1, 2. 1) ¿Tlake kintekipachoua miakej tetajmej katli kipiaj inintelpokauaj? 2) ¿Tlake uelis kichiuasej telpokamej?

TLAUEL yolpakij tetajmej kema ininkoneuaj moatsonpoliuiltiaj. Toikni Berenice kipia nauij ikoneuaj katli moatsonpoliuiltijkej kema ayamo kiaxitiyayaj 14 xiuitl. Maske ya uan iueue tlauel yolpajkej kema kiitakej ininkoneuaj kitlapejpenijkej kitekipanosej Jehová, nojkia motekipachojkej pampa nechka motelpokachiuaskiaj uan kipiaskiaj miak tlaouijkayotl. Tlaj ta tikinpia motelpokauaj o nechka motelpokachiuasej, uelis nojkia tijyolmati kej ni toikniuaj.

² Se sicólogo kiijtoua kema konemej motelpokachiuaj tlauel ouij itstokej ininuaya inintatauaj. Maske sekij tetajmej uelis moiljuiaj inintelpokauaj san kichiuaj tlen amo ipati uan kichiuaj kejuak nojua eliskiaj konemej, ni sicólogo kiijtoua telpokamej uelij kichiuaj miak tlamantli, kiyolmatij miak tlamantli uan kinekij itstosej ininuaya ininuampoyouaj. Telpokamej nelia uelis kichiuasej miak tlamantli. Uelis mouampojchiuasej iuaya Jehová, kej Jesús kichijki kema eliyaya telpokatl (xijpoua Lucas 2:52). Uelis kiyekosej kuali tlajtolmoyauasej uan tlauel kinekisej kitekipanosej Jehová. Nojkia uelis kitlapejpenisej tlake kichiuasej, motemaktilisej uan kineltokasej toTeotsij. Uelis tikinpaleuis motelpokauaj ma kitekipanokaj Jehová  tlaj tijchiuas kej Jesús. Ma tikitakaj kenijkatsa uelis tikinnextilis motelpokauaj tikiniknelia, amo timoueyimati uan tijkuamachilia tlen kiyolmatij.

3. ¿Kenke nopa apóstoles kimatiyayaj Jesús eliyaya ininuampo?

³ Uejkajkia, katli kinpixtoya itlatekipanojkauaj amo kiniljuiyaya tlake moyoliljuiyaya uan tlake kiyolmatiyaya. Uan Jesús amo kema kiampa kichijki ika iapóstoles, ya kiniljuik eliyayaj iuampoyouaj uan amo itlatekipanojkauaj (xijpoua Juan 15:15). Tlauel kinikneliyaya, yeka kikauayaya tonali kema kinpouiliyaya ika miak pakilistli tlen moyoliljuiyaya uan tlen kiyolmatiyaya. Nojkia kuali kintlakakiliyaya kema inijuantij kiiljuiyayaj tlen moyoliljuiyayaj uan tlen kiyolmatiyayaj (Mar. 6:30-32). Nochi ni kinpaleuik apóstoles kuali ma mouampojchiuakaj iuaya Jesús uan kiampa uelkej kichijkej nopa tekitl tlen kinmakakej.

4. ¿Kenijkatsa tetajmej uelis mouampojchiuasej ininuaya ininkoneuaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl.)

⁴ Maske ta tikinnauatia mokoneuaj, nojkia uelis timouampojchiuas ininuaya. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuas? Se: xiitsto ininuaya. Uelis monekis amo tlauel titekitis o amo tijchiuas sekinok tlamantli. Ni tlauel ipati, yeka ximomaijto uan ximoiljui tlake ueliskia tijchiuas. Ome: xijchiua kampeka tijmatis tlake kinpaktia mokoneuaj, kej uikatl tlen kikakij, ika tlen mauiltiaj o películas tlen kitlachiliaj. Nojkia xijchiua kampeka ma mitspakti tlen kinpaktia. Toikni Ilaria, katli eua Italia, kiijtoua itatauaj kinejkej kitlakakilisej nopa uikatl tlen kipaktiyaya, yeka pejki kiita itata kej se tlauel kuali iuampo. Nopa kipaleuik ma kipouili nochi tlen kipanoyaya. Yeka, amo ximoiljui ayokmo mitstlepanitasej mokoneuaj tlaj timouampojchiuas ininuaya o tlaj tikinpaleuis ma mouampojchiuakaj iuaya Jehová (Sal. 25:14). Kiampa kiitasej tikiniknelia, tikintlepanita uan nojkia kinekisej mitspouilisej nochi tlen kinpano.

