1, 2. ¿Tuku xlakata Pablo tsokgli carta nema kamalakgachanilh Hebreos?

KATA 61, kstalaninanin Cristo xalak Israel lu tlan xwilakgolh chu ni xkgalhikgo taʼakglhuwit. Apóstol Pablo xtanuma kpulachin kRoma, pero xkgalhkgalhima pi nialh makgas xmaxtuka. Chu tiku akxtum xtalatapuli, Timoteo, na xtaxtunitku kpulachin. Xchatiykan xlakpuwankgonit nakalakgapaxialhnankgo natalan xalak Judea (Heb. 13:23). Pero xʼama talakgpali kilhtamaku. Kaj akgkitsis kata xʼama titaxtu, soldados xalak Roma xʼamakgolh makgstiliwilikgo Jerusalén. Chu Jesús xlichuwinanit pi akxni xʼakxilhkgolh pi romanos makgstilikgonit xwa kachikin, kstalaninanin xalak Judea chu tiku xalak Jerusalén xlitsalatkan xwanit (Luc. 21:20-24).

² Xtitaxtunita 28 kata lata Jesús xwanit pi chuna xʼama kgantaxtu. Amakgolh kata kstalaninanin Cristo xalak Israel ni makgxtakgkgolh xtakanajlakan maski lhuwa tuku nitlan katlawanika chu kgalhikgolh laktuwa taʼakglhuwit (Heb. 10:32-34). Pero xtalakatsuwima kilhtamaku niku xlimasiyakgolh komo xlikana tliwakga xwi xtakanajlakan (Mat. 24:20, 21; Heb. 12:4). Komo xkgalhakgaxmatniputunkgo Jesús chu xlakgtaxtuputunkgolh, xtalakaskin xkgalhikgolh takanajla chu xtayanikgolh tuku xmima  (kalikgalhtawakga Hebreos 10:36-39). Wa xlakata Jehová tlawalh pi Pablo xkatsokgnanilh xnatalan tiku lu xkapaxki maktum carta nema la uku lilakgapasaw carta nema kamalakgachanika Hebreos. Uma carta tlawalh pi skgalalh xtawilakgolh xlakata tuku xmima chu kamaxkilh litliwakga.

3. ¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tuku wan carta nema kamalakgachanika Hebreos?

³ La uku, kstalaninanin Cristo lu kuenta kilitlawatkan tuku wan carta nema kamalakgachanika Hebreos. ¿Tuku xlakata? Xlakata na xtachuna titaxtumaw la xapulana kstalaninanin Cristo xalak Judea. Pero kilhuwakan ni kgalhiyaw laklanka taʼakglhuwit chu ni kinkatalatlawamakan. Maski chuna, lhuwa natalan ni makgxtakgkgonit Dios maski katlawanikanit tuku nitlan chu kgalhikgonit laktuwa taʼakglhuwit kʼuma xakatuwa kilhtamaku (2 Tim. 3:1, 12). Chuna la kstalaninanin Cristo kxkilhtamaku Pablo, putum skgalalh kilitawilatkan xlakata talakatsuwima nema nalitasiya komo tliwakga kintakanajlakan (kalikgalhtawakga Lucas 21:34-36).

4. 1) ¿Tuku texto xla uma kata 2016? 2) ¿Tuku xlakata laksakka uma versículo?

⁴ ¿Tuku nakinkamakgtayayan skgalalh natawilayaw xlakata tuku aku namin? Nakinkamakgtayayan xlakaskinka tastakyaw nema wi kHebreos 13:1. Anta wan: «Chuntiya kalapaxkitit minchatunukan la linatalan». Uma, kaj akgtum nema lhuwa tastakyaw tikamaxkilh Pablo, hebreos, xlakata tlakg tliwakga xkgalhikgolh xtakanajlakan. Laksakkanit uma versículo xlakata wa texto nawan xla kata 2016. ¿Tuku xlakata? Xlakata na nakinkamakgtayayan tlakg tliwakga nawan kintakanajlakan.

