1, 2. ¿Jas yuj stsʼijbʼan ja Pablo ja karta sbʼaja Hebreos?

JA BʼA jabʼil 61, spetsanil ja kongregasyonik bʼa Israel jelni gusto ajyiye sok jun sakʼanile bʼa laman. Ja jekabʼanum Pablo ti lutan preso bʼa Roma, pe wani smajlay ojxta ajuk eluk. Ja smoj bʼejyeli, ja Timoteo, ja yeʼn ajkʼachto elel ja bʼa preso. Sok xchawanile wa skʼanawe oj waj yulataye ja smoj-aljele bʼa Judea (Hebreos 13:23). Pe ja jastal wa xtaxyeʼi ojni tukbʼuk. Joʼe jabʼil tsaʼan, ja Jerusalén oj joybʼajuk yuja kʼakʼanumik bʼa Roma. Soka Jesús yalunej yajni xyilawe xjoybʼaji ja chonabʼ yuja kʼakʼanumiki, ja snochumanik bʼa Judea soka bʼa Jerusalén tʼilani oj spak-e ajnel (Lucas 21:20-24).

² Ekʼelxa 28 jabʼil yaʼa ja rason it ja Jesús. Ja jabʼilik jaw, ja kongregasyonik bʼa Israel jelni ixtalajiye sok ekʼ sbʼaje tsatsal wokolik, pe tojni ajyiye (Hebreos 10:32-34). Pe wani mojxeljan june ja bʼa preba mas jel tsats ja bʼa skʼuʼajel yiʼoje (Mateo 24:20, 21; Hebreos 12:4). Ta wa skʼana oj skʼuʼuke bʼa Jesús sok oj kanuke sakʼan, tʼilani masto wa skʼana aʼajyukyujile skʼuʼajel sok akuchyujile (kʼuman ja Hebreos 10:36-39). Ja yuj, ja Jyoba yaʼakan ja Pablo a-stsʼijbʼukyi jun karta ja  smoj-aljeliki. Ja karta jaw, ja wego wa sbʼiʼilan ja juʼun bʼa Hebreos. Sok tsʼijbʼaji bʼa oj ajuk yipe sbʼaja jasa jakumto.

3. ¿Jas yuj jel stʼilanil kujtik ja juʼun bʼa Hebreos?

³ Ja bʼa jtyempotiki, ja yaʼtijumotik Dyosi jel stʼilanil kujtik ja juʼun bʼa Hebreos. ¿Jas yujil? Yujni junxta wala taxtik ja jastal ekʼyujile ja kongregasyonik bʼa Judea. Ja keʼntiki cha ayotik bʼa jun tyempo jel ja «huocoli». Jitsan jmoj-aljeltik jel wa x-ixtalajiye sok wa x-ekʼ sbʼaje tsatsal wokolik, pe tojni ayeʼa (2 Timoteo 3:1, 12). Pe jitsan ja bʼa keʼntiki ay jun jsakʼaniltik bʼa laman sok mi wala iljitik kontra. Jastalni ja nochumanik ja bʼa styempo ja Pablo, tʼilani oj ajyukotik kʼelan jakan yujni wan mojxeljan june ja preba mas jel tsats sbʼaja skʼuʼajel kiʼojtiki (kʼuman ja Lucas 21:34-36).

4. ¿Jas teksto tsaʼubʼal sbʼaja jabʼil 2016, sok jas yuj jelni lek ja teksto jaw?

⁴ ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj ajyukotik chapan sbʼaja jas jakumi? Ja juʼun bʼa Hebreos, ja jekabʼanum Pablo staʼa tiʼal jitsan jastik bʼa oj skoltayotik bʼa atsatsbʼuk ja skʼuʼajel kiʼojtiki. June ja bʼa rason it jel oj skoltayotiki ja jas wa xtax ja bʼa Hebreos 13:1. Wa xyala: «Yaj xa huab abajex tola vida jastal mero ahuermano». Ja bersikulo it jani tsaʼubʼal bʼa stekstoʼil ja jabʼil 2016.

5. ¿Jas wa stojolan ja syajtajel jbʼajtik jastal ‹kermano jbʼajtiki›?

