Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

“Guʼgua̱ ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin”

“Guʼgua̱ ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin”

“Guʼgua̱ ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin, guxuʼmíinʼ iyááʼ [...], gusngúnla munimbánii xúgíʼ rí ikhúúnʼ nitañejuanla” (MATEO 28:19, 20).

AJMÚÚ 141 GA̱JMA̱A̱ 97

1, 2. Índo̱ nuraxnuu Mateo 24:14, ndiéjunʼ eraximíjna̱lú rá.

 JESÚS niʼthí rí náa iwáá mbiʼi miʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino náa xúgínʼ xa̱bu̱ numbaaʼ (Mat. 24:14). Rí mbiʼi xúgi̱, bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá najmaʼniáanʼ náa xúgíʼ numbaaʼ numuu rí nuʼtáraʼa. Tikhun xa̱bu̱ nanigu̱nʼ ajngáa rí na̱jkua̱ kuʼyúlú. Eʼwíínʼ tsínigu̱nʼ, mu maski ajndu xúʼko̱ nduyamajkulú ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí nu̱ʼni̱. Lá ma̱ndoo muʼthá rí i̱ndó ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá nu̱ʼni̱ ñajunʼ rí Jesús niʼtáriyaʼ ráʼ. Náa numuu eʼyáá májánʼ rígi̱ rá.

2 Mbaʼa religión nuthi rí kuwa rutaraʼa rí niʼsngáa Jesús. Ikhiin nakumu̱ún rí miʼtáraʼa nindxu̱u̱ rí mixná mbá discurso náa guʼwá ndxajkun náa televisión o náa Internet. Eʼwíínʼ xa̱bu̱ nuthi rí miʼtáraʼa nindxu̱u̱ rí mutún eʼwíínʼ xú káʼnii niniʼniiʼ Jesús. Ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ nuthi rí miʼtáraʼa nindxu̱u̱ rí mixtambáñuun bi̱ nda̱ñúnʼ o muyambáá xóo médicos, enfermeras o xóo bi̱ nusngáa. Mú, lá xúʼko̱ niʼthún Jesús xa̱bi̱i̱ rí gíʼmaa mutaraʼa ráʼ.

3. Xó má eʼthí Mateo 28:19, 20, ndiéjunʼ gíʼmaa muni xa̱bi̱i̱ Jesús rá.

3 Lá nindoo Jesús rí xa̱bi̱i̱ muguaʼthi̱i̱n asndu índo̱ xa̱bu̱ gáguwáʼ náa ikhiin ráʼ. Na̱nguá, numuu rí nda̱wa̱á rí nigabi̱i̱ niʼthún mbaʼin xa̱bi̱i̱: “Guʼgua̱ ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin, guxuʼmíinʼ iyááʼ [...], gusngúnla munimbánii xúgíʼ rí ikhúúnʼ nitañejuanla” (Mat. 28:19, 20). Xó má eʼyáá, xa̱bi̱i̱ Jesús gíʼmaa musngúún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ muxumi̱i̱nʼ iyááʼ. Mú ginii gíʼmaa magún gúñiinʼ xa̱bu̱. Mbáa bi̱ najmañuu naʼthí rí mámbáa bi̱ naʼnimbo̱o̱ gíʼmaa maʼga̱ náa kuwa xa̱bu̱, tséʼniuu á mu ndayóoʼ manújngoo calle o maʼga̱ inuu lamáa (Mat. 10:7; Luc. 10:3).

