1, 2. Faandi mbei Paulosu bi sikifi wan biifi manda da dee Hebelejën Keesitu sëmbë?

A DI jaa 61, nöö dee sëmbë u dee kemeente dee bi dë a Isaëli bi ta libi fiifii ku deseei. Apösutu Paulosu bi dë a dunguwosu a Loomë, ma a bi dë ku di mëni taa an bi o tei longi möön ufö de lusu ën. Ma a di ten dë de bi puu Timoteo a dunguwosu kaa. Timoteo ku Paulosu bi ta du di sëndëlengi wooko makandi, nöö de bi kë go luku dee baaa ku dee sisa a Judea (Hebelejën 13:23). A feifi jaa dendu dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a Judea bi musu du wan soni, möönmöön dee bi ta libi a Jelusalen bi musu du wan soni wantewante. Faandi mbei? Wë Jesosi bi piki dee bakama fëën taa solanga de si dee sodati ko lomboto di foto Jelusalen, nöö de bi musu kule kumutu dë.​—Lukasi 21:20-24.

² A bi pasa 28 jaa kaa di Jesosi bi piki dee bakama fëën u de kule kumutu dë. A di pisiten dë, dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a Isaëli bi hoi deseei a Gadu, hii fa sömëni sëmbë bi ta suku u du ku de (Hebelejën 10:32-34). Ma Paulosu bi kë seeka de da wan soni di bi o pasa bakaten. An bi fika longi möön, nöö de bi o miti wan u dee möön gaan tesi ka de bi musu lei taa de abi biibi (Mateosi 24:20, 21; Hebelejën 12:4). De bi musu hoi dou, söseei de bi abi wan taanga  biibi fanöudu, möön leki hiniwan ten di bi pasa. A sö wan fasi de bi o sa kule kumutu a di foto, kumafa Jesosi bi piki de, nöö de an bi o dëdë. (Lesi Hebelejën 10:36-39.) Fëën mbei Jehovah mbei Paulosu sikifi wan biifi manda da dee baaa ku dee sisa dë. Di biifi dë hën u ta kai di Bëibel buku Hebelejën a di ten aki. De bi sikifi di biifi aki u taanga di biibi u dee baaa ku dee sisa aki u de bi sa hoi dou te dee soni dë bi o pasa.

3. Faandi mbei u musu kë ko sabi soni u di buku de ta kai Hebelejën?

³ U dee sëmbë u Gadu a di ten aki musu kë sabi soni u di buku de kai Hebelejën. Faandi mbei? Wë biga u ta libi a di wan seei pisiten kuma dee Keesitu sëmbë u Judea. U ta libi a wan „tumisi hogi ten”, nöö sömëni fuu bi hoi dou di gaan tesi bi miti u (2 Timoteo 3:1, 12). Gaansë fuu ta libi fiifii, nöö sëmbë an ta du ku u. Leti kumafa dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a di ten u Paulosu bi musu dë ku wojo, sö nöö useei musu dë ku wojo tu. Faandi mbei u taki sö? Biga abiti möön woo miti di möön gaan tesi ka u musu lei taa u abi biibi!​—Lesi Lukasi 21:34-36.

4. Andi da di tëkisi u di jaa 2016, nöö faandi mbei a fiti u dë di tëkisi u di jaa?

⁴ Andi o heepi u fuu dë seekaseeka da di soni di o miti u a di ten di ta ko? A di buku Hebelejën, Paulosu bi sikifi sömëni soni di o heepi u fuu taanga di biibi fuu. Wan u dee gaan fanöudu soni di a bi mëni u, sikifi a Hebelejën 13:1. A ta da u di taanga taa: „Un musu ta lobi unu seei makandi nöömö kuma baaa ku baaa e.” Di tëkisi aki u tei kuma di tëkisi u di jaa 2016.

5. Andi da di lobi di u musu ta lobi useei kuma baaa ku baaa?

⁵ Andi da di lobi di u musu ta lobi useei kuma baaa ku baaa? Di lobi di u ta lobi useei kuma baaa ku baaa da wan taanga lobi di famii nasö mati ta abi da deseei (Johanisi 11:36). Wa ta taki nöö taa u da baaa ku sisa, ma u da baaa ku sisa tuutuu (Mateosi 23:8). Paulosu taki taa: „Un musu ta fii makandi kuma baaa ku baaa, nöö be i ta hopo di otowan fii möön fa i ta hopo i seei” (Loomë 12:10). Dee soni dee Paulosu taki aki ta lei fa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu tjika. Di lobi di baaa ku baaa ta lobi deseei, ku di lobi di Keesitu sëmbë ta lobi de na de, ta heepi dee sëmbë u Gadu u dë gaan mati ku deseei, söseei u de libi kuma wan famii.