⁵ ¿Jas wa stojolan ja syajtajel jbʼajtik jastal ‹kermano jbʼajtiki›? Ja yaljelik it, wa xkʼan yal ja yajni june jel yaj xyabʼ juntiro ja spamilya ma jun mero yamigo (Juan 11:36). Ja keʼntiki mi kechanuk wa xkala jbʼajtik jmoj-alijel jbʼajtik. Pes yujni meran jmoj-alijel jbʼajtik (Mateo 23:8). Ja Pablo yala: «Yaj xa huab abajex como jastal ja mero ja hua huermano abajexi porque jun ahuermano, sbej ni mas to yaj oja huabi que yuj ja huen mismo» (Romanos 12:10). Ja yaljelik it wa sjeʼa ja janekʼto oj jyajtaytik ja jmoj-aljeltiki. Ja yajtanel jaw, soka yajtanel yiʼoj jun yaʼtijum Dyos, ojni skoltayotik bʼa oj kamigoʼuk jbʼajtik sok bʼa oj ajyukotik tsoman.

6. Ja yaʼtijumotik Dyosi, ¿matik wa xyajtaytik jastal mero «jmoj-alijeltik»?

⁶ June maʼ jel chapan wa xyala kechantani wa xyawe makunuk ja nochumanik bʼa Kristo ja yaljel «yaj xa huab abajex tola vida jastal mero ahuermano» ja bʼa sjuʼune bʼa srelijyoniki. Ja bʼa najate, ja judíoʼiki kechanta wa xyalawe yabʼ «smoj-aljel» ja matik spamilyaʼe soka matik mero yamigoʼeʼi. Mini wa xyalawe yabʼ «smoj-aljel» ja matik mi judíoʼuki. Pe sbʼaja matik meran yaʼtijume Dyosi, wa xyila sbʼaje jastal «smoj-aljel sbʼaje», anima chikan bʼa sbʼaje (Romanos 10:12). Ja yuj, spetsanil wa xyajtay jbʼajtik jastal mero jmoj-alijel jbʼajtik, pes yujni jach sjeʼunejkitik ja Jyoba (1 Tesalonicenses 4:9). Pe ¿jas yuj jel tʼilan mok katikan syajtajel jbʼajtik jastal jmoj-alijel jbʼajtik?

7. a) ¿Jas rason mas tʼilan bʼa syajtajel jbʼajtik jastal jmoj-alijel jbʼajtik? b) ¿Jas pilan rason kiʼojtik bʼa tʼilan oj yajtay jbʼajtik mas?

⁷ Ja rason mas tʼilan bʼa syajtajel jbʼajtik jastal jmoj-alijel jbʼajtik yujni yeʼn ja Jyoba wa xyala kabʼtik oj jkʼuluktik. Mini  xbʼobʼ jyajtaytik ja Jyoba ta mi xyajtaytik ja jmoj-aljeltiki (1 Juan 4:7, 20, 21). Pilan rason bʼa syajtajel jbʼajtik yujni wa xmakunikujtik ja skoltanel ja tuki, pe mas ja yajni ay wokoliki. Yajni ja Pablo stsʼijbʼanyi ja kongregasyon bʼa Hebreos, wa snaʼa jitsan bʼa yeʼnle oj yawekan ja snaje soka jastik sbʼajeʼi. Ja Jesús yalunejxakan ojni kʼot jun tyempo bʼa jel wokol (Marcos 13:14-18; Lucas 21:21-23). Bʼajtanto oj kʼotuk ja tyempo jaw, ja nochumaniki tʼilani oj syajtay sbʼaje mas (Romanos 12:9).

8. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ja wego bʼajtanto yuj oj kʼeʼuk ja niwan wokoli?

⁸ Ja niwan wokoli jelxani mojan ay (Marcos 13:19; Apocalipsis 7:1-3). Tʼilani oj jkʼuʼuktik ja mandar it: «Kaʼax, kala chonabʼ, ochan ja bʼa wa kwarto mas nakʼani, sok lutu jawa pwertaʼiki. Nakʼabʼaj jutsʼin masan x-ekʼ ja tajkelali» (Isaías 26:20). Ja «kwarto mas nakʼani» lajansok jani kʼotel ja kongregasyoniki. Ja tiwi, tini wa xkaʼatikyi stoyjel ja Jyoba lajan soka jmoj-aljeltiki. Pe mi kechanuk oj jtsom jbʼajtik spetsanil ja semanaʼiki, aytoni mas jasunuk oj jkʼuluktik. Ja Pablo ya julskʼujol ja nochumanik ja bʼa kongregasyonik bʼa Hebreos jel tʼilan oj stsatsankʼujoluk sbʼaje bʼa oj sjeʼe yajtanel sok skʼulajel jastik bʼa lek sbʼaja tuki (Hebreos 10:24, 25). Ja wego tʼilani oj katik tsatsbʼuk mas ja jastal wa xyajtay jbʼajtiki, yujni ja yajtanel jaw oj skoltayotik bʼa oj kuchkujtik ja prebaʼik jakumtoʼi.