5. ¿Tlake monekiyaya kichiuasej Jesús itokilijkauaj uan kiampa yolpakiskiaj?

⁵ Jesús kimatiyaya itokilijkauaj yolpakiskiaj tlaj kinpaktiskia kitekipanosej Jehová uan nochipa tlajtolmoyauaskiaj. Yeka, kiniljuik ma mosentlalikaj tlajtolmoyauasej uan ya kinpaleuiskia kichiuasej nopa tekitl (Mat. 28:19, 20, TNM).

6, 7. ¿Kenke tetajmej kinextiaj kinikneliaj ininkoneuaj kema kinpaleuiaj kuali ma kitekipanokaj Jehová?

⁶ Ta tijneki mokoneuaj kuali ma mouampojchiuakaj iuaya Jehová. Uan ya kineki kuali xikinmachti uan xikinxitlaua (Efes. 6:4). Yeka nochipa xikinmachti ika Biblia. Ximoiljui ni: ¿Kenke tikinnauatia mokoneuaj nochipa ma yakaj kampa tlamachtiaj? Pampa tijmati tlen nopaya kiyekouaj kinpaleuis teipa. Uajka, nojkia xijchiua mokoneuaj nochipa ma yakaj ipan tlanechikoli, ipan uejueyi tlanechikolistli uan nochipa ma itstokaj kema timomachtis ika mochampoyouaj. Xikilnamiki tlaj kiyekosej tlen Jehová uelis momanauisej. Yeka xikinpaleui ma kinpakti tlen momachtijtiauij tlen Jehová uan ma kimatikaj ya uelis kinpaleuis kuali ma kitlapejpenikaj tlen kichiuasej (Prov. 24:14). Nojkia kinamiki tikinmachtis kenke tlauel moneki tlajtolmoyauasej. Xijchiua kej Jesús uan xikinpaleui mokoneuaj ma kinpakti temachtisej ika Biblia.

⁷ Kema telpokamej kuali kitekipanouaj Jehová, momachtiaj Biblia, yauij ipan tlanechikoli uan tlajtolmoyauaj. ¿Kenke telpokamej moneki kiyekosej kuali kitekipanosej Jehová? Se tosiuaikni katli eua Sudáfrica kiijtoua ya uan iikniuaj amo kinpaktiyaya momachtisej, yasej ipan tlanechikoli uan tlajtolmoyauasej. Maske kemantika kitemoliyayaj amo momachtisej ininuaya ininchampoyouaj,  inintatauaj nochipa momachtijkej ininuaya. Ya kiijtoua tlauel kintlaskamatilia itatauaj pampa kiampa kiitak tlauel moneki kitekipanos Jehová. Uan nama, kema amo ueli yaui ipan tlanechikoli o tlajtolmoyaua, kichiua kampeka ayokmo tleno ma kitsakuili yas tlanechikoli o tlajtolmoyauati.

8. 1) ¿Kenijkatsa kinextik Jesús amo moueyimatiyaya? 2) ¿Kenijkatsa kinpaleuik itokilijkauaj pampa Jesús amo moueyimatiyaya?

⁸ Maske Jesús amo eliyaya tlajtlakole, amo moueyimatki uan kiniljuik itokilijkauaj ya nojkia monekiyaya Jehová ma kipaleui (xijpoua Juan 5:19). ¿Ayokmo kitlepanitakej itokilijkauaj pampa kiniljuik nopa? Amo. Itokilijkauaj tlauel motemachijkej ipan Jesús pampa kiitayayaj nochipa kiiljuiyaya Jehová ma kipaleui. Teipa, kichijkej kej ya uan nojkia amo moueyimatkej (Hech. 3:12, 13, 16).

