A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Pathian miphun cu zeitik in dah A Liannganmi Babilon i sal a hung si?

AD 100 hnu, caan khatkhat in 1919 tiang Pathian miphun cu A Liannganmi Babilon sal a rak si. Atu bantukin kan hngalhthiamning thlen cu zeicah a herh?

1919 i a cangmi thil vialte nih chiti thuhmi Khirhfa hna cu A Liannganmi Babilon in an luat i thenh a simi biakinn ah pumh an si ti kha a langhter. Mah hi ruathmanh: 1914 ah Pathian Pennak nih vancung ah uk hram a thawkle cangka Pathian miphun cu hneksak an si i a hmaan lomi biaknak in thenh an si. * (Mal. 3:1-4) Mah hnuah thenh a simi Pathian miphun “a caan hmaan tein an rawl a petu” ah “zumh awk a tlakmi le a fimmi sal” kha Jesuh nih 1919 ah rian a pek hna. (Matt. 24:45-47) Mah kum ah Pathian miphun cu langhternak A Liannganmi Babilon i sal sinak in an luat. (Biat. 18:4) Asinain zeitik in dah Pathian miphun cu sal an rak si?

Pathian miphun cu 1918 thawkin caan tawite chung lawng A Liannganmi Babilon sal a rak si tiah hlanah cun kan cauk hna nih a rak fianter. 1992, March 15, Vennak Innsang nih Israel mi cu caan caankhat chung Babilon ah sal an rak si bantukin Jehovah salle cu 1918 ah A Liannganmi Babilon i sal an hung si tiah a ti. Asinain hlathlainak tam deuh in tuah tikah Pathian miphun cu 1918 hlan, kum tampi lioin A Liannganmi Babilon sal an rak si cang ti a lang.

Ezekiel 37:1-14 ah Pathian miphun cu sal an hung si lai i a hnuah an luat ṭhan te lai tiah a rak chimchung. Ezekiel nih ruh in a khatmi nelrawn pakhat kha langhnak ah a hmuh. Jehovah nih “hi ruh hna hi Israel mi innchungkhar a ningpi in an si” tiah a ti. (caang 11) Mah chimchungbia cu Israel miphun he aa pehtlaimi a si i a hnuah chiti thuhmi ‘Pathian Israel miphun’ he zong aa pehtlai. (Gal. 6:16, NW; Lam. 3:21) Ruh hna cu an hung nung i ralkapbu nganpi pakhat an hung simi kha langhnak ah Ezekiel nih a hmuh. Mah nih 1919 ah Pathian miphun A Liannganmi Babilon in an luat laining kha a langhter. Asinain mah chimchungbia nih caan saupi chung sal ah an taannak kha zeitindah a langhter?

Pakhatnak ah, mithi pawl ruh cu “an ro ngaingai” ti kha Ezekiel nih a hmuh. (Ezek. 37:2, 11) Mah cu mi pawl an thihnak a saupi cang tinak a si. Pahnihnak ah, mithi pawl cu chikkhat te ah si loin duhsah duhsah in an nun ṭhanmi kha Ezekiel nih a hmuh. “Thawng a hung um i ruh cu an hun i fonhtonh.” “An cungah thahri kha an hung um i tit nih khan a hun khuh hna i cuar nih khan a hun zual hna.” Mah hnuah “thaw cu an chungah a lut i an hung nung.” A donghnak ah, a nung ṭhanmi hna kha Jehovah nih an ram ah a umter ṭhan hna. Mah thil vialte um dingah caan lak a hau lai.—Ezek. 37:7-10, 14.

Mah chimchungbia nih a chim bantukin Israel mi cu caan saupi chung sal ah an taang. BC 740 ah Chaklei pennak, Israel mi phunhra cu an ram in ṭhawl an si tikah mah sal sinak cu aa thawk. A hnu, BC 607 ah Jerusalem khua kha Babilon mi nih an hrawh i thlanglei Judah pennak, Israel mi phunhnih zong an ram in ṭhawl an si. Mah sal sinak cu BC 537 ah a dong. Mah kum ah Judah mi tlawmpal cu biakinn sak ṭhan awk le Jehovah biak ṭhan awkah Jerusalem ah an kir.

Cucaah mah thil sining hna nih chiti thuhmi Khrihfa hna cu A Liannganmi Babilon ah 1918 in 1919 tiang lawng si loin caan saupi chung sal ah an taang lai ti kha a langhter. Mah caan saupi kong kha Jesuh zong nih a rak chim. A hmaan lomi Khrihfa a simi belh kung cu “Pennak chung i a ummi” rawl kung he hmunkhat ah an ṭhangṭi lai tiah Jesuh nih a chim. (Matt. 13:36-43) Mah caan chungah a hmaanmi Khrihfa cu tlawmte lawng an rak um. Khrihfa ka si tiah aa timi tam deuh cu a hmaan lomi cawnpiaknak kha an cohlan i zumhpialmi an hung si. Cucaah Khrihfabu cu A Liannganmi Babilon i sal a hung si tiah kan chim khawh. Mah sal sinak cu AD 100 hnu, caan khatkhat ah aa thawk i donghnak caan ah thlaraulei Pathian biakinn thenh a si tiang a rau.—Lam. 20:29, 30; 2 Thes. 2:3, 6; 1 Johan 2:18, 19.

