Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Itre Hnyinge Ne La Itre Ka e

Itre Hnyinge Ne La Itre Ka e

Eue la ijine la kola lapa xome la itre hlue i Akötresie hnei Babulona Atraqatr?

▪ Hna lapa xome la itre hlue i Akötresie hnei Babulona Atraqatr thupene lo macatre 100, nge hna thepe angatre qa lai lo macatre 1919. Pine nemene matre kola ahnyipixene hmaca la mekune celë?

Nyimutre la itre hatrene ka amamane laka, ame lo 1919, hna thapa lo itre keresiano hna iëne qaathei Babulona Atraqatr. Ame hna icasinekeu angatre matre itre atrene hë angatre la ekalesia hna awiën. Pane mekune jë la ewekë celë: Thupene ju hi la kola acile la Baselaia e hnengödrai lo 1914, hna tupathe la itre hlue i Iehova, ame hna awiëne trongë angatre qa ngöne la hmi ka thoi. * (Wange ju la ithuemacany.) (Malaki 3:1-4) Ame hë lo 1919, hnei Iesu hna acile la “hlue ka nyipici me ka inamacan,” matre troa ‘thawa la xeni’ kowe la nöje i Akötresie hna awiën ‘ngöne la nyipi ijin.’ (Mataio 24:45-47) Ame lo macatre cili, kösë hna thapa la nöje i Akötresie qaathei Babulona Atraqatr. (Hna Amamane 18:4) Ngo eue la kola nyiqaane lapa xome la nöje i Akötresie hnei Babulona Atraqatr?

Ame ekö, hne së lo hna qaja ka hape, hna lapa xome la nöje i Akötresie hnei Babulona Atraqatr lo 1918, koi hnepe ijine hi. Hnene la Ita Ne Thup ne 15 Maac 1992 qene Wiwi, hna qaja ka hape, tune lo itretre Isaraela ekö a po e Babulona, haawe, ame lo 1918, hna lapa xome fe la itre hlue i Iehova hnei Babulona Atraqatr. Ngo kola mama jëne la itre hna ithel laka, nyimu macatre ne lapa xome la itre hlue i Iehova qëmekene lo macatre 1918.

Hna perofetane hnei Ezekiela 37:1-14 ka hape, tro ha lapa xome la nöje i Akötresie me nue angatr e thupen. Hnei Ezekiela hna meköle goeëne la ketre hnathup nge gaa tiqa hnei jun. Öni Iehova: “Ame cahu ite june, te, lapa i Isaraela asë angat.” (Xötre 11) Hna eatre lai kowe lo nöje i Isaraela ekö, nge tro fe a eatr kowe la “Isaraela i Akötesie,” ene lo itre keresiano hna iën. (Galatia 6:16; Ite Huliwa 3:21) Ame ngöne la hna meköle goeëne hnei Ezekiela, tre, mele hmaca ha la itre jun, matre kösë trongene isi ka nyimutre hë angatr. Kolo hi lai a amamane la aqane troa thapa la itre hlue i Akötresie qa ngöne la Babulona Atraqatr lo 1919. Ngo nemene la aqane tro la hna perofetane celë a amamane ka hape, qea catre pi hë la hna lapa xomi angatr hnei Babulona Atraqatr?

Hnei Ezekiela hna pane öhne laka, “nyipi wiewiëqatesi hë” la itre june ne la itre ka meci hë. (Ezekiela 37:2, 11) Kolo lai a amamane laka, ekö catre hë meci hnene la itre atr. Ame la ketre, Ezekiela a öhne la kola mejë trootro la itre ka mec, ngo tha a ca tro mejë asë kö angatr. Hnei angeic hna dreng “la ulili, nge hana wang, kola enienij, ame hna isa itrokeu la ite jun, kete june me kete jun.” Thupene lai, hnei angeic hna öhne laka, “cia ha ngön it’ eje la ite none me ijön.” Ame hna atuth itre ej hnene la kupein. Ame hë e thupen, “hna lö hni angate la hnamano mate melejë angat.” Ame hë e cili, hna mele hmaca ha la itre atr, Iehova a hamë angatre pi la nöj nyine tro angatr a mele ngön. Eje hi laka, hetre hnepe ijine la kola traqa la itre ewekë celë.—Ezekiela 37:7-10, 14.