9. ¿Kenke tlauel moneki amo timoueyimatis uan tikijtos kema timokuapolos?

⁹ Ta amo tieli kej Jesús, uan pampa titlajtlakole kemantika timokuapoloua. Yeka kema timokuapolos, amo ximoueyimati uan xikijto timokuapolok (1 Juan 1:8). Kiampa mokoneuaj nojkia kiijtosej kema mokuapolosej uan tlauel mitstlepanitasej. ¿Ajkia tlauel tijtlepanita? ¿Katli nochipa kiijtoua kema mokuapoloua o katli amo kema kiijtoua uan amo tlajtlani ma kitlapojpoljuikaj? Tosiuaikni Rosemary kiijtoua ya uan iueue nochipa kiijtouayayaj kema mokuapolouayayaj ininixpa nopa eyij ikoneuaj. Ya kiijtoua nopa kinpaleuik ikoneuaj ma kinpouilikaj tlen kinkuesouayaya. Uan nochipa kinmachtijkej kema kipiasej kuesoli, tlauel monekiyaya ma momaijtokaj uan ma kitemokaj ipan amatlajkuiloli se tlamachtili tlen kinpaleuiskia.

10. ¿Kenijkatsa kinextik Jesús amo moueyimatiyaya kema kiniljuiyaya itokilijkauaj tlake monekiyaya kichiuasej?

¹⁰ Jesús kinamikiyaya kinnauatis itokilijkauaj tlake monekiyaya kichiuasej. Uan pampa amo moueyimatiyaya, miakpa kiniljuiyaya kenke monekiyaya kichiuasej nopa tlamantli. Se tonali kinnauatik: “Achtoui xijtemokaj para inkalakisej ipan itlanauatilis toTeko uan para inkipiasej se yolistli tlen xitlauak iixtla”. Uan nojkia kiniljuik kenijkatsa Jehová kinpaleuiskia tlaj kichiuaskiaj: “Uan yajaya inmechmakas nojkia nochi ni tlamantli tlen moneki”. Seyok tonali kinnauatik: “Amo xikintlajtolsenkauakaj sekinok”. Uan kiniljuik kenke monekiyaya kichiuaskiaj: “[Kiampa] sekinok axinmechtlajtolsenkauasej. Pampa sekinok nojkia inmechtekitlachilisej ika sanse nopa tlayejyekoli keja inkitekiuiaj para inkintekitlachilisej” (Mat. 6:31–7:2).

11. ¿Kenke moneki tikiniljuis mokoneuaj kenke tijchiua se keski tlamantli?

 ¹¹ Kema tijtlapejpenis tijchiuas se tlamantli, kualtiaskia tikitas kema uelis tikiniljuis mokoneuaj kenke tijneki tijchiuas nopa. Kiampa inijuantij uelis mitsneltokasej. Toikni Barry kinpia nauij itelpokauaj, uan kiijtoua kema konemej motelpokachiuaj, tlauel motemachiaj ipan inintatauaj kema inijuantij kiniljuiaj kenke kichiuaj se keski tlamantli. Ni kinpaleuia ma kikuamachilikaj inintatauaj kinekij kinpaleuisej, yeka kej nopa kichiuaj. Xikilnamiki motelpokauaj ayokmo konemej, uan kinekij kinextisej tlalnamikij uan ininselti kiijtosej tlake kichiuasej (Rom. 12:1). Barry nojkia kiijtoua telpokamej moneki kiyekosej amo san kej ueli kitlapejpenisej tlen kichiuasej (Sal. 119:34). Yeka, amo ximoueyimati uan xikiniljui mokoneuaj kenke tijchiua se tlamantli. Kiampa kichiuasej kej ta, kiitasej tikintlepanita uan ayokmo tikinita kej konemej.

