Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Yipul ya In Kutang

Yipul ya In Kutang

Chisu ik chikalau antu a Nzamb mu uswik mu Babilon Mujim?

Chinech chasambisha yisu yimwing kupwa kwa mivu 100 ni chapwa mu muvu wa 1919. Mulong wak kutenchik kwinoku kudi kwa usey mu kutesh kwetu?

Chidi chakin anch mu muvu wa 1919, ayikola in Kristu azizidilau many ku uswik wa Babilon Mujim ni ayikumangeja mu chikumangen chatokishau. Tong piur pa chom chinech: Kapamp kamwing kupwa kwa Want wa Nzamb kusambish kuyikel mwiur mu muvu wa 1914, antu a Nzamb asambisha kuyipak ni kuyitokish pakemp pakemp ku difukwil dia makasu. * (Tang mazu ma kwinshin.) (Malakiy 3:1-4) Kupwa mu muvu wa 1919, Yesu wamuteka “Kashalapol ushishamena ni kubabal” mulong wa kupan ‘yakudia pa chisu chiwanyidina” kudi antu a Nzamb atokishau. (Mateu 24:45-47) Mu muvu wawiy umwing, ayibudisha antu a Nzamb mu uswik wa mu chifanikesh wa Babilon Mujim. (Kujingunik 18:4) Pakwez, chisu ik chikalau antu a Nzamb mu uswik?

Pakur, twarumburilang anch antu a Nzamb ayikwata mu uswik wa Babilon Mujim mu chisu chikemp chasambisha mu 1918. Chinong cha Kalam cha 15 Ngond wa 3, 1992 mu Français, chalonda anch mudi mwayikwatau in Isarel mu uswik mu Babilon, mu 1918 atushalapol a Yehova andama niyau mu uswik mu Babilon Mujim. Pakwez, kukimbijol kumekeshin anch antu a Nzamb ayikwata mu uswik mivu yivud kurutu kwa muvu wa 1918.

Uprofet udia mu Ezekiel 37:1-14 wabwaka anch antu a Nzamb akuyikwat mu uswik ni kupwa akez kuyibudish. Ezekiel wamana mu chishimushimu ruwengil rizwila nich mafup. Yehova walonda anch: “Mwan a muntu, in Isarel adi mudi mafup minam.” (Verse 11) Chishimushimu chinech chalonda piur pa muchid wa Isarel ni kupwa kand kudi “in Isarel a Nzamb,” adia azizidilau many. (Galatia 6:16; Midimu 3:21) Mu chishimushimu chinech, mafup machirika kand ku mwom ni mikala chisak chijim cha amasalay. Chinech chimekeshin mutapu wayidioshau antu a Nzamb mu uswik wa Babilon Mujim mu muvu wa 1919. Pakwez, mutapu ik umekeshina uprofet winou anch ayikwata mu machuku mavud?

Chakusambish, Ezekiel wafunda anch mafup ma antu afa mading “mauma kal chalakas.” (Ezekiel 37:2, 11) Chinech chirumburikin anch antu ading afil kal kwasutin kal chisu chilemp. Chakaad, Ezekiel wamana afu asambish kuchirik ku mwom pakemp pakemp, kulik kapamp kamwing. Watesha “masok ma mafup makat kudjim wengazeng, chad masambisha kunungijan pamwing difup ni difup.” Chad, wamana “mijir ni miswiny ni yikand yikat kwibwik ku mafup.” Chikit chasambisha kubwik mbij. Kupwa, “mwiku wandama mu mijimbu, yikala kand nich mwom.” Kwinsudiel, kupwa kwa kwikal mwom, Yehova wayinkisha ngand ya kushakam. Yawonsu yiney yafanyina kusend chisu chilemp.—Ezekiel 37:7-10, 14.

Mudi mwabwaka uprofet winou, in Isarel ayikwata mu chisu chilemp. Kuyikwat kwinoku kwasambisha mu muvu wa 740 kurutu kwa Kristu chisu chakwatau michid dikum ya Isarel, want wa kwiyand, ayidiosha ku usu mwi ngand yau. Kupwa, mu muvu wa 607 kurutu kwa Kristu, ashesha Yerusalem kudi in Babilon, ni michid yikwau yaad, want wa kurul wa Yuda, ayidiosha ku usu mwi ngand yau. Kupwa, mu muvu wa 537 kurutu kwa Kristu, kuyikwat ku uswik kwapwa chisu chachirikau in Yuda akemp mulong wa kutung tempel ni mulong wa kumwifukwil Yehova kand ku Yerusalem.