Mah caan hna chungah biaknaklei hruaitu hna le ramkhel lei hruaitu hna nih mi kha anmah kut tangah umter an i zuam. Tahchunhnak ah, mi kha Baibal ngeihter an duh hna lo. An hngalhthiammi holh in Baibal rel zong an awnh hna lo. Baibal a relmi cheukhat kha tung ah an kangh hna. Cun biaknaklei hruaitu pawl cawnpiaknak a ralchanhmi hna kha fakpi in an hrem hna. Cucaah biatak cawn asiloah midang cawnpiak cu a si kho lomi bantuk a si.

Pathian miphun cu duhsah duhsah in an nung ṭhan lai i a hmaan lomi biaknak in an luat lai ti kha Ezekiel hmuhmi langhnak in kan hngalh. Cu a si ah mah thil sining cu zeitik in dah aa thawk i zeitindah a hung si? Langhnak ah “thawng a hung um” tiah a ti. Mah thil sining cu donghnak caan aa thawk hlan, kum za tlawmpal lioin a rak cang. Mah kum hna chungah a hmaan lomi cawnpiaknak tampi lakah biatak a kawl i a hmaanmi biaknaklei ah a ṭangmi zumhfekmi tlawmpal an rak um. Annih nih Baibal ṭha tein an hlathlai i an hngalhmi kha a si khawh chungin mi sinah an chim. A cheu nih Baibal kha mi nih an hngalhthiammi holh in leh awkah fakpi in an i zuam.

Mah hnu, 1870 hrawngah ruh cungah titsa le cuar an i fonh bantuk a si. Charles Taze Russell le a hawile cu Baibal biatak kawl awk le Jehovah biak awkah fakpi in an i zuam. Zion Vennak Innsang le a dang cauk pawl hmangin midang kha biatak hngalhthiam awkah an bawmh hna. 1914 ah “Sernak Kong Hmanthlak Drama” in le 1917 ah A Tling Cangmi Pathian Thil Thuk Hna timi cauk in Jehovah miphun kha an zumhnak feh awkah an bawmh hna. A donghnak ah, 1919 ah Pathian miphun cu an nung ṭhan i ram thar pek an si. Mah caan thawkin vawleicung ruahchannak a ngeimi hna cu chiti thuhmi hna he an i fon. An dihlak in Jehovah an biak i “ralkapbu nganpi an hung si.”—Ezek. 37:10; Zekh. 8:20-23. *

Cucaah Pathian miphun cu AD 100 hnuah A Liannganmi Babilon sal an hung si ti cu a fiang. Mah caan chungah mi tampi nih a hmaan lomi cawnpiaknak kha an cohlan i biatak an hlawt tikah zumhpialmi an hung si. Israel mi sal an rak si lio bantukin kum tampi chung Jehovah biak cu a rak har ngai. Asinain tuchan ah cun mikip kha biatak kan chimh hna. “Hruaitu fim hna cu van i arfi ceu bantukin an ceu” caan ah kan nun caah zeitluk in dah i lawmh awk a si. Atu ah mi tampi cu “an i thianh” i an “vaar” cang caah a hmaanmi biaknak kha an cohlan khawh.—Dan. 12:3, 10.

Satan nih Jesuh kha a tukforh lioah biakinn ah a kalpi taktak maw asiloah langhnak in maw a hmuhsak?

Satan nih Jesuh kha biakinn zeitindah a hmuhsak ti cu fiang tein kan hngal lo.

Baibal ṭialtu Matthai le Luka nih mah kong kha an ṭial. “Khuachia nih cun Jesuh cu Khua Thiang [Jerusalem] ah khan a kalpi i biakinn parpahlek [a san biknak hmun] ah khan a chiah” tiah Matthai nih a ṭial. (Matt. 4:5) “Khuachia nih cun Jerusalem ah khan a kalpi i Biakinn parpahlek ah khan a ṭhutter” tiah Luka nih a ṭial.—Luka 4:9.

Satan nih Jesuh a tukforh lioah biakinn ah a kalpi taktakmi a si men lai lo tiah hlanah cun bupi chuahmi cauk pawl nih a rak fianter. 1961, March 1, Vennak Innsang nih mah tukforhnak kha Satan nih Jesuh tlang cungah a kaipi i hi vawlei pennak vialte a hmuhsak i a tukforh lio he a tahchunh. Vawleicung i ram vialte hmuh khawh ding tiangin a sangmi tlang a um lo. Cucaah Satan nih Jesuh kha biakinn ah a kalpi taktakmi a si kho lo tiah mah Vennak Innsang nih a fianter. Asinain Jesuh cu biakinn in a zuan ahcun a thi kho ti a si caah a sangmi hmun ah an phanh taktakmi a si lai tiah a hnu chuahmi Vennak Innsang nih a fianter ṭhan.

