlna pêng hrang hrang, Bible zir te, inkhâwm te, leh thu hrilh rawngbâwlna atâna hun duante neih ziahna chuan engtin nge tleirâwlte a ṭanpui? South Africa rama  awm, Erin-i chuan: “Bible zirna te, inkâwm te, leh thu hrilh rawngbâwlna chungchângah keini naupangte chuan kan phunnawiin, kan sawisêl ṭhîn a. Chhûngkuaa Bible zirna kan neih loh nân tihbuai luih châng kan nei bawk. Mahse, kan nu leh pate chu kan duh angin an awm lo,” tiin a sawi. kChûng thilte a pawimawh dân hre thiam tûra an ṭanpui avângin a nu leh a pa chungah a lâwm hle a. Tûnah chuan inkhâwm ṭhulh a ngaih emaw, rawngbâwlnaa a chhuah theih loh emaw apiangin a theih anga ranga a hun duan pangngai zui leh chu a nghâkhlel ṭhîn hle a ni.

8. (a) Engtin nge Isua’n a inngaitlâwm tih a lantîr? (b) Engtin nge Isua inngaihtlâwmna chuan a zirtîrte a ṭanpui?

⁸ Isua chu ṭhafamkim ni mah se, a inngaitlâwm a, Jehova ṭanpuina a mamawh tih a zirtîrte a hrilh a ni. (Johana 5:19 chhiar rawh.) A zirtîrte’n chu chu Isua zah loh nân an hman phah em? Hman phah lo. Jehova a rinchhanzia an hmuh tam poh leh amah an ring lehzual a. A hnuah chuan, inngaihtlâwmna chungchânga entawn tûr a siam chu an zui a ni.—Tirhkohte 3:12, 13, 16.

9. I thil tihsual i pawm a, pawi i tih thu i sawi hunah, chu chuan i fa tleirâwlte chu engtin nge a ṭanpui theih?

⁹ Isua ang lo takin ṭha famkim lo kan ni a, thil kan tisual ṭhîn. Chuvâng chuan inngaitlâwm la. Thil tih theih loh tam tak i nei tih hriain, i thil tihsualte pawm ang che. (1 Johana 1:8) Tichuan, i fa tleirâwl chuan a thil tihsual pawm a zir ang a, a zah lehzual ang che. Eng ang mi nge i zah zâwk ang? Hotu, a thil tihsual pawmtu nge, pawi a tih thu sawi ngai lo tu chu? Fa pathum nei Rosemary-i chuan, a pasal nên an thil tihsualte chu pawm an inhuam thu a sawi a. “Chu chuan kan fate chu buaina an neih hunah pawh sawi hreh lo tûrin a chêttîr,” tiin a sawi. “Kan fate chu an buainate chinfel dân ṭha ber kan zirtîr a. Ṭanpuina an mamawh hunah, Bible ṭanchhan thu leh hla chhuah kawhhmuhin, kan ṭawngṭaiho ṭhîn a ni,” tiin a sawi belh a ni.

10. Isua’n a zirtîrte hnêna tih tûr a hrilh hunah pawh engtin nge a inngaihtlâwm?

¹⁰ Isua chuan a zirtîrte chu an tih tûr hrilh tûrin thuneihna a nei a. Mahse, a inngaihtlâwm avângin, an tih a ngaih chhan pawh a hrilh ṭhîn a ni. Entîr nân, Pathian Ram leh a Felna zawng hmasa tûrin a hrilh mai lo. “Tichuan chûng zawng zawng chu a pêk belhchah dâwn che u nia,” tiin a hrilh bawk a ni. Isua’n mi dangte sawisêl lo tûra a hrilh khân: “Sawisêla in awm loh nân. In sawisêl ang bawkin an sawisêl ang che u;” tiin a hrilhfiah a ni.—Matthaia 6:31–7:2.