Yom yawonsu yiney yimekeshin anch in Kristu azizidilau many ikala aswik mu Babilon Mujim mu chisu chilemp, kadiap anch uswik winou wasambisha mu 1918 ni wapwa mu 1919. Yesu wisambina piur pa chisu chilemp chinech, palonday anch in Kristu a makasu, yinfananfan, afanyina kukul pamwing ni “an a mu want,” tidiku. (Mateu 13:36-43) Mu chisu chinicha, kwading kwau in Kristu akin akemp. Avud a pakach pau alondang anch adi in Kristu itiya mafundish ma makasu ni ikala in kupumbwok. Chawiy tukutwish kulond anch chikumangen cha win Kristu achikwata mu uswik wa Babilon Mujim. Kupwa kwa muvu wa 100, uswik winou wasambisha ni wadandamena kushik ni chisu chatokishau tempel wa Nzamb wa muspiritu mu machuku ma nsudiel.—Midimu 20:29, 30; 2 Tesalonik 2:3, 6; 1 Yohan 2:18,

Mu yitot ya mivu yiniya, antakel a relijon ni antakel a chipolitik, ayiteka antu awonsu mu wintakel wau. Chilakej, ayikangesha antu kwikal ni Bibil ap kumutang mu mazu makutwishau kumutesh nawamp. Antu amwing ading kutang Bibil ayoshina pa mutond. Ni antu awonsu alondang nayimp piur pa mafundish ma antakel a relijon ayimeshang mar nakash. Chading chikasiken nakash kudi antu akwau kwilej uyakin ap kuyifundish antu akwau.

Twilejin kand mu chishimushimu cha Ezekiel anch antu a Nzamb achirika ku mwom ni asambisha kudiokal ku mafundish ma relijon ma makasu pakemp pakemp. Yom yiney yasambisha kusadik chisu ik ni mutapu ik? Chishimushimu chilondin piur pa “masok.” Chinech chasambisha kusadik yitot ya mivu yikemp kurutu kwa chisu cha nsudiel. Mu mivu yiniya, kwading antu amwing ading ashinshamena akimba uyakin ni amusadina Nzamb ap anch ading ayinyingumuk kudi mafundish ma makasu. Ileja Bibil ni asala usu wau wawonsu mulong wa kuyilej antu akwau yom yadingau kwilej. Akwau asala mudimu ukash wa kukarumun Bibil mu mazu mafanyinau antu kutesh.

Kupwa, piswimp ni kwinsudiel kwa yitot ya mivu 19, chikala mudi muswiny ni chikit yeza ku mafup. Charles Taze Russell ni arund nend asala mudimu ukash mulong wa kutan uyakin wa mu Bibil ni kumusadin Yehova. Ayikwasha kand antu akwau chakwel atesha uyakin pa kusadin gazet Le phare de la tour de Sion ni mikand yikwau. Kupwa, “Photo-Drame de la Création” mu muvu wa 1914 ni buku Le mystère de Dieu accompli mu muvu wa 1917 yayikwasha antu a Nzamb kukasikesh ritiy rau. Kwinsudiel, mu 1919, yading mudi antu a Nzamb ayinkisha mwom ni ngand yisu. Kudiosh pinipa, antu awonsu ading ni ruchingej ra kushakam chikupu pa divu asambisha kwibomb nau azizidilau many. Awonsu akat kumwifukwil Yehova, ni abombaken awonsu mu “chisak chijim cha amasalay.”—Ezekiel 37:10; Zakariy 8:20-23. *—Tal Mazu ma kwinshin.

Chimeken patok anch antu a Nzamb ayikwata mu uswik wa Babilon Mujim kupwa kwa mivu 100. Chinech chawiy chisu chikalau antu avud in kupumbwok mulong itiyija mafundish ma relijon wa makasu ni alika uyakin. Mu mivu yivud, chading chikasiken kumusadin Yehova, mudi mwayisadikina kand in Isarel padingau mu uswik. Pakwez, nlel uyakin winou aulejen kal kudi antu awonsu. Musangar mud ik tukweta wa kwikal mu chisu chidiau antu “akweta manangu akez kuzut mudi chitokish cha diur”! Antu avud akutwish katat “kwishitul,” “ayengurila,” ni itiya difukwil diakin!—Daniel 12:3, 10.

Chisu chamupakau Yesu kudi Satan, wamukandjika Yesu pa tempel, anch wamuleja Yesu tempel mu chishimushimu?

Tukwetap kashinsh ka mutapu wa mulejau tempel kudi Satan.

In kufund Bibil, Mateu nenday Luka awonsu aad afunda piur pa yom yasadika. Mateu walonda anch “Sakudimban wamutwala” Yesu ku Yerusalem ni “wakamukandjik pa musong wa Chikumbu cha Nzamb [temple].” (Mateu 4:5) Luka walonda anch Sakudimban “wamutwala kand ku Yerusalem, wamukandjik pa musong wa Chikumbu cha Nzamb [tempel].”—Luka 4:9.

Pakur, mikand yetu yalondang anch Satan kamutwalap Yesu pa musong wa tempel chisu chamupakay. Chinong cha Kalam cha 1 Ngond wa 3, 1961 mu Inglish, chafanikesha chom chinech ni chisu chamupakau Yesu kudi Satan pamulejay mant mawonsu ma pa mangand pamukandjikay pa mukandu ulemp. Chalonda anch kwikiling mukandu ulepina ukutwisha kumukwash muntu kuman mant mawonsu ma pa mangand. Chalonda kand mu mutapu wawiy umwing anch, Satan katwishap kumutwal Yesu mu tempel wakin. Pakwez, mitu ya milong yasuta kal ya Chinong cha Kalam yalonda ang anch Yesu wamatika kudiokal pa musong wa tempel, afanyina kumujip.