9. a) ¿Jastik modoʼik kiʼojtik ja wego bʼa wa xjeʼatik wa xyajtaytik ja jmoj-aljeltiki? b) Cholo jun sjejel bʼa ay ekʼel sbʼaje ja jmoj-aljeltik bʼa sjeʼuneje wa xyajtay jbʼajtik ja bʼa wala tax ja weʼn ma bʼa pilan lugar.

⁹ Bʼajtanto yuj oj kʼeʼuk ja niwan wokoli, ja wego ay kiʼojtik jitsan modoʼik bʼa oj jetik wa xyajtaytik ja jmoj-aljeltiki. Jitsan wa x-ekʼ sbʼaje desgrasyaʼik yuja terremoto, bʼutʼ jaʼ, huracán, tsunamis sok tuk jastik junuk jastaltik jaw. Tuk wa xcha iljiye kontra ma ixta wa x-iljiye (Mateo 24:6-9). Sok jitsan mey stakʼine yuja luʼumkʼinali bʼutʼel skʼulajel bʼa mi lekuk (Apocalipsis 6:5, 6). Yajni mas ayiʼoj wokol ja jmoj-aljeltiki, masni ay kiʼojtik modoʼalik bʼa wa xyajtaytik. Anima ja ixuk winik ja bʼa luʼumkʼinal it mini sjeʼawe yajtanel, pe ja keʼntiki tʼilani mok katikan syajtajel jbʼajtik jastal jmoj-alijel jbʼajtik (Mateo 24:12) ^[1] (kʼela ja nota bʼa xchʼakulabʼil ja artikulo).

10. ¿Jasa oj kiltik ja bʼa jas jakumi?

¹⁰ ¿Jasa oj jkʼuluktik bʼa oj yajtay jbʼajtik jastal jmoj-aljeltik jbʼajtik ja bʼa luʼumkʼinal it bʼa bʼutʼel wokol? ¿Sok jastal oj jetik wa xyajtaytik ja jmoj-aljeltiki? Ja jekabʼanum Pablo yala jujuntik modoʼalik ja bʼa kapitulo 13 bʼa Hebreos, tsaʼan chʼak yal ja it «yaj xa huab abajex tola vida jastal mero ahuermano». La kiltik wake modoʼalik bʼa oj jetik.

11, 12. ¿Jas wa stojolan ja oja kʼul recibir ja bʼa wa najexi? (Kʼela ja poto bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo).

 ¹¹ «Sbej ni oja cʼuluquex recibir [...] ba hua najexi» (kʼuman ja Hebreos 13:2). ¿Jas wa stojolan ja oja kʼul recibir ja bʼa wa najexi? Ja yaljel it wa stojolan sjejel lekil modoʼal soka maʼ mi xnaʼatik sbʼaji. Ja it wa xya juljkʼujoltik ja jasa skʼulane ja Abrahán soka Lot. Xchawanile sjeʼawe lekil smodoʼe yuja skʼulane recibir jujuntik yulaʼe bʼa mi snaʼawe sbʼaj. Tsaʼan kʼot yabʼye anjelik ja maʼ skʼulane recibir (Génesis 18:2-5; 19:1-3). Ja Pablo yala jas sjejelik it sbʼaja nochumanik ja bʼa kongregasyonik bʼa Hebreos bʼa ya tsatsankʼujolanuk bʼa oj sjeʼe yajtanel sok skʼuljel recibir ja bʼa snajeʼi.

¹² ¿Jastal oj bʼobʼ jetik wa xkʼulantik recibir bʼa jnajtik ja jmoj-aljeltiki? Oj bʼobʼ jloktik bʼa jnajtik bʼa oj wakotiksoke ma oj katik ekʼ jutsʼin sok ja yeʼnle. Sok yajni wa xyulatayotik ja bʼa kongregasyon ja biajante soka xcheʼumi, ojni bʼobʼ jloktik anima mi xnaʼatik sbʼaje lek (3 Juan 5-8). Mini jel tʼilan oj jkʼuluktik jun waʼelal bʼa jel chapan maʼ jel xchʼakjel jitsan takʼin. Ja jasa wa xkʼanatiki jaʼa oj jtsatsankʼujoluktik ja jmoj-aljeltik, mi jaʼ oj jetik ja bʼa jel jas kiʼojtik. Chomajkil, mi kechanta ja oj jloktik ja matik oj ya kumxukitik ja jas wa xkatikyiʼi (Lucas 10:42; 14:12-14). Anima jel ja jastik wa xkʼulantiki, mokni la chʼayjkʼujoltik oj jkʼultik recibir ja jmoj-aljeltik.