4. Ndiéjunʼ eyóoʼ mu ‹murajtun xa̱bu̱ xóo e̱gi̱ʼ› rá.

4 Lá nigi̱ʼthu̱u̱n Jesús rí xa̱bi̱i̱ mutaraʼa ndajkuíin ráʼ. O lá nindoo rí xúgínʼ mutaraʼa mbá jnduʼ xó má awan dxe̱ʼ. Nakujmaa májánʼ rí mbáa cristiano xándoo maʼtáraʼa mbáwíi náa xúgíʼ xuajen. Ikha jngó cristianos gíʼmaa muni xó má awan rígá. Ndiéjunʼ lá nindoo gáʼthi Jesús índo̱ niʼthí rí xa̱bi̱i̱ ‹murajtun xa̱bu̱ xóo e̱gi̱ʼ› rá. (Atraxnuu Mateo 4:18-22.) Tándoo gáʼthi rí mámbáa xa̱bi̱i̱ mani̱ndxu̱u̱ xóo xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ mbáwíi gaguwíin e̱gi̱ʼ ga̱jma̱a̱ nagiʼthu̱u̱n rí e̱gi̱ʼ murajtun itsu̱. Jesús nindoo gáʼthi ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ najmún amaʼ mu murawíin e̱gi̱ʼ. Mu murawíin e̱gi̱ʼ xúgi̱ kaʼnii ndayóoʼ rí mbaʼin xa̱bu̱ muñajunʼ gakhi̱i̱ ga̱jma̱a̱ makuwá mbá jnduʼ ma̱ngaa rí muni xó má awan rígá (Luc. 5:1-11).

5. Xú káʼnii nindxu̱u̱ a̱jkhu̱ graxe̱ rí ndayóoʼ muriʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa numuu rá.

5 Á mu nandulúʼ mbuʼyáá tsíin kuwa rutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino, ndayóoʼ muriʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱:

  •   Xú káʼnii ajngáa rí gíʼmaa mutaraʼa cristianos rá.

  •   Ndiéjunʼ gíʼmaa maxkajxi̱i̱n mu mutaraʼa xá.

  •   Xú káʼnii gíʼmaa muni xá.

  •   Asndu náa gáʼyóóʼ mutaraʼa ga̱jma̱a̱ nguáthá mba̱yu̱ʼ gíʼmaa mbajyúuʼ rá.

Rí maxtiʼña̱a̱ mambáyulúʼ mbuʼyáá tsíin kuwa runi ñajunʼ rígi̱ rí ma̱ndoo maʼni káwíin xa̱bu̱. Ga̱jma̱a̱ rígi̱ mambáyulúʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ (1 Tim. 4:16).

XÚ KÁʼNII AJNGÁA GÍʼMAA MUTARAʼA CRISTIANOS RÁ.

6. Náa numuu nduʼyáá májánʼ rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nutaraʼa ajngáa rí Jesús niʼtáñajunʼ rá.

6 (Atraxnuu Lucas 4:43). Jesús niʼtáraʼa “ajnga ri majan nuxiʼ ri naʼtañajun Dios”. Ga̱jma̱a̱ ikhaa nandoo rí xa̱bi̱i̱ mutaraʼa ajngáa rúʼko̱. Xú káʼnii religión rí naʼtáruʼun ajngáa rúʼko̱ xúgínʼ xa̱bu̱ rá. Ni̱ndxu̱ún, bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá. Rígi̱ nduyáá asndu tikhun xa̱bu̱ bi̱ tsínigu̱nʼ rí eʼni. Mbá xkri̱da, mbáa xa̱bu̱ bi̱ ninindxu̱u̱ misionero ga̱jma̱a̱ ndxajkun niʼthúu̱n mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá rí ikhaa nixtáa náa mbaʼa xuajen mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ náa mámbá xuajen naraxu̱u̱n xa̱bi̱i̱ Jeobá káʼnii ajngáa etaraʼa. Xa̱biya̱ niʼthí: “Xúgínʼ ni̱ndxu̱ún skágunʼ numuu rí ikháá má eriʼña̱a̱: ‹Ajngáa rí májánʼ numuu Reino›”. Rí niʼthí xa̱biya̱ bugi̱ nasngájma rí na̱nguá ni̱ndxu̱lú skágunʼ, rí phú nasngájma, rí kuwaanʼ jnduʼ numuu rí ni̱ndxu̱lú cristianos gajkhun (1 Cor. 1:10). Reino ndrígóo Dios ma̱ngaa nindxu̱u̱ ajngáa rí phú kayá edxu̱u̱ náa revista rígi̱. Rí nagumbiʼyuu Bi̱ Nayejngoo. Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá. Nagájnuu náa mbá 254 ajngáa, ga̱jma̱a̱ mámbá gu̱nʼ naguma imprimir 59 millones. Revista Bi̱ Nayejngoo nindxu̱u̱ rí najuixná itháan náa xúgíʼ numbaaʼ.

