1, 2. ¿Imanirtaq apostol Pablu qellqarqan Hebrëus cartata?

ISRAELCHÖ cristiänukunaqa imapitapis alläpa mana yarpachakushpam 61 watachö kawakïkäyarqan. Y apostol Pablunam Römachö prësu këkarqan y ichik tiempullachöna libri yarquritam shuyarëkarqan. Y yanaqin Timoteuqa carcelpita yarqurishqanam karqan. Ishkanmi pensayarqan Judëachö cristiänu mayinkunaman watukaq ëwëta (Hebrëus 13:23). Peru ichik tiempullachönam Israelchö cristiänukunapa kawëninkunaqa cambiarinan karqan. Porqui romänu soldädukunam pitsqa watallatana Jerusalenman yëkuriyänan karqan. Jesusmi cläru willashqa karqan tsë markata rodiarishqata rikarqä, Judëachö y Jerusalenchö këkaq cristiänukuna ëwakuyänampaq (Lücas 21:20-24).

² 28 watanam pasarishqa karqan Jesus tsëta willakunqampita. Tsë watakunachöqa imëka sufrimientukunapam cristiänukunaqa pasayarqan, y allim tsarakuyarqan (Hebrëus 10:32-34). Peru imëpitapis masmi markäkïninkuna pruëbaman churakänan karqan (Mateu 24:20, 21; Hebrëus 12:4). Jesusta wiyakïta y salvakïta munarqa, sinchi markäkïta y alli tsarakoq këtam wanayänan karqan (leyi Hebrëus 10:36-39). Tsëmi Jehoväqa tsë cristiänukunaman juk cartata apostol Pabluwan qellqatsirqan, tsëtam Hebrëus carta nir reqintsik. Tsë  cartam yanaparqan mana allikunapa pasarnin alleq tsarakuyänampaq.

3. ¿Imanirtaq hebrëukunaman Pablu cartakunqanta precisaqpaq churashwan?

³ Hebrëukunaman Pablu cartakunqantaqa noqantsikpis precisaqpaqmi churanantsik. Porqui Judëachö cristiänukunapa tiempunchönömi wakintsikqa alli kawakïkantsik. Peru wakinkunaqa “allapa sasa cawaqui” tiempukunapam pasëkäyan. Imëka problëmakunapa pasarpis y qatikachashqa karpis allim tsarakuyashqa (2 Timoteu 3:1, 12). Peru apostol Pablu kawanqan witsan cristiänukunanömi mäkoq mäkoqlla këkänantsik, porqui markäkïnintsikta pruëbaman churaq alläpa sasa kawakïqa chëkämunnam (leyi Lücas 21:34-36).

4. (1) ¿Imataq 2016 watapaq akrashqa textu? (2) ¿Imanirtaq 2016 watapaq tsë textu kanqa?

⁴ ¿Imaraq yanapamäshun shamoq tiempupaq listu këkänapaq? Hebrëus 13:1 textu, ‘familianö cuyanacur shumaq cawacuyë’ nir consejamanqantsikta wiyakunqantsikmi. Kë consëjutam Hebrëu cristiänukunata Pablu qorqan mas sinchi markäkïyoq kayänampaq. Tsëmi 2016 watapaqqa kë textu kanqa. Porqui tsëmi yanapamäshun markäkïnintsik mas sinchi kanampaq.

5. ¿Ima ninantaq “jucniqui jucniqui shumaq cuyanacur cawacuyë” ninanqa?

⁵ ¿Ima ninantaq “jucniqui jucniqui shumaq cuyanacur cawacuyë” ninanqa? Tsënö nirqa, juk familiata o juk kuyë amïguta alläpa kuyanqantsikpaqmi nikan (Juan 11:36) (rikäri “Maslla entiendinapaq” neq recuadruta). Manam wawqiki o paniki cuentam kayan nikämantsikllatsu, sinöqa wawqikim y panikim nikämantsikmi (Mateu 23:8). Pablum kënö nirqan: “Jucniquipis jucniquipis juc castanolla cayanqequirecur, shumaq cuyanacuyë, y respetanacuyë, y waquincunatapis mas presisaqpaq churayë” (Romänus 12:10). Këmi rikätsikun cristiänu mayintsikkunata legïtimu wawqintsiktanö o panintsiktanö kuyëqa alläpa precisanqanta. Tsënöpam alli amïgu kashun y juknölla kawakushun.

6. ¿Pikunatataq legïtimu wawqintsiktanö y panintsiktanö kuyanantsik?

