1. Dede nọ Jihova họ Erumeru na, oghẹrẹ iruo vẹ o zizie amọfa kẹ?

JIHOVA họ Ọghẹnẹ Erumeru na. Ọye ọ ma eware kpobi, yọ o wo ogaga gbe areghẹ nọ o wo oba ha. Evaọ okenọ o fiobọhọ kẹ Job vuhu onana mu no, Job ọ ta nọ: “Mẹ riẹ nọ whọ rẹ sai ru eware kpobi.” (Job 42:2) Jihova ọ rẹ sai ru oware kpobi nọ ọ gwọlọ ababọ obufihọ omọfa. Rekọ fikinọ o you amọfa, o zizie i rai re a lele iei ru iruo nọ i wobọ kugbe orugba ẹjiroro riẹ.

2. Obọdẹ iruo vẹ Jihova o zizie Jesu kẹ?

² Ọghẹnẹ ọ kake ma Ọmọ riẹ Jesu taure ọ tẹ te ma amọfa hayo eware efa kpobi. Kẹsena Jihova o te zizie Ọmọ riẹ re o fiobọhọ kẹe ma eware efa nọ i kiọkọ kpobi. (Jọn 1:1-3, 18) Pọl ukọ na o kere kpahe Jesu nọ: “Ẹkwoma riẹ a rọ ma eware efa kpobi evaọ obọ odhiwu gbe otọakpọ na,  eware nọ a rẹ ruẹ gbe eware nọ a rẹ ruẹ hẹ, makọ egbara-uvie hayo ọkwa-ilori hayo egọmeti hayo udu-esuo. A ma eware efa kpobi ẹkwoma riẹ jẹ rọ kẹe.” (Ahwo Kọlọsi 1:15-17) Fikiere, orọnikọ Jihova ọ kẹ Ọmọ riẹ iruo nọ i wuzou ọvo ho rekọ ọ vuẹ amọfa kpahe onana. Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ!

3. Iruo vẹ Jihova ọ kẹ Adamu, kọ fikieme?

³ Jihova o zizie ahwo-akpọ re a lele iei ru iruo re. Wọhọ oriruo, ọ vuẹ Adamu nọ o mu odẹ kẹ erao. (Emuhọ 2:19, 20) Dai roro epanọ eva e were Adamu te nọ o je ru iruo nana! Ọ romatotọ muẹrohọ oghẹrẹ nọ erao na e jọ gbe uruemu rai, jẹ rọ ere se ai odẹ nọ u fo rai ọvuọvo. Jihova ọ ma erao na kpobi, fikiere ọyọvo ọ hẹ sai mu edẹ kẹ ai. Rekọ ọ vuẹ Adamu nọ o mu edẹ kẹ erao na, ro dhesẹ kẹe nọ o you rie gaga. Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ kẹ Adamu iruo efa, inọ o zihe otọakpọ na kpobi ruọ aparadase. (Emuhọ 1:27, 28) Rekọ Adamu ọ tẹ siọ iruo nọ o je ru kugbe Ọghẹnẹ ba, onọ o wha uye ulogbo sei gbe emọ riẹ kpobi.—Emuhọ 3:17-19, 23.

4. Ẹvẹ amọfa a ro lele Jihova ru iruo nọ i ru ẹjiroro riẹ gba?

⁴ Uwhremu na, Ọghẹnẹ o te zizie amọfa re a ru iruo kugbei. Noa ọ bọ okọ nọ u siwi uzuazọ riẹ gbe ahwo uviuwou riẹ evaọ okenọ Ọghẹnẹ ọ rọ ame ku akpọ na. Mosis o siwi ahwo Izrẹl no igbo Ijipti. Joshua o su ahwo Izrẹl ruọ Ẹkwotọ Eyaa na. Solomọn ọ bọ etẹmpol nọ o jọ Jerusalẹm. Meri ọ jọ oni Jesu. Idibo Ọghẹnẹ nana kpobi gbe efa buobu a lele Jihova ru iruo nọ i ru ẹjiroro riẹ gba.