I̱ndó xa̱bi̱i̱ Jeobá ni̱ndxu̱ún bi̱ nutaraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino

7. Náa numuu nuʼthá rí xa̱bu̱ ede̱ náa cristiandad tsetaraʼa ajngáa rí gíʼmaa rá.

7 Xa̱bu̱ ede̱ náa cristiandad tsetaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo Dios (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Ga̱jma̱a̱ á mu nuthi numuu Reino, mbaʼin nuthi rí nindxu̱u̱ mbá rí gíwanʼ náa awúu̱n a̱jkiu̱lú (Luc. 17:21). Tsésngáa dí Reino nindxu̱u̱ mbáa Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ xtáa mekhuíí ní má rí Jesús nindxu̱u̱ Rey náa Reino rúʼko̱. Ikhiin nuthi ga̱jma̱a̱ numuu Jesús náa Navidad o náa Semana Santa. Tsésngáa dí Reino maʼnimbánuu xkujndu dí rígá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ rí inu má maʼni gámbóo rí xkawiʼ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ (Rev. 19:11-21). Nakujmaa kaʼwu rí tséyáá rí maʼni Jesús xóo Rey náa Reino ndrígóo Dios. Numuu rí tsíkru̱ʼu̱u̱n xú káʼnii nindxu̱u̱ ajngáa rí niniñuʼ Jesús, ma̱ngaa tsíkru̱ʼu̱u̱n náa numuu rí gíʼmaa miʼtáraʼa.

NDIÉJUNʼ GÍʼMAA MAXKAJXI̱I̱N CRISTIANOS MU MUTARAʼA RÁ.

8. Ndiéjunʼ dí ragíʼmaa muʼni índo̱ nuʼtáraʼa rá.

8 Xa̱bi̱i̱ Jesús ragíʼmaa mutaraʼa mu mudaaʼ mbújkha̱a̱ o muni guʼwá rí mba̱ʼu̱ wéñuʼ. Jesús niʼthún rí muni xa̱bi̱i̱: “Ri nijanaʼla, guxna manganʼla” (Mat. 10:8). Ikha jngó rí miʼtáraʼa ragíʼmaa maguma ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱ (2 Cor. 2:17, nota). Xa̱bi̱i̱ Jesús ragíʼmaa munda̱ʼa̱ rí miʼni numún índo̱ nutaraʼa (atraxnuu Hechos 20:33-35). Maski ajndu ajngáa rí niʼthí Jesús ninindxu̱u̱ kaʼwu, náa mbaʼa religión nunda̱ʼa̱ má xúʼko̱ mbújkha̱a̱ mu majmúún náa guʼwá ndxajkun ga̱jma̱a̱ muni numún xa̱bu̱ ede̱ ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ bi̱ nuñajunʼ ikhí. Ikha jngó xa̱bu̱ ede̱ náa cristiandad guáʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ (Rev. 17:4, 5).

