1, 2. Mulandu nshi Paulo alembeele Abena Kristu abaHebere kalata?

MU MWAKA wa 61 C.E, Abena Kristu mu filonganino fyonse mu Israele baleikala umutende. Nangu ca kuti umutumwa Paulo ali mu cifungo mu Roma, aleenekela ukuti bakamufumya bwangu. Timote uo alebomba nankwe umulimo wa bumishonari e lyo bamufumishe fye mu cifungo, kabili Paulo na Timote balepekanya ukutandalila aba bwananyina mu Yudea. (AbaHebere 13:23) Lelo pali no kupita fye imyaka 5, Abena Kristu mu Yudea, maka maka abaleikala mu Yerusalemu bali no kufulumuka mu musumba. Mulandu nshi? Pantu Yesu aebele abasambi bakwe ukuti nga bamona abashilika bashinga Yerusalemu, balingile ukufulumukamo.—Luka 21:20-24.

² Palipitile imyaka 28 ukutula apo Yesu asokeele abasambi bakwe. Muli iyi myaka yonse, Abena Kristu mu Israele balitwalilile ukuba aba cishinka nangu ca kuti balekwata amesho ayengi e lyo na bantu balebacusha. (AbaHebere 10:32-34) Lelo Paulo alishibe ukuti aba Abena Kristu bali no kupita mu bwesho ubukalamba nga nshi ubwali no kwesha sana icitetekelo cabo, e ico alefwaya ukuti baipekanye ku fyali no kucitika ku ntanshi. (Mateo 24:20, 21; AbaHebere 12:4) Pa kuti bafulumuke mu musumba nge fyo Yesu abebele, balingile ukushipikisha no kuba ne citetekelo icakosa nga nshi. Ukufulumuka e kwali no kulenga  bapusuke. (Belengeni AbaHebere 10:36-39.) E ico Yehova alengele Paulo ukulembela aba bwananyina abaHebere kalata iyo twita ukuti ibuuku lya AbaHebere. Iyi kalata yali no kubakosha ku cali no kucitika ku ntanshi.

3. Mulandu nshi uo tufwile ukubikila amano ku fyalembwa mwi buuku lya AbaHebere?

³ Fwe babomfi ba kwa Lesa muno nshiku tufwile ukubika amano ku fyalembwa mwi buuku lya AbaHebere. Mulandu nshi? Pantu inshita tuleikalamo naipalana ne nshita Abena Kristu abali mu Yudea baleikalamo. Tuleikala mu “nshita ishayafya nga nshi,” kabili aba bwananyina abengi balashipikisha amesho ayakalamba kabili bamo balabacusha. (2 Timote 3:1, 12) Lelo fwe bengi twikala fye aba mutende kabili tabatucusha. Kanshi nga filya fine Abena Kristu mu nshita ya kwa Paulo balingile ukuba abalola, na ifwe bene tulingile ukuba abalola. Pantu nomba line kuli no kuba ubwesho ubukalamba ubukesha sana icitetekelo cesu!—Belengeni Luka 21:34-36.

4. Lilembo nshi ilya mwaka wa 2016, kabili mulandu nshi libelele ilyalinga?

⁴ Finshi fingatwafwa ukuipekanya ku cikacitika ku ntanshi? Mwi buuku lya AbaHebere, Paulo alilandile pa fintu ifingi ifingatwafwa ukukosha icitetekelo cesu. Cimo icacindama sana ico alandilepo, calembwa pa AbaHebere 13:1 apatila: “Mutwalilile ukutemwa aba bwananyina.” Ili e lembo lya mwaka wa 2016.

5. Calola mwi ukutemwa aba bwananyina?

⁵ Bushe calola mwi ukutemwa aba bwananyina? Ishiwi lya ciGriki ilyo Paulo abomfeshe ilyo bapilibula ukuti ukutemwa aba bwananyina lipilibula “ukutemwa uo mwafyalwa nankwe.” Uku ukutemwa, ni kulya kuba pa bafyalwa mu lupwa lumo lwine nelyo ukuba pa fibusa ifyatemwana sana. (Yohane 11:36) Tatulanda fye pa kanwa ukuti ni fwe bamunyina ne nkashi, lelo ifi fine e fyo twaba. (Mateo 23:8) Paulo alandile ukuti: “Ku kutemwa aba bwananyina mube abatemwana nga nshi. Ku kucindikana ni mwe mubalilepo.” (Abena Roma 12:10) Aya mashiwi yalanga ifyo twatemwana nga nshi na bamunyinefwe. Uku ukutemwa uko Paulo alandilepo e lyo no kutemwa ukwa Bwina Kristu kulafwa abantu ba kwa Lesa ukwikatana no kuba ifibusa fya cine cine.

