Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Kyxjel qeju in che uʼjin

Kyxjel qeju in che uʼjin

¿Toj alkye ambʼil tzaj tzyet tuʼn kyokx presin tmajen Jehová tuʼn Nintz tnam Babilonia ex alkye ambʼil i etz tzaqpiʼn?

Presintoq qeju tmajen Jehová tuʼn Nintz tnam Babilonia tej tikʼ chʼintl ambʼil tiʼj abʼqʼi 100 ex tzmaxi i etz klet toj abʼqʼi 1919. A jlu, atzun jun akʼaj ojtzqibʼil tiʼjju ya ojtzqiʼntoq quʼn. ¿Tiquʼn il tiʼj chʼixpubʼil lu?

At nim yekʼbʼil tiʼj qa toj abʼqʼi 1919 i etz tzoqpaj qeju okslal skʼoʼn maj toj Nintz tnam Babilonia ex atxix toj ambʼil aju o che bʼaj chmet toj jun kʼloj okslal saq taʼ. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn jlu quʼn? Qo ximen tiʼj jlu: tej tzmatoq in xi tzyet tkawin Tkawbʼil Dios toj kyaʼj toj 1914, e ok tmajen Dios toj joybʼil ex chebʼe chebʼe e bʼaj saqset tiʼjju kyxnaqʼtzbʼil ex kybʼinchbʼen nya ax tok okslabʼil (Malaquías 3:1-4). * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj). Toj abʼqʼi 1919 xi tqʼoʼn Jesús toklen «aju majen in bʼant taqʼun [...] ex at tnabʼl» tuʼntzun t-xi qʼet «kywa» qeju tmajen Dios tojxix ambʼil at tajbʼen kye, aqeju otoq che ok te saq (Mateo 24:45-47). Tojx abʼqʼi aju, i etz klet tmajen Dios toj Nintz tnam Babilonia, moqa kyoj qe okslabʼil nya ax tok (Apocalipsis 18:4). Noqtzun tuʼnj, ¿toj alkye ambʼil e okx presin?

Kyoj qeju abʼqʼi ma che ikʼ, in xitoq qchikʼbʼaʼne qa e okx presin qe tmajen Jehová tuʼn Nintz tnam Babilonia toj chʼin ambʼil tej t-xi tzyet abʼqʼi 1918. Toj uʼj Aju Xqʼuqil te 15 te marzo te 1992, aju etz toj kastiy, tqʼama qa ik tzeʼn ttnam Dios ojtxi, i ex qʼiʼn pres tuʼn tnam Babilonia toj jun ambʼil, ax ikx qeju tmajen Jehová e okx presin toj chʼin ambʼil tuʼn Nintz tnam Babilonia toj abʼqʼi 1918. Noqtzun tuʼnj, ma bʼaj jyet mas tqanil ex ma tzʼel qnikʼe tiʼj qa presintoq qe tmajen Jehová tuʼn Nintz tnam Babilonia kyoj nimku abʼqʼi tej naʼmxtoq ttzaj tzyet 1918.

Aju yol kyaj tzʼibʼin toj Ezequiel 37:1-14, kyaj tqʼamaʼn qa tuʼn kyokx presin qe tmajen Jehová ex yajxitl, oktoq che eletz tzaqpiʼn. Ok tqʼoʼn Ezequiel twitz tiʼj toj jun witzikʼ tiʼj jun chqʼajlaj nojni tuʼn kybʼaqil xjal kyimni. Tojju versículo 11 in tzaj tqʼamaʼn qa «ik kyten aj Israel ik tzaʼn qe bʼaq lu». A jlu, tnejel atz yolin kyiʼj aj Israel ex yajxitl atz yolin kyiʼj «qeju axix tok aj Israel [...] etzan qe tuʼn Dios» moqa, aʼyeju okslal skʼoʼn maj (Gálatas 6:16; Hechos 3:21). Ok tqʼoʼn twitz Ezequiel tiʼj qa ten kychwinqlal qeju bʼaq lu ex chmet nimxix kybʼet. A jlu in kubʼ qʼoʼn te techel alkye tten i etz klet qeju tmajen Jehová toj Nintz tnam Babilonia toj abʼqʼi 1919. Noqtzun tuʼnj, ¿jatumel in tzaj tyekʼun aju yol kyaj qʼamaʼn, qa toj nim ambʼil e okx presin tmajen Jehová?