5. ¿Tuku kilhchanima tapaxkit xla linatalan?

⁵ ¿Tuku kilhchanima tapaxkit xla linatalan? Kilhchanima tapaxkit nema kgalhiniyaw kifamiliajkan o chatum amigo tiku lu tlan talalinaw (Juan 11:36) (kaʼakxilhti recuadro «¿Tuku kilhchanima?»). Uma ni wamputun pi kstalaninanin Cristo kilalipaxkitkan la linatalan. Wata natalan akinin (Mat. 23:8). Pablo wa: «Chatunu chatunu linatalan lu kalapaxkitit. Chu xlakata nalamaxkiyatit kakni, wixin pulana katlawatit» (Rom. 12:10, TNM). Uma tachuwin limasiya pi tapaxkit nema kakgalhiniyaw kinatalankan lu tliwakga xliwanat. Komo lapaxkiyaw la linatalan chu lapaxkiyaw la kstalaninanin Cristo, lu tlan amigos nawanaw chu makxtum nalayaw.

6. Akinin kstalaninanin Cristo, ¿tiku kapaxkiyaw chu kintalakan kaʼakxilhaw?

⁶ Chatum tiku lu katsi xlakata uma, wan pi kaj watiya kstalaninanin Cristo tlakg limaklakaskinkgonit tachuwin «kalapaxkitit minchatunukan la linatalan» anta kxlibros xla takanajla. Makgasa, judíos xlimapakuwikgo «tala» xparienteskan o xamigoskan nema lu tlan xtalalinkgo. Ni xwanikgo «tala» tiku ni judío xwanit. Pero tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo, putum linatalan laʼakxilhkgo, maski tanu tanu xalanin (Rom. 10:12). Wa xlakata, kimputumkan lapaxkiyaw la xaxlikana linatalan, xlakata chuna kinkamasiyaninitan Jehová (1 Tes. 4:9). Pero ¿tuku xlakata chuntiya nalapaxkiyaw la linatalan?

7. 1) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka chuntiya nalapaxkiyaw la linatalan? 2) ¿Tuku atanu xlitlawat pi tlakg nalapaxkiyaw?

⁷ Lu xlakaskinka chuntiya nalapaxkiyaw la linatalan xlakata wa Jehová kinkalimapakgsiyan. Nila paxkiyaw Jehová komo ni kapaxkiyaw kinatalankan (1 Juan 4:7, 20, 21). Apulaktu tuku xlakata kilalipaxkitkan la  linatalan wa pi kimputumkan lakaskinaw xtamakgtay amakgapitsin, la akxni kgalhiyaw taʼakglhuwit. Akxni Pablo katsokgnanilh hebreos, xkatsi pi ni makgas kilhtamaku xʼama titaxtu, lhuwa tiku xtsalakgolh chu xmakgxtakgkgolh tuku xkgalhikgo. Jesús xlichuwinanit pi tuwa kilhtamaku xʼama wan (Mar. 13:14-18; Luc. 21:21-23). Xlakata nina xchin ama kilhtamaku, kstalaninanin Cristo xtalakaskin pi tlakg xlapaxkikgolh (Rom. 12:9).

8. ¿Tuku kilitlawatkan la uku, xlakata nina tsuku lanka takatsanajwat?

⁸ Lanka takatsanajwat lakatsu wi (Mar. 13:19; Apocalipsis [Revelación] 7:1-3). Akxni natsuku, kilikgalhakgaxmatatkan uma limapakgsin: «Katanu niku tlakg xatsekg kminchik chu kamalakchuwa mimalakcha. Kaj tsinu katatsekgti asta akxni nasputa tasitsi» (Is. 26:20). Akxni lichuwinan «niku tlakg xatsekg» max kilhchanima congregaciones. Anta uma niku kakninaniyaw Jehová kimputumkan. Pero ni kaj talakaskin natamakxtumiyaw putum semanas. Pablo kamalakapastakalh hebreos tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgonit pi xlamatliwakglhkgolh xchatunukan na xlalimasiyanikgolh tapaxkit chu xtlawakgolh tuku tlan xkitaxtunilh amakgapitsin (Heb. 10:24, 25). La uku tlakg kilimatliwakglhatkan tapaxkit nema lakgalhiniyaw, xlakata uma tapaxkit natlawa pi natayaniyaw tuku tuwa natitaxtuyaw kkintakanajlakan.