6. Bushe ni bani abo Abena Kristu ba cine balingile ukutemwa, kabili mulandu nshi?

⁶ Amashiwi ya kuti “ukutemwa aba bwananyina” yalalembwa sana mu mpapulo shesu. AbaYuda ba ku kale balebomfya ishiwi lya kuti “munyinane” nga balelanda pali lupwa wabo, e lyo limo limo balelibomfya na ku muntu uushili wa mu lupwa lwabo. Lelo tabaleita uushili mu Yuda ukuti munyinane. Nomba fwe Bena Kristu, abo twita ukuti ‘bamunyinefwe,’ Bena Kristu ba cine bonse te mulandu ne calo bekalamo. (Abena Roma 10:12) Yehova alitusambilisha ukutemwana nga filya fine twatemwana na bo twafyalwa nabo. (1 Abena Tesalonika 4:9) Mulandu nshi cacindamina ukutwalilila ukutemwa aba bwananyina?

7. (a) Mulandu nshi uukalamba uo tulingile ukutemenwa aba bwananyina? (b) Mulandu nshi na umbi uo tulingile ukubatemenwa?

⁷ Umulandu uukalamba uo tulingile ukutwalilila ukutemwa aba bwananyina wa kuti e fyo Yehova atweba. Te kuti tutemwe Yehova  nga ca kuti tatwatemwa bamunyinefwe. (1 Yohane 4:7, 20, 21) Umulandu na umbi uo tufwile ukubatemenwa wa kuti tulabakabila maka maka mu nshita ya mafya. Ilyo Paulo alembeele Abena Kristu abaHebere kalata, alishibe ukuti tapali na kupita nshita bamo bali no kusha amayanda yabo ne fyo bakwete. Yesu alilondolwele ifyo inshita ya bucushi bukalamba yali no kwafya. (Marko 13:14-18; Luka 21:21-23) Kanshi ilyo ubucushi bukalamba tabulaisa, Abena Kristu balingile ukutemwana nga nshi.—Abena Roma 12:9.

8. Cinshi tulingile ukucita ilyo ubucushi ubukalamba bushilatendeka?

⁸ Nomba line ubucushi ubukalamba ubushatala abubako buli no kwisa. (Marko 13:19; Ukusokolola 7:1-3) Ilyo bukesa, tukomfwile filya Baibolo itufunda ukuti: “Kabiyeni, mwe bantu bandi, ingileni mu miputule yenu iya mu kati, kabili isaleniko ifiibi. Fisameni inshita inono mpaka ubukali bupite.” (Esaya 26:20) ‘Imiputule ya mu kati’ nalimo filonganino ifyo twabamo. Muli ifi filonganino e mo tupepela Yehova capamo na bamunyinefwe na bankashi. Tatufwile ukupelela fye pa kulongana lyonse na ba bwananyina. Paulo aebele Abena Kristu abaHebere ukuti balingile ukulakoseleshanya, ukutemwana no kulacita ifisuma ku banabo. (AbaHebere 10:24, 25) Ino ine e nshita na ifwe tulingile ukutemwana nga nshi na ba bwananyina pantu kukatwafwa ukushipikisha amesho ayo nalimo tukakwata ku ntanshi.

9. (a) Finshi fingalenga twacita ifilanga ukuti twalitemwa aba bwananyina? (b) Landeni pa fya kumwenako ifilanga ukuti abantu ba kwa Yehova balitemwana?

⁹ Ilyo ubucushi ubukalamba bushilatendeka, kwaliba ifingi ifyo twingacita pa kulanga ukuti twalitemwa aba bwananyina. Bamunyinefwe abengi balacula nga kwaba ifinkukuma, nga kwaba icikuku ca mwela icilenga kwaba mulamba e lyo no tuyofi tumbi. Bamunyinefwe bamo balabacusha. (Mateo 24:6-9) Bambi balacula mu mikalile pa mulandu wa kuti abantu mu calo ni bakaitemwe. (Ukusokolola 6:5, 6) Ilyo aba bwananyina balecula, e lyo tulingile ukulanga sana ukuti twalibatemwa nga nshi. Nangu ca kuti muli cino calo tamwaba ukutemwa, ifwe tulingile ukutwalilila ukutemwa aba bwananyina. (Mateo 24:12) ^[1]—Moneni ifyebo na fimbi pa mpela ya cipande.