Tune la hna qaja ngöne la hna perofetane celë, qea catre la hna po hnei angetre Isaraela. Hna nyiqaane lo 740 M.P.K. * (Wange ju la ithuemacany.), la kola xome la angetre Isaraela ne la götrane kolopi ne la baselaia (ala treene lao tribu) qa ngöne la nöje i angatr. Ame hë e thupen, lo macatre 607 M.P.K, hna lepe apatrene lo angetre Ierusalema hnene lo angetre Babulona, memine fe lo lue xa tribu ne la baselaia ne kolojë, me xome fe la itre atrene qa ngöne la nöje i angatr. Ame hë lo 537 M.P.K, kolo hi a nyipune la hna po hnei angatr, la kola bëeke Ierusalema eë hnene la ala xalaithe ne la angetre Iuda, matre troa xupe la ēnē me hmi hmaca koi Iehova.

Haawe, kola mama jëne la itre ithuemacanyi celë laka, qea catre la ijine lapa xome la itre keresiano hna iëne hnei Babulona Atraqatr. Ngo, tha kolo kö a qaja la ketre hnepe ijine hi, qaane lo macatre 1918 koi 1919. Hnei Iesu fe hna mekune la ijine cili lo nyidrëti a qaja ka hape, tro la itre zizania, ene la itre keresiano ka thoi, a ce cia memine la itre qitr, ene la “ite nekö ne la baselaia.” (Mataio 13:36-43) Ame ngöne lo ijine cili, tha ala nyimu kö la itre nyipi keresiano. Nge ala nyimu la itre ka qaja ka hape, itre keresiano angatr, ngo angatre pe a kapa la itre ini ka thoi me icilekeu memine la nyipi hmi. Celë hi kepine matre, qaja jë së ka hape, hna lapa xome la ekalesia i keresiano hnei Babulona Atraqatr. Hna nyiqaane lapa xomi angatre hnei Babulona Atraqatr thupene hi lo macatre 100, nge hna lapa xomi angatr uti hë lo kola awiëne la ēnē i Akötresie ngöne lo hneijin ne la pun.—Ite Huliwa 20:29, 30; 2 Thesalonika 2:3, 6; 1 Ioane 2:18, 19.

Ame ngöne lo itre macatre cili, hnene la itre hene ne hmi me itre tane la fen hna thele troa musinëne la itre atr. Matre, hnei angatre hna wathebone la itre atr troa hetre Tusi Hmitrötr, maine e pena ngöne la sipu qene hlapa i angatr. Ame lo itre xa ka e la Tusi Hmitrötr, tre, hna dreuth amele angatre hune la sinöe. Nge hna axösisine la itre ka jele ngazone la itre ini hna hamëne hnene la itre hene ne hmi. Matre, thatreine kö tro la ketre atr a atre la nyipici maine ce thawa pena me itre xan.

Kolo fe a mama jëne la hna meköle goeëne hnei Ezekiela laka, hna amejëne hmaca la itre hlue i Akötresie, nge hna nuamacanyi angatre trootro qa ngöne la hmi ka thoi. Matre, eue la kola nyiqaane eatre la ewekë celë, nge hna eatre tune kaa? Ame ngöne la hna meköle goeën, tre, kola qaja la kola ‘ulili nge kola enienij.’ Hna eatre lai lo itre hnepe hadredre lao macatre qëmekene la hneijin ne la pun. Ame ngöne lo itre macatre cili, hetrenyi la itre atr ka thele troa atre la nyipici me nyihlue i Akötresie, ngacama angatr a lapa nyipine la hmi ka thoi me itre ini qa ngön. Hnei angatre hna inine hnyawane la Tusi Hmitrötr, me kuca asë lo hnei angatre hna atrein, matre troa ce thawa memine lo itre atr lo itre hnei angatre hna inin. Ame itre xan, hnei angatre hna catre ujëne la Tusi Hmitrötr ngöne la itre qene hlapa hna ithanatane hnene lo itre atr.

