1, 2. Ha yini Pawulo a tsalele Vakreste va Vaheveru papila?

HI LEMBE ra vu-61 mavandlha ya le Israyele a ma ri ni ku rhula. Hambileswi muapostola Pawulo a a ri ekhotsweni le Rhoma, a a tshemba leswaku u ta ntshunxiwa ku nga ri khale. Timotiya loyi a fambafamba na yena a ha ku ntshunxiwa ekhotsweni naswona havumbirhi bya vona a va tshemba leswaku a va ta endzela vamakwerhu va le Yudiya. (Vaheveru 13:23) Kambe eka malembe ya ntlhanu lama landzeleke Vakreste va le Yudiya, ngopfungopfu lava a va tshama eYerusalema, a va fanele va teka goza hi xihatla. Ha yini? Yesu a ha ku byela valandzeri vakwe leswaku loko va vona muti wa Yerusalema wu rhendzeriwa hi masocha, va fanele va baleka.—Luka 21:20-24.

² Se a ku hundze malembe ya 28 Yesu a nyike valandzeri vakwe xileriso xexo. Hi nkarhi wolowo, Vakreste va le Israyele va tshame va tshembekile ku nga khathariseki minxaniso ni miringo. (Vaheveru 10:32-34) Kambe Pawulo a a lava leswaku va lunghekela leswi a swi ta humelela enkarhini lowu taka. A va ri ekusuhi ni ku langutana ni ndzingo lowukulu swinene lowu a wu ta ringa ripfumelo ra vona. (Matewu 24:20, 21; Vaheveru 12:4) A va fanele va va ni ripfumelo va tlhela va tiyisela ku tlula rini na rini  leswaku va kota ku yingisa xileriso xa Yesu xa leswaku va baleka naswona sweswo a swi ta va ponisa. (Hlaya Vaheveru 10:36-39.) Kutani Yehovha u huhutele Pawulo leswaku a tsalela vamakwerhu volavo lava rhandzekaka. Papila leri sweswi ri vitaniwaka buku ya Vaheveru, a ri tsaleriwe ku va tiyisa eka leswi a swi ta humelela.

3. Ha yini hi fanele hi tsakela ku hlaya buku ya Vaheveru?

³ Tanihi vanhu va Xikwembu namuntlha, hi fanele hi tsakela ku hlaya buku ya Vaheveru. Ha yini? Hikuva xiyimo xa hina xa fana ni xa Vakreste va le Yudiya. Hi hanya ‘eminkarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona’ naswona vo tala va tiyiselele miringo leyikulu kumbe minxaniso hi ku tshembeka. (2 Timotiya 3:1, 12) Kambe vo tala va hina a hi langutani ni nxaniso hi ku kongoma. Kutani ku fana ni Vakreste va le nkarhini wa Pawulo hi fanele hi tshama hi xalamukile. Ha yini? Ku nga ri khale ngopfu, ripfumelo ra hina ri ta ringiwa swinene!—Hlaya Luka 21:34-36.

4. Ndzimana ya lembe ya 2016 yi ri yini, naswona ha yini yi fanerile?

⁴ I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi tilunghiselela leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka? Ebukwini ya Vaheveru, Pawulo u boxe swilo swo tala leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tiyisa ripfumelo ra hina. Xilemukiso xin’wana xa nkoka swinene xi kumeka eka Vaheveru 13:1. Yi hi khutaza yi ku: “Rirhandzu ra n’wina ra vumakwerhu a ri ye emahlweni.” Ndzimana leyi yi hlawuriwe leswaku yi va ndzimana ya lembe ya 2016.

5. I yini rirhandzu ra vumakwerhu?

⁵ I yini rirhandzu ra vumakwerhu? Rito ro sungula leri Pawulo a ri tirhiseke hi ku kongoma ri vula ku “rhandza makwerhu.” Rirhandzu ra vumakwerhu, i rirhandzu lerikulu leri nga kona exikarhi ka swirho swa ndyangu kumbe vanghana lavakulu. (Yohane 11:36) A hi endli onge hi vamakwerhu. Kambe hi vamakwerhu. (Matewu 23:8) Pawulo u te: “Mi va ni xinakulobye lexikulu erirhandzwini ra vumakwerhu. Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Varhoma 12:10) Marito lawa ma kombisa rirhandzu lerikulu leri hi nga na rona eka vamakwerhu. Rirhandzu leri swin’we ni rirhandzu ra Vukreste ri pfuna vanhu va Xikwembu leswaku va va vanghana lavakulu naswona va va ni vun’we.

