Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Kyxiʼye, kymanxe kye xjal tuʼn kyok te nxnaqʼtzbʼene kyuj kykyaqil nasyon»

«Kyxiʼye, kymanxe kye xjal tuʼn kyok te nxnaqʼtzbʼene kyuj kykyaqil nasyon»

«Kyxiʼye, kymanxe kye xjal tuʼn kyok te nxnaqʼtzbʼene kyuj kykyaqil nasyon, ex tuʼn kybʼyan [...]; kyqʼonxe xnaqʼtzbʼil kye tuʼn tjapun kyuʼn tkyaqilju ma txi nmaʼne kyeye» (MATEO 28:19, 20).

BʼITZ: 141 EX 17

1, 2. Aj in jaw quʼjin Mateo 24:14, ¿tiʼ jaku kubʼ qxjelin?

KYAJ tqʼamaʼn Jesús qa tuʼntoq t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios kye kykyaqil xjal (Mateo 24:14). Toj ambʼil jaʼlo, ojtzqiʼn kywitz testigos de Jehová kyuʼn xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ tuʼnju in che pakbʼan. Ateʼ junjun xjal kygan aju tqanil in xi qpakbʼaʼn kye ex ateʼ txqantl nya kygan. Maske ikju, in qo ok nimen kyuʼn tuʼnju aqʼuntl in bʼant quʼn. ¿Jakupe txi qqʼamaʼn qa oʼkx qe testigos de Jehová in che pakbʼan tiʼj tqanil kyaj tqʼamaʼn Jesús? ¿Tiquʼn jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj tiʼj?

2 At nim okslabʼil in kyqʼamaʼn qa in che pakbʼan tiʼj tqanil kyaj tqʼamaʼn Jesús. Toj kywitz, in che pakbʼan aj in nex kyqʼoʼn jun kychikʼbʼabʼil toj iglesia, toj televisión moqa toj Internet. Atzun toj kywitz txqantl, in kubʼ kyximen qa in che pakbʼan aj in xi kyqʼamaʼn kye txqantl tzeʼn ok kyojtzqiʼn Jesús. Ex toj kywitz txqantl, in kubʼ kyximen qa in che pakbʼaʼn aj kyonin kyiʼj xjal ik tzeʼn qe aj qʼanil, enfermera moqa aj xnaqʼtzal. Noqtzun tuʼnj, ¿ikpe tten tuʼn kypakbʼaʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús ik tzeʼn in kubʼ kyximen xjal?

3. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Mateo 28:19, 20?

3 ¿Tajbʼilpe Jesús tuʼn kyyon qe t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kypon xjal jyolte kye? Miʼn. Tuʼnju tej otoq jaw anqʼin Jesús xi tqʼamaʼn jlu kye nim syent t-xnaqʼtzbʼen: «Kyxiʼye, kymanxe kye xjal tuʼn kyok te nxnaqʼtzbʼene kyuj kykyaqil nasyon, ex tuʼn kybʼyan [...]; kyqʼonxe xnaqʼtzbʼil kye tuʼn tjapun kyuʼn tkyaqilju ma txi nmaʼne kyeye» (Mateo 28:19, 20). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús kyuʼn qeju lepcheqeʼk tiʼj ex tuʼn tjaw aʼ kywiʼ ex tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye. Noqtzun tuʼnj, tnejel iltoq tiʼj tuʼn kyxiʼ jyolte kye xjal. Tqʼama jun aj xnaqʼtzal qa teyele junjun okslal il tiʼj tuʼn t-xi jatumel ateʼ xjal, qa nqayin moqa najchaq ateʼ (Mateo 10:7; Lucas 10:3).

4. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼntzun qok te «tzyul xjal»?

4 ¿Kubʼpe t-ximen Jesús tuʼn kypakbʼan t-xnaqʼtzbʼen kyjunalx? ¿Moqa tajbʼiltoq tuʼn tbʼaj kynukʼun kyibʼ tuʼntzun kypakbʼan junx? Ojtzqiʼn quʼn qa mlay bʼant tuʼn t-xi pakbʼet Tyol Dios «kyuj kykyaqil nasyon» tuʼn jun okslal. Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn tbʼaj kynukʼun kyibʼ. Tiʼj jlu yolin Jesús tej tqʼama qa che okel qe t-xnaqʼtzbʼen te «tzyul xjal» (kjawil uʼjit Mateo 4:18-22). ¿Tiʼ tajbʼiltoq Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn? Mintiʼ yolin tiʼj qa teyele junjun t-xnaqʼtzbʼen che okel ik tzeʼn jun xjal in tzyun kyiẍ, aju in nayon tuʼn kyul kyiẍ toj tramp in kubʼ tqʼoʼn. Aju yolin Jesús tiʼj, atz yolin kyiʼj xjal in che ajbʼen xyubʼ kyuʼn tuʼn kytzyet kyiẍ. Tuʼn tbʼant jlu, iltoq tiʼj tuʼn kyaqʼunan nim xjal tiʼj ex tuʼn tbʼaj kybʼuyin kyibʼ tuʼntzun kyaqʼunan junx (Lucas 5:1-11).

