Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Vɛɛ Ŋ Tosa yɛ Kɛɛsiaalaŋ a Ba Num

Vɛɛ Ŋ Tosa yɛ Kɛɛsiaalaŋ a Ba Num

“La kindi mi la sina nyɛ Masanɔɔ Mɛlɛka hɛnaŋ nya mi la tosa wo.”—ƐFISIAŊNDA 5:​17.

CHONDOŊ: 69, 57

1. Ɔɔ sawalaŋ latiŋ o Baabuiyo niŋ, nduyɛ tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ diikuŋ pɛ laŋ?

CHƐHOWA chɔm naa sawala ndɔlaŋ walaŋ o Baabuiyo niŋ le sina nyɛ o yeema naa miŋ tosa wo. Le tamaseliiyo, o dimul naa maa ŋ nɔ miŋ piɛi piɔmnda le, ŋ nɔ miŋ tosa viileŋ te, ŋ nɔ miŋ luei balaŋ o kolɔɔ bɛɛtambɛiyo niŋ te, ɔɔ miŋ luei balaŋ o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ te. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​9, 10) Nduyɛ mi Po Chɛhowaa, Chiisu, ke buɛiyaa nduaa sila walaŋndo hoo aa, “Lelaŋ, la kɔ o ŋ waŋnda chiee lo ba o ba fee mi la siiŋguu nda buɛiyaa ni mi la yiŋ nda yiŋɔɔ Mɛlɛkaa. La wa nda yiŋɔɔ pɛ, la pɛl diola Mɛlɛka Finyaa, a Po ndɔɔ, a Nyina Mɛlɛkaa. Mi la pɛɛku nda ma tosa nyɛ o nyɛ ya dimul nya le tosaa. Nduyɛ, la kɛsiŋ o lakɔl maa I cho wa latulu a nya haaa mbo lo o koŋ mi chieeŋndo hoo o fuuluu o mɛɛlulaŋ.” (Maatiu 28:​19, 20) Nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimul naa le tosaa, le o naa kɛndɔɔ o cho ni. Sawala Chɛhowalaŋ la pɛɛku naa a yuŋgula naalaŋ nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo. Nduyɛ hei ke naa kɛndiaa kɛndɔɔ a nyaaloo. I hiou kpou ve, te ŋ diikuŋ pɛ sawala Chɛhowalaŋ, mɛɛ sawaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo cho naa yɛ, mbo hini kɔl a naa nduyɛ mbo dɔu naa sala.

2, 3. (a) Le yɛɛ Baabuiyo hendul naa lasawa a kɛɛsiaa kɛ kɛ komal naa o yoomu niŋndo le? (b) Nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

2 Kɛ Baabuiyo suu a nyɛ o nyɛ fee naŋ nɔ miŋ tosa o yoomu naa niŋndo okɔɔ le. Le tamaseliiyo, ŋ seeluŋ sawala kpeekpeilaŋ o Baabuiyo niŋ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ chuɛinuŋ yɛ le. Hei chɔm mɛɛ kpɛ Chɛhowa nɔ taasioo yɛ. Mi che bɛɛ nyɛm chuɛiyaŋndoŋ cho siŋgaŋndo lɔɔlɔɔ nduyɛ mi waŋnda o chieeŋndo niŋ chuɛinuŋ teŋgeŋ teŋgeŋ, kɛ nyɛ Baabuiyo ndu dimi wo siŋgaŋ kposoŋ te. Baabuiyo ke naa vɛlɛ la sawa a wali naŋ nɔ miŋ tosa ɔɔ yelelaŋ suu naŋ nɔ miŋ hɛli wo le. Ɔɔ nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa kpeekpei le miŋ wa kɛndiaa wo le. Chɛhowa ke wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda, a wana o wana dioo le kɛɛsiaa tosaa o sɔɔŋ muŋ niŋ.

3 Lelaŋ, te ŋ wa pɛ kɛɛsiaa cho yoomu naa piiliaŋndo tosaa, nduyɛ miŋ seeluŋ sawa Baabui cho a kɛɛsiaa koŋ okɔɔ wo le, miŋ nyunaŋ aa, ‘Baa Chɛhowa nɔ pa yeemɛi o kɛɛsiaa ya cho tosa wo niŋ? Baa o cho pa hɛnaŋ a nyɛ ya cho hɛli le tosaa wo te o yɔŋ pɛ mi tɛɛmbuu sawa Baabuiyo le? Vɛɛ ya looku yɛ sina maa o cho kɔl naŋɔɔ a kɛɛsiaala ya tosalaŋ?’