13, 14. ¿Jastal oj bʼobʼ jkoltaytik ja jmoj-aljeltik ja matik lutane preso?

¹³ Mok «chʼay acʼujolex ja maʼ tey ba preso» (kʼuman ja Hebreos 13:3). Yajni ja Pablo stsʼijbʼan ja yaljelik it, jani wan spensarajel sbʼaja smoj-aljelik matik ajyiye lutan preso yuja toj wajye soka Jyoba. Ja Pablo stoyo ja nochumanik ja bʼa kongregasyon bʼa Hebreos yujni sjeʼaweyi syajulal skʼujol ja matik «aaji ni och preso» (Hebreos 10:34). Ja chane jabʼil ajyi preso ja Pablo, jujuntik smoj-aljel ja matik mojan ay ja snajeʼi skoltaye. Pe ja tuk najatni ayeʼa. ¿Jastal skoltaye? Jel yaweyi orasyon bʼa yeʼna (Filipenses 1:12-14; Hebreos 13:18, 19).

¹⁴ Ja bʼa jtyempotiki, jitsan jmoj-aljeltik lutane preso yuja toj aye soka Jyoba. Ja jmoj-aljeltik matik mojan wa xtaxyeʼi wa skoltaye bʼa tuktukil modo. Pe jitsan ja bʼa keʼntiki mini mojan ayukotik. ¿Jastal wa xbʼobʼ jkoltaytike sok sjejel mi xchʼay jkʼujoltik bʼa yeʼnle? Ta wa xkʼanatik jastal jmoj-aljeltike, mini oj katikan yajelyi orasyon yuj yeʼnle. Jun sjejel, wa xbʼobʼ katikyi orasyon sbʼaja jmoj-aljeltik winike, ixuke soka yal untik matik lutane preso ja bʼa chonabʼ Eritrea. Ja bʼa yeʼnle ti wa xtaxye ja Paulos Eyassu, Isaac Mogos sok Negede Teklemariam. Ja jmoj-aljeltike it axa mas ja 20 jabʼil lutane preso.

15. ¿Jastal oj bʼobʼ jetik wa xkisatik ja nupaneli?

¹⁵ «Cuando huala nupanitiqui, mi ixtauc» (kʼuman ja Hebreos 13:4). Pilan modo bʼa wa xjeʼatik wa xyajtaytik ja jmoj-aljeltik jani skisjel ja nupaneli sok  mokni kokotik mulal sok ixuk ma winik (1 Timoteo 5:1, 2). Jun sjejel, ta kotik mulal sok jun jmoj-aljeltik winik ma ixuk, jelni oj jyajbʼestik ja yeʼn soka spamilya. Chomajkil, ojni jomuk ja jastal wa xkila jbʼajtik soka yeʼnle sok ja jmoj-aljeltiki (1 Tesalonicenses 4:3-8). Cha la jpensaraʼuktik jastal oj yabʼ jun cheʼumal ta yila ja statami wan skʼeljel ixuk winik bʼasane. ¿Oj maʼ yabʼ ja cheʼumal jaw wa xyajtaji yuja statami sok wa skisa ja snupaneli? Miniʼa (Mateo 5:28).

16. ¿Jastal wa slaja sbʼaj ja ajyel gustoʼil sok syajtajel ja jmoj-aljeltiki?

¹⁶ «Ajyanic gusto soc ja janecʼ ahuiojexi» (kʼuman ja Hebreos 13:5). Ta wa xjipa jkʼujoltik bʼa Jyoba, ojni ajyukotik gusto soka jastik junuk kiʼojtiki. Pe ¿jastal wa slaja sbʼaj ja ajyel gustoʼil sok syajtajel ja jmoj-aljeltiki? Ta gusto ayotik soka janekʼ kiʼojtiki, ojni jnatik mas tʼilane ja jmoj-aljeltiki yuja jastik junuki ma ja takʼini (1 Timoteo 6:6-8). Mini oj jloʼiltaytik ja jmoj-aljeltik sok mi oj katik parte sbʼaja jastal wan ekʼel ja bʼa jsakʼaniltiki. Cha mini oj kilkʼujoluktik ja tuki sok mokni kʼankʼunukujtik stajel mas jastik junuk. Jaʼukto maʼ oj jkʼultik ja jaw, ja keʼntiki la katik jaman ja jkabʼtik bʼa yajel (1 Timoteo 6:17-19).