Tnejel, ok tqʼoʼn twitz Ezequiel tiʼj qa otoqxix che «tzqij» qe bʼaq (Ezequiel 37:2, 11). A t-xilen jlu qa otoq tzikʼ nim ambʼil kykyimlen xjal. Tkabʼ, chebʼe chebʼe ten kychwinqlal xjal lu ex nya jun rat naj. Tnejel ok tbʼiʼn Ezequiel «jun tqʼajqʼajel» ex «in che swokʼin qe bʼaq wen tej tok kychmon kyibʼ jun tukʼil juntl». Yajxitl, ok «kybʼotxʼil ex kychibʼjal tukʼix kytzʼumal». Ex tentzun kyxew ex «e jaw anqʼin». Tej ttzyet kyanqʼin xjal lu juntl maj, xi tqʼoʼn Jehová ambʼil kye tuʼn kyanqʼin twitz kyex kytxʼotxʼ. Tuʼn tbʼant tkyaqil jlu, xi tiʼn nim ambʼil (Ezequiel 37:7-10, 14).

Ik tzeʼnx kyaj tqʼamaʼn Ezequiel, aqeju aj Israel toj ambʼil ojtxi, e okx presin toj nim ambʼil. Tzaj tzyet ambʼil lu toj abʼqʼi 740 tej naʼmxtoq tul Jesús, tej e ok obligarin aj Israel aqeju tzajni kyiʼj lajaj kʼloj kyiyjil aj Israel te jawni, tuʼn tkyaj kykolin kytxʼotxʼ moqa kytnam. Tej tikʼtl mas ambʼil, toj abʼqʼi 607 tej naʼmxtoq tul Jesús, kubʼ xiten tnam Jerusalén kyuʼn xjal te Babilonia ex atzun juntl kabʼe kyiyjil aj Judá te kubʼni, ax ikx kye e ok obligarin tuʼn tkyaj kykolin kytxʼotxʼ. Tzmaxi i etz tzaqpiʼn toj abʼqʼi 537 tej naʼmxtoq tul Jesús, tej kymeltzʼaj jun kʼloj aj Judiy bʼinchalte tja Dios ex tuʼn kykʼulin juntl maj te Jehová toj tnam Jerusalén.

Tkyaqil jlu in tzaj tyekʼun qa e okx presin qeju okslal skʼoʼn maj kyoj nim abʼqʼi tuʼn Nintz tnam Babilonia ex nya oʼkx tej t-xi tzyet abʼqʼi 1918 a 1919. Tiʼj jlu yolin Jesús tej tqʼama qa junx tuʼn ttzaj chʼiy «triw» tukʼil «chʼim kʼul», moqa toj juntl yol, che teltoq qeju «at kyoklen tuj tkawbʼil Dios» junx kyukʼil qeju nya ax tok okslal toj nim ambʼil (Mateo 13:36-43). Toj ambʼil aju, nya nim kybʼet okslal axix tok e ten. Chʼixmi kykyaqil qeju in kyqʼamaʼntoq qa okslal qe, el kypan kyibʼ tiʼjju axix tok moqa kyaj kykolin ex xi kybʼiʼn kyxnaqʼtzbʼil qeju nya ax tok okslal. Tuʼntzunju, jaku txi qʼamet qa aqeju okslal tiʼj Jesús, presin ateʼtoq tuʼn Nintz tnam Babilonia. Bʼajlo jlu tej tikʼ chʼin ambʼil tiʼj abʼqʼi 100 ex kubʼ bʼaj tej tbʼaj saqet tja Dios mintiʼ qʼanchaʼl toj mankbʼil tqʼijlalil (Hechos 20:29, 30; 2 Tesalonicenses 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Kyoj qeju nim syent abʼqʼi aju, aʼye nejenel kye okslabʼil ex qeju aj kawil, kyajbʼiltoq tuʼn kykawin kyibʼaj kykyaqil xjal. Jun techel, mintiʼ xi kyqʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn tten jun Tyol Dios kyukʼil nix tuʼn tjaw kyuʼjin toj jun yol in nel kynikʼ tiʼj. Ateʼ junjun e ok ten uʼjil tiʼj Tyol Dios, itzʼx qe tej kykubʼ patin. Ex aʼyeju e ok ten yolil nya bʼaʼn tiʼj kyxnaqʼtzbʼil qeju nejenel kye okslabʼil, kubʼ qʼoʼn nim kykastiw. Kyoj qe abʼqʼi aju, chʼixmi mintiʼtoq in bʼant tuʼn tel nikʼbʼaj tiʼj axix tok nix tuʼn t-xi xnaqʼtzet.