6. Unfa tuutuu Keesitu sëmbë ta si di lobi di de musu ta lobi deseei kuma baaa ku baaa?

⁶ Dee buku di dee Keesitu sëmbë bi sikifi bi lo’ u taki soni u di lobi di sëmbë ta lobi deseei kuma „baaa ku baaa”. Te dee Dju u fesiten bi ta kai wan sëmbë „baaa”, nöö a bi ta dë famii u de, ma so juu a bi ta dë wan sëmbë di an bi dë famii u de. Ma hii juu di sëmbë dë bi ta dë wan Dju. Ma te u kuma tuutuu Keesitu sëmbë ta taki u „baaa”, nöö u ta taki u hiniwan tuutuu Keesitu sëmbë aluwasi na un köndë a kumutu (Loomë 10:12). Jehovah lei u taa u musu ta lobi useei kuma baaa ku baaa (1 Tesalonika 4:9). Ma faandi mbei u musu ta lobi useei kuma baaa ku baaa nöömö?

7. (a) Andi da di möön gaan soni di mbei u musu ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu? (b) Taki u wan woto soni di mbei u musu ko ta lobi useei möön gaanfa.

⁷ Wan u dee möön gaan soni di mbei u musu ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu, hën da u di Jehovah seei ta piki u fuu du ën. Wa sa taki taa u lobi Jehovah tuutuu, ee wa kë lobi dee baaa ku dee sisa fuu (1 Johanisi 4:7, 20, 21). Wan woto soni di mbei taa u musu ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu, hën da u di u abi useei fanöudu, möönmöön te fuka ta miti u. Di Paulosu bi sikifi wan biifi da dee Hebelejën Keesitu sëmbë, a bi sabi  taa an bi o tei longi möön, nöö so u de bi musu go disa di wosu u de, ku dee woto soni di de bi abi. Jesosi bi taki unfa di ten dë bi o taanga tjika (Maikusi 13:14-18; Lukasi 21:21-23). Fëën mbei ufö di ten dë bi dou, nöö dee Keesitu sëmbë dë bi musu ko ta lobi deseei möön gaanfa.​—Loomë 12:9

8. Andi da di soni di u musu du nöunöu ufö di gaan fuka bigi?

⁸ Di möön gaan fuka di o miti libisëmbë ta ko abiti möön (Maikusi 13:19; Akoalimbo 7:1-3). A o dë fuu haika di soni di di Bëibel ta piki u. A taa: „Dee sëmbë u mi, un go a unu dendu wosu, nöö un tapa dee döö. Un tjubi unuseei wan kölö pisiten, u te di hatiboonu u mi ko saka” (Jesaaja 26:20). Dee „dendu wosu” aki sa dë dee kemeente fuu. Naandë u ta dini Jehovah makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu. Ma na ko nöö u musu ta ko a dee komakandi nöö a kaba. Paulosu bi toona mëni dee Hebelejën Keesitu sëmbë taa de musu ta da deseei taanga u de ta lobi deseei, söseei u de ta du bunu soni (Hebelejën 10:24, 25). Nöunöu u musu ko ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu möön gaanfa, u di a o heepi u fuu hoi dou aluwasi un tesi o miti u a di ten di ta ko.

9. (a) Unfa u sa lei dee baaa ku dee sisa fuu a di ten aki fa u lobi de tjika? (b) Konda unfa dee sëmbë u Jehovah lei taa de lobi deseei kuma baaa ku baaa.

⁹ U sa lei dee baaa ku dee sisa fuu a sömëni fasi taa u lobi de, ufö di gaan fuka bigi. Sömëni u dee baaa ku dee sisa fuu ta pena, u di goon ta seki ta booko di kamian ka de ta libi. Söseei gaan wata, gaan ventu nasö woto hogi ta miti de, di ta mbei taa de ta pena. Boiti di dë, sëmbë ta du ku so u dee baaa ku dee sisa fuu (Mateosi 24:6-9). Nöö hii daka sëmbë ta abi möni fuka, u di sëmbë ta ganjan wotowan (Akoalimbo 6:5, 6). Ma möön dee baaa ku dee sisa fuu dë ku fuka, möönmöön u sa lei unfa u lobi useei tjika. Hii fa sëmbë u di goonliba aki an lobi deseei, tökuseei u musu ta lei nöömö taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu (Mateosi 24:12). ^[1]​—Luku di pisi a kaba u di woto.