MI KƐƐSIAALA NAŊ TOSALAŊ LA PIILIAŊ NAA A WANAA CHELEŊNDA

4, 5. Vɛɛ kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ la piiliaŋ yɛ naa a wanaa cheleŋnda?

4 Waŋnda apum yiyaŋ maa a nɔ ma tosa nyɛ o nyɛ nda yeema o yoomu ndaa niŋ. Kɛ aŋ yeema miŋ tosa nyɛ nɛŋi Chɛhowa kɔllo wo. Lelaŋ, tuupa miŋ tosa kɛɛsiaa, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a nyɛ Baabuiyo dimi wo nduyɛ miŋ diikuŋ ndu. Le tamaseliiyo, Baabuiyo dimul naa yiyaŋ Mɛlɛkaa a koowaŋ okɔɔ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ tol nyɛ Baabuiyo dimi wo kɔɔli. (Chɛnɛsee 9:​4; Walta Wanaa Chiisuaa 15:​28, 29) Ŋ nyuna Chɛhowa o piɛileŋ niŋ le naa malaa miŋ tosa kɛɛsiaala nɛŋi ndu kɔllo laŋ.

5 Mi kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ la piiliaŋ naa. Mi kɛɛsiaa kɛndɔɔ mala naa le sɔɔŋgoo Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ. Kɛ mi kɛɛsiaa wɔɔŋndo tɛɛmbuu chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve. Mi kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ la piiliaŋ vɛlɛ wanaa cheleŋnda. Ŋ yeema miŋ tosa nyɛ o nyɛ tɛɛmbuu puaapiliaa naa kɔl ɔɔ mbo yɔŋyɔla tiindaŋ nda wo le. Ŋ yeema vɛlɛ miŋ hiŋ a sɛɛŋgiaŋndaŋ puaapiliaa naa tɛɛŋ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ te. Lelaŋ, o bɛnda bɔɔ miŋ tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ.—Nuawɔ Luomaŋnda 14:​19; Kaleesiaŋnda 6:​7.

6. Yɛɛ nɔ yɛ mbo mala naa le kɛɛsiaalaŋ tosaa?

6 Te Baabuiyo chɔm naa kpeekpei nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo le, vɛɛ naŋ tosa yɛ kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ? Tuupa miŋ tosa nyɛ naŋ hɛnaŋndo, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ nyɛkɛndɛi a suɛi naŋ nɔ miŋ tosa ve okɔɔ nduyɛ miŋ tosa kɛɛsiaa nɛŋi Chɛhowa kɔllo wo. Okoŋ, ŋ nɔla miŋ nɔ tiindaŋndo maa o cho naa mala le fulamakɔɔli kɛndɔɔ sɔlaa.—Nuawɔ Sam 37:​5.

YƐƐ CHƐHOWA YEEMA YƐ MI TOSA?

7. Te sawa kɛ kɛ ve o Baabuiyo niŋ a suɛi pum okɔɔ le, vɛɛ naŋ looku yɛ sina nyɛ Chɛhowa yeema naa miŋ tosa wo?

7 Kɛ vɛɛ naŋ looku yɛ sina nyɛ nɛŋi Chɛhowa kɔllo? Ɛfisiaŋnda 5:​17 dimul naa aa, “La kindi mi la sina nyɛ Masanɔɔ Mɛlɛka hɛnaŋ nya mi la tosa wo.” Te sawa kɛ kɛ ve o Baabuiyo niŋ a suɛi naŋ yeema tosaa ve okɔɔ le, ŋ nɔ miŋ sina nyɛ Chɛhowa yeema naa miŋ tosa o suɛi keŋ niŋndo. Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ? Ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo nduyɛ miŋ chɛl le mi nyina ndɔ diandaa chɔm naa nɛiyo.