5. Iruo vẹ ma rẹ sae jọ wobọ, kọ o gba Jihova họ nọ o re zizie omai kẹ iruo nana? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁵ Evaọ oke mai na, Jihova o zizie omai inọ ma rọ ẹgba mai kpobi tha Uvie riẹ uke. Uvẹ-iruo sa-sa e riẹ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Yọ dede nọ mai kpobi ma sai wo uvẹ-iruo evona evaọ egagọ riẹ hẹ, mai kpobi ma rẹ sae ta usi uwoma Uvie na. Jihova ọvo ọ hae te sai ru iruo nana. Ọ hae te sae ta ẹme no obọ odhiwu ze kẹ ahwo-akpọ. Jesu ọ ta nọ Jihova ọ sai ru nọ itho na e rẹ rọ vuẹ amọfa kpahe Ovie ọrọ Uvie Riẹ. (Luk 19:37-40) Rekọ Jihova ọ kuvẹ re ma jọ “ibe iruiruo” riẹ. (1 Ahwo Kọrint 3:9) Pọl ukọ na o kere nọ: “Nọ ma bi lele Ọghẹnẹ ru iruo na, ma be tuduhọ owhai awọ re inọ, nọ wha jẹ uwowou ulogbo Ọghẹnẹ rehọ no na, wha ru re o jọ uvrẹvru hu.” (2 Ahwo Kọrint 6:1) Uvẹ-ọghọ ulogbo o rrọ nọ Ọghẹnẹ o ro zizie omai re ma lele iei ru iruo. Joma ruẹ ẹjiroro efa nọ onana o sae rọ kẹ omai oghọghọ ulogbo.

6. Ẹvẹ Ọmọ otuyẹ Ọghẹnẹ o dhesẹ epanọ iruo nọ ọ jẹ jọ abotọ Ọsẹ riẹ ru e jariẹ oma?

⁶ Notọ avọ otọ ze, iruo nọ idibo Ọghẹnẹ a re lele iei ru u re ru ai wo evawere. Taure Ọmọ otuyẹ Ọghẹnẹ ọ tẹ te ziọ otọakpọ, ọ ta nọ: “Ọto muhọ iruo ỌNOWO na ọrọ ma omẹ . . . mẹ [jọ] abotọ riẹ, wọhọ osu iruo, mẹ jọ eva-ewerọ kẹ e kẹdẹ kẹdẹ jẹ hae ghọghọ eva aro riẹ kẹse kẹse.” (Itẹ 8:22, 30) Nọ Jesu o je lele Ọsẹ riẹ ru iruo, ọ jẹ hae wereva keme o ru eware buobu yọ ọ riẹ nọ Jihova o you rie. Kọ mai omamai?

7. Fikieme iruo usiuwoma ota na e rẹ rọ kẹ omai evawere?

 ⁷ Jesu ọ ta nọ ma rẹ wereva nọ ma tẹ kẹ amọfa oware hayo nọ a tẹ kẹ omai. (Iruẹru Ikọ 20:35) Eva e were omai gaga nọ amọfa a wuhrẹ omai uzẹme na, rekọ ẹvẹ eva e sae rọ were omai nọ ma te wuhrẹ amọfa? O rẹ jọ enẹ kẹ omai nọ ma tẹ ruẹ nọ ae omarai a be wereva fiki otoriẹ iwuhrẹ Ebaibol nọ a bi wo gbe usu nọ a bi mu kugbe Ọghẹnẹ. Eva e rẹ were omai gaga nọ ma tẹ ruẹ nọ a bi nwene iroro rai je bi siobọno iruemu nọ i fo ho. Iruo usiuwoma ota na họ iruo nọ e mai wuzou nọ e rẹ mae kẹ evawere. Iruo nana i re ru nọ ahwo nọ a zihe ruọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ a re ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.—2 Ahwo Kọrint 5:20.