⁶ Juk yachaq nunam nin, “jucniqui jucniqui shumaq cuyanacur cawacuyë” neq palabrakunata masqa cristiänukunalla librunkunachö utilizäyanqanta. Judïukunaqa ‘wawqi’ niyaq kastankunata o mas kuyayanqan amïgunkunallatam. Y mana Judïu kaqtaqa manam ‘wawqi’ niyaqtsu. Peru Jehoväpa sirweqninkunapaqqa mëpita karpis cristiänu mayinkunaqa wawqinkuna y paninkunam kayan (Romänus 10:12). Tsëmi llapantsikpis legïtimu wawqinö y paninö kuyanakuntsik, porqui tsëtam Jehoväqa yachatsimarquntsik (1 Tesalonicensis 4:9). Peru ¿imanirtaq precisan legïtimu wawqinö imëpis kuyanakunantsik?

7. (1) ¿Imanirtaq masqa cristiänu mayintsikkunawan kuyanakunantsik? (2) ¿Jina imanir mastaq kuyanakunantsik?

⁷ Masqa kuyanakunantsik, kikin Jehovä mandamashqam. Cristiänu mayintsikta mana kuyarqa, manam Jehovätapis kuyëta puëdintsiktsu (1 Juan 4:7, 20, 21). Jina kuyanakunantsikqa precisan, problëmakunapa pasarnin yanapanakïta wanashqam. Hebrëukunaman Pablu cartakurqa musyarqanmi ichik tiempullachöna  imëkankunatapis jaqirir qeshpir ëwakuyänampaq kaqta. Porqui Jesusmi willakushqana karqan alläpa sasa (aja) kawakï kanampaq kaqta (Marcus 13:14-18; Lücas 21:21-23). Tsëmi cristiänukunaqa tsë tiempu manaraq chaptin masraq kuyanakuyänan precisarqan (Romänus 12:9).

8. ¿Imatataq ruranantsik jatun sufrimientu manaraq qallaptin?

⁸ Jatun sufrimientuqa qallaramunqanam (Marcus 13:19; Apocalipsis 7:1-3). Tsë qallaramuptinqa kë mandakïtam wiyakunantsik: “Yëki ruri cuartïkikunaman, y punkïkita wichqamï. Juk rätulla ratakuri hasta piñakïnï pasanqanyaq” (Isaïas 26:20). ‘Ruri cuartukunaqa’, cristiänu mayintsikkunawan Diosnintsikta adoranqantsik congregacionkunachi kayan. Peru manam ëllukänantsikllatsu, sinöqa Hebrëu cristiänukunata Pablu ninqannömi juknintsik juknintsik mas kuyanakunapaq animanakunantsik y wakinkunapaq allikunata ruranantsik (Hebrëus 10:24, 25). Kananmi kuyanakunqantsikta mas sinchiyätsinantsik, porqui tsë kuyakïmi yanapamäshun shamoq pruëbakunachö alleq tsarakunapaq.

9. (1) ¿Imakuna pasakuptintaq kuyanqantsikta cristiänu mayintsikta rikätsita puëdintsik? (2) ¿Imanötaq cristiänukuna kuyanakuyanqanta rikätsikuyashqa markëkichö kar o juk markachö karpis desgraciakuna pasakuptin? Willakaramï.

⁹ Jatun sufrimientu manaraq qallaptin cristiänu mayintsikta kuyanqantsikta rikätsinapaqqa imëkam kan. Wakinkunam desgraciakunapa pasayan Patsa alläpa kuyuptin, apäkï kaptin, alläpa vientu kaptin y lamar yaku yarqamuptin. Wakinkunanam Jehoväta sirwiyanqanrëkur chikishqa kayan (Mateu 24:6-9). Y wakinkunanam alläpa waktsa kayan (Apocalipsis 6:5, 6). Cristiänu mayintsikkuna imëka problëmapa pasayaptinmi kuyanqantsikta mas rikätsita puëdintsik. Kanan witsan nunakuna mana kuyanakuyaptimpis, noqantsikqa legïtimu wawqinömi kuyanakur sïguikänantsik (Mateu 24:12) ^[1] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta).

10. ¿Imapitataq kë qateqninchö yachakushun?

¹⁰ ¿Imatataq rurashwan nunakuna mana kuyanakuyanqan tiempuchö cristiänu mayintsikwan kuyanakur sïguinapaq? ¿Imanötaq legïtimu wawqintsikkunatanö kuyanqantsikta rikätsikushwan? Apostol Pablum Hebrëus librupa 13 kaq capïtulunchö, “jucniqui jucniqui shumaq cuyanacur cawacuyë” nirirnin imanö rikätsikunapaq kaqta nirqan. Joqtallata rikärishun.