12. ¿Kenijkatsa Jesús kipaleuik Pedro?

¹² Jesús nochipa kimatki kenijkatsa kinpaleuiskia itokilijkauaj. Kema kiniljuik kimiktiskiaj, Pedro kiiljuik amo kinamikiyaya kipanos nopa. Maske Jesús kimatiyaya Pedro kiiljuik nopa pampa kiikneliyaya, nojkia kimatiyaya amo kuali tlen moiljuiyaya. ¿Kenijkatsa Jesús kipaleuik Pedro uan sekinok itokilijkauaj? Achtoui kixitlajki Pedro. Teipa kiijtok tlake kinpanoskia katli ayokmo kineltokaskiaj Jehová kema kipiaskiaj kuesoli. Uan nojkia kiijtok Jehová kinteochiuas katli mosentlaliaj kitekipanosej (Mat. 16:21-27). Pedro kikuamachilik tlake kinekiyaya kimachtis Jesús (1 Ped. 2:20, 21).

13, 14. 1) ¿Kenijkatsa uelis tijmatis tlaj se mokone moneki tijpaleuis kuali ma tlaneltoka ipan toTeotsij? 2) ¿Tlake moneki tijchiuas tlaj tijneki tijmatis kenijkatsa uelis tikinpaleuis mokoneuaj?

¹³ Xikiljui Jehová ma mitspaleui tijkuamachilis tlen kiyolmatij mokoneuaj uan kenijkatsa uelis tikinpaleuis (Sal. 32:8). Uelis tikitas se mokone mokuesoua o kinijilnamiki toikniuaj. Uan maske uelis timoiljuia amo kineki mitspouilis nochi tlen kipano, amo nimantsi ximoiljui kichijtok ichtakatsi se tlamantli tlen amo kuali. * (Xikita nopa nota.) Uan amo ximoiljui amo tleno kipanotok o iselti kisenkauas nopa kuesoli. Uelis moneki tijpaleuis kuali ma tlaneltoka ipan toTeotsij.

¹⁴ Tlaj tijneki tijmatis kenijkatsa tikinpaleuis mokoneuaj, xijtemoli kenijkatsa tikintlajtlanis tlen tijneki tijmatis uan xijchiua ika tlatlepanitakayotl. Pano kej kema tijkixtia atl ipan se ameli. Tlaj amo tijchiuas ika yolik ueliskia san tijtoyauas miak atl. Yeka, kema tikintlajtlanis mokoneuaj tlen tijneki tijmatis, kuali ximoiljui kenijkatsa tijchiuas uan xijpia moyolo. Tlaj amo tijchiuas nopa, amo tijmatis tlake moyoliljuiaj yon tlake kiyolmatij (xijpoua Proverbios 20:5). Ipan párrafo naui tikijtojkej tlen kipanok toikni Ilaria. Ya kiijtoua kema eliyaya ichpokatl, maske kinekiyaya itstos ika katli ininuaya momachtiyaya, kimatiyaya amo kinamikiyaya kichiuas nopa, yeka amo kuali kiyolmatiyaya. Itatauaj kiitakej motekipachouayaya. Se tonali, ika tiotlak kiiljuijkej kiitayayaj mokuesojtok se kentsi, yeka kitlajtlanijkej tlake kitekipachouayaya. Ya mochokilik, kinpouilik tlen kipanoyaya uan kiniljuik ma kipaleuikaj. Inijuantij kinajnauajkej, kiiljuijkej kikuamachiliyayaj tlen kipanoyaya uan kipaleuiskiaj. Yeka, nimantsi pejkej kipaleuiaj kinpias kuali iuampoyouaj ipan tlanechikoli.

15. ¿Kenke tijmatij Jesús kikuamachiliyaya tlen sekinok kiyolmatiyayaj?