9. Xú káʼnii esngajma xa̱bi̱i̱ Jeobá rí nutaraʼa ga̱jma̱a̱ mbá numuu májánʼ rá.

9 Mú, xú káʼnii eni bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá rá. Lá nunda̱ʼa̱ mbújkha̱a̱ náa Guʼwá nagimbíi̱n o náa asamblea ndrígu̱ún xáʼ. Na̱nguá. Ñajunʼ rí nuni najmanumáá ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ rí nagájnuu náa a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ (2 Cor. 9:7). Maski ajndu na̱nguá edaaʼ nditháan rí musngáa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia, tsiguʼ rí ninújngoo itháan maʼni mbá 2,000 millones horas rí nitaraʼa ga̱jma̱a̱ nisngúún mbá míjna gu̱wa̱ʼ millón xa̱bu̱ mámbá xmáná. Asndu nadxún majmúún mbújku̱ún mu muni ñajunʼ rígi̱. Mbáa bi̱ ndaʼyoo wéñuʼ niʼthí rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nutaraʼa ga̱jma̱a̱ nusngáa. Ga̱jma̱a̱ niʼthí rí na̱nguá guáʼdiin xa̱bu̱ ede̱ bi̱ nuruma mbújkha̱a̱. Mú, á mu rí xa̱bi̱i̱ Jeobá tséʼtaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱. Náa numuu eʼtáraʼa rá. Numuu rí nandulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ nandulúʼ kuʼñúún xa̱bu̱. Rígi̱ nambánuu rí niʼtáriyaʼ náa Salmo 110:3 (atraxnuu). *

XÚ KAʼNII GÍʼMAA MUTARAʼA CRISTIANOS RÁ.

Na̱jkua̱ asndu náa má kuwa xa̱bu̱. (Atayáá kutriga̱ 10.)

10. Xú káʼnii niʼtáraʼa Jesús gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ rá.

10 Xú káʼnii niʼtáraʼa Jesús gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ rá. Nigún asndu náa má kuwa xa̱bu̱. Mbá xkri̱da, nitaraʼa náa calle, náa xua̱ ma̱ngaa nigún náa mámbá guʼwá (Mat. 10:11; Luc. 8:1; Hech. 5:42; 20:20). Índo̱ nagún gutaraʼa mámbá guʼwá nuni xó má rígá awan, xúʼko̱ nandoo nusngúún xúgínʼ enii xa̱bu̱.

11, 12. Xú káʼnii mixtiʼkhu eʼyáá rí xú etaraʼa Xa̱bi̱i̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ rí nuni i̱ʼwáʼ religión rá.

11 Ndiéjunʼ eni xa̱bu̱ bi̱ i̱ʼwáʼ religión rá. Lá nutaraʼa ajngáa rí májánʼ ndrígóo Reino xó má Jesús xáʼ. Mbaʼin xa̱bu̱ nandún muni numún xa̱bu̱ ede̱ mu muxna discurso. Mú ikhiin tsetaraʼa mu musngúún eʼwíínʼ xóo niʼni Jesús. I̱ndó nuni mu makuwá má xúʼko̱ xa̱biu̱ún. Nguáná nuthúún mu magún gutaraʼa. Mbá xkri̱da, tsiguʼ 2001, papa Juan Pablo II niʼthí náa mbá carta rí católicos gíʼmaa mutaraʼa xóo apóstol Pablo, bi̱ niʼthí: “¡Numu ri pu-miguinu icun mi ri xataraʼja ri guitaraʼja nuxiʼ riguiʼ!”. Papa ma̱ngaa niʼthí dí ragíʼmaa mutaraʼa i̱ndó mbá nguáthi̱i̱n xa̱bu̱ “bi̱ najmañún wéñuʼ”, gíʼmiin mutaraʼa mbá xúgínʼ bi̱ nagún náa guʼwá ndxajkun. Mú nguéjmi̱i̱n ninimbu̱ún.