9. 1) ¿La tlan nalimasiyayaw la uku pi kapaxkiyaw kinatalankan? 2) Kalichuwinanti niku limasiyakgonit tapaxkit natalan niku wix lapat o alakatanu.

⁹ Pulaklhuwa la tlan nalimasiyayaw pi kapaxkiyaw kinatalankan la uku, xlakata nina tsuku lanka takatsanajwat. Lhuwa tiku patinamakgolh xlakata la tuku nitlan, la akxni tachiki tiyat, lhuwa nasenan, tliwakga un, tsunamis chu atanu nema xtachuna. Makgapitsi kaputsastalanikan (Mat. 24:6-9). Lhuwa tiku ni kgalhikgo tumin xlakata uma lixkajni kakilhtamaku (Apoc. 6:5, 6). Pero maski tlakg taliwakanit xtaʼakglhuwitkan kinatalankan, tlakg tlan nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw. Maski kʼuma kakilhtamaku latamanin ni lu lalimasiyani pi lapaxkikgo, akinin chuntiya nalapaxkiyaw la linatalan (Mat. 24:12) [1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo).

10. ¿Tuku nalichuwinanaw la uku?

¹⁰ ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata chuntiya nalapaxkiyaw la linatalan kʼuma kakilhtamaku niku anan lhuwa taʼakglhuwit? Chu ¿la nalalimasiyaniyaw pi lapaxkiyaw? Apóstol Pablo lichuwinalh makgapitsi kcapítulo 13 xla Hebreos, akxni wankgolh «chuntiya kalapaxkitit minchatunukan la linatalan». Kalichuwinaw pulakchaxan la tlan nalimasiyayaw.

11, 12. ¿Tuku wamputun tlan likatsikan? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

¹¹ «Kuenta katlawatit, kakamakgamakglhtinantit amakgapitsin» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:2, TNM). ¿Tuku wamputun tlan lamakgamakglhtinankan? Wamputun tlan kalikatsinikan tiku ni kalakgapaskan. Max uma kinkamalakapastakayan tuku tlawakgolh Abrahán chu  Lot. Xlakan tlan kalikatsinikgolh akxni kamakgamakglhtinankgolh tiku ni xlakgapaskgo, chu alistalh katsikgolh pi tiku xkamakgamakglhtinankgonit ángeles xwankgonit (Gén. 18:2-5; 19:1-3). Pablo kalitachuwinalh uma liʼakxilhtit kstalaninanin Cristo tiku hebreos xwankgonit, xlakata na xkapaxkikgolh chu tlan xlamakgamakglhtinankgolh.

¹² ¿La tlan nalimasiyayaw pi tlan kamakgamakglhtinanaw amakgapitisin? Tlan nakawaniyaw natalan pi kaʼankgolh kkinchikkan xlakata nakatawayanaw o wi tuku akxtum nakatatlawayaw. Chu akxni superintendente chu xpuskat nakinkalakgapaxialhnankgoyan kkintamakxtumitkan, tlan nakawaniyaw pi kaʼankgolh kkinchikkan maski ni liwana kalakgapasaw (3 Juan 5-8). Ni talakaskilh lanka taway natlawayaw chu lhuwa tumin nalaktlawayaw. Kaj kamatliwakglhputunkgoyaw kinatalankan, ni kaj nalakpuwankgo pi lhuwa tuku kgalhiyaw. Nachuna ni kajwatiya nakatasaniyaw tiku tlan nakinkamaspitnikgoyaw tuku nakamaxkiyaw (Luc. 10:42; 14:12-14). Maski lhuwa taskujut kgalhiyaw, chuntiya tlan kalikatsiw.