10. Finshi twalalandapo?

¹⁰ Kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukutemwa aba bwananyina nangu ca kuti tulakwata amafya? Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa aba bwananyina? Pa numa ya kulanda ukuti, “mutwalilile ukutemwa aba bwananyina,” umutumwa Paulo alilandile na pa nshila ishalekanalekana umo Abena Kristu bengalangila ukutemwa. Natulande pa nshila 6 umo twingalangila ukutemwa.

11, 12. Bushe amashiwi ya kuti ukupokelela abeni yalola mwi? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹¹ “Mwilaba ukulapokelela abeni.” (Belengeni AbaHebere 13:2.) Bushe amashiwi  ya kuti “ukupokelela abeni” yalola mwi? Aya amashiwi Paulo abomfeshe yapilibula ukuba ne cikuuku ku bantu abo tushaishiba. Na kuba aya mashiwi yalenga twatontonkanya pali Abrahamu na Lote, abalangile icikuuku ku bantu abo bashaishibe. Pa numa e lyo Abrahamu na Lote baishibe ukuti abo bapokelele bali ni bamalaika. (Ukutendeka 18:2-5; 19:1-3) Ifi ifya kumwenako fyalikoseleshe Abena Kristu abaHebere ukulapokelela abeni.

¹² Finshi twingacita ifingalanga ukuti tulapokelela abeni? Kuti tuleita bamunyinefwe na bankashi ku mwesu pa kuti tuleliila pamo nabo ifya kulya nelyo ku kukoseleshanya fye. Na lintu kangalila wa muputule no mwina mwakwe balebombela icilonganino cesu, kuti twabetako ku ng’anda ku mwesu nangu tatwabeshiba bwino. (3 Yohane 5-8) Tatulingile ukutontonkanya ukuti tufwile ukupekanya ifya kulya ifingi nelyo ukukwata indalama ishingi pa kuti twite abantu ku mwesu. Ico tufwile ukwitila bamunyinefwe ku ng’anda ni ku kukoseleshanya te ku kubasekesha ku fintu ifyo twakwata. Na kabili tatulingile ukulaita fye abo twishibe ukuti nabo bakatucitilapo fimo. (Luka 10:42; 14:12-14) Tatufwile ukuleka ifintu fimbi ukutulenga twaba abapamfiwa ica kuti twalafilwa no kupokelela abeni!

13, 14. Kuti ‘twaibukisha shani abo bakaka mu fifungo’?

¹³ “Muleibukisha abo bakaka mu fifungo.” (Belengeni AbaHebere 13:3.) Ilyo Paulo alembele aya mashiwi, alelanda pa ba bwananyina abo bakakile mu cifungo pa mulandu wa citetekelo cabo. Paulo alitashishe aba mu cilonganino pantu ‘balelangulukilako abali mu cifungo.’ (AbaHebere 10:34) Aba bwananyina bamo balyafwile Paulo pa myaka ine ilyo aali mu cifungo, lelo aba bwananyina bamo baleikala ukutali sana. Bushe abaleika ukutali bayafwile shani Paulo? Balemupepelako lyonse.—Abena Filipi 1:12-14; AbaHebere 13:18, 19.

¹⁴ Muno nshiku, ba Nte abengi balibakaka mu fifungo pa mulandu wa citetekelo cabo. Bamunyinefwe ne nkashi abekala mupepi ne fifungo balabafwa mu nshila ishalekanalekana. Lelo fwe bengi twikala ukutali sana no ko babakakila. Kuti twabafwa shani no kulanga ukuti tatwabalabako? Apo twalibatemwa tufwile ukulabapepelako lyonse. Ku ca kumwenako, kuti tulepepelako bamunyinefwe ne nkashi, na bana abanono abo bakaka mu calo ca Eritrea, ukubikako fye na bamunyinefwe Paulos Eyassu, Isaac Mogos, na Negede Teklemariam abo bakaka mu cifungo ukucila pa myaka 20.

15. Kuti twalanga shani ukuti twalicindika icupo cesu?

¹⁵ “Icupo cifwile ukuba ica mucinshi kuli bonse.” (Belengeni AbaHebere 13:4.) Inshila na imbi iyo twingalangilamo ukuti twalitemwa aba bwananyina kuba abasanguluka mu mibele. (1 Timote 5:1, 2) Ku ca kumwenako, nga twacitile ubucende nelyo ubulalelale na munyinefwe nelyo nkashi, kuti twaonaula bucibusa bwakwe na Lesa no ku museebanya e lyo no kuseebanya ishina lya  lupwa lwakwe. Na kabili bamunyinefwe kuti baleka ukutucetekela. (1 Abena Tesalonika 4:3-8) Tontonkanyeni na pa fyo umukashi e ngomfwa nga ca kuti aishiba ukuti umwina mwakwe alatamba ifye shiku. Kuti atontonkanya ukuti umwina mwakwe tamutemwa kabili tacindika icupo!—Mateo 5:28.