8. Vɛɛ Chiisu looku yɛ sina nyɛ Chɛhowa ndoo yeema ndu mbo tosa wo? Chɔm tamaseliiyo.

8 Chiisu wa lɔɔlɔɔ kindiŋndo le tosaa nyɛ Chɛhowa yeema ndu mbo tosa wo. Le tamaseliiyo, mɛɛ faŋgaa wa a yiaŋ, mi Chiisu piɛi o Mɛlɛka lo, okoŋ, mbo tosa kaamaa bɛmbɔɔ le diiŋ le nda nyɛdiaa kioo. (Maatiu 14:​17-20; 15:​34-37) Kɛ mɛɛ yiaŋ ma nɛi ndu o pollo niŋ, Nyina Wɔɔŋndo ndoo yeema ndu le mbo siiŋguu poutaŋ beediiyo. Kɛ mi Chiisu kɛɛ kpoŋ. (Nuawɔ Maatiu 4:​2-4.) Chiisu ndoo sina Finya ndɔ nyɛkɛndɛi. Lelaŋ, ndoo sina maa Chɛhowa yeema ndu mbo soliŋ nyina ndɔ diandaa kpeku le yeemaŋ ndupilaŋ peeloo le. Ndoo nɔ tiindaŋndo maa Finya ndɔ cho ndu nɛi chɔmaa ke, nduyɛ mbo ke ndu nyɛdiaa a teleŋ o cho ndu yeema wo.

9, 10. Yɛɛ mala yɛ naa le kɛɛsiaalaŋ tosaa a taasi? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

9 Maa Chiisu, ŋ nɔla miŋ tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ te ŋ dɔu pɛ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ le naa nɛi chɔmaa kioo. Baabuiyo dimi aa, “Dɔu tiindaŋ numndo kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ. Tiindaŋ sina numndo le. O nyɛ o nyɛ ŋ wa tosaa, puɛɛnuŋ a Mɛlɛka Yaawɛɛ le. O nɔla mbo tosa mi nyɛ o nyɛ wa o kɛndɛ a num. Chua num pila maa a cho wana kɔl kalu mbo hiou mɛɛ ŋ cho yɛ le. Nɔ siooŋii Mɛlɛka Yaawɛɛ ve, nduyɛ ma kɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo.” (Pulɔwaa 3:​5-7) Te ŋ pɛɛku pɛ Baabuiyo nduyɛ miŋ sina mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ, ŋ cho sina nyɛ o yeema naa miŋ tosa o suɛi ipum niŋndo. Nduyɛ mɛɛ naŋ hiau lachi a yiyaŋ Chɛhowaa sinaa fau, lende koni i wa tɛtɛlɛ le kɛɛsiaala nɛŋi ndu kɔllo laŋ tosaa ni. O nɛiyo hoo choo, o nɔla mbo ke naa “kɔlta tuɛiyaa isɔɔ laŋ.”—Isikiaa 11:​19.

10 Yiyaŋndɔ a chua cho o nɔɔ mbo kua piinduulaŋndo nduyɛ mbo cha kɔvɛila o hɛnaŋ tau laŋ. Kɛ baa pila la nɔ ni. Mi che bɛɛ naa pɔnɔ ndɔ cho a ndu latulu le, kɛ o sina mɛɛ pɔnɔ ndɔ cho yiyaŋ yɛ te o pendu pɛ kɔvɛila baa kala la laŋ. Vɛɛ o looku yɛ hei sina? A cho niŋ o nɔɔ niŋ le wɔsioŋ ŋpum, nduyɛ o sina mɛɛ nda chɛleŋ nda pɔnɔ ndɔ le kaniŋ nda nɔ woŋ soliŋndo kpeku yɛ. Lende koni, te ŋ pɛɛku pɛ a mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ, vɛlɛ a sɔɔŋ o tosa o sindɔɔ niŋndoŋ, ŋ cho sina nyɛ o yeema naa miŋ tosa o kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ niŋndo.

VƐƐ NAŊ LOOKU YƐ YIYAŊ CHƐHOWAA SAALƆŊ?

11. Nyunala kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ te ŋ wa pɛ pɛɛkoo ɔɔ diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ? (Tofa kɔfoo “ Te A Wa pɛ Baabuiyo Pɛɛkoo, Nyunaŋndɔ Aa.”)