13, 14. ¿La tlan nakamakgtayayaw natalan tiku tanumakgolh kpulachin?

¹³ «Kalakapastaktit nti mpatikgoy mpulachin» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:3). Akxni Pablo tsokgli uma tachuwin, xkalakapastakma natalan tiku xtanumakgolh kpulachin xlakata ni xmakgxtakgkgonit Jehová. Pablo kawanilh lakwan tachuwin kstalaninanin Cristo tiku hebreos xwankgonit xlakata xkalakgalhamankgonit tiku xpatimakgolh «mpulachin» (Heb. 10:34). Akxni Pablo akgtati kata xtanuma kpulachin, makgapitsi natalan tiku lakatsu xwilakgolh makgtayakgolh. Pero makgapitsi makgat niku xwilakgolh. ¿La makgtayakgolh? Lhuwa palakaskinkgolh kʼoración (Filip. 1:12-14; Heb. 13:18, 19).

¹⁴ La uku, lhuwa natalan tanumakgolh kpulachin xlakata ni makgxtakgkgonit Jehová. Natalan tiku lakatsu wilakgolh tanu tanu la kamakgtayakgo. Pero lhuwa akinin makgat niku wilaw. ¿La tlan nakamakgtayayaw chu nakalimasiyaniyaw pi kalakapastakaw? Komo kapaxkiyaw la linatalan, putum kilhtamaku natlawayaw oración xpalakatakan. Akgtum liʼakxilhtit, tlan naskinaw kioracionkan xpalakata natalan, natalan lakpuskatin chu asta laktsu kamanan tiku tanumakgolh kpulachin kpaís Eritrea. Makgapitsi wa umakgolh: Paulos Eyassu, Isaac Mogos chu Negede Teklemariam. Umakgolh natalan tanumakgolh kpulachin liwakaya 20 kata.

15. ¿La tlan nalimasiyayaw pi maxkiyaw kakni tamakgaxtokgat?

¹⁵ «Lu xlakaskinka kaʼakxilhtit tamakgaxtokgat» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:4, TNM). Atanu la nalimasiyayaw pi kapaxkiyaw kinatalankan, wa namaxkiyaw kakni tamakgaxtokgat chu ni natlawayaw talakgxtumit xalimaxana (1 Tim. 5:1, 2). Akgtum liʼakxilhtit, komo xtatlawaw talakgxtumit xalimaxana chatum tala chixku o puskat, lu nitlan tuku xtlawaniw ama tala chu xfamilia. Na nialh kintikalipawankgon  natalan (1 Tes. 4:3-8). Nachuna kalakpuwaw la namakgkatsi chatum tala puskat komo xkatsilh pi xchixku akxilha tiku ni lhakganankgonit. ¿Xlakpuwa pi paxki chu maxki kakni xtamakgaxtokgat? Max nichuna katilakpuwa (Mat. 5:28).

16. Komo lipaxuwayaw tuku kgalhiyaw, ¿la nakinkamakgtayayan nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw kinatalankan?

¹⁶ «Kapaxuwanalipitit wa ntu nkgalhiyatit» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:5). Komo nalipawanaw Jehová, tlan nakinkamakgtayayan xatapaxuwan natawilayaw, nalipaxuwayaw tuku kgalhiyaw. ¿La nakinkamakgtayayan uma, nakalimasiyaniyaw tapaxkit kinatalankan? Akxni paxuwayaw, lakapastakaw pi kinatalankan tlakg xlakaskinka nixawa lhuwa tuku nakgalhiyaw o tumin (1 Tim. 6:6-8). Ni kaʼakgsanaw kinatalankan chu ni lichuwinanaw tuku nitlan kinkakitaxtuniman kkilatamatkan. Chu ni lakgkatsalakanaw tuku kgalhikgo amakgapitsin, wata xatapaxuwan tawilayaw chu kamaxkiyaw amakgapitsin tuku kgalhiyaw (1 Tim. 6:17-19).