8. Eme ahwo jọ a ta kpahe oghọghọ nọ u re noi ze nọ a te bi lele Jihova ru iruo?

⁸ Ma te bi fiobọhọ kẹ amọfa riẹ Ọghẹnẹ, ma riẹ nọ u re ru eva were Jihova gbe inọ o rri omodawọ mai ghaghae. Onana o rẹ jẹ kẹ omai evawere. (Se 1 Ahwo Kọrint 15:58.) Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Marco evaọ obọ Italy ọ ta nọ: “Eva e be were omẹ gaga keme mẹ riẹ nọ Jihova mẹ be rọ eva mẹ kpobi ru iruo kẹ orọnikọ ohwo-akpọ jọ nọ iruo mẹ e te thọrọ ẹro ho.” Oniọvo ọfa jọ nọ a re se Franco evaọ obọ Italy ọ ta re inọ: “Jihova ọ be rọ Ẹme riẹ gbe iwuhrẹ ukoko na sa-sa kareghẹhọ omai kẹdẹ kẹdẹ inọ o you omai gbe nọ o rri eware kpobi nọ ma bi ru kẹe ghaghae, dede nọ ma rẹ sai roro nọ omodawọ mai u tulo ho. Fikioye iruo nọ me bi lele Ọghẹnẹ ru na o be rọ kẹ omẹ evawere gbe uvi ẹjiroro uzuazọ.”

9. Oghẹrẹ usu vẹ Jihova avọ Jesu a wo, kọ fikieme?

⁹ Ma te bi lele ahwo nọ ma you ru iruo, usu mai kugbe ai o rẹ kpekpe. Ma rẹ riẹ oghẹrẹ ahwo nọ a rrọ gbe iruemu  sa-sa nọ a wo. Ma rẹ jẹ riẹ itee rai gbe epanọ a be rọ daoma le itee nana tobọ. Jesu o lele Jihova ru iruo ikpe idu buobu. Uyoyou nọ a wo kẹ ohwohwo o ga te epanọ oware ovuovo o gbẹ sae rọ raha usu rai hi. Jesu ọ fodẹ epanọ usu rai o kpekpe te nọ ọ ta nọ: “Mẹ avọ Ọsẹ na ọvo.” (Jọn 10:30) A gine wo okugbe, yọ a ru iruo kugbe ohwohwo ziezi.

10. Fikieme usiuwoma ota u re ro ru omai si kẹle Ọghẹnẹ gbe amọfa?

¹⁰ Jesu ọ yare Jihova nọ ọ sẹro ilele riẹ. Fikieme? Ọ ta evaọ olẹ nọ: “Re a ruẹse jọ ọvo wọhọ epanọ ma rrọ ọvo na.” (Jọn 17:11) Nọ ma te bi koko izi Ọghẹnẹ je bi wobọ evaọ iruo usiuwoma ota na, ma rẹ riẹ oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ gbe iruemu-aghae riẹ sa-sa. Ma rẹ jẹ riẹ oware nọ u ro fo re ma fievahọ iẹe je lele ekpọvio riẹ. Yọ ma te si kẹle Ọghẹnẹ, o re si kẹle omai re. (Se Jemis 4:8.) Ma re je si kẹle inievo mai keme oghẹrẹ ebẹbẹ evona ma be hai wo, oghẹrẹ eware evona e rẹ wha oghọghọ se omai, yọ oghẹrẹ itee evona ma bi le. Ma re ru iruo kugbe, wereva kugbe, je thihakọ kugbe. Oniọvo-ọmọtẹ mai jọ nọ a re se Octavia evaọ obọ Britain, ọ ta nọ: “Iruo nọ me bi lele Jihova ru u bi ru omẹ si kẹle amọfa.” Ọ ta nọ onana o rrọ ere keme enẹna ahwo nọ a gbe wo “itee gbe ẹjiroro ọvona” a rrọ egbẹnyusu riẹ. Ababọ avro, epọvo na ma rri rie re. Ma tẹ ruẹ epanọ inievo mai a be daoma te re a sai ru eva were Jihova, u re ru omai si kẹle ae.

11. Fikieme ma te mai ro si kẹle Jihova gbe inievo mai evaọ akpọ ọkpokpọ na?

¹¹ Uyoyou nọ ma wo kẹ Ọghẹnẹ gbe inievo mai o rrọ gaga enẹna, rekọ o te ga viere evaọ akpọ ọkpokpọ na. Roro kpahe iruo iwoma nọ ma ti ru evaọ obaro. Ma ti dede ahwo nọ a kpare no uwhu ze zihe ziọ uzuazọ je wuhrẹ ai kpahe Jihova. Ma ti je ru iruo nọ i ti zihe otọakpọ na kpobi ruọ aparadase. Eva e te were omai gaga nọ ma ti ru iruo kugbe jẹ rọ ẹmẹrera te ẹgbagba evaọ otọ esuo Kristi. Oke yena ahwo-akpọ kpobi a te mai ro si kẹle ohwohwo gbe Jihova, ọnọ o ti “ru ẹgwọlọ eware nọ i wo uzuazọ kpobi rọ kẹ ae.”—Olezi 145:16.

12. Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na e rẹ rọ thọ omai?

¹² O gwọlọ nọ ma rẹ sẹro usu mai kugbe Jihova. Ma be rria akpọ Setan yọ ma gba ha, fikiere o lọhọ gaga re ma wo ọkpọ iroro gbe uruemu akpọ na. O wọhọ ẹsenọ ma be ya ame evaọ ethẹ nọ ẹkẹre riẹ ọ be wọ omai rri obonọ ma gwọlọ họ. Fikiere, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ ẹgba mai kpobi za ẹkẹre na. Epọvo na re, o gwọlọ nọ ma rẹ daoma gaga re ma sae whaha iroro gbe iruemu akpọ Setan.  Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ usiuwoma ota o rẹ rọ thọ omai? Ma tẹ be hae ta kẹ amọfa kpahe Jihova je bi wuhrẹ ai Ebaibol na, u re ru omai tẹrovi eware nọ i wuzou gbe eware iwoma, orọnikọ eware nọ i re whrehe ẹrọwọ mai hi. (Ahwo Filipai 4:8) Usiuwoma ota o rẹ bọ ẹrọwọ mai ga keme u re ru omai kareghẹhọ eyaa Ọghẹnẹ gbe izi ikiẹrẹe riẹ. U re je fiobọhọ kẹ omai yọrọ iruemu-aghae nọ e rẹ thọ omai no obọ Setan gbe akpọ riẹ.—Se Ahwo Ẹfisọs 6:14-17.

13. Ẹvẹ oniọvo jọ evaọ obọ Australia o rri iruo usiuwoma ota na?

¹³ O rẹ jẹ thọ omai re nọ ma tẹ be hae ta usiuwoma na ẹsikpobi, wuhrẹ Ebaibol na, je ru eware kẹ amọfa evaọ ukoko na keme, ma re gbe wo uvẹ nọ ma rẹ rọ ruawa gahrọ kpahe ebẹbẹ mai hi. Oniọvo jọ nọ a re se Joel evaọ obọ Australia ọ ta nọ: “Usiuwoma ota na u bi fiobọhọ kẹ omẹ riẹ epanọ eware e ginẹ rrọ evaọ akpọ omuomu nana. O be hae kareghẹhọ omẹ ebẹbẹ nọ ahwo a be rẹriẹ ovao dhe nẹnẹ, gbe irere nọ me wo no fiki ehri-izi Ebaibol nọ me bi fihọ iruo evaọ uzuazọ mẹ. Usiuwoma ota na u bi fiobọhọ kẹ omẹ wo omaurokpotọ, jẹ be kẹ omẹ uvẹ nọ me re ro fievahọ Jihova gbe ibe Ileleikristi mẹ.”

14. Fikieme usiuwoma ota nọ ma be ruabọhọ na u ro dhesẹ nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe omai?

¹⁴ Usiuwoma ota o be jẹ kẹ omai imuẹro inọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe omai. Wọhọ oriruo: Dae rehọ iẹe nọ a kẹ owhẹ iruo nọ whọ rẹ rọ ghale ebrẹdi kẹ ahwo. A be hwa owhẹ osa fihọ iruo nana ha, yọ ugho obọra whọ be rọ nya onya na kpobi. Ofariẹ, ahwo buobu a gwọlọ ebrẹdi na ha, yọ ejọ dede a mukpahe owhẹ fiki ebrẹdi na nọ who bi ro se ai. Ẹvẹ who ti ru iruo nana kri te? Ababọ avro, iruo na i ti kri owhẹ ẹbẹ hẹ, ẹsejọhọ whọ te siọ iruo na ba. Rekọ mai buobu ma be ruabọhọ iruo usiuwoma ota na no ukpe ruọ ukpe, dede nọ onana o be rehọ oke gbe ugho mi omai, yọ ahwo jọ dede a re se omai ẹkoko je muofu kẹ omai. Onana u dhesẹ nọ ẹzi Ọghẹnẹ o bi fiobọhọ kẹ omai.

15. Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na i ro wobọ kugbe ẹjiroro nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ ahwo-akpọ?