12 I̱ndó xa̱bi̱i̱ Jeobá ni̱ndxu̱ún bi̱ nutaraʼa rí Jesús xtáa raʼtáñajunʼ xóo Rey asndu nákha tsiguʼ 1914. Ikhiin nduyáá rí gíʼdoo itháan numuu mutaraʼa xó má niʼthí Jesús (Mar. 13:10). Mbá libro rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu religión niʼthí rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nduyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí mutaraʼa. Niʼthí rí ikhiin nunimi̱jna̱ mumbañún xa̱bu̱ bi̱ naxkidxu̱u̱n, bi̱ kuwa ndajkúun o bi̱ nandoo kháñuun, mu nduyáá rí itháan gíʼdoo numuu rí muthi ga̱jma̱a̱ numuu fin ndrígóo numbaaʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ guni mu makáwíin. Gajkhun má nindxu̱u̱. Bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá nuʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ nu̱ʼni̱ xó má niʼni Jesús gajmíi̱n xa̱bi̱i̱.

ASNDU NÁA EYÓOʼ MIʼTÁRAʼA GA̱JMA̱A̱ NGUÁTHÁ MBA̱YU̱ʼ GÍʼMAA MBAJYÚUʼ

13. Asndu náa eyóoʼ miʼtáraʼa rá.

13 Jesús niʼthí rí xa̱bi̱i̱ mutaraʼa ga̱jma̱a̱ musngáa ajngáa rí májánʼ ndrígóo Reino ‹náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ›. Ikhaa nikuʼmiin rí musngúún xa̱bu̱ náa “xúgíʼ xuajin” (Mat. 24:14; 28:19, 20). Ikha jngó miʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Xóo muʼthá cristianos gíʼmaa mutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino náa xúgíʼ numbaaʼ.

14, 15. Náa numuu nandoo nuʼthá rí xóo etaraʼa xa̱bi̱i̱ Jeobá nunimbaníí rí niʼtáriyaʼ Jesús rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

14 Xó má ndiʼyáálu, Jesús niʼtáriyaʼ dí miʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ. Náa numuu nandoo nuʼthá rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nunimbaníí rí kiʼtáriyaʼ rígi̱ rá. Náa Estados Unidos, kuwa mbá 600,000 xa̱bu̱ ede̱ náa cristiandad. Mú náa xuajen rígi̱ kuwa itháan rí 1,200,000 xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ nutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Jesús. Ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ numbaaʼ kuwa mbá 400,000 ndxajkun católicos, mú kuwa itháan rí mbá migiñuʼ millón xa̱bi̱i̱ Jeobá náa mbá 240 xuajen mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ territorios ndrígóo. Nakujmaa kaʼwu rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nutaraʼa náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ. Rígi̱ naʼni mbaʼyamajkuu Jeobá ga̱jma̱a̱ maguma mba̱a̱ (Sal. 34:1; 51:15).

15 Rí phú nandún muni xa̱bi̱i̱ Jeobá nindxu̱u̱ rí mutaruʼun mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ xó má eʼngo̱o̱ nákha xóó tséʼkha̱ fin. Mu maguma rígi̱, niʼtájuíi ga̱jma̱a̱ niraʼwíi mbaʼa wéñuʼ libros, revistas, tratados ga̱jma̱a̱ invitación náa itháan rí mbá 700 ajngáa. Ga̱jma̱a̱ nditháan tserumalu ga̱jma̱a̱ numuu i̱yi̱i̱ʼ rí nuxnaráʼalu. Nákha timbá tsiguʼ nixnáraʼa mbá 4,500 millones i̱yi̱i̱ʼ rí nagájnuu náa Biblia ma̱ngaa itháan rí mbá 200 millones Biblias rí Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras náa mbá 130 ajngáa. Ga̱jma̱a̱ náa ináa ndrígúlú dí rígá náa Internet rígá rí ma̱ndoo matraxnuu náa itháan rí 750 ajngáa. I̱ndó xa̱bi̱i̱ Jeobá nu̱ʼni̱ ñajunʼ rígi̱ rí asndu rakáʼnii muʼnimbulúʼ.