Ame hë lo itre macatre 1870, kösë hna atuthe la itre june hnei ijöne me kupein. Hnei Charles Russell me itre sinee i angeice hna catre thele la itre nyipici e hnine la Tusi Hmitrötr me nyihlue i Iehova. Hnei angatre hna kuca la Ita Ne Thup (hna hëne ekö ka hape, Le Phare de la Tour De Sion) me itre xa itusi ju kö, matre tro la itre atr a atre la nyipici. Ame hë e thupen, hnene la “Photo-Drame de la Création” lo 1914 me itus Le mystère accompli lo 1917, hna acatrene la lapaune ne la itre hlue i Iehova. Ame hë lo 1919, kösë itre hlue i Nyidrë a kapa la mel memine la nöje ka hnyipixe. Qaane ju hi lai, kola ce xöl memine la itre hna iëne hnene la itre ka mejiune troa mel palua e celë fen. Angatr asë hi a ce atrunyi Iehova, ceitu me ketre “trongene isi ka nyimutre.”—Ezekiela 37:10, MN; Zakaria 8:20-23. *—Wange ju la ithuemacany.

Mama hnyawa ha laka, hna lapa xome la itre hlue i Akötresie hnei Babulona Atraqatr thupene lo macatre 100. Ame ngöne lo ijine cili, tre, nyimutre la itre atr ka icilekeu memine la nyipi hmi me kapa la itre ini ka thoi me nue trije la nyipici. Ame ngöne la itre macatre ka nyimutre, tre, jole pi hë troa nyihlue i Iehova, tune lo ijine hna apone la angetre Isaraela ekö e Babulona. Ngo ame hë enehila, tre, hna cainöjëne la nyipici kowe la itre atr asë. Matre tru la madrine së troa melëne la hneijine celë laka, “ite ka inamacan’ a hudume tune la lai.” Ala nyimu hë enehila la itre atr hna “nyihnyawane,” “me awiewiëne,” nge angatre a kapa la hmi ka wië!—Daniela 12:3, 10.

Ame lo Satana a tupathi Iesu, hapeu, hnei angeice kö hna tro sai Iesu kowe la ēnē, maine pena hna mama koi nyidrë la ēnē?

Tha nyipi atre kö së la hna kuca hnei Satana matre mama pi la ēnē koi Iesu.

Hnei Mataio me Luka hna qeje pengöne lai ewekë ka traqa ngöne la isa tusi nyidro. Hnei Mataio hna qaja ka hape, hnei “diabolo hna tro sai” Iesu Ierusalema eë me “ati nyidë hune la he ne la ēnē,” lo götrane gaa draië catre ne la ēnē. (Mataio 4:5) Nge Luka a qaja ka hape, hnei Diabolo “hna tro sai nyidëti Ierusalema eë, me ati nyidëti hune la he ne la ēnē.”—Luka 4:9.

Ame e hnine la itre itusi së ekö, tre, kola qaja ka hape, tha hnei Satana kö hna xome trongë Iesu kowe la ēnē, ngöne la kola tupathi nyidrë. Hnene la Ita Ne Thup ne 1 Maac 1961 qene Papale hna ce xome lai memine lo ijine Satana a tupathi Iesu, me amamane la nöjei baselaia ne la fen qa ngöne la ketre wetr ka draië. Ej a qaja ka hape, pëkö wetr ka draië catr hna atre e cili, nge ka aijijëne la atr troa öhn asë la nöjei baselaia ne la fen. Matre qaja jë fe hnene la Ita Ne Thup ka hape, tha hnei Satana kö hna xome trongë Iesu kowe la ēnē. Ngo, kola qaja ngöne lo itre tane mekune ne la itre Ita Ne Thup ka ase hë ka hape, maine sesë ju Iesu qa koho hune la ēnē, tro nyidrëti lai a mec.

Itre xan a qaja ka hape, pine laka tha atre Levi kö Iesu, haawe, thatreine kö tro Iesu a cil hune la götrane gaa hmitrötr ne la ēnē. Matre öni angatr, hnei Satana hna tupathi Iesu jëne la ketre iamamany. Ketre, ame Ezekiela lo ekö, tre, hna tro sai nyidrë kowe la ēnē jëne la ketre iamamany.—Ezekiela 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Ngo itre xan a isa thele ka hape, maine hna tro sai Iesu kowe la ēnē jëne la ketre iamamany:

  • Hapeu, ka nyipici kö lai laka, hna tupathi Iesu me upi nyidrë troa sesë qa koho hune la ēnē?

  • Ame la lue xa aqane tupathi Iesu hnei Satana, ke, kola upi Iesu troa ujëne la ketre etë koi falawa me upi Iesu troa kei me thili koi angeic. Matre hapeu, ketre Satana fe a thele tro Iesu a sesë qa koho hune la ēnē?