Ax ikx kyaj tqʼamaʼn Ezequiel qa ktel kychwinqlal qe tmajen Dios juntl maj ex chebʼe chebʼe tuʼn kyetz tzaqpaj toj nya ax tok okslabʼil. ¿Jtoje ex alkye tten tzaj tzyet jlu? Kyaj qʼamaʼn qa tzul qʼajt jun «tqʼajqʼajel». A jlu tzaj tzyet kyoj junjun syent abʼqʼi tej chʼixtoq ttzaj tzyet mankbʼil tqʼijlalil. Toj ambʼil aju, ok tilel tuʼn junjun xjal attoq jun tbʼanel kyanmi tuʼn tkanet axix tok kyuʼn ex tuʼn kyajbʼen te Dios, maske attoq nim xnaqʼtzbʼil nya ax tok. E ok ten xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios ex xi kyqʼamaʼn kye txqantl aju in neltoq kynikʼ tiʼj. Ateʼ junjuntl, ok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ kyqʼoʼn Tyol Dios kyoj yol aju in neltoq kynikʼ xjal tiʼj.

Tojlo abʼqʼi 1870 bʼaj jun tiʼ aju ok ik tzeʼn tzaj tzyet tuʼn tok «kychibʼjal tukʼix kytzʼumal» qeju bʼaq. Ok tenxix Charles Taze Russell kyukʼil tamiw jyol tqanil tiʼj Tyol Dios ex ok tilel kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Jehová. Nya oʼkxju, ax ikx ajbʼen aju uʼj Zionʼs Watch Tower (toj ambʼil jaʼlo, Aju Xqʼuqil) ex junjuntl uʼj kyuʼn tuʼn kyonin kyiʼj nim xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj Tyol Dios. Ex tuʼn kyonin kyiʼj tmajen Jehová tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj, toj 1914 etz aju “Foto-Drama de la Creación” ex toj 1917 etz uʼj The Finished Mystery (Ma bʼaj aju mintiʼtoq in nel nikʼbʼaj tiʼj). Tej tpon abʼqʼi 1919, ok jlu ik tzeʼn otoq che jaw anqʼin qe tmajen Jehová ex tuʼn kyten toj juntl akʼaj txʼotxʼ. Atxix toj ambʼil aju, aʼyeju at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ, o tzʼok kymojbʼan kyibʼ kyukʼil okslal skʼoʼn maj tuʼn kyonin kyiʼj. Atzun toj ambʼil jaʼlo, kykyaqilx junx in che ajbʼen te Jehová ex o chmet «nimxix kyajlal» (Ezequiel 37:10; Zacarías 8:20-23). * (Qʼonka twitza tiʼj tqanil t-xe t-xaq uʼj).

Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa e okx presin qeju tmajen Jehová tuʼn Nintz tnam Babilonia tej tikʼ abʼqʼi 100, toj ambʼil jatumel el kypan kyibʼ nim xjal tiʼjju axix tok. Kyoj kykyaqil abʼqʼi aju, kwesttoq tuʼn kyajbʼen xjal te Jehová ik tzeʼn tej e okx presin qeju aj Israel toj tnam Babilonia. Atzun toj ambʼil jaʼlo, in xi pakbʼet axix tok kye kykyaqil xjal. Nimxix in qo jaw tzalaj tuʼnju in nel qnikʼ tiʼj qa in qo anqʼin toj ambʼil jatumel kyaj qʼamaʼn qa aʼyeju «xjal at kynabʼl che qoptzʼajel», jatumel at «nimku che okel te tzʼaqlxix ex txʼjomaj» qe ex in xi kykʼamoʼn aju axix tok okslabʼil (Daniel 12:3, 10).

Tej tok Jesús toj joybʼil tuʼn Satanás, ¿axpe tok xi tiʼn Satanás Jesús twi tja Dios? ¿Moqa noq xi tyekʼun te toj jun witzikʼ?

Mintiʼxix ojtzqiʼn quʼn alkye tten xi tyekʼun Satanás tja Dios te Jesús. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn in xi qqʼamaʼn ikju.

In tzaj tchikʼbʼaʼn Mateo ex Lucas aju bʼant tuʼn Satanás tiʼj Jesús toj ambʼil aju. Tqʼama Mateo qa xi «qʼiʼn» Jesús tuʼn toj tnam Jerusalén ex «jax tqʼoʼn max twiʼ tja Dios» (Mateo 4:5). Ax ikx te Lucas tqʼama qa xi «qʼiʼn Jesús tuʼn Satanás tuj tnam Jerusalén ex jax tqʼoʼn max twiʼ tja Dios» (Lucas 4:9).