16. Náa numuu eʼyáá rí xa̱bi̱i̱ Jeobá guáʼdáá xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios rá.

16 Nguáthá mba̱yu̱ʼ gájyúuʼ rí miʼtáraʼa rá. Jesús niʼthí rí mbajyúuʼ asndu índo̱ gáʼkha̱ fin (Mat. 24:14). Xa̱bi̱i̱ Jeobá nuʼtáraʼa má xúʼko̱ náa iwáá mbiʼi numuu rí kuaʼdáá xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios (Hech. 1:8; 1 Ped. 4:14). Tikhun xa̱bu̱ bi̱ nagún náa i̱ʼwáʼ religión nuthi rí mangiin guáʼdáá xi̱ʼ kaʼwu. Mú, lá nandoo nuni ikháá má rí nuni xa̱bi̱i̱ Jeobá náa iwáá mbiʼi rígi̱ ráʼ. Tikhun nunimi̱jna̱ mutaraʼa xóo ikháanʼlu, mú tséʼngu̱u̱n. Eʼwíínʼ nandún mutaraʼa, mu nguáthá mbiʼi eni rígi̱. Ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ nagún náa mámbá guʼwá mu tsethi ga̱jma̱a̱ numuu Reino. Ikha jngó na̱nguá eni ñajunʼ rí Jesús nigíʼdu̱u̱.

TSÍIN ETARAʼA XÚGI̱ GA̱JMA̱A̱ NUMUU REINO RÁ.

17, 18. a) Náa numuu nduʼyáá májánʼ rí xa̱bi̱i̱ Jeobá ni̱ndxu̱ún bi̱ nutaraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino rá. b) Xú káʼnii eʼngulú eʼni ñajunʼ rígi̱ rá.

17 Xó má ndiʼyáálu, tsíin etaraʼa xúgi̱ ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino rá. I̱ndó bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá. Xú káʼnii eʼyáá dí xúʼko̱ nindxu̱u̱ rá. Timbá, numuu rí nuʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ, rí nindxu̱u̱ ajngáa ga̱jma̱a̱ numuu Reino. Raga̱jma̱, numuu rí nuʼtáraʼa xó má gíʼmaa, nindxu̱u̱ rí na̱jkua̱ gúʼñíinʼ xa̱bu̱. Rí maʼni ajtsú, numuu rí nu̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ mbá numuu májánʼ, nindxu̱u̱ rí nandulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ nandulúʼ kuʼñúún xa̱bu̱. Rí maʼni a̱jkhu̱, rí najuiʼtaraʼa asndu náa, numuu rí nuʼtáruʼun xúgínʼ xa̱bu̱ náa xúgíʼ xuajen ga̱jma̱a̱ bi̱ nuthi mixtiʼkhu ajngáa. Rí maʼni witsu, numuu rí muʼtáraʼa má xúʼko̱ asndu índo̱ ga̱ʼkha̱ fin.

18 Ra̱ʼkhá tháán mitsaan rí mbuʼyáá xú káʼnii xuajñu Jeobá xtáa raʼni mu maʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino náa iwáá mbiʼi. Xú káʼnii eʼngo̱o̱ eʼni rá. Apóstol Pablo niʼthí rí Dios xtáa ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ naʼni rí maʼndulú muʼtáraʼa ma̱ngaa naxnúlú tsiakii mu muʼnimbánii (Filip. 2:13). Ikha jngó nunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí xániñuʼ raxnúlú tsiakii mu muxná má xúʼko̱ rí itháan májánʼ índo̱ nuʼtáraʼa (2 Tim. 4:5).

^ kutriga̱ 9 Salmo 110:3: “Xuajñanʼ maxnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún mbiʼi rí muxmijná soldados ndrígáʼ. Náa naxpíbiʼ rí mikaʼwu, asndu náa najtsiri̱ga̱, xtaʼdiin náa ikháánʼ jiáma xóo xuájyoʼ iyaʼ”.