11. I fa tleirâwlte chu dân, a nih loh leh thutlûkna i siam chhan hrilhin engtin nge i ṭanpui theih?

¹¹ I fa tleirâwlte chu dân, a nih loh leh thutlûkna i siam chhan chu hrilh nân hun dik tak  zawng rawh. A chhan an hriat chuan, i thu zawm an duh ngei ang. Fa fa pali enkawltu Barry-a chuan: “Tleirâwlte hnêna a chhan hrilhna chuan an rin hlawh tûrin a ṭanpui ang che,” tiin a sawi. Tleirâwlte chuan thuneihna i neih vâng chauhva dân emaw, thutlûkna emaw siam ni lovin, chhan ṭha tak i nei vâng zâwka siam i ni tih an hmu ang. Tleirâwlte chu naupang chhia an ni tawh lo tih hre reng bawk ang che. Mahnia thil ngaihtuah dân zir a, mahnia thutlûkna siam an duh a ni. (Rom 12:1) “Tleirâwlte chuan rilru veizâwng ni lovin, ngaihtuahna hmanga thutlûkna ṭha siam an zir a ngai,” tih Barry-a chuan a sawi. (Sâm 119:34) Chuvângin, inngaitlâwm la, i fa tleirâwl chu thutlûkna i siam chhan hrilhfiah ang che. Chutiang chuan, mahniin thutlûkna siam a zir ang a, a puitling chho tawh tih i pawmzia a hre thiam ang.

12. Isua’n hriatthiam theihna a neih avângin engtin nge Petera a ṭanpui?

¹² Isua chuan hriatthiam theihna a nei a, a zirtîrte mamawh chu a hria a ni. Entîr nân, Isua’n a zirtîrte hnênah tihhlum a nih tûr thu a hrilh khân, Petera’n Isua chu mahni inkhawngaih tûrin a hrilh a. Ani chuan Petera’n a hmangaih tih hre mah se, a thil chhût dân chu a dik lo tih pawh a hria a ni. Amah leh zirtîr dangte chu engtin nge Isua’n a ṭanpui? A hmasain, Petera chu a zilh a. Tichuan, a harsat huna Jehova duhzâwng ti lotute chunga thil thleng tûr chu a hrilh a ni. Isua chuan mahni hmasial lote chu Jehova’n mal a sâwm ang tih a sawi bawk a. (Matthaia 16:21-27) Petera chuan thil zir chhuah a nei a ni.—1 Petera 2:20, 21.

13, 14. (a) Engin nge i fa tleirâwl chu a rinna tihchak a ngai tih târ lang? (b) A mamawh dik tak hre thiam a, puih theih dân engtin nge i hriat theih ang?

¹³ I fa tleirâwlte mamawh ṭanpui theih dân i hriat theih nân Jehova hnênah hriatthiam theihna dîl rawh. (Sâm 32:8) Ani chu tûn hma angin a hlim tawh lo emaw, unaute chanchin a ṭha lo zâwngin a sawi ṭan emaw tih i hre mai thei a. Thil engemaw zêp nei angin i hria pawh a ni thei. Chutiang a nih chuan, thil sual pawi tak engemaw a rûka ti angah ngai mai lo la. * (Footnote en rawh.) Mahse, buaina chu ngaihthahin, amaha a reh mai chu beisei suh. A rinna tichak tûrin i ṭanpui a ngai pawh a ni thei a ni.

¹⁴ I fa tleirâwl chu i ṭanpui theih dân hriat nân, ngilnei tak leh zahawm takin zawhna zâwt ang che. Chu chu tuichhunchhuaha tui khai ang a ni a. I khai chhuah ran lutuk chuan, i duh ang tâwk i khai chhuak lo vang. Chutiang bawkin, zawhna i zawh hunah i dawhthei lo emaw, i fa tleirâwl chu ṭawng luihtîr i tum emaw a nih chuan a ngaihtuahna leh a rilru tak tak chu i hre chhuak lo vang. (Thufingte 20:5 chhiar rawh.) Ilaria-i chuan tleirâwl a nih laiin, a school kalpuite nêna hun hman tam zâwk duh mah se, chu chu a dik lohzia a hria tih a la hre reng a. Amah timangangtu a awm tih a nu leh pate chuan an hre thiam a. Ani chuan: “Tlai khat chu, ka nguai deuh nia an hriat thu, a thuphungin an sawi chhuak a, ka harsatna min zâwt ta a ni. Ka ṭap chhuak ta phawng mai a, ka dinhmun hrilhin, ṭanpuina ka dîl ta a ni. Min kuah a, min hriatthiam thu min hrilhin, min ṭanpui an tiam a ni,” tiin a sawi. Ilaria-i nu leh pate chuan kohhranah ṭhian ṭha siam tûrin an ṭanpui nghâl a ni.