11 Vɛɛ naŋ looku yɛ yiyaŋ Chɛhowaa saalɔŋ? Nyɛ sɔvɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo cho nuaa o Baabuiyo niŋ a ndu pɛɛkoo lɔɔlɔɔ ni. Te ŋ wa pɛ hei tosaa, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa, ‘Yɛɛ buŋgɛi hei pɛɛku yɛ ya a Chɛhowa okɔɔ? Le yɛɛ o tosa yɛ hei?’ Maa Deeve, naa bɛɛ nɔ miŋ nyuna Chɛhowa le ndu sinaa nyɛkɛndɛi. Mi Deeve poonyiaa aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ, chɔm ya nɛi num tonyaa, ma pɛɛku ya sɔɔŋ numndoŋ. Pɛɛku ya tonya cho a num okɔɔ wo, mi kuɛ lechoo, kani fuule, num cho Mɛlɛka piŋi ya wo ni, nduyɛ, num ya tiindaŋ lɔɔlɔɔ ni.” (Sam 25:​4, 5) Te ŋ pɛɛku pɛ nyɛ a Chɛhowa okɔɔ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ le fondaŋ naŋ nɔ miŋ soliŋ ndu kpeku wa. Baa ŋ soliŋ pa nyɛ naŋ pɛɛku koŋndo kpeku o naalo chiɛiniŋ, o naa baalaa, o sukuu, ɔɔ o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ? Te ŋ yiyaŋ pɛ a fondaŋ naŋ nɔ miŋ soliŋ nyɛ naŋ pɛɛku wo kpeku, i wa tɛtɛlɛ le sinaa mɛɛ Chɛhowa yeema naa miŋ soliŋ ndu kpeku yɛ.

12. Vɛɛ yaula naalaŋ a bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ la mala yɛ naa le sinaa mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ a sɔɔŋ yɛ yiɔŋ okɔɔ yɛ?

12 Nɛiyo opilɛ le sinaa mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ cho nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi o nyɛ kɔɔna ndɔɔ cho naa pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndo ni. Le tamaseliiyo, te ŋ nɔ pɛ kɛɛsiaa le tosaa, “Watch Tower Publications Index” a “Research Guide for Jehovah’s Witnesses” mala naa le saalɔŋndo yiyaŋnda Chɛhowalaŋ. Ŋ nɔla miŋ sɔla tɔnɔɔ o bɔŋaŋnda naala leKilisiɔŋndaŋ te ŋ wa pɛ nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi, nyunalaŋ mulioo, vɛlɛ a yiyaŋndo o nyɛ nda pɛɛku naa wo choo. Hei mala naa le yiyaŋ Chɛhowaa nɔɔ. O hei niŋ, ŋ nɔla miŋ tosa kɛɛsiaala nɛŋi ndu kɔllo laŋ, okoŋ, mbo dɔu naa sala.

YIYAŊNDƆ FƐŊ MƐƐ CHƐHOWA YIYAŊ YƐ TUUPA MA TOSA KƐƐSIAA

13. Chɔmndɔ tamaseliiyo mɛɛ naŋ looku miŋ tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ yɛ te ŋ sina pɛ mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ.

13 Ŋ tofaŋndɔ tamaseliiyo mɛɛ naŋ tosa kɛɛsiaa a taasi yɛ te ŋ dɔu pɛ yiyaŋnda Chɛhowalaŋ o wali niŋ. Kɛlɛŋgaa ma yeema le kɔɔfaleŋ tosaa. Ma tosa siŋgaŋndaŋ o yoomu numndo niŋ le halikpeŋ ma sɔla teleŋndo tau le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Kɛ a laalaŋ ndɔ kpeekpei maa ma sɔla bɛɛ kanii bɔɔ ɔɔ nyɔɔŋ tau le a cho wa a kɔl kɛndɛ le. O kpeekpei niŋ, Baabuiyo dimi naa maa mɛɛ miŋ tosa kɔɔfaleŋ le Chɛhowa piɛiyo le. Ŋ nɔla miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo miŋ ve bɛɛ ŋkɔɔfa le. Kɛ o baa pilɔɔ choo, mi Chiisu dimi maa mi Chɛhowa dɔu wanaa yɔŋguŋ le Masale Mɛlɛkaleŋ nda sala. (Nuawɔ Luku 18:​29, 30.) Baabuiyo dimi maa mi Chɛhowa hini kɔl te ŋ kei pɛ o nɛi o nɛi niŋ le ndu saŋgalaa. Nduyɛ o yeema naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ o ndu piɛiyo niŋ. (Sam 119:​108; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 9:​7) Te ŋ wa pɛ piɛileŋ a nyɔɔŋ muŋ okɔɔ nduyɛ miŋ wa yiyaŋndo o muŋ choo, ŋ nɔla miŋ tosa kɛɛsiaa bɛnda wo, o Chɛhowa nɔla mbo dɔu naa sala wo.