11, 12. ¿Ima ninantaq posadatsikoq këqa? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

¹¹ “Forasterucunata wayiquicunaman chämuptin, posadaquecatsiyë” (leyi Hebrëus 13:2). ‘Posadëcätsiyë’ nirqa parlëkan mana reqishqakunata shumaq  tratëpaqmi. Këqa itsa yarpätsimantsik Abrahanwan Lot rurayanqanta. Pëkunaqa mana reqishqa nunakunatam shumaq chaskiyarqan, peru tsëpitam musyariyarqan angelkuna kayanqanta (Genesis 18:2-5; 19:1-3). Tsë pasakunqampitaqa Pablu parlarqan, posadatsikoq y shumaq chaskikoq kayänampaq Hebrëu cristiänukunata animarninmi.

¹² ¿Imanötaq rikätsikushwan posadatsikoq y shumaq chaskikoq kanqantsikta? Cristiänu mayintsikkunatam wayintsikman invitashwan imallatapis mikurinapaq o juntu karinapaq. Congregacionta watukaq wawqi congregacionnintsikta watukamuptinqa, alläpa mana reqikarpis invitarishwanmi (3 Juan 5-8). Manam pasëpa alli mikïtaraq y atska qellëtaraq gastanantsiktsu. Masqa animanakïtam munantsik y manam imanö atiendinqantsikpita alabamänantsiktatsu. Jina manam invitantsiktsu kutitsimënintsikta puëdeq kaqkunallataqa (Lücas 10:42; 14:12-14). Alläpa ocupädu këkarpis posadatsikoq y alli chaskikoq këtaqa ama qonqashuntsu.

13, 14. ¿Imanötaq carcelchö këkaq cristiänu mayintsikkunata yanapashwan?

¹³ “Creyicoq mayiquicuna carselcho llawiräyaptin, watucayanqui” (leyi Hebrëus 13:3). Tsë palabrakunata Pablu qellqarninqa, Jehoväta sirwiyanqanrëkur carcelchö këkaq cristiänu mayinkunamanmi yarpëkarqan. Pabluqa Hebrëu cristiänukunatam felicitarqan, “carselcho quecaq” cristiänu mayinkunata yanapayanqampita (Hebrëus 10:34). Chusku watapa carcelchö Pablu kanqan witsanmi, amänunchö täraq wakin cristiänukunaqa yanapayarqan. Peru wakinkunaqa karuchömi täräyaq. ¿Imanötaq yanapayarqan? Pëpaq Jehoväman alläpa mañakurninmi (Filipensis 1:12-14; Hebrëus 13:18, 19).

¹⁴ Kanan witsampis mëtsikaq cristiänukunam Jehoväta sirwiyanqanrëkur carcelchö këkäyan. Amänunchö täraq cristiänukunaqa tukïnöpam yanapëkäyan. Peru amänunchö mana täraq kaqkunaqa, ¿imanötaq yanapashwan y pëkunapaq yarparanqantsikta rikätsikushwan? Legïtimu wawqintsiktanö kuyarqa pëkunapaqmi imëpis mañakunantsik. Këllaman pensarishun, Eritrëa nacionchömi wawqikuna, panikuna y hasta wamrakunapis prësu këkäyan, pëkunapaqmi mañakushwan. Tsë prësurëkaqkunachöqa wakinkunaqa kayan Paulos Eyassu, Isaac Mogos y Negede Teklemariam cristiänukunam. Pëkunaqa 20 watapitapis masnam carcelarëkäyan.

15. ¿Imanötaq casädu kawakïta respetanqantsikta rikätsikushwan?

¹⁵ “Majequicunata respetar llutanta mana rurashpa pellapaq cacuyanqui” (leyi Hebrëus 13:4). Jina juknöpaqa cristiänu mayintsikkunata kuyanqantsikta rikätsintsik, casädu kawakïta respetarnin y oqllanakur ruranakï jutsaman mana ishkirninmi (1 Timoteu 5:1, 2). Këllaman pensarishun, mëqan cristiänu mayintsikwampis punukïkurqa, alläpa mana allitam rurarishwan tsë cristiänuta o cristiänata y familiantapis. Jinamampis pëwan y llapan  cristiänu mayintsikkunawan juknölla kawakïnintsiktam ushakäratsishwan (1 Tesalonicensis 4:3-8). ¿Jina imanöraq juk pani sientikunman pornografïata qowan rikaräkunqanta musyarirqa? ¿Pëta kuyanqanta y casädu kawëninkunata respetaqtanötsuraq rikanman? Manachi (Mateu 5:28).