15. Isua’n a hriat thiam theihna lantîr dân kawng dang chu eng nge ni?

¹⁵ Isua chuan a zirtîrte mize ṭhatna lai hriatnaah pawh hriatthiam theihna a nei a. Entîr nân, Nathanaela’n Isua chu Nazaret mi a ni tih a hriat chuan: “Nazaret khuaah thil ṭha a  chhuak thei em ni?” tiin a zâwt a ni. (Johana 1:46) Chuta awm ve chu ni ta la, Nathanaela chu a ṭha lo zâwnga thil ngaihtuah emaw, pawngpaw huat chîng emaw, a nih loh leh rinna nei lo niin i ngai ang em? Chutiang chuan Isua’n a ngai lo. Hriatthiam theihna a nei a, Nathanaela chu mi dik tak a ni tih a hriat avângin: “Israel mi tak, ngamthlêmna rêng nei lo saw,” tiin a sawi zâwk a ni. (Johana 1:47) Isua chuan mi rilru a hre thei a, chu a hriat theihna chu mite mize ṭhatna lai hmuh nân a hmang a ni.

16. Engtin nge i fa tlêirâwl chu hmasâwn tûra i fuih theih?

¹⁶ Isua angin mite rilru hre thei lo mah la, hriatthiam theihna i nei thei a. Jehova chuan i fa tleirâwl chu a mize ṭhatna lai hmu tûrin a ṭanpui thei che a ni. I fa chuan a tilunghnual che a nih pawhin, mi ṭha lo emaw, buaina siamtu emaw angin sawi ngai suh. Chutiang chuan ngaihtuah pawh ngaihtuah suh ang che. A mize ṭhate i hmuhsak tih leh thil dik tih duhna a nei tih i hriat thu sawi zâwk ang che. Hma sâwn tuma a thiltihte chu hmuhsakin, fak bawk la. A theih hun apiangah, mawhphurhna tam zâwk pein, mize ṭhate nei belh tûrin ṭanpui rawh. Chutiang chuan Isua’n a zirtîrte chungah a ti a ni. Isua’n Nathanaela (Bartholomaia tia koh bawk) a tawn aṭanga kum khat leh a chanve hnuah, ani chu mawhphurhna pawimawh tak a pe a. A tirhkohah a siam a, Nathanaela chuan Isua hna pêk chu rinawm takin a thawk a ni. (Luka 6:13, 14; Tirhkohte 1:13, 14) Chuvângin, i fa tleirâwl chu a thiltih apiang a ṭha tâwk lo anga ngaihtîr aiin, fak la, fuih zâwk rawh. Nangmah leh Jehova a tihlim thei tih leh Jehova rawngbâwl nân a theihnate a hmang thei tih inhriatna neihtîr ang che.

17, 18. Jehova rawngbâwl tûra i fa tleirâwlte i zirtîr zêl chuan, eng thil nge thleng thei?

¹⁷ Tirhkoh Paula angin i inngai ve mai thei a. Ani chuan fa anga a ngaihte chu a ngaihtuah hle. Anni chu Jehova chanchin zir tûra a ṭanpuite an ni a, a hmangaih êm êm a. Chuvâng chuan, an zînga ṭhenkhatin Jehova rawngbâwlna an chhunzawm lo tûr anga ngaihtuahna chuan a rilru a tina hle a ni. (1 Korinth 4:15; 2 Korinth 2:4) Fa pathum enkawltu Victor-a chuan: “Tleirâwl lai kumte chu a awlsam lo hle a. Mahse, hun hlimawm tak kan hmante chuan kan harsatna tawnte chu a hliahkhuh vek a. Jehova ṭanpuinain kan fate nêna inṭhianna hnai tak kan nei,” tiin a sawi.

¹⁸ Nu leh pate u, in fate in hmangaih êm avângin, anmahni zirtîr nân in thawkrim hle a ni. Chhunzawm zêl ang che u. In fate’n Pathian rawngbâwl tûra thutlûkna an siam a, rinawm taka a rawng an bâwl zawm zêl huna in hlim dân tûr chu han ngaihtuah teh u.—3 Johana 4. (ws15-E 11/15)