14. Vɛɛ ŋ looku yɛ sina te Chɛhowa hini pɛ kɔl a nyɛla ŋ chuɛinuŋ ndaŋ?

14 Ŋ soonuŋndɔ vɛlɛ a tamaselii cheleŋ okɔɔ. Ma yeema kɛsɛ a nyɛlaŋ lapum, kɛ a sina maa te a wounuŋ laŋ pɛ, a cho waŋnda apum kɔllo tɛɛmbuu o kunda leKilisiɔŋndo niŋ. Baabuiyo suu nyɛ o nyɛ a nyɛla ŋ yeema laŋ ndaŋ okɔɔ le. Kɛ vɛɛ ŋ looku yɛ yiyaŋ Chɛhowaa sina a hei okɔɔ? Baabuiyo dimul naa aa, “O koŋ kɔɔli, I hɛnaŋ mi waŋ laanduaa a chuɛinuŋ chuɛinɔŋ lebiɔɔ. A nɔ ma chuɛinuŋ chuɛinɔŋ cho o bɛndaa wo. A nɔ ma chɔmnuŋ a mɛɛ nda toosiaa yiiŋnde yɛ le, kɛlɛŋgaa ma wounuŋ kelaŋ baa kalaŋ kɛlɛŋgaa yɔɔwa baa kalaa, kɛlɛŋgaa nyɛla baa kalaŋ, le chɔmnɔŋ te. Kɛ, chuɛinɔŋ kpeekpei wana lanɔɔ o bɛnda mbo fula tɔɔ le ndu wo ndu cho sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa ni. Hei bɛnda mi wana lanɔ laalaŋndo tosa ni.” (Timoti Tasoo 2:​9, 10) A tonya, buɛiyaa Chɛhowaa kpou, hali waŋpiaanduaa bɛɛ tiuba ma pɛɛku o nyɛ dimiŋ hoo wo niŋ. Te o wa pɛ miŋ wa wanaa lebɛɛ, ŋ cho yiyaŋ a nyɛ wanaa cheleŋ cho yiyaŋ a nyɛla naŋ hɛli le wounɔŋndo laŋ okɔɔ. Nduyɛ le mɛɛ naŋ nɔ kaalaa le puaapiliaa naa yɛ, lelaŋ naŋ nɔ ni miŋ kɛɛ nda kɔllo tɛɛmboo. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​23, 24; Filipiaŋnda 3:​17) Te o wa pɛ miŋ nua nyɛ Baabuiyo dimi wo nduyɛ a mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ, ŋ nɔla miŋ tosa kɛɛsiaala nɛŋi ndu kɔllo laŋ.

15, 16. (a) Vɛɛ Chɛhowa cha yɛ naa te ŋ wa pɛ yiyaŋndo o sɔɔŋ kaa ihini nɔɔlɛiyoŋ choo? (b) Te ŋ yeema pɛ yelelaŋŋndo tosaa, vɛɛ naŋ looku yɛ sina te yelelaŋ koŋ nɛŋi Chɛhowa kɔl? (c) Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa kɛɛsiaala bɛndulaŋ?