6. Xana Vakreste va ntiyiso va yi twisisa njhani nhlamuselo ya rirhandzu ra vumakwerhu?

⁶ Xiga lexi nge “rirhandzu ra vumakwerhu” xi kumeka ngopfu eka minkandziyiso ya hina. Eminkarhini ya Vayuda, rito leri nge “makwerhu” hi ntolovelo a ri vula xaka naswona minkarhi yin’wana a ri vula xaka ra le kule. Kambe a ri nga n’wi katsi munhu loyi a a nga ri Muyuda. Hambiswiritano, tanihi Vakreste va ntiyiso, “makwerhu” i Mukreste un’wana ni un’wana wa ntiyiso, ku nga khathariseki leswaku u huma etikweni rihi. (Varhoma 10:12) Yehovha u hi dyondzise ku rhandzana tanihi vamakwerhu. (1 Vatesalonika 4:9) Kambe ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi ya emahlweni hi rhandzana?

7. (a) Hi xihi xivangelo xa nkoka lexi endlaka leswaku hi kombana rirhandzu ra vumakwerhu? (b) Nyika xivangelo xin’wana lexi endlaka swi va swa nkoka leswaku hi tiyisa ndlela leyi hi rhandzanaka ha yona.

⁷ Xivangelo xa nkoka lexi endlaka hi kombana rirhandzu ra vumakwerhu hi leswi Yehovha  a hi byelaka leswaku hi endla tano. A hi nge swi koti ku rhandza Yehovha loko hi nga swi koti ku rhandza vamakwerhu. (1 Yohane 4:7, 20, 21) Xivangelo xin’wana hi leswaku ha wu lava mpfuno wa vamakwerhu, ngopfungopfu eminkarhini yo tika. Loko Pawulo a tsalela Vakreste va Vaheveru a a swi tiva leswaku ku nga ri khale van’wana a va ta boheka ku siya makaya ni swilo swa vona. Yesu u hlamusele ndlela leyi a swi ta tika ha yona. (Marka 13:14-18; Luka 21:21-23) Ku nga si fika nkarhi wolowo, Vakreste a va fanele va tiyisa rirhandzu ra vona.—Varhoma 12:9.

8. Hi fanele hi endla yini sweswi ku nga si fika nhlomulo lowukulu?

⁸ Nhlomulo lowukulu lowu nga si tshamaka wu va kona ematin’wini ya vanhu wu kwala nyongeni. (Marka 13:19; Nhlavutelo 7:1-3) Kutani hi fanele hi yingisa xileriso lexi nge: “Fambani, vanhu va mina, nghenani emakamareni ya n’wina ya le mpfungwe, mi pfala tinyangwa ta n’wina. Tifihleni nkarhinyana kukondza vuavanyisi byi hundza.” (Esaya 26:20) ‘Makamara ya le mpfungwe’ ma nga ha yimela mavandlha ya hina. Hi laha hina ni vamakwerhu hi gandzelaka Yehovha kona. Kambe hi fanele hi endla leswi engetelekeke, ku tlula ku va kona minkarhi hinkwayo eminhlanganweni. Pawulo u tsundzuxe Vakreste va Vaheveru leswaku a va fanele va khutazana, va tlhela va kombana rirhandzu ni ku endlelana leswinene. (Vaheveru 10:24, 25) Hi fanele hi tiyisa rirhandzu ra hina eka vamakwerhu sweswi, hikuva swi ta hi pfuna leswaku hi tiyisela miringo yihi na yihi leyi hi nga ha langutanaka na yona enkarhini lowu taka.

9. (a) Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka ha tona rirhandzu ra vumakwerhu? (b) Nyika swikombiso swa ndlela leyi vanhu va Yehovha va kombiseke rirhandzu ra vumakwerhu ha yona.

⁹ Namuntlha hi nga kombana rirhandzu ra vumakwerhu hi tindlela to tala, ku nga si fika nhlomulo lowukulu. Vamakwerhu vo tala va xaniseka hikwalaho ka ku tsekatseka ka misava, ndhambi, swidzedze, tsunami kumbe timhangu tin’wana ta ntumbuluko. Vamakwerhu van’wana va tiyisela nxaniso. (Matewu 24:6-9) Nakambe siku ni siku ku ni swiphiqo swa ikhonomi leswi vangiwaka hi leswi hi hanyaka emisaveni leyi teleke hi vukanganyisi. (Nhlavutelo 6:5, 6) Hambiswiritano, loko vamakwerhu va ya va va ni swiphiqo hi ya hi pfulekeriwa hi tindlela to kombisa ndlela leyi hi va rhandzaka ha yona. Hambileswi misava leyi yi nga riki na rirhandzu, hi fanele hi ya emahlweni hi kombisana rirhandzu. (Matewu 24:12) ^[1]—Vona nhlamuselo ya le hansi.

