1, 2. Ekuma Paulu kasonekena nkanda kwa Akristu Ayibere?

MUNA mvu wa 61, e nkutakani muna Isaele mu luvuvamu zakala. Kana una vo Paulu wa ntumwa mu pelezo kakala kuna Roma, wakala ye vuvu vo ke kolo ko ovaikiswa. O Timoteo ona kakangalanga yandi ke kolo ko kavaikiswa mu pelezo. Yau awole bakala ye tima dia kwenda kingula ampangi kuna Yuda. (Ayibere 13:23) Vioka mvu tanu, diavava vo Akristu bakala kuna Yuda, musungula awana bazingilanga muna Yerusaleme bavanga diambu mu nzaki. Ekuma? E kuma kadi Yesu wateka zayisa alongoki andi vo vava bemona e mbanza Yerusaleme izungilu kwa masoladi, bafwete tina vana vau.​—Luka 21:20-24.

² Mvu 28 miavioka tuka Yesu kavanina lulukisu lwalu kwa alongoki andi. Muna kolo kiakina, Akristu muna Isaele bakwamanana songa e kwikizi kana una vo babangikwanga yo bwilwa mambu mayingi mampasi. (Ayibere 10:32-34) Kansi, Paulu wazola vo bakala bakubama mu kuma kia mana mebwa mu lumbu ilanda. Lumbu yakete kaka yasala, lukwikilu lwau  lwadi tontwa mu mpila ina ke isidi vangama ko. (Matai 24:20, 21; Ayibere 12:4) Luzindalalu ye lukwikilu lwasikila bavuanga o mfunu mu lemvokela lulukisu lwa Yesu lwa tina, kadi e zingu kiau mu vonza kiakala. (Tanga Ayibere 10:36-39.) Muna kuma kiaki, Yave wavumunwina Paulu mu sonekena mpangi zazi. O nkanda kabasonekena uyikilwanga vo nkand’a Ayibere, wasoneka wo ye kani dia kumika lukwikilu lwau muna mana madi vangama.

3. Ekuma nkanda Ayibere winina wamfunu kwa yeto?

³ Wau vo tu nkangu a Nzambi, o nkanda Ayibere mfunu kikilu una kwa yeto. Ekuma? E kuma kadi e zingu kieto kiafwanana ye kia Akristu ana bazingilanga kuna Yuda. Mu “nsungi zampasi” tuzingilanga, ndonga muna yeto bezizidilanga mpasi ye lubangamu. (2 Timoteo 3:1, 12) Kansi, akaka muna yeto mu luvuvamu bena, ke bemweswanga mpasi ko ngatu bangikwa. Nze Akristu muna lumbu ya Paulu, tufwete kwamanana yingila. Ekuma? Kadi ke kolo ko, lukwikilu lweto lutontwa mu mpila ina ke isidi vangama ko.​—Tanga Luka 21:34-36.

⁴ Adieyi dilenda kutusadisa mu kala twakubama mu kuma kia mana mevangama ke kolo ko? Muna nkanda Ayibere, Paulu mambu mayingi kavova malenda kutusadisa mu kumika lukwikilu lweto. Dimosi muna mambu mama diasonama muna Ayibere 13:1. E sono kiaki kivovanga vo: “Yambula o zola kweno vana vena ampangi kwawokela.” E sono kiaki kisolelo se sono kia mvu wa 2016.

5. Nki i zola vana vena ampangi?

⁵ Nki i zola vana vena ampangi? O mvovo wa Kingerekia kasadila Paulu una ye nsasa vo ‘nzol’a ungudi.’ I nzola ikalanga vana vena yitu yovo akundi. (Yoane 11:36) Ke tubokaziananga kaka ko vo tu ampangi, kansi tusonganga vo tu ampangi kikilu. (Matai 23:8) Paulu wavova vo: “Muna zola kwa kimpangi, nusongaziana walakazi. Nuvitang’o ntu muna zitisa muntu yo nkw’andi.” (Roma 12:10) E mvovo miami misonganga o zola kwasikila tuna kwau muna mpangi zeto. O zola kwaku, kumosi yo zola kwa Kikristu, kusadisanga nkangu a Nzambi mu kala akundi ambote yo kala yo ungudi.