16. ¿Imanötaq kapamanqantsikllawan conformakunqantsik yanapakun cristiänu mayintsikta kuyanapaq?

¹⁶ “Conformacuyë cayäpushonqequicunallawan” (leyi Hebrëus 13:5). Jehoväman markäkurqa, kapamanqantsikllawanmi conformakushun. Peru ¿imanötaq kapamanqantsikllawan conformakunqantsik yanapakun cristiänu mayintsikta kuyanapaq? Kapamanqantsikllawan conformakurqa, qellëpitapis y imëka cösaskunapitapis cristiänu mayintsikkunatam mas precisaqpaq churashun (1 Timoteu 6:6-8). Manam cristiänu mayintsikkunapaq rimashuntsu ni imanö këkanqantsikpita quejakushuntsu. Jina manam pëkuna masllata tariyaptin chikipäshuntsu ni mas cösaskunata tarita procurashuntsu. Tsëpa rantinqa, alli qarakoq nunam kashun (1 Timoteu 6:17-19).

17. ¿Imanötaq mana mantsapakoq kanqantsik yanapamantsik cristiänu mayintsikta kuyanqantsikta rikätsinapaq?

¹⁷ Ama ‘mantsapakushuntsu’ (leyi Hebrëus 13:6 *). Jehoväman markäkurqa, alläpa problëmakunapa pasarnimpis manam mantsapakushuntsu y allilla yarqunampaq kaqmanmi pensashun. Tsënö kanqantsikmi yanapamäshun cristiänu mayintsikkuna mana allikunapa pasayaptin animanapaq y shoqanapaq. Tsënömi kuyanqantsikta rikätsishun  (1 Tesalonicensis 5:14, 15). Jina Jehoväman markäkurqa jatun sufrimientu chäramuptimpis manam mantsakäshuntsu, porqui musyashunnam Jehovä libraramänapaqna kanqanta (Lücas 21:25-28).

18. ¿Imaraq yanapamäshun anciänukunata mas kuyanapaq?

¹⁸ “Yachatsir pushayäshoqniquicunata ama qonqayëtsu” (leyi Hebrëus 13:7, 17). Anciänukunaqa allipam trabajayan congregacionta yanaparnin y atiendiyänampaq tiemputa jorqarnin. Tsëmi alläpa ‘uryayanqanrecur, allapa cuyar estimecunantsic’ (1 Tesalonicensis 5:13). Noqantsikpaq imëkata rurayämunqankunamanmi pensanantsik. Tsëmi yanapamäshun pëkunata agradecikunapaq y mas kuyanapaq. Imatapis mana allita ruranqantsikrëkur mana alli sientikuyänantaqa manam munantsiktsu. Tsëpa rantinqa yanapëta y nimanqantsikkunata wiyakïtam munantsik.

19, 20. ¿Imaraq yanapamäshun cristiänu mayintsikkunata cada junaq mas kuyanapaq?

¹⁹ Jehoväpa sirweqninkunaqa cristiänu mayintsikwan kuyanakunqantsikpitam reqishqa kantsik. Pablu kawanqan witsampis cäsi tsënömi karqan. Tsënö këkaptimpis, Pabluqa cristiänu mayinkunata nirqan masraq kuyanakuyänampaqmi. Kënömi nirqan: “Mañecuyaqmi cada junaq mas cuyanacur cayänequipaq” (1 Tesalonicensis 4:9, 10). ¿Imatataq këpita yachakuntsik? Cristiänu mayintsikkunata kuyanqantsikta cada junaq mas sinchiyätsinapaqmi.

²⁰ Tsëmi Diosnintsikta adoranantsik wayichö 2016 watapaq textuta cada rikarnin kënö tapukushun: “¿Mas posadatsikoq y alli chaskikoq këta puëdikü? ¿Imanötaq carcelchö këkaq cristiänu mayïkunata yanapäman? ¿Casädu kawakïta respetäku? ¿Kushishqaku kawakü kapamanqanllawan? ¿Imaraq yanapamanqa Jehoväman mas markäkunapaq? ¿Anciänukuna niyämanqanta imanöraq mas wiyaküman?”. Këkunachö mas alliyänapaq kallpachakushun. Tsënöpam, kë textuqa Diosta adoranqantsik wayichö laqaraqllatsu kanqa, sinöqa, ‘familianö cuyanacur shumaq cawacuyë’ nir apostol Pablu consejamanqantsiktam yarpätsimäshun (Hebrëus 13:1).