16. Bushe ukuteka imitima ku fyo twakwata kuti kwatwafwa shani ukutemwa aba bwananyina?

¹⁶ “Muteke imitima ku fintu ifyo mukwete.” (Belengeni AbaHebere 13:5.) Ukucetekela Yehova kuti kwatwafwa ukuteka imitima ku fyo twakwata. Bushe ukuteka imitima ku fyo twakwata kuti kwatwafwa shani ukutemwa aba bwananyina? Nga tuleteka imitima ku fyo twakwata, tukalamona bamunyinefwe na bankashi ukuti balicindama sana ukucila indalama nelyo ifyuma. (1 Timote 6:6-8) Kabili tatwakalefwailisha ifilubo muli bamunyinefwe nelyo ukulailishanya pa mikalile yesu. E lyo tatwakulaumfwila bambi ubufuba nelyo ukuba abafunushi. Nga ca kuti tuleteka imitima ku fyo twakwata, tukaba bakapekape.—1 Timote 6:17-19.

17. Bushe ukuba “abashipa” kuti kwatwafwa shani ukutemwa aba bwananyina?

¹⁷ Muleba “abashipa.” (Belengeni AbaHebere 13:6.) Ukucetekela Yehova kuti kwalenga twaba abashipa ilyo twaponenwa na mafya. Ukushipa kuti kwalenga twilacilamo ukusakamikwa nga twakwata ubwafya. E lyo nga tatulecilamo ukusakamikwa, kuti tulekoseleshako na bamunyinefwe ne nkashi no kubasansamusha pantu twalibatemwa. (1 Abena Tesalonika 5:14, 15) Nangu ni lintu ubucushi bukalamba bukesa, tukashipa pantu tukeshiba ukuti ukulubuka kwesu na kupalama.—Luka 21:25-28.

18. Kuti twacita shani pa kuti tutemwe sana baeluda mu filonganino twaba?

 ¹⁸ “Muleibukisha abalemutungulula.” (Belengeni AbaHebere 13:7, 17.) Baeluda mu filonganino twaba balabomfya inshita yabo ku kutubombela. Nga tuletontonkanya pa milimo iyo babomba, tukalabatemenwako kabili tukalabacindika. Tatufwile ukucita ifingalenga baleka ukuba ne nsansa nelyo bafuupulwa. Lelo tufwile ukulabanakila. Nga tulecita ifi twalandapo ninshi ‘tulabacindikisha mu kutemwa pa mulandu wa mulimo wabo.’—1 Abena Tesalonika 5:13.

19, 20. Kuti twatwalilila shani ukulanga ukuti twalitemwa nga nshi aba bwananyina?

¹⁹ Abantu ba kwa Yehova baishibikwa ukuti balitemwana. Ifi fine e fyo na Bena Kristu baishibikwe mu nshita ya kwa Paulo. Na lyo line Paulo alibakoseleshe ukutemwana nga nshi, atile: “Mutwalilile ukucishapo ukutemwana.” (1 Abena Tesalonika 4:9, 10) Kanshi nangu twalitemwa aba bwananyina, tufwile ukulabatemenwako!

²⁰ Kanshi uno mwaka ilyo twakulalolesha pe lembo lya mwaka mu Ng’anda ya Bufumu, tuletontonkanya sana pali aya mepusho: Bushe kuti nacita shani pa kuti ndelanga sana icileela? Kuti nayafwa shani aba bwananyina abo bakaka mu cifungo? Bushe nalicindika icupo nge fyo Lesa acicindika? Finshi ifingangafwa ukuteka umutima ku fyo nakwata? Kuti nacita shani pa kuti ncetekele sana Yehova? Kuti nacita shani pa kuti ndeumfwila sana abatungulula mu cilonganino? Nga tuleesha na maka ukulacita ifi twalandapo 6, tatwakapelele fye pa kulabelenga ilembo lya mwaka, lelo tukalakonka na mashiwi ayabamo ayo Paulo alandile aya kuti: “Mutwalilile ukutemwa aba bwananyina.”—AbaHebere 13:1.