6. Aweyi Akristu akieleka bebakulwilanga o mvovo zola vana vena ampangi?

⁶ O mvovo “zola vana vena ampangi” utoma sadilwanga muna nkanda mivovelanga zingu kia Akristu. Kuna kwa Ayuda muna tandu kiantete, o mvovo “mpangi” wasadilwanga mu yika yitu yovo muntu una vo ke mwisi kanda diau ko. Kansi, ke wasadilwanga ko mu yika muntu una vo ke Nyuda ko. Wau vo tu Akristu akieleka, o “mpangi” eto i konso Nkristu akieleka, lembi sola e kanda yovo nsi katuka. (Roma 10:12) Yave okutulonganga vo twazola mpangi zeto. (1 Tesalonika 4:9) Kansi, ekuma dinina o mfunu twakwamanana songa e nzol’a ungudi?

7. (a) Akieyi i kuma kisundidi tusongelanga o zola muna mpangi zeto? (b) Yika kuma kiankaka tufwete siamisina o zola muna mpangi zeto.

⁷ E kuma kiantete tufwete songelanga o  zola kwa mpangi zeto i kia sia vo Yave okutulombanga twavanga wo. Avo ke tuzolanga mpangi zeto ko, ke tulendi mpe zola Yave ko. (1 Yoane 4:7, 20, 21) E kuma kiankaka i kia sia vo lusadisu lwa mpangi zeto tuvuanga o mfunu, musungula vava tukalanga mu mpasi. Vava Paulu kasonekena Akristu Ayibere, wazaya wo vo ke kolo ko akaka besisa nzo ye mavua mau. Yesu wavova vo e kolo kiakina, kiampasi kikilu kikala. (Maku 13:14-18; Luka 21:21-23) Muna kuma kiaki, diavavanga vo Akristu basiamisa o zola muna muntu yo nkwandi vitila e kolo kiakina kiza.—Roma 12:9.

8. Nkia diambu tufwete vanga owau vitila e mpasi zayingi zayantika?

⁸ Ke kolo ko, e mpasi zayingi zilwakila wantu awonso. (Maku 13:19; Lusengomono 7:1-3) Divava mpe vo twalemvokela luludiku olu: “Wiza, e nkangu ame, kota muna masuku maku, wakuzikidil’e yelo: swekam’e nday’a meso yavan’ekudi divioka.” (Yesaya 26:20) “Masuku” meyikwanga mu sono kiaki i nkutakani zeto, i sia vo, fulu kina tusambidilanga Yave kumosi ye mpangi zeto. Kansi, mayingi diaka mevavuanga, ke kala kaka mu tukutakanu ko. Paulu wasungamesa Akristu Ayibere vo bakasakesanga muntu yo nkwandi mu songaziana zola yo vangaziana oma mambote. (Ayibere 10:24, 25) Diamfunu twasiamisa o zola muna mpangi zeto owau, kadi dikutusadisa mu zizidila konso mpasi tuwanana zau ke kolo ko.

9. (a) Nkia malau tuna mau mu songa zola muna mpangi zeto? (b) Yika nona isonganga una nkangu a Yave besongelanga e nzol’a ungudi.

⁹ Malau mayingi tuna mau o unu mu songa o zola muna mpangi zeto vitila e mpasi zayingi zayantika. Ayingi muna mpangi zeto bemonanga mpasi mu kuma kia nzakama za ntoto, kizalu, tembwa kiangolo, mavuku mampwena ma kalunga ye sumbula yankaka. E mpangi zeto zankaka bezizidilanga lubangamu. (Matai 24:6-9) Vana ntandu, e lumbu yawonso tunuananga ye mpasi za kondwa nzimbu wau vo mu nza yazala ye loko tuzingilanga. (Lusengomono 6:5, 6) Kansi, konso ntangwa mpangi zeto benuananga ye mpasi, dikalanga se lau dia kubasonga o zola. Kana una vo wantu mu nza yayi ke besonganga zola ko, diamfunu twakwamanana songa e nzol’a ungudi. (Matai 24:12) ^[1]​—Tala mvovo kuna nsuk’a longi.