¹⁵ Jesús kikuamachiliyaya tlen kinpanoyaya itokilijkauaj uan kiitayaya nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj. Kema Natanael  kimatki Jesús euayaya Nazaret, kiijtok: “¿Kejatsa uelis? Axaka tlen kuali uelis ualas tlen altepetl Nazaret” (Juan 1:46). Tlaj tiitstoskia nopaya, ¿timoiljuijtoskia Natanael amo kipixtoya kuali itlalnamikilis, techikoitayaya uan amo tlaneltokayaya ipan toTeotsij? Jesús amo moiljuik nopa. Ya kikuamachiliyaya tlen kipanoyaya Natanael uan kimatiyaya kipiayaya kuali iyolo. Yeka kiijtok: “Xikitakaj, ya uala se israelita tlen temachtli uan tlen axkema tlakajkayaua” (Juan 1:47). Jesús ueliyaya kimati tlen maseualmej moyoliljuiyayaj, uan tijmatij san kiitayaya nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiyayaj.

16. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuis mokoneuaj kichiuasej tlen kuali?

¹⁶ Maske amo uelis tijmatis tlake moyoliljuiaj mokoneuaj, uelis tijchiuas kampeka tijkuamachilis tlen kiyolmatij. Jehová mitspaleuis tikitas nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj. Uan tlaj kemantika mokuapolosej, amo kema xikiniljui amo kuali tlen kichiuaj o amo kema kichiuasej tlen kuali. Amo kema ximoiljui nopa. Kualtiaskia tikiniljuis tlake kuajkuali tlamantli tikita kinextiaj uan tijmati kinekij kichiuasej tlen kuali. Xikita nopa kampeka tlen kichiuaj pampa kinekij nojua kuali kichiuasej nochi uan xikiniljui mitspaktia tlen kichiuaj. Uan kema uelis xikinmaka sekinok tekitl uan kiampa nojua kuali kichiuasej nochi. Jesús kiampa kichijki ika itokilijkauaj. Kema ya panotoya se xiuitl uan tlajko kema kiixmatki, Jesús kiiljuik Natanael (nojkia kiiljuiaj Bartolomé) ma tlatekipano kej apóstol. Uan ya tlauel kuali kichijki nopa tekitl tlen kimakakej (Luc. 6:13, 14; Hech. 1:13, 14). Yeka, xijchiua kej Jesús. Amo kema xijchiua mokoneuaj ma moiljuikaj amo tleno kuali kichiuaj. Moneki tikinyolchikauas uan tikiniljuis mitspaktia tlen kichiuaj. Xikiniljui ta uan Jehová inyolpakij pampa inkiitaj kichiuaj kampeka uan xikiniljui tlen kichiuaj uelis kinpaleuis kuali ma kitekipanokaj Jehová.

17, 18. ¿Tlake ueliskia panos tlaj kuali tikinmachtis mokoneuaj?

¹⁷ Nopa apóstol Pablo kinpaleuik miakej ma kiixmatikaj Jehová. Eliyaya kej se tetaj tlen kinikneliyaya uan kitekipachouayaya tlen kinpanoyaya. Kinekiyaya nochi ma kitekipanojtokaj Jehová (1 Cor. 4:15; 2 Cor. 2:4). Maske uelis kemantika nojkia tlauel mitstekipachouaj mokoneuaj, ximoyoliljui ipan tlen kiijtok toikni Victor. Kema kiniskaltik eyij ikoneuaj, kiijtoua maske kema motelpokachijkej kipixkej tlaouijkayotl, tlauel yolpajkej uan san kemantika mokuesojkej. Uan pampa Jehová kinpaleuik, ya uan isiua uelkej kuali mouampojchijkej ininuaya ininkoneuaj.

¹⁸ Tetajmej, tijmatij tlauel inkinikneliaj inmokoneuaj uan inkichiuaj kampeka kuali inkinmachtisej. Nochipa kiampa xijchijtokaj. Ximoiljuikaj kenijkatsa inyolpakisej kema inijuantij kitlapejpenisej kitekipanosej Jehová uan amo kema kitlauelkauasej (3 Juan 4).