Mi cheukhat nih Jesuh cu Levi mi a si lo caah biakinn i hmunthiang cungah dirnak nawl a ngei lo tiah an ti. Cucaah Satan nih Jesuh a tukforh tikah langhnak a hmanmi a si lai tiah an ti. A luancia kum tampi lioah Ezekiel zong langhnak in biakinn ah kalpi a rak si.—Ezek. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Asinain Jesuh cu langhnak in biakinn ah kalpi a si ahcun mi cheukhat nih hitin an ruah men lai:

  • Biakinn in zuan ding cu Jesuh caah tukforhnak taktak a si hnga maw?

  • Satan nih lung kha changreu taktak ah canter awk le amah biak taktak awkah Jesuh kha a rak tukforh. Cucaah biakinn in zuan taktak awkah a tukforhmi a si hnga lo maw?

Asinain Satan nih Jesuh kha langhnak si loin biakinn taktak ah a kalpi ahcun mi cheukhat nih hitin an ruah men lai:

  • Biakinn i hmunthiang cungah a dir caah Jesuh nih Nawlbia a buar maw?

  • Jesuh cu ramlak in Jerusalem biakinn ah zeitindah a phanh?

Mah a hnu biahalnak pahnih hi leh khawh awkah a dang hlathlainak hna nih a kan bawmh.

Professor D.A Carson nih Matthai le Luka nih an hmanmi “biakinn” timi Greek biafang nih Levi mi lawng luh, chuahnak nawl an ngeihnak hmunthiang lawng kha si loin biakinn hmunhma dihlak kha a chim duhmi a si men lai tiah a ti. Biakinn i nichuah thlanglei ah a cungcih a permi inn a um. Mah cu biakinn i a san biknak hmun a si. Jesuh cu mah inncung ah a dirmi a si kho men. Cuka hmun in Kidron Tivarek tiangah pe 450 (140 meter) hrawng aa hlat. Cuka hmun cu a san tuk caah mi pakhat nih cuka ah dir in a tanglei a zoh ahcun “a lung a mit lai” tiah tuanbia kong hlathlaitu Josephus nih a ti. Levi mi a si lomi Jesuh cu cuka hmun ah a dir kho i ahohmanh nih an kham lai lo.

Jesuh cu ramlak in Jerusalem biakinn ah zeitindah a phanh khawh? Fiang tein cun kan hngal lo. Satan nih Jesuh kha Jerusalem ah a kalpi tiah Baibal nih a ti. Jesuh cu Jerusalem in zeitluk aa hlatnak hmun ah dah a um asiloah Satan tukforhnak zei can dah a ton ti kha Baibal nih a chim lo. Cucaah Jesuh cu Jerusalem lei ah a ke in a kalmi a si kho men. Cutin kal awkah caan tamnawn a rau men lai.

Satan nih Jesuh kha “vawleicung peng le ram vialte” a hmuhsak i a tukforhmi tah zeitin? Mah ram vialte kha Jesuh nih a hmuh taktakmi a si kho lo. Mah vialte hmuh khawh ding tiangin a sangmi tlang taktak a um lo. Cucaah langhnak in a hmuhsakmi a si men lai. Vawleicung ah a ummi hmundang hna hmantlak kha video in langhter bantuk a si. Satan nih Jesuh kha langhnak in vawleicung ram vialte a hmuhsakmi a si men ko lai nain amah “biak” ding tu cu ruahnak sawhsawh lawng si loin tuahter a duh taktakmi a si. (Matt. 4:8, 9) Cucaah Satan nih Jesuh kha biakinn i a kalpi tikah zuang taktak sehlaw thi seh ti a duh caah a si men lai. Asinain Jesuh nih cutin a rak tuah lo. Jesuh cu langhnak lawngin tukforh a si ahcun mah tukforhnak cu, cu tlukin hmual a ngei lai lo.

Cucaah Jesuh cu Jerusalem ah a kal taktak i biakinn i a san biknak hmun ah a dir taktakmi a si kho men. Hi capar a thawknak ah kan hmuh bantukin Jesuh tukforh awkah biakinn kha Satan nih zeitindah a hmuhsak ti cu fiang tein kan hngal lo. Asinain Satan nih Jesuh kha palhnak tuah awkah a tukforh taktak ti le a tukforh fatinte Jesuh nih hlangfang tein a al colh ti cu kan zumh khawh.

^ cat. 2 Ezekiel 37:1-14 le Biathlam 11:7-12 nih 1919 ah a cangmi thil kong kha an langhter. Ezekiel 37:1-14 chimchungbia nih Pathian miphun vialte caan saupi chung sal an sinak in an luat hnu, 1919 ah a hmaanmi biaknak an dirh ṭhannak kong kha a langhter. Asinain Biathlam 11:7-12 nih cun Pathian miphun hruaitu a simi chiti thuhmi phu hmete pakhat cu caan caankhat chung cawlcang kho loin tuah a si hnuah, 1919 i a nun ṭhannak kong kha a langhter.