10. Adieyi tufimpa owau?

¹⁰ Kana una vo tunuananga ye mpasi, aweyi tulenda kwamanena songa o zola muna mpangi zeto? Aweyi tulenda songela vo tuzolanga kikilu mpangi zeto? Vava Paulu wa ntumwa kavova vo  “yambula o zola kweno vana vena ampangi kwawokela,” wayika mpila zayingi Akristu balenda wo vangila. Yambula twafimpa mpila sambanu.

11, 12. Aweyi tulenda songela e fu kia tambula nzenza? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹¹ “Ke nuvilakani e fu kia tambula nzenza ko.” (Tanga Ayibere 13:2.) E mvovo miami mikutusungamesanga Abarayama yo Loti. Yau awole basonga ngemba kwa wantu ana ke bazaya ko. Kuna kwalanda, Abarayama yo Loti babakula vo nzenza zina batambula ambasi. (Etuku 18:2-5; 19:1-3) E nona yayi yakasakesa Akristu Ayibere mu kala ye fu kia tambula e nzenza yo songaziana e nzol’a ungudi.

¹² Aweyi tulenda songela vo tu azodi a nzenza? Tulenda bokela mpangi zeto kuna nzo eto mu dia yau vamosi yovo mu kubakasakesa. Kana nkutu vo ke tutomene zayana ko yo nkengi a zunga yo nkaz’andi, tulenda kubabokela kuna nzo eto vava bekingulanga nkutakani eto. (3 Yoane 5-8) Ke divavanga ko vo twalamba madia mayingi yovo sumba lekwa yayingi. E kani dieto i kasakesa mpangi zeto, ke kubasivikisa ko muna ina tuna yau. Ke tufwete bokela kaka ko awana balenda kutuvanga diau dimosi. (Luka 10:42; 14:12-14) Edi disundidi o mfunu, ke tuyambulanga ko vo e salu yatukakidila mu tambula nzenza.

13, 14. Aweyi tulenda “sungamena awana bena muna pelezo”?

¹³ “Nusungamenanga awana bena muna pelezo.” (Tanga Ayibere 13:3.) Vava Paulu kasoneka e mvovo miami, ampangi ana bakala mu pelezo mu kuma kia lukwikilu lwau kayindulanga. Paulu wasanisina ampangi muna nkutakani wau basonga “ngemba kw’awana bakala muna pelezo.” (Ayibere 10:34) Mpangi zayingi zasadisa Paulu muna mvu yá kakala mu pelezo, kansi akaka kwandá bazingilanga. Aweyi basadisila Paulu? Bakwamanana samba mu kuma kiandi.—Filipi 1:12-14; Ayibere 13:18, 19.

¹⁴ O unu, mpangi zayingi zina mu pelezo mu kuma kia lukwikilu lwau. Mpangi zeto ana bezingilanga lukufi balenda kubasadisa muna kubanatinanga ina bavuidi o mfunu. Kansi ayingi muna yeto kwandá tuzingilanga. Aweyi tulenda kubasadisila yo lembi kubavilakana? E nzol’a ungudi ikutufila mu kubatula mu sambu. Muna bong’e nona, tulenda samba mu kuma kia mpangi z’akala ye z’akento, kumosi yo wan’akete ana bena mu pelezo kuna Eritréia. Akaka muna mpangi zazi i mpangi Paulos Eyassu, Isaac Mogos ye Negede Teklemariam, ana balungisi kala mvu 20 muna pelezo.

15. Aweyi akazi balenda zitisila longo lwau?

¹⁵ “O longo yambula lwazitiswa kw’awonso.” (Tanga Ayibere 13:4.) Tulenda mpe songa o zola muna mpangi zeto vava tukalanga ye ngindu zavelela. (1 Timoteo 5:1, 2) Kasikil’owu, avo tutele e zumba ye  mpangi eto, tulenda kunkendeleka kumosi ye yitu yandi. E mpangi zeto ke bekutubunda diaka vuvu ko. (1 Tesalonika 4:3-8) Yindula mpe una nkento kemona avo obakwidi vo nkaz’andi mavangu ma zumba ketalanga. Nga nkento oyindula vo nkaz’andi zola kikilu kekunzolanga yo zitisa e nkubik’a longo?—Matai 5:28.