Antu amwing alondin anch mulong Yesu kadingap mwin Levi, kafanyidinap kumwitiyij kwiman pa musong wa tempel utumbila. Chawiy chilondinau anch Satan wafanyina kumupak Yesu mu kusadin chishimushimu. Yitot ya mivu kurutu, Ezekiel nindiy amutwala mu tempel mu chishimushimu.—Ezekiel 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Pakwez, anch Yesu amutwala mu tempel mu chishimushimu, antu amwing akutwish kwiyipul anch:

  • Yesu wakimba chakin kamu kukangany kumatik pa musong wa tempel?

  • Yisu yikwau, Satan wapakisha kand kumwoz Yesu, wamuleja kukarumun mayal kwikal mikat ni wakimba anch Yesu amwifukwila ndiy. Chiswapel kulond anch Satan wakimba anch Yesu amatika kudiokal pa tempel wa kashinsh?

Pakwez anch Satan kasadinap chishimushimu ni kumutwal Yesu pa tempel wa kashinsh, antu amwing akutwish kwiyipul anch:

  • Yesu kakimbap kujip Yijil pimanay pa musong wa tempel utumbila?

  • Mutapu ik wadiokalay Yesu mwi mpay kushik ku tempel wa mu Yerusalem?

El tushinshikinany jinsangu jimwing jikutukwasha kwakul ku yipul yiney yaad.

Mulej D. A. Carson wafunda anch dizu dia Grek dikarumwinau anch “tempel” diasadinau mu Mateu ni Luka dilejen ndond yin yawonsu ya tempel ni dilondinap ching kusu ndond yitumbila yandamangau ching kudi in Levi. Dikonk didia pakach pa kurul ni kwingangel kwa tempel diading ndond ya piur nakash ya tempel. Afanyina kumutek Yesu pa musong winou. Kudiokal pa musong winou kushik mwinkurubuk ya Sederon pading a metre piswimp 140. Joseph mwin kufund jinsangu walonda anch ndond yiney, yading ya piur nakash anch muntu udi pinipa ni watal pansh, “ukwov rinzwizu.” Ap anch Yesu kadingap mwin Levi, wafanyina kukandam ndond yiniya ni kwikil muntu wafanyina kumukangesh.

Pakwez mutapu ik wafanyinay Yesu kudiokal mwi mpay kuya ku Yerusalem? Tukwetap kashinsh pa chom chinech. Bibil ulondin kwend anch Yesu amutwala ku Yerusalem. Kalondinap ma kilometre masalay Yesu kudiokal mwi mpay kushik ku Yerusalem ap uvud wa machuku mamupakau kudi Satan. Chimeken anch Yesu waya ku Yerusalem, ap anch chafanyina kusal chisu chilemp.

Pamulejau Yesu kudi Satan “mant mawonsu ma pa mangand,” chimeken anch wasadila chishimushimu, mulong chikasiken kuman mant mawonsu ma pa mangand pa mukandu win wawonsu udia pa divu. Chinech chidi mutapu umwing ni mutapu tukutwisha kusadin video mulong wa kumulej muntu yipich ya ndond kanang ya mangand. Satan wasadila chishimushimu, pakwez wakimba anch Yesu azengama ni kumwifukwil. (Mateu 4:8, 9) Chawiy, pamutwalau Yesu kudi Satan pa tempel, chimeken anch wakimba anch Yesu ateka mwom wend mu ubaj pa kumatik kudiokal pa musong wa tempel. Pakwez, Yesu walika. Mutapu ik kwafanyina kwikal kupak anch Yesu amupaka kwend mu chishimushimu!

Chawiy chimeken anch Yesu waya ku Yerusalem ni wimana pa musong wa tempel. Pakwez, mudi mutwalondang kwinsambishil kwa mutu wa mulong winou, twijap nich kashinsh piur pa mutapu wamulejau Yesu tempel kudi Satan. Pakwez tukwet kashinsh anch Satan wadandamena kumubachik Yesu kusal yom yiyimp chadi tupamp ni tupamp Yesu walikang kamu.

^ par. 2 Tal Chinong cha Kalam cha Ngond wa 7, 1 , 2013 paj 10-12, paragraf 5-8, 12.

^ par. 2 Ezekiel 37:1-14 ni Kujingunik 11:7-12, yawonsu yalonda piur pa chom chasadika mu muvu wa 1919. Uprofet udia mu Ezekiel 37:1-14 ulondin piur pa antu a Nzamb awonsu achirika mu difukwil diakin mu muvu wa 1919 kupwa kwa kusal machuku mavud mu uswik. Pakwez Kujingunik 11:7-12 ulondin piur pa chisu chasambisha muvu wa 1919 kachisak kakemp ka akadivar azizidilau many mulong wa kuyitakel antu a Nzamb. Akadivar inay katwishap kuwanyish mudimu kanang pa chisu chinicha.