5. ¿Alkye kyaje xjel il tiʼj tuʼn kyxi qtzaqʼweʼn ex tiquʼn?

5 Tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe in che pakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil toj ambʼil jaʼlo, il tiʼj tuʼn kyxi tzaqʼwet kyaje xjel lu:

  • ¿Alkye tqanil il tiʼj tuʼn kypakbʼan okslal tiʼj?

  • ¿Tiquʼn in che pakbʼan okslal?

  • ¿Alkye tten tuʼn kypakbʼan?

  • ¿Jatumel iltoq tiʼj tuʼn tpon kypakbʼabʼil ex jniʼ ambʼil tuʼn kypakbʼan?

Aqeju tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu, che onil qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe in bʼant aqʼuntl kyuʼn tuʼn kyklet xjal. Ex kʼonil jlu qiʼj tuʼn kukx qpakbʼan (1 Timoteo 4:16).

¿ALKYE TQANIL IL TIʼJ TUʼN KYPAKBʼAN OKSLAL TIʼJ?

6. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa aʼye testigos de Jehová in che pakbʼan tiʼj tqanil kyaj tqʼamaʼn Jesús?

6 (Kjawil uʼjit Lucas 4:43). Pakbʼan Jesús tiʼj «tqanil bʼaʼn tiʼj tkawbʼil Dios». Ax ikx tajbʼil Jesús tuʼn kypakbʼan t-xnaqʼtzbʼen tiʼjx tqanil lu. ¿Alkyetzun okslabʼil in pakbʼan tqanil lu kye kykyaqil xjal? Aʼye testigos de Jehová. Ojtzqiʼn jlu kyuʼn xjal, axpe ikx qeju nya kygan tuʼn qok kybʼiʼn. Jun techel, qbʼinx aju tqʼama jun xjal te jun testigo de Jehová aju ok te misionero ex te pal. Tqʼama xjal lu te erman qa otoq tzʼanqʼin kyoj nimku tnam ex qa xi tqanin kye testigos de Jehová toj teyele junjun tnam alkye tqanil in che pakbʼan tiʼj. Tqʼama xjal jlu: «Kykyaqil mintiʼtoq kynabʼil tuʼnju axju in tzaj kyqʼamaʼn: ‹Tiʼj tbʼanel tqanil tiʼj Kawbʼil›». Aju tqʼama xjal lu, in tzaj tyekʼun qa nya mintiʼ qnabʼil, sino at mujbʼabʼil qxol tuʼnju aqoʼ okslal axix tok (1 Corintios 1:10). Aju Tkawbʼil Dios, atzun tqanil in yolin uʼj lu tiʼj. Tok tbʼi uʼj lu te Aju Xqʼuqil. Qʼol tqanil tiʼj Tkawbʼil Jehová. In netz uʼj lu toj 254 yol ex tiʼj junjun tajlal in netz chʼixmi 59 millón copias. Aju Xqʼuqil, atzun uʼj mas in xi sipet twitz tkyaqil Txʼotxʼ.

Oʼkx qe testigos de Jehová in che pakbʼan tiʼj tbʼanil tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios

7. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa mintiʼ in che pakbʼan nejenel kye okslabʼil tiʼj Tkawbʼil Dios?

7 Mintiʼ in che pakbʼan nejenel kye okslabʼil tiʼj Tkawbʼil Dios. Qatzun in che yolin tiʼj Kawbʼil, in kyqʼamaʼn qa noq jun tiʼ qʼiʼn quʼn toj qanmi (Lucas 17:21). Mintiʼ in xi kyxnaqʼtzaʼn qa ax tok jun Kawbʼil aju Tkawbʼil Dios at toj kyaʼj. Oʼkx in che yolin tiʼj Jesús toj Navidad moqa toj Xjan Qʼij. Ax ikx, mintiʼ in xi kyxnaqʼtzaʼn qa kxel tbʼinchaʼn Tkawbʼil Dios tiʼj tkyaqil nya bʼaʼn in tzaj kyiʼj xjal ex qa toj chʼintl ambʼil kbʼel tnajsaʼn tkyaqil nya bʼaʼn at twitz Txʼotxʼ (Apocalipsis 19:11-21). Tuʼn jlu, in nel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn tiʼ kbʼantel tuʼn Jesús aj tok te aj Kawil toj Tkawbʼil Dios. Ex tuʼnju mintiʼ in nel kynikʼ tiʼj alkye tqanil tqʼama Jesús, tuʼntzunju mintiʼ in nel kynikʼ tiʼj tiquʼn il tiʼj tuʼn kypakbʼan tiʼj.