10. Faandi woo taki nöunöu?

¹⁰ Unfa u sa ta lei taa u lobi dee baaa ku dee sisa fuu, hii fa fuka ta miti u? Baka di apösutu Paulosu taki taa u musu ta ’lobi u seei makandi nöömö kuma baaa ku baaa’, hën a taki u peipei fasi fa Keesitu sëmbë sa du ën. Boo taki u sikisi u dee fasi aki.

11, 12. Andi a kë taki u hoi sëmbë a u wosu? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

¹¹ „Wan musu fëëkëtë u kisi oto sëmbë hoi a unu wosu.” (Lesi Hebelejën 13:2.) Andi a kë taki u „kisi oto sëmbë hoi a unu wosu”? Di soni di Paulosu taki aki kë taki taa u musu „abi sutifasi da sëmbë di wa sabi”. Kandë di soni aki ta mbei u mëni Abahamu ku Lotu. Dee tu womi aki bi lei taa de abi sutifasi da sëmbë di de an bi sabi. Bakaten, Abahamu ku Lotu bi ko fusutan taa dee sëmbë dë, bi dë ëngëli (Kenesesi 18:2-5; 19:1-3). Dee woto aki bi lei dee Hebelejën Keesitu sëmbë taa de musu ta lobi deseei kuma baaa ku baaa, u di de o ta hoi wotowan a de wosu.

¹² Unfa u sa lei wotowan taa u ta hoi de a u wosu? U sa kai dee baaa ku dee sisa fuu u de ko njan a u pisi nasö u da useei taanga. Aluwasi wa sabi di keling-gaanwomi ku hën mujëë bunu, tökuseei u sa kai de u de ko njan a u pisi te de ko a di kemeente fuu (3 Johanisi 5-8). Wa a’ fu boi gaan hia soni, söseei wa a’ fu bai gaan hia soni tu. Taanga u kë da dee baaa ku dee sisa fuu, ma na lei u kë lei de fa u abi soni tjika. Nöö na dee sëmbë dee o sa toona kai u ko a de pisi, wanwan nöö u musu ta kai (Lukasi 10:42; 14:12-14). Di möön fanöudu soni, hën da wa musu abi soni u du te nöö u ta fëëkëtë u kai sëmbë ko a u pisi!

13, 14. Unfa u sa ’ta mëni dee otowan fuu dee dë a dunguwosu’?

 ¹³ „Un musu ta mëni dee otowan fuunu dee dë a dunguwosu.” (Lesi Hebelejën 13:3.) Di Paulosu bi sikifi di soni aki, nöö a bi ta taki u dee baaa di de bi kisi buta a dunguwosu u di biibi u de hedi. Paulosu bi gafa di kemeente, u di de bi lei taa de ta booko de hedi ku ’dee otowan u de dee de bi tuwë a dunguwosu’ (Hebelejën 10:34). So u dee baaa bi heepi Paulosu di de bi hoi ën fö jaa a dunguwosu, ma wotowan an bi ta libi zuntu ku ën. Ma unfa dee wotowan aki bi sa heepi Paulosu? Wë de bi sa begi fajafaja dëën.​—Filipi 1:12-14; Hebelejën 13:18, 19.

¹⁴ A di ten aki, sömëni Kotoigi dë a dunguwosu u di biibi u de hedi. Dee baaa ku dee sisa dee ta libi zuntu ku de, sa heepi de ku soni di de abi fanöudu. Ma sömëni fuu an ta libi zuntu ku de. Wë nöö unfa u sa heepi de? Te u lobi de kuma baaa ku baaa, nöö a o heepi u fuu ta begi fajafaja da de. U sa begi da dee baaa, dee sisa, ku dee mii dee dë a dunguwosu a di köndë de kai Elitelea. U sa begi da Baaa Paulos Eyassu, Isaac Mogos, ku Negede Teklemariam, di dë a dunguwosu möön leki 20 jaa kaa.

15. Unfa u sa lei taa u ta lesipeki di toou libi fuu?

¹⁵ „Di fa manu ku mujëë ta libi, a musu dë wan gaan lesipeki soni da hii sëmbë e.” (Lesi Hebelejën 13:4.) U sa lei taa u lobi useei kuma baaa ku baaa te u ta hoi useei limbolimbo a di së u manu ku mujëë soni (1 Timoteo 5:1, 2). Ee u bi o duumi ku wan baaa nasö wan sisa di u ku ën an toou, nöö wan hogi u bi o du ku di sëmbë dë ku dee famii fëën. Wa bi o ta futoou useei kuma baaa ku baaa möön (1 Tesalonika 4:3-8). Pakisei tu unfa wan mujëë bi o fii ee a bi ko sabi taa hën manu ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë. A bi o si kuma hën manu lobi ën u, nasö taa hën manu ta lesipeki di toou libi ö?​—Mateosi 5:28.