Kyoj qeju abʼqʼi ma che ikʼ, in tzajtoq kychikʼbʼaʼn qe quʼj qa tej tok Jesús toj joybʼil tuʼn Satanás, nya ax tok xi tiʼn Satanás Jesús twi tja Dios. Jun techel, Aju Xqʼuqil te 15 te julio te 1961, aju etz toj kastiy, tqʼama qa ik tten jlu ik tzeʼn tej t-xi tyekʼun Tajaw il kykyaqil qeju kykawbʼil xjal te Jesús twi jun witz nim twaʼl. Tqʼama uʼj qa nya ax tok aju witz lu, tuʼnju mintiʼ jun witz at jatumel jaku qʼanchaʼlix kykyaqil qe tnam at twitz Txʼotxʼ. Tuʼntzunju, tqʼama uʼj qa tuʼn jlu jaku kubʼ qximen qa mintiʼlo xi qʼiʼn Jesús twi tja Dios. Maske ikju, aqeju xnaqʼtzbʼil kʼitzqeku in che etz toj uʼj Aju Xqʼuqil toj kastiy, tzaj kychikʼbʼaʼn qa noqwit tzaj t-xon tibʼ Jesús twi tja Dios, jakutoq kubʼ tbʼyon tibʼ.

Ateʼ junjun in kyqʼamaʼn qa mintiʼtoq in tzaj kyqʼoʼn kyley aj Judiy ambʼil te Jesús tuʼn tjax tzmaxi toj tembʼil xjan twi tja Dios, tuʼnju nya aj Leví Jesús. Tuʼntzunju, in kyqʼamaʼn qa ajbʼenlo jun witzikʼ tuʼn Satanás tuʼn tok Jesús toj joybʼil tuʼn. Kyoj nim syent abʼqʼi ojtxi, ajbʼen jun witzikʼ tuʼn t-xi qʼiʼn Ezequiel toj tja Dios (Ezequiel 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Noqwit ajbʼen jun witzikʼ tuʼn t-xi tiʼn Satanás Jesús twi tja Dios, atlo junjun jaku kubʼ kyxjelin jlu:

  • ¿Alkyetzun tten kubʼ tnaʼn Jesús aju joybʼil lu tuʼn ttzaj t-xon tibʼ twi tja Dios?

  • Tej tok Jesús kyoj junjuntl joybʼil tuʼn Satanás, xi tqʼamaʼn tuʼn kyok qe axix tok abʼj te axix tok pan tuʼn Jesús ex tuʼn t-xi tqʼoʼn jun axix tok kʼulbʼil te. Tuʼntzunju, ¿axpe jlu tajbʼiltoq Satanás tuʼn ttzaj t-xon tibʼ Jesús twiʼ tja Dios?

Ex qatzun ax tok xi qʼiʼn Jesús twi tja Dios tuʼn Satanás, atlo junjun jaku kubʼ kyxjelin jlu:

  • ¿Mintiʼpe bʼant tuʼn Jesús ik tzeʼn in tzajtoq tqʼamaʼn kyley aj Judiy?

  • Tuʼnju atz taʼtoq Jesús toj tzqij txʼotxʼ, ¿alkyetzun tten pon Jesús jatumel taʼtoq tja Dios toj tnam Jerusalén?

Qo xnaqʼtzan tiʼj junjun xnaqʼtzbʼil aju qo tzajel kyonin tuʼn kytzaqʼwet qeju kabʼe mankbʼil xjelbʼitz.

In tzaj tqʼamaʼn jun xjal at tojtzqibʼil qa tej tyolin Mateo ex Lucas tiʼj tja Dios, mintiʼ e yolin okx tiʼjju kwart mas xjanxix aju jatumel oʼkx qeju aj Leví jakutoq che okx toj. Tuʼnju atzlo e yolin tiʼj tkyaqil tembʼil jatumel taʼtoq tja Dios. Aju tembʼil mas matij tweʼ tok tiʼj tja Dios, atz toktoq tiʼj t-skinil sureste aju attoq jun tembʼil toj twiʼ. Atzlo xi qʼiʼn Jesús tuʼn Satanás. Jatumel taʼ skinil lu tuʼn tpon jatumel taʼ chqʼajlaj Cedrón, attoq junlo 140 metros twaʼlil. At jun xjal in xnaqʼtzan tiʼjju o tzikʼ, aju Josefo tbʼi, in tzaj tqʼamaʼn qa jatumel toktoq t-skin tja Dios, matijxix twaʼlil ex qa at jun xjal ma pon laqʼeʼ atztzu, ex ma kutz tkeʼyin kubʼni, jaku tzaj sutin toj twitz. Maske nya aj Leví te Jesús, jakutoq jax twiʼ tembʼil lu ex mlaytoq tzʼok ten jun qʼamalte qa mintiʼ otoq bʼant tuʼn aju in tzaj tqʼamaʼntoq kyley aj Judiy.