¿TIQUʼN IN CHE PAKBʼAN OKSLAL?

8. ¿Tiʼ mintiʼ in bʼant quʼn aj in qo qpakbʼan?

8 Mintiʼ in che pakbʼan t-xnaqʼtzbʼen Jesús tuʼn kykambʼan tiʼj pwaq moqa tuʼn tjaw kybʼinchaʼn qe nimaq ja. Tqʼamaʼn Jesús lu: «Noq kukx ma kykʼame kyoklene lu, ax ikx[...], noq kukx kybʼinchame» (Mateo 10:8). Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn tok pakbʼabʼil te jun kʼaẍjel (2 Corintios 2:17). Mintiʼ in xi kyqanin t-xnaqʼtzbʼen Jesús tuʼn kyxi tchjet tiʼj kypakbʼabʼil (kjawil uʼjit Hechos 20:33-35). Maske in nel nikʼbʼaj tiʼjju kawbʼil kyaj tqʼamaʼn Jesús, chʼixmi kykyaqil okslabʼil oʼkx in che qanin pwaq tuʼn kukx tten kyiglesia ex tuʼn tchjet twiʼ kykʼuʼj nejenel, ex junjuntl aqʼunal. Aju o tzaj tuʼn jlu, ateʼ nim nejenel kye okslabʼil o che ok te qʼinun (Apocalipsis 17:4, 5).

Mintiʼ tuʼn tok pakbʼabʼil te jun kʼaẍjel

9. ¿Alkye tten in kubʼ kyyekʼun testigos de Jehová qa in che pakbʼan tuʼnju at kykʼujlabʼil?

9 ¿Yajtzun qe testigos de Jehová? ¿In xipe kyqanin pwaq kyoj kychmabʼil moqa toj nimaq kychmabʼil? Mintiʼ. Tkyaqil aqʼuntl in bʼant kyuʼn, in chjet tuʼn oyaj noq kukx in xi qʼet (2 Corintios 9:7). Maske mintiʼ in chjet twiʼ kykʼuʼj tuʼnju in xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios, e pakbʼan chʼixmi 2,000 millón or toj abʼqʼi ma bʼaj ex xi kyqʼoʼn mas te 9 millón xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios toj tkyaqil xjaw. Tuʼn tkyaqil kyanmi in najbʼen kyex kypwaq kyuʼn tuʼn tbʼant aqʼuntl lu. Tqʼama jun xjal in jyon tiʼj tqanil qa aju kyaqʼun testigos de Jehová mas nim toklen, aju tuʼn kypakbʼan ex tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye xjal. Ax ikx tqʼama qa mintiʼ in chex kychjoʼn testigos de Jehová twi kykʼuʼj qe kynejenel. Qa mintiʼ in chjet twi kykʼuʼj testigos de Jehová aj in che pakbʼan, ¿tiquʼntzun in che pakbʼan? Tuʼnju kʼujlaʼn Jehová kyuʼn ex qeju xjal. Tuʼn jlu in japun kywiʼ qeju yol ateʼ toj Salmo 110:3 (kjawil uʼjit).

¿ALKYE TTEN IN CHE PAKBʼAN OKSLAL?

In qoʼx kyoj tembʼil jatumel ateʼ qe xjal.(Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 10).

10. ¿Alkye tten pakbʼaʼn Jesús ex qe t-xnaqʼtzbʼen?

10 ¿Alkye tten pakbʼan Jesús ex qe t-xnaqʼtzbʼen? I eʼx pakbʼal jatumel ateʼ xjal. Jun techel, i eʼx pakbʼal toj bʼe ex kyoj kʼaybʼil. Ax ikx e pakbʼan kyjayile xjal (Mateo 10:11; Lucas 8:1; Hechos 5:42; 20:20). Tej tbʼaj kynukʼun kyten tuʼn kyxiʼ kyjayile xjal, jakutoq che pon kanin kyukʼil kykyaqil xjal.