10. Hi ta kambisisa yini sweswi?

¹⁰ Ku nga khathariseki swiphiqo leswi hi nga na swona, hi nga tiyiseka njhani leswaku hi ya emahlweni hi kombisa rirhandzu ra vumakwerhu? Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi  na rona rirhandzu leri? Endzhaku ka loko Pawulo a vule marito lama nge, “rirhandzu ra n’wina ra vumakwerhu a ri ye emahlweni” u xaxamete tindlela to tala leti Vakreste va nga ri kombisaka ha tona. Sweswi a hi kambisiseni tindlela ta tsevu.

11, 12. Swi vula yini ku kombisa malwandla? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹¹ “Mi nga rivali malwandla.” (Hlaya Vaheveru 13:2.) Xana rito leri nge “malwandla” ri vula yini? Rito leri Pawulo a ri tirhiseke, hi ku kongoma ri vula ku kombisa “musa eka munhu loyi u nga n’wi tiviki.” Kumbexana marito lawa ma hi tsundzuxa Abrahama na Lota. Vavanuna lava va kombise musa eka vaendzi lava a va nga va tivi. Eku heteleleni Abrahama na Lota va twe leswaku vanhu lava a ku ri tintsumi. (Genesa 18:2-5; 19:1-3) Swikombiso leswi swi khutaze Vakreste va Vaheveru ku kombisa rirhandzu ra vumakwerhu hi ku va ni malwandla.

¹² Hi nga va kombisa njhani van’wana malwandla? Hi nga ha rhamba vamakwerhu leswaku va ta dya swakudya na hina emakaya ya hina ni ku va khutaza. Hambiloko mulanguteri wa muganga ni nsati wakwe hi nga va tolovelanga, hi nga ha va rhamba loko va endzele vandlha ra hina. (3 Yohane 5-8) A swi kali swi lava leswaku hi sweka swakudya swo tala kumbe hi tirhisa mali yo tala. Pakani ya hina i ku khutaza vamakwerhu ku nga ri ku va komba leswi hi nga na swona. Nakambe a hi fanelanga hi rhamba ntsena lava hi tivaka leswaku va ta hi hakela hi ndlela yo karhi. (Luka 10:42; 14:12-14) Nchumu wa nkoka swinene hi leswaku a hi fanelanga hi khomeka ngopfu kutani hi rivala ku kombisa malwandla!

13, 14. Hi nga va “tsundzuka njhani lava nga emakhotsweni”?

¹³ ‘Anakanyani lava nga ekhotsweni.’ (Hlaya Vaheveru 13:3.) Loko Pawulo a tsala marito lawa, a vulavula hi vamakwerhu lava a va ri ekhotsweni hikwalaho ka ripfumelo ra vona. Pawulo u bumabumele vandlha hikuva ri “tshandzise lava a va ri ekhotsweni.” (Vaheveru 10:34) Vamakwerhu van’wana va pfune Pawulo eka malembe ya mune lawa a a ri ekhotsweni, hambileswi van’wana a va tshama ekule swinene. Xana a va ta n’wi pfuna njhani Pawulo? A va ta tshama va ri karhi va n’wi khongelela.—Vafilipiya 1:12-14; Vaheveru 13:18, 19.

¹⁴ Namuntlha, Timbhoni to tala ti le makhotsweni hikwalaho ka ripfumelo ra tona. Vamakwerhu lava nga ekusuhi na tona va nga ti pfuna hi leswi ti swi lavaka. Kambe vo tala va hina hi tshama ekule na tona. Hi nga ti pfuna njhani hi nga ti rivali? Rirhandzu ra vumakwerhu ri ta hi susumetela leswaku hi ti khongelela swinene. Hi xikombiso, hi nga khongelela vamakwerhu hambi vana lava nga ekhotsweni eEritrea, ku katsa na makwerhu Paulos Eyassu, Isaac Mogos na Negede Teklemariam lava ha riki ekhotsweni ni sweswi, hambiloko ku hundze malembe ya 20.

15. U nga byi xixima njhani vukati bya wena?

¹⁵ “Vukati a byi xiximeke exikarhi ka hinkwavo.” (Hlaya Vaheveru 13:4.) Hi nga tlhela hi kombisa rirhandzu ra vumakwerhu  hi ku tshama hi basile emahanyelweni. (1 Timotiya 5:1, 2) Hi xikombiso, loko ho endla timhaka ta masangu ni makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati, hi ta twisa makwerhu yoloye swin’we ni ndyangu wakwe ku vava. Vamakwerhu va ta sungula ku ka va nga ha hi tshembi. (1 Vatesalonika 4:3-8) Nakambe, anakanya ndlela leyi wansati a nga ta titwa ha yona loko a kuma leswaku nuna wakwe u hlalela swifaniso swo navetisa timhaka ta masangu. Xana u ta vona onge nuna wakwe wa n’wi rhandza ni leswaku wa ri xixima lunghiselelo ra vukati?—Matewu 5:28.