17. ¿Jastal oj skoltayotik sjejel wa xyajtaytik ja jmoj-aljeltiki ja stsatsankʼujolajel jbʼajtiki soka mi oj xiwkotiki?

¹⁷ Ojni bʼobʼ ajyuk «snihuanil ja jcʼujoltic soc ja Cajualtiqui» (kʼuman ja Hebreos 13:6). Ta wa xjipa jkʼujoltik bʼa Jyoba, ojni jtsatsankʼujoluk jbʼajtik sok mini oj xiwkotik yuj chikan jas wokol sok tolabida oj jpensaraʼuktik bʼa lek. Ja modoʼal it oj skoltayotik bʼa oj jtsatsankʼujoluktik sok yajel kulan skʼujol ja jmoj-aljeltiki. Jachuk wa xjeʼatik wa xyajtaytike (1 Tesalonicenses 5:14, 15). Sok  yajni xkʼe ja niwan wokoli, mini tʼun oj xiwkotik, pes wa xnaʼatik ja jkoltajeltiki jelxa mojan (Lucas 21:25-28).

18. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj jyajtaytike mas ja ansyanoʼiki?

¹⁸ «Moc achʼay acʼujolex ja maʼ [bʼajtan bʼej ayawujilexi]» (kʼuman ja Hebreos 13:7, 17). Ja ansyanoʼiki jelni tsats wane aʼtel ja bʼa kongregasyoni sok wa spila ja styempoʼe bʼa stalnajel. Ja yuj, jelni tʼilan «[oj jyajtaytike lek] porque mi cualquierauc ja yatelei» (1 Tesalonicenses 5:13). Tʼilani oj jpensaraʼuktik spetsanil ja jastik wa skʼulane sbʼaja keʼntiki. Ta jkʼulantik, jachuk oj katikyile tsʼakatal sok oj jyajtaytike mas. Mini wa xkʼanatik achʼayuk ja gustoʼil yiʼojeʼi, sok mini xkʼanatik atristeʼaxuke yuj jun jasunuk bʼa mi lek oj jkʼuluktik. Pes wani xkʼanatik oj aʼtijukotik lajan soka yeʼnleʼi sok ajyel kʼuʼabʼal.

19, 20. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa akʼiʼuk mas ja yajtanel kiʼojtik sbʼaja jmoj-aljeltiki?

¹⁹ Ja yaʼtijumik Dyosi jel naʼubʼal sbʼaje yuja wa syajtaye ja smoj-aljeleʼi, jastalni ja bʼa styempo ja jekabʼanum Pablo. Pe anima jachuk, ja Pablo stsatsankʼujolan ja nochumaniki bʼa akʼiʼuk ja yajtanel yiʼojeʼi. Yala: «Leanic modo jastal oja jeex yile mas ja syajal ja hua cʼujolexi» (1 Tesalonicenses 4:9, 10). ¿Jasa wa sjeʼakitik ja it? Pes jpetsaniltik tʼilani oj katik tsatsbʼuk mas kʼakʼu kʼakʼu ja yajtanel kiʼojtik sbʼaja jmoj-aljeltiki.

²⁰ Ja yuj, ja ekʼeleʼik wa xkilatik ja teksto bʼa jabʼil 2016 ja bʼa Naʼits bʼa Tsomjeli, la jpensaraʼuktik: «¿Jastal oj tojbʼukon mas bʼa oj kaʼ jaman ja jnaj sbʼaja tuki? ¿Jastal oj bʼobʼ jkoltay ja jmoj-aljel matik lutane preso? ¿Wan maʼ xkisa ja nupaneli? ¿Gusto maʼ ayon soka jastik kiʼoji? ¿Jasa oj skoltayon bʼa oj jip jkʼujol mas bʼa Jyoba? ¿Jastal oj bʼobʼ ajyukon mas kʼuʼabʼal soka ansyanoʼik bʼa kongregasyoni?». La aʼtijukotik mas sbʼaja wake jasunuk it. Jachuk, ja teksto bʼa jabʼil 2016 mi kechanta jun senya oj ajyuk nokʼan ja bʼa Naʼits bʼa Tsomjeli. Pes jani oj ya juljkʼujoltik bʼa oj skoltayotik skʼuʼajel ja rason yaʼa ja jekabʼanum Pablo: «Yaj xa huab abajex tola vida jastal mero ahuermano» (Hebreos 13:1).