16. O yangalela ina tuna yau, aweyi dikutusadisilanga mu songa zola muna mpangi zeto?

¹⁶ “Nuyangalelanga ina nuna yau.” (Tanga Ayibere 13:5.) O bunda e vuvu muna Yave dikutusadisa mu yangalela ina tuna yau. Aweyi ediadi dikutusadisilanga mu songa o zola muna mpangi zeto? Avo tuyangalelanga ina tuna yau, tusungamena vo mpangi zeto z’Akristu basundidi o mfunu ke mu nzimbu ko ngatu lekwa yankaka. (1 Timoteo 6:6-8) Ke tukumba mpangi zeto ko ngatu yidima mu kuma kia mpasi za zingu. Ke tukala akwa kimpala ko ngatu lokokela lekwa yangani. Muna kuma kiaki, avo tuyangalela ina tuna yau, tukala ye fu kia kayila akaka.—1 Timoteo 6:17-19.

17. O ‘kala yo unkabu,’ aweyi dikutusadisilanga mu songa zola muna mpangi zeto?

¹⁷ ‘Kala yo unkabu.’ (Tanga Ayibere 13:6.) O bund’e vuvu muna Yave dikutuvananga unkabu wa zizidila mpasi. Unkabu wau ukutusadisanga mpe mu kala ye ngindu zasikila. Muna mpila yayi, tusonga o zola muna mpangi zeto muna kubakasakesanga yo kubafiaulwisa. (1 Tesalonika 5:14, 15) Kana nkutu muna kolo kia mpasi zayingi, tulenda kala yo unkabu kadi tuzeye vo luvevoko lweto lufinamene.—Luka 21:25-28.

18. Aweyi tulenda siamisina o zola kweto muna akuluntu?

¹⁸ “Nusungamena awana bevitang’o ntu.” (Tanga Ayibere 13:7, 17.) Akuluntu muna nkutakani zeto besadilanga ntangw’au muna salu ya nkutakani. Vava tuyindulanga mawonso bevanganga, o zola ye luyangalalu lweto muna yau luwokelanga. Ke tuzolele ko vo bavidisa kiese kiau yovo kubafungisa makasi mu kuma kia diambu tuvangidi. Kansi, tuzolele kubalemvokela kuna nsi a ntima wawonso. Muna mpila yayi, ‘tukubazitisa kuna zola muna diambu dia salu kiau.’—1 Tesalonika 5:13.

19, 20. Aweyi tulenda kwamanena songa o zola muna mpangi zeto?

¹⁹ Nkangu a Yave uzayakene mu kuma kia zola besongaziananga. I wau mpe diakala muna lumbu ya Paulu. Kansi, Paulu wakasakesa ampangi mu sakisa diaka songa o zola. Wavova vo: ‘Nuwokesa wo vanga.’ (1 Tesalonika 4:9, 10) Kieleka, yeto awonso tuna ye dina tulenda tomesa.

²⁰ Muna kuma kiaki, vava tuyantika tanga e sono kia mvu wau mu Seka dia Kintinu, tufwete kiyuvulanga: Aweyi ndenda wokesela e fu kia zola nzenza? Aweyi ndenda sadisila mpangi zeto bena muna pelezo? Nga izitisanga e nkubik’a Nzambi ya longo? Adieyi dikunsadisa mu yangalela ina ngina yau? Aweyi ndenda siamisina vuvu kiame muna Yave? Aweyi ndenda lemvokela awana bevitang’o ntu muna nkutakani? Avo tuvangidi e ngolo za tomesa mambu sambanu mama, e sono kia mvu wau ke kikala mpasi sinsu ko kialamikwa muna yaka kia Seka dia Kintinu, kansi kikutufila mu lemvokela e mvovo mia Paulu vo: “Yambula o zola kweno vana vena ampangi kwawokela.”​—Ayibere 13:1.