17. Komo nakamasiyaniyaw kinatalankan pi kapaxkiyaw, ¿la nakinkamakgtayayan ni naxlajwananaw chu ni nakgalhiyaw tapekua?

¹⁷ «Wa cha xpalakata, naliwanaw, ni anan ntamakpuwan» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:6). Komo nalipawanaw Jehová, ni katitaxlajwaniw chu ni katipekuaw komo natitaxtuyaw laklanka taʼakglhuwit chu nalakpuwanaw pi tlan natayaniyaw. Komo chuna nakgalhiyaw kintapuwankan nakamatliwakglhaw chu tlan nakamamakgkatsiniyaw kinatalankan. Chuna nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw (1 Tes. 5:14, 15). Komo nalipawanaw Jehová, nakgalhiyaw litliwakga chu ni katipekuaw akxni nachin lanka takatsanajwat, xlakata katsiyaw pi nialh makgas nakinkalakgmaxtuyan (Luc. 21:25-28).

18. ¿Tuku nakinkamakgtayayan tlakg nakapaxkiyaw lakgkgolotsin?

 ¹⁸ «Kalilakapastaktit mimpuxkunaninkan» (kalikgalhtawakga Hebreos 13:7, 17). Lakgkgolotsin lhuwa skujkgo xpalakata congregación chu limaxtukgo xkilhtamakujkan xlakata nakuentajtlawakgo. Wa xlakata kinkawanikanan «napaxkikgoyatit, namaxkikgoyatit nkakni xpalakata xtaskujutkan» (1 Tes. 5:13). Kililakpuwanatkan putum tuku tlawakgo kimpalakatakan. Komo chuna natlawayaw, lu nakapaxtikatsiniyaw chu tlakg nakapaxkiyaw. Ni lakaskinaw pi nialh napaxuwakgo chu ni lakaskinaw pi nitlan namakgkatsikgo xlakata tuku natlawayaw. Wata kamakgtayaputunaw chu kakgalhakgaxmatputunaw.

19, 20. ¿Tuku nakinkamakgtayayan xlakata tlakg nakapaxkiyaw kinatalankan?

¹⁹ Kskujnin Jehová kinkalilakgapaskanan pi lapaxkiyaw. Kxkilhtamaku Pablo nachuna xwanit. Maski xlapaxkikgoya, Pablo kawanilh: «Liwaka kakgalhitit tapaxkit» (1 Tes. 4:9, 10, TNM). ¿Tuku kinkamasiyaniyan uma? Pi kimputumkan tlan tlakg namatliwakglhaw la kapaxkiyaw kinatalankan.

²⁰ Wa xlakata, akxni naʼakxilhaw texto xla kata 2016 kkimpukgalhtawakgakan, kakinkatlawanikan umakgolh takgalhskinin: «¿Tlakg tlan nakkamakgamakglhtinan amakgapitsin? ¿La nakkamakgtaya natalan tiku tanumakgolh kpulachin? ¿Kmaxki kakni tamakgaxtokgat? ¿Klipaxuwa tuku kkgalhi? ¿Tuku nakimakgtaya xlakata tlakg naklipawan Jehová? ¿La naktlawa xlakata tlakg nakkakgalhakgaxmata lakgkgolotsin xalak congregación?». Kaliskujwi xlakata namakgantaxtiyaw uma pulakchaxan. Komo natlawayaw tuku wan texto xla kata 2016 ni kaj likaxtlawan katilitaxtulh kkimpukgalhtawakgakan. Uma nakinkamalakapastakayan xtastakyaw Pablo: «Chuntiya kalapaxkitit minchatunukan la linatalan» (Heb. 13:1).