15 Ŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋ maa mi Chɛhowa tuulu kɔl nduyɛ mbo tambu kɔl tau te waŋnda tosa pɛ sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ, ɔɔ te a yiyaŋ pɛ le sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa. (Nuawɔ Chɛnɛsee 6:​5, 6.) I cho kpendekele maa Chɛhowa yeema naa miŋ wa yiyaŋndo a sɔɔŋ kaa ihini nɔɔlɛiyoŋ okɔɔ le. Ŋ nɔla miŋ tosa sɔɔŋ muŋ te ŋ wa pɛ yiyaŋndo a muŋ okɔɔ. Lelaŋ, Chɛhowa yeema naa miŋ wa yiyaŋndo a sɔɔŋ kɛndɛŋ dendu woŋ okɔɔ. Mi Chemisi poonyiaa a wana nɔ taasi Chɛhowaa wo okɔɔ maa “kaa ndɔɔ o wa mawaa o diandaa walaŋ Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɔl nyuloo o nɔ ni. Wana nɔ isɔɔ a wana le wo o wa ni. Wana yaŋ wana lani wo o wa ni. Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni. O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te. Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni.” (Chemisi 3:​17) Le hei Baabuiyo pɛɛku naa ni maa ŋ nɔ miŋ kpakpala yelelaŋ kɛ kɛ tosa miŋ yiyaŋ a sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ okɔɔ. Nduyɛ te ŋ sina nyɛkɛndɛi pɛ nyɛ Chɛhowa kaala wo a nyɛ o tul leyɛ wo, i wa tɛtɛlɛ le miŋ sina yaulaŋ a vidueila naŋ nɔ miŋ nua laŋ, ɔɔ pisulta naŋ nɔ miŋ hɛli laŋ. Ŋ nyuna wanaa cheleŋnda nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo le.

16 Te ŋ nɔ pɛ kɛɛsiaa le tosaa, ŋ nɔ sɔɔŋ tau ŋ mala naa le kɛɛsiaa nɛŋi Chɛhowa kɔllo woŋ tosaa. Kɛ te ŋ nɔ pɛ le kɛɛsiaa sɔvɛ sɔviɔɔ tosaa, o bɛnda miŋ nyuna bɛndu kundaa, puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ nɔ taasioo tau o kunda leKilisiɔŋndo niŋndo le silaa. (Taitɔɔ 2:​3-5; Chemisi 5:​13-15) O kpeekpei niŋ, ŋ nɔ kuee miŋ nyuna wana koŋ le naa kɛɛsiaa tosallo le. Kɛ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ nyɛkɛndɛi a sinapɛŋgu Baabui naŋ nɔ wo nduyɛ miŋ tosa kɛɛsiaa a ba naa. (Hibuluiya 5:​14) Mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi aa, “Wana o wana nyɛ ŋ tosa wo num pila muli nyunaa o Mɛlɛka lo a ndu okɔɔ ni.”—Kaleesiaŋnda 6:​5.

17. Tɔnɔla yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ tosa pɛ kɛɛsiaala nɛŋi Chɛhowa kɔllo laŋ?

17 Te ŋ tosa pɛ kɛɛsiaala nɛŋi Chɛhowa kɔllo laŋ, ŋ nɔla miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ. Ndu bɛɛ cho hɛnaŋ a naa nduyɛ mbo dɔu naa sala. (Chemisi 4:​8) O hei niŋ, tiindaŋ naa o Chɛhowa niŋ cho simnɔŋ o kala poŋ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ o sɔɔŋ naŋ nua o Baabuiyo niŋndoŋ choo le halikpeŋ miŋ nɔ sinapɛŋgoo a yiyaŋnda Chɛhowalaŋ okɔɔ. A tonya, ŋ nɔ miŋ pɛɛku sɔɔŋ sɛnɛiyoŋ lɔɔlɔɔ a Chɛhowa okɔɔ. (Choobu 26:​14) Kɛ te ŋ tosa pɛ wallo kekelee le pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ suŋ suŋ, ŋ cho taasioo sɔla nduyɛ miŋ tiuba le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa. (Pulɔwaa 2:​1-5) Mi kɔlta waŋchieeya a tuula ndalaŋ la siŋgaŋ, kɛ kposoŋ bɛɛ Chɛhowa ndu siŋgaŋ te. Mi wana ŋchondoo poonyiaa aa, “Kɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu ndu, nyɛ o nyɛ o kɛɛsiaa, loo o lo lechoo le fɛɛŋ a fɛɛŋ ni. Nyɛ o yiyaŋ le tosaa wo, le fɛɛŋ a fɛɛŋ o feŋaŋ lechoo le.” (Sam 33:​11) Ŋ che walaŋ maa, ŋ nɔla miŋ tosa kɛɛsiaala sɔvɛlaŋ te ŋ pɛɛku pɛ le yiyaŋ Chɛhowaa nɔɔ nduyɛ miŋ tosa sɔɔŋ nɛŋi ndu kɔllo woŋ.