Ngo, maine hnei Satana pe hna xome trongë Iesu kowe la ēnē, haawe, tro itre xane lai a hape:

  • Hapeu, hnei Iesu kö hna ena la wathebo ngöne lo nyidrëti a cil hune la götrane gaa hmitrötr ne la ēnē?

  • Nge nemene la aqane traqa Iesu kowe la ēnē e Ierusalema ngo nyidrëti pe ngöne la hnapapa?

Tro sa ce wange la itre xa ithuemacanyi ka troa xatua së troa sa la lue hnyinge celë.

Hnene la ketre porofesör D. Carson hna cinyihane ka hape, ame la hnaewekë “ēnē” ka mama ngöne Mataio me Luka, tre, kola qaja la itre götranen asë ne la ēnē, ngo tha götrane gaa hmitrötr hmekuje kö, ene lo götrane hna nue hmekuje hi kowe la itretre Levi. Ame ngöne la götrane kolojë me ahië ne la ēnē, ke, hetrenyi e cili la ketre hnahag e koho hune la ēnē laka, ketre götrane gaa draië catre ne la ēnē. Matre ijiji Iesu hi troa cil e cili. Kola e la 140 mètres qa cili uti hë e kuhu fene la hnathupe ne Kederon. Öni Josèphe atre qeje pengöne la itre drai hnapan ka hape, ka draië catre la hnë cili, matre e tro la ketre atr a cil e cili, me goeëne e kuhu fen, tro angeic “a menumenu.” Maine nyipici laka, tha atre Levi kö Iesu, ngo ijiji Iesu hi troa cil e cili, ke pëkö atr ka troa sewe nyidrë.

Ngo, nemene la aqane traqa Iesu kowe la ēnē e Ierusalema nge nyidrëti pe ngöne la hnapapa? Tha nyipi atre kö së. Öni Tusi Hmitrötr, hna tro sai Iesu Ierusalema eë. Tha hna qaja kö la enanyine qa cili ngöne la hnapapa a tro Ierusalema, maine pena la eqeane la hna tupathi Iesu hnei Satana. Matre, ijiji Iesu hi troa trongëne la gojenyi a tro Ierusalema ngacama nango qea pi hë.

Ame la Satana a amamai Iesu “la nöjei baselaia asë e celë fen,” tre eje hi laka, hna jëne la ketre iamamany, ke, thatreine kö troa mama kowe la ketre atr la nöjei baselaia asë qa ngöne la ketre wetr e celë fen. Ceitune hi lai memine la kola amamane la itre götrane la fen jëne film kowe la ketre atr. Matre, hnei Satana hna kuca tun, ngo hnei angeic fe e cili hna tupathi Iesu me upi nyidrëti troa kei me thili koi angeic. (Mataio 4:8, 9) Maine jë hna hane traqa tune mina fe, lo Satana a tro sai Iesu kowe la ēnē me upi nyidrë troa sesë qa koho hune la ēnē, ketre itupathi lai ke, ka hetre ethanyin kowe la mele i nyidrë. Nge hnei nyidrëti fe e cili hna thipetriji angeic.

Haawe hne së hna wange ka hape, ijiji Iesu hi troa tro Ierusalema me cil hune la gaa draië ne la ēnē. Eje hi laka, tha nyipi atre kö së la hna kuca hnei Satana matre mama pi la ēnē koi Iesu. Ngo ame la hne së hna atre, tre, hnei Satana pala hi hna tupathi Iesu matre tro nyidrëti a kei kowe la ngazo, ngo hnei Iesu pala hi hna thipetriji angeic.

^ par. 2 Wange ju la Ita Ne Thup ne 15 Julai 2013, götrane 10-12, itre paragarafe 5-8, 12.

^ par. 2 Ame la M.P.K. kola hape, “Ite macate ne pate pete kö Keriso.” Ame M.K. ke, “Macate i Keriso.”

^ par. 2 Ezekiela 37:1-14 me Hna Amamane 11:7-12 a qaja la ketre ewekë ka traqa lo macatre 1919. Kola qaja hnene la hna perofetane ngöne Ezekiela 37:1-14 la nöje i Akötresie asë ka bëeke kowe la hmi ka wië lo macatre 1919, thupene la hna lapa xom aqeanyi angatr. Ngo, Hna Amamane 11:7-12 a qaja lo kola mejë hmaca hnene lo neköi lapa i angetre hna iën ka elemekene la nöje i Akötresie lo 1919. Matre hetre hnepe ijine tha kuca kö angatre la huliwa i Akötresie.