16. Unfa di dë di u ta dë tifihedi ta heepi u fuu ta lobi useei kuma baaa ku baaa?

¹⁶ „Un musu ta tifihedi ku dee soni un abi kaa.” (Lesi Hebelejën 13:5.) Te u ta futoou Jehovah, nöö woo ta dë tifihedi ku dee soni dee u abi. Unfa di soni aki o heepi u fuu ta lobi useei  kuma baaa ku baaa? Wë, te u dë tifihedi ku dee soni dee u abi, nöö woo ta si taa dee baaa ku dee sisa fuu dii möön möni, nasö hiniwan woto soni (1 Timoteo 6:6-8). Wa o ta kuutu dee baaa ku dee sisa fuu, nasö wa o ta guunjan fa libi fuu an ta waka bunu tjika. Wa o ta haun ku wotowan, nöö wa o giii tu. Ma ee u ta dë tifihedi, nöö woo lo’ u da sëmbë soni.​—1 Timoteo 6:17-19.

17. Unfa di dë di woo ta dë „söndö panta a u hati” o heepi u fuu ta lobi useei kuma baaa ku baaa?

¹⁷ U musu dë „söndö panta a u hati”. (Lesi Hebelejën 13:6.) Te u ta futoou Jehovah, nöö a o da u taanga fuu hoi dou te gaan fuka ta miti u. Di degihati di woo ko abi aki, o heepi u fuu ta si soni a wan bunu fasi. Te u ta si soni sö kaa, nöö woo sa ta lobi useei kuma baaa ku baaa, u di woo ta da dee baaa ku dee sisa fuu taanga, söseei woo ta da de kötöhati tu (1 Tesalonika 5:14, 15). A di pisiten u di gaan fuka seei u sa abi degihati, u di u sabi kaa ta woo böö abiti möön.​—Lukasi 21:25-28.

18. Unfa u sa ko möön lobi dee gaanwomi?

¹⁸ „Un musu ta saka unu seei a dee fesima fuunu dee ta heepi unu a di biibi.” (Lesi Hebelejën 13:7, 17.) Dee gaanwomi u di kemeente fuu ta tei di ten u de u wooko taanga da u. Te u ta pakisei hii dee soni di dee gaanwomi ta du, nöö woo ko möön lobi de, söseei woo ta möön tei dee soni de ta du u bigi. Nöiti u kë du wan soni di sa mbei taa de dë ku tjali, nasö taa de an ta dë waiwai möön. Ma u kë ta piki de buka ku hii u hati. A di lö fasi aki woo lei taa u „abi gaan lesipeki da de”, söseei taa u „ta lobi de tu fu di wooko de ta du dë hedi”.​—1 Tesalonika 5:13.

19, 20. Unfa u sa ta lobi useei kuma baaa ku baaa möön gaanfa?

¹⁹ Gaansë u sëmbë sabi dee sëmbë u Jehovah kuma sëmbë di ta lobi deseei kuma baaa ku baaa. Sö nöö a bi dë a di ten u Paulosu. Ma Paulosu bi piki dee baaa ku dee sisa taa de musu ta lobi de na de möön gaanfa. A bi taki taa: „U kë begi unu fuun musu ta libi nango sö möönmöön eti” (1 Tesalonika 4:9, 10). Ma hii juu u sa ta mbei möiti go dou fuu ta lobi dee baaa ku dee sisa fuu!

²⁰ Te woo ta luku di tëkisi u di jaa a di Könuköndë zali fuu hii di jaa aki, nöö boo ta pakisei fundu u dee hakisi aki: Mi sa ta möön kai sëmbë ko a mi pisi ö? Na un fasi mi sa heepi dee baaa ku dee sisa u mi dee dë a dunguwosu? Mi ta lesipeki di toou libi di Gadu seti ö? Andi o heepi mi u mi dë tifihedi tuutuu? Unfa mi sa möön futoou Jehovah? Unfa mi sa ta möön haika dee sëmbë dee ta tei fesi? Ee u ta mbei möiti fuu ta du dee sikisi soni dee u kai aki, nöö di tëkisi u di jaa an o dë wan soni di dë sikifisikifi a di zali sinkii nöö, ma a o mëni u fuu du di soni di Paulosu bi taki, di a taki taa: „Un musu ta lobi unu seei makandi nöömö kuma baaa ku baaa e.”​—Hebelejën 13:1.