16. Ku eneriseka swi hi pfuna njhani leswaku hi kombisa rirhandzu ra vumakwerhu?

¹⁶ Mi “eneriseka hi swilo leswi nga kona.” (Hlaya Vaheveru 13:5.) Ku va hi tshembela eka Yehovha swi ta hi pfuna leswaku hi eneriseka hi leswi hi nga na swona. Xana leswi swi hi pfuna njhani leswaku hi kombisa rirhandzu ra vumakwerhu? Loko hi eneriseka, hi ta tsundzuka leswaku vamakwerhu i va nkoka ku tlula mali kumbe swilo leswi vonakaka. (1 Timotiya 6:6-8) A hi nge gunguli hi vamakwerhu kumbe hi swiyimo swa hina. Nakambe a hi nge va vondzokeli kumbe hi va ni makwanga. Ku ri na sweswo, loko hi eneriseka hi leswi hi nga na swona hi ta va ni malwandla.—1 Timotiya 6:17-19.

17. Loko hi ri ni “xivindzi lexikulu” swi hi pfuna njhani leswaku hi kombisa rirhandzu ra vumakwerhu?

¹⁷ ‘Vana ni xivindzi lexikulu.’ (Hlaya Vaheveru 13:6.) Ku tshembela eka Yehovha swi hi nyika xivindzi xo tiyiselela miringo leyikulu. Loko hi ri ni xivindzi xo tano swi hi pfuna leswaku hi va ni langutelo lerinene. Loko hi ri ni langutelo lerinene, hi ta kombisa rirhandzu ra vumakwerhu hi ku khutaza ni ku chavelela vamakwerhu. (1 Vatesalonika 5:14, 15) Hambi hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu, hi  nga va ni xivindzi hi ku tiva leswaku ku ponisiwa ka hina ku le kusuhi.—Luka 21:25-28.

18. Hi nga ri tiyisa njhani rirhandzu ra hina ra vumakwerhu eka vakulu?

¹⁸ “Tsundzukani lava rhangelaka.” (Hlaya Vaheveru 13:7, 17.) Vakulu emavandlheni va tirhisa nkarhi wa vona leswaku va hi pfuna hilaha va nga kotaka hakona. Loko hi ehleketa hi leswi va hi endlelaka swona, hi ta ya hi va rhandza swinene. A hi lavi leswaku va heleriwa hi ntsako kumbe va hela matimba hikwalaho ka leswi hi swi endlaka. Ku ri na sweswo, hi lava ku va yingisa swi huma embilwini. Hi ndlela yoleyo hi va “nyika xichavo lexi tlulaka ngopfu lexi tolovelekeke hi rirhandzu hikwalaho ka ntirho wa vona.”—1 Vatesalonika 5:13.

19, 20. Hi nga ya njhani emahlweni hi kombana rirhandzu ra vumakwerhu hi ndlela leyikulu?

¹⁹ Vanhu va Yehovha va tiveka hi ku rhandzana. A swi ri tano ni le nkarhini wa Pawulo. Kambe Pawulo u khutaze vamakwerhu leswaku va kombisana rirhandzu swinene. U te: “Mi hambeta mi swi endla hi mpimo lowu teleke swinene.” (1 Vatesalonika 4:9, 10) Swi le rivaleni leswaku minkarhi hinkwayo hi fanele hi antswisa emhakeni leyi!

²⁰ Kutani loko hi ri karhi hi vona ndzimana ya lembe leri eHolweni ya Mfumo, a hi anakanyisiseni hi swivutiso leswi: Xana ndzi nga kombisa malwandla hilaha ku engetelekeke? Ndzi nga va pfuna njhani vamakwerhu lava nga emakhotsweni? Xana ndza ri xixima lunghiselelo ra Xikwembu ra vukati? I yini lexi nga ta ndzi pfuna leswaku ndzi eneriseka? Ndzi nga tshembela njhani eka Yehovha hilaha ku engetelekeke? Ndzi nga va yingisa njhani lava rhangelaka hilaha ku engetelekeke? Loko hi tirha hi matimba leswaku hi antswisa eka tinhla leti ta tsevu, ndzimana ya lembe a yi nge vi mfungho ntsena ekhumbini; yi ta hi tsundzuxa leswaku hi yingisa marito ya Pawulo lama nge: “Rirhandzu ra n’wina ra vumakwerhu a ri ye emahlweni.”—Vaheveru 13:1.