11, 12. Aj tok qmojbʼan kypakbʼabʼil testigos de Jehová kyukʼil txqantl okslabʼil, ¿tiʼ in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj?

11 Yajtzun qeju txqantl okslabʼil, ¿tiʼ in bʼant kyuʼn? ¿In che pakbʼanpe tqanil tiʼj Kawbʼil ik tzeʼn te Jesús? Chʼixme kykyaqil xjal kygan tuʼn t-xi kychjoʼn qeju kynejenel tuʼntzun tetz kyqʼoʼn jun chikʼbʼabʼil kye. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in che pakbʼan tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús. Oʼkx in nok tilil kyuʼn tuʼn kukx kyten qeju xjal kyukʼil. At maj o che onin kyiʼj txqantl xjal tuʼn kypakbʼan. Jun techel, toj abʼqʼi 2001 tqʼama papa Juan Pablo II toj jun uʼj qa il tiʼj tuʼn kypakbʼan qe católico ik tzeʼn bʼant tuʼn apóstol Pablo, aju tqʼama jlu: «Bʼekʼbʼil nwitze qa mintiʼ ma txi npakbʼaʼne tqanil kolbʼil». Ax ikx tqʼama papa Juan Pablo II qa nya oʼkx tuʼn kypakbʼan qeju «at mas kyojtzqibʼil», sino kykyaqilx qeju xjal at toj Iglesia. Noqtzun tuʼnj, nya nim kybʼet xi kybʼiʼn lu.

12 Oʼkx qe testigos de Jehová in che pakbʼan tiʼj qa xi tzyet tuʼn tkawin Jesús ik tzeʼn jun aj Kawil toj abʼqʼi 1914. Aju mas nim toklen toj kyanqʼibʼil, aju tuʼn kypakbʼan ik tzeʼn kyaj tqʼamaʼn Jesús (Marcos 13:10). Tqʼama jun uʼj aju in yolin kyiʼj okslabʼil qa nimxix toklen aju pakbʼabʼil toj kywitz testigos de Jehová. Tqʼamatl qa in nok tilil kyuʼn testigos de Jehová tuʼn kyonin kyiʼj xjal at waʼyij kyiʼj, kyiʼj qeju ateʼ kyjunalx moqa yabʼ qe, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in nikʼ tnaʼl kyuʼn qa aju mas nim toklen toj kywitz, aju tuʼn t-xi kyqʼamaʼn kye xjal qa chʼix tul xitbʼil ex tiʼ tuʼn tbʼant kyuʼn tuʼn kyklet. Ex iktzun tten. Kukx in qo pakbʼan tiʼj tqanil lu ex in qo pakbʼan ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús kyukʼil qeju t-xnaqʼtzbʼen.

¿JATUMEL ILTOQ TIʼJ TUʼN TPON KYPAKBʼABʼIL OKSLAL EX JNIʼ AMBʼIL TUʼN KYPAKBʼAN?

13. ¿Jatumel iltoq tiʼj tuʼn tpon kanin kypakbʼabʼil okslal?

13 Tqʼama Jesús qa il tiʼj tuʼn kypakbʼan ex tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn qe t-xnaqʼtzbʼen aju tbʼanel tqanil tiʼj Kawbʼil «tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ». Xi Tqʼamaʼn kye qeju lepcheqeʼk tiʼj tuʼn kyok xjal kyuʼn te t-xnaqʼtzbʼen «kyuj kykyaqil nasyon» (Mateo 24:14; 28:19, 20). Tuʼntzunju, il tiʼj tuʼn t-xi kypakbʼan okslal tqanil tiʼj Kawbʼil kye kykyaqil xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ.

14, 15. ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa tukʼilju kypakbʼabʼil qe testigos de Jehová in japun twiʼ aju kyaj tqʼamaʼn Jesús? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

14 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, kyaj tqʼamaʼn Jesús qa iltoq tiʼj tuʼn t-xi pakbʼet tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios twitz tkyaqil Txʼotxʼ. ¿Tiquʼn jaku t-xi qqʼamaʼn qa in japun kywiʼ qe yol lu tuʼnju jatumel in pon kanin kypakbʼabʼil testigos de Jehová? Toj tnam Estados Unidos, atlo jun 600,000 kynejenel okslabʼil. Noqtzun tuʼnj, tojx tnam lu in pakbʼet tqanil kyaj tqʼamaʼn Jesús kyuʼnlo jun millón tukʼil 200,000 testigos de Jehová. Ex twitz tkyaqil Txʼotxʼ, atlo jun 400,000 pal kyxol católico, atzun kye testigos de Jehová, at mas de 8 millón kybʼet ex in che pakbʼan toj 240 nimaq tnam. A jlu in tzaj tyekʼun qa in che pakbʼan testigos de Jehová twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Ax tok, tuʼn jlu in jaw nimsaʼn Jehová ex in nok qʼoʼn toklen (Salmo 34:1; 51:15).