Noqtzun tuʼnj, qa atz taʼtoq Jesús toj tzqij txʼotxʼ, ¿alkye tten pon jatumel taʼtoq tja Dios toj tnam Jerusalén? Mintiʼxix ojtzqiʼn quʼn. Oʼkx in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa xi «qʼiʼn» Jesús tuʼn Satanás toj tnam Jerusalén. Mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn qa nqa moqa najchaq taʼtoq Jesús tiʼj tnam ex mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn jniʼ ambʼil ok Jesús toj joybʼil tuʼn Satanás. Tuʼntzunju, xiʼlo bʼet Jesús tuʼn tqan tuʼn tpon toj tnam Jerusalén, maske xi tiʼn nim ambʼil.

Tej t-xi tyekʼun Satanás «kykyaqil tnam ateʼ twitz txʼotxʼ» te Jesús, ajbʼenlo jun witzikʼ tuʼn, tuʼnju mintiʼ jun witz at jatumel jaku qʼanchaʼlix kykyaqil qe tnam twitz Txʼotxʼ. Aju bʼant tuʼn Satanás, jaku tzʼok ik tzeʼn aj t-xi qyekʼun qe foto twitz jun pantalla te juntl xjal jatumel ateʼ junjuntl tnam. Maske ajbʼen jun witzikʼ tuʼn Satanás tuʼn tok Jesús toj joybʼil, noqtzun tuʼnj, ax tok tajbʼiltoq tuʼn tkubʼ ẍmejeʼ Jesús twitz ex tuʼn tkʼulin twitz (Mateo 4:8, 9). Tuʼntzunju, tej t-xi tiʼn Satanás Jesús twi tja Dios, ax ikx tajbʼiltoq tuʼn ttzaj tiʼn Jesús nya bʼaʼn tiʼj tchwinqlal ex tuʼn ttzaj t-xon tibʼ twi tja Dios. Mintiʼ xi tbʼiʼn Jesús Satanás. A jlu in tzaj tyekʼun qa noqwit oʼkx ajbʼen jun witzikʼ tuʼn Satanás, mintiʼwtlo ok te jun ax tok joybʼil te Jesús.

Toj nya nim yol, jakulo txi qqʼamaʼn qa ax tok xiʼ Jesús toj tnam Jerusalén ex qa jaxlo jatumel taʼ mas matij twaʼlil tja Dios. Noqtzun tuʼnj, ik tzeʼn ma txi qqʼamaʼn tej saj tzyet xnaqʼtzbʼil lu, mintiʼxix ojtzqiʼn quʼn alkye tten xi tyekʼun Satanás tja Dios te Jesús. Aju ojtzqiʼn quʼn, aju qa nim maj ok Jesús toj joybʼil tuʼn Satanás tuʼntzun tkubʼ tbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn, atzun te Jesús mintiʼx kubʼ tzʼaq kyoj joybʼil lu.

^ taqik' 2 Qʼonka twitza tiʼj uʼj La Atalaya te 15 te julio te 2013, t-xaq 10 a 12, taqikʼ 5 a 8 ex 12.

^ taqik' 2 Aju tkuʼx toj Ezequiel 37:1-14 ex toj Apocalipsis 11:7-12, aʼyeju taqikʼ Tyol Dios lu in che yolin kyiʼj tiʼchaq ikʼ toj abʼqʼi 1919. Aju kyaj qʼamaʼn toj Ezequiel 37:1-14, atz in yolin tiʼj tej kymeltzʼaj kykyaqil tmajen Dios tojju axix tok kʼulbʼil toj abʼqʼi 1919 tej otoqxi che ten nim ambʼil pres. Atzun toj Apocalipsis 11:7-12, atz in yolin tiʼjju ikʼ toj abʼqʼi 1919 tej kyjaw anqʼin jun tal kʼloj okslal skʼoʼn maj, aqeju in xitoq kyyekʼun kybʼe tmajen Jehová. Toj jun ambʼil, mintiʼ bʼant tuʼn kyajbʼen erman lu te Dios.