¹⁵ Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na i ro wobọ kugbe ẹjiroro Jihova kẹ ahwo-akpọ? Ẹjiroro Ọghẹnẹ họ re ahwo-akpọ a rria bẹdẹ bẹdẹ, yọ onana u nwene he nọ Adamu ọ make raha uzi no. (Aizaya 55:11) Ọghẹnẹ o ru ọruẹrẹfihotọ nọ ma sai ro no igbo uzioraha gbe uwhu. Ẹvẹ o ro ru onana? O vi Jesu ziọ otọakpọ re ọ rọ uzuazọ riẹ dhe idhe. Rekọ re ahwo-akpọ a sai wo erere no idhe ẹtanigbo na  ze, o gwọlọ nọ a re yoẹme kẹ Ọghẹnẹ. Fikiere, Jesu o wuhrẹ ahwo idhere Ọghẹnẹ, je juzi kẹ ilele riẹ nọ a ru epọvo na. Ma tẹ be ta usiuwoma kẹ amọfa je fiobọhọ kẹ ae zihe ruọ egbẹnyusu Ọghẹnẹ, kiyọ ma bi lele Jihova ru iruo evaọ ọruẹrẹfihotọ oyoyou riẹ nọ ọ gwọlọ ro siwi ahwo-akpọ no igbo uzioraha gbe uwhu na.

16. Ẹvẹ usiuwoma ota na u ro wobọ kugbe ujaje Ọghẹnẹ nọ o mae rro?

¹⁶ Ma te fiobọhọ kẹ amọfa duku edhere nọ o re su kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, u re dhesẹ nọ ma you rai gbe Jihova. “O rrọ oreva riẹ inọ oghẹrẹ ahwo kpobi a wo esiwo je wo eriariẹ egbagba uzẹme na.” (1 Timoti 2:4) Okenọ ohwo Farisi jọ ọ nọ Jesu kpahe ujaje nọ o mae rro, Jesu ọ ta nọ: “’Whọ rẹ rehọ udu ra kpobi gbe uzuazọ ra kpobi gbe iroro ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.’ Onana họ ujaje nọ o mae rro gbe orọ ọsosuọ. Orọ avọ ivẹ, nọ o wọhọ e riẹ ona: ‘Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.’” (Matiu 22:37-39) Ma te bi wobọ evaọ iruo usiuwoma ota na, kiyọ ma bi koko ijaje nana.—Se Iruẹru Ikọ 10:42.

17. Ẹvẹ who rri uvẹ-ọghọ nọ whọ be rọ ta usiuwoma na?

¹⁷ Eghale mai e ginẹ rrọ buobu. Jihova ọ kẹ omai iruo nọ i re ru omai wo oghọghọ, nọ i re si omai kẹle iẹe gbe inievo mai, nọ i re je fiobọhọ kẹ omai yọrọ usu mai kugbei. Iruo nana e tẹ be jẹ kẹ omai uvẹ nọ ma re ro dhesẹ nọ ma you Ọghẹnẹ gbe amọfa. Jihova o wo idibo buobu wariẹ otọakpọ na soso họ, yọ uyero rai kpobi u wo ohẹriẹ no ohwohwo gaga. Rekọ, o tẹ make rọnọ ma kpako gaga no hayo ma gbẹ maha, te ma fe hayo ma yogbe, te oma o ga omai hayo o ga omai tere he, ma rẹ daoma kpobi re ma vuẹ amọfa kpahe ẹrọwọ mai. Ma wo ọkpọ eriwo oniọvo mai nọ a re se Chantel evaọ obọ France, nọ ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ Erumeru nọ ọ ma eware kpobi na, Ọghẹnẹ evawere na, ọ ta kẹ omẹ nọ: ‘Nya! Ta kẹ amọfa! Vuẹ ae kẹ omẹ! Vuẹ ae no udu ze. Mẹ kẹ owhẹ ogaga mẹ, Ẹme mẹ Ebaibol na, uketha ikọ-odhiwu, egbẹnyusu otọakpọ, ewuhrẹ sa-sa, gbe ithubro nọ whọ gwọlọ evaọ ẹruoke.’ Uvẹ-ọghọ ulogbo o ginẹ rrọ nọ ma be rọ nya uwou nọ Jihova o vi omai je bi lele iei ru iruo!”