15 Aju kyajbʼil testigos de Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn, aju tuʼn kypakbʼan kye nim xjal naʼmxtoq tul bʼajsbʼil tqʼijlalil. Tuʼn tbʼant jlu quʼn, o bʼaj traducirit ex o che etz nim millón nimaq uʼj, qe tal uʼj, qe txokbʼil ex txqantl uʼj kyoj mas te 700 yol. Ex mintiʼ in xi qqanin kywiʼ uʼj aj in kyaj qqʼoʼn kye xjal. Toj abʼqʼi ma bʼaj, etzlo 4,500 millón uʼj te onbʼil tiʼj Tyol Dios. Ax ikx etz mas te 200 millón Tyol Dios aju Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras kyoj mas te 130 yol. Atzun qtembʼil at toj Internet, at toj mas te 750 yol. Oʼkx aqoʼ testigos de Jehová in bʼant tbʼanel aqʼuntl quʼn.

16. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn quʼn qa at xewbʼaj xjan kyukʼil testigos de Jehová?

16 ¿Jniʼ ambʼil che pakbʼal okslal ik tzeʼn tqʼama Jesús? Tqʼama qa kukx tuʼn kypakbʼan tzmaxi aj tul xitbʼil. Kukx in che pakbʼan testigos de Jehová kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil tuʼnju at xewbʼaj xjan kyukʼil (Hechos 1:8; 1 Pedro 4:14). Ateʼ junjuntl xjal kye junjuntl okslabʼil in kyqʼamaʼn qa at xewbʼaj xjan kyukʼil. Noqtzun tuʼnj, ¿kukxpe in che pakbʼan kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil jaʼlo ik tzeʼn kye testigos de Jehová? Ateʼ junjun o kubʼ kyximen tuʼn kypakbʼan ik tzeʼn kye testigos de Jehová, noqtzun tuʼnj, in kyaj kytzaqpiʼn. Ateʼ junjuntl kyajbʼil tuʼn kypakbʼan, noqtzun tuʼnj, nya nim ambʼil in che ten. Atzun junjuntl, in cheʼx kyjayile xjal, noqtzun tuʼnj, mintiʼ in che pakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios. Tuʼntzunju, mintiʼ in bʼant kyuʼn aju aqʼuntl tzaj tzyet tuʼn Jesús.

¿ALKYEQE IN CHE PAKBʼAN TQANIL TIʼJ KAWBʼIL TOJ AMBʼIL JAʼLO?

17, 18. a) ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa aʼye testigos de Jehová in che pakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil tiʼj Kawbʼil? b) ¿Tiʼ in nonin qiʼj tuʼn tbʼant aqʼuntl lu quʼn?

17 Toj chʼin yol, ¿alkyeqe in che pakbʼan tqanil tiʼj Kawbʼil toj ambʼil jaʼlo? Oʼkx qe testigos de Jehová. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj jlu? Tnejel, tuʼnju in qo pakbʼan tiʼj tqanil axix tok, aju tqanil tij Kawbʼil. Tkabʼin, tuʼnju in qo pakbʼan toj tumel, aju in qoʼx jyolte kye xjal. Toxin, tuʼnju at qkʼujlabʼil tiʼj Jehová ex kyiʼj xjal. Tkyajin, tuʼnju in qo pakbʼan twitz tkyaqil Txʼotxʼ, aju in qo pakbʼan kye xjal te tkyaqil tnam ex yol. Ex tjweʼyin, tuʼnju kukx qo pakbʼal tzmaxi aj tul xitbʼil.

18 Tbʼanelxix tuʼnju in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj qa in che pakbʼan tmajen Jehová tiʼj tbʼanel tqanil kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil jaʼlo. ¿Ti in nonin qiʼj tuʼn qpakbʼaʼn tiʼj tbʼanel tqanil kye kykyaqil xjal? Tqʼama apóstol Pablo qa in naqʼunan Dios toj qanmi ex qa in tzaj tqʼoʼn qajbʼil ex qipumal tuʼn tbʼant quʼn (Filipenses 2:13). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin te Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn qipumal tuʼn kukx qpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil (2 Timoteo 4:5).