1. Ni esa amafunde amo amo aalembelwe mu Baibolo, kabili tulabwenamo shani mu kualonda?

MU BAIBOLO, baYawe balitupeele amafunde aabuulishisha ifi twelelwe ukulukucita. Ku cakubwenako, balatubuula ati tatwelelwepo ukulukupempela ifibumbwabumbwa, ukwiba, ukupendwa, neli ukucita ifya bucencemeshi. (1 AbaKolinto 6:9, 10) Kabili Abana ba baYawe, baYesu, baalipeele abasambile babo ili ifunde: “Mukalukusambisha imishobo yonse ya bantu, ne kubabatisha mwi shina lya baTata ne lya Mwana ne lya Mupashi Uswetelele; ili mubasambisha ati bakalukulonda fyonse’fyo ifi namufundileni; lomba boneni, ndi nenu inshiku shonse, ukufika na ku kushila kwa mpindi.” (Matayo 28:19, 20) Fyonse lukoso ifi baYawe na baYesu batubuula filibeleleko ku bune bwesu. Amafunde abaYawe alatofwako ukwishiba ifi twelelwe ukulilama fwebene ne fisoolo fyesu kabili alatofwako na pa fya kuba abasangalele mu mekalilo esu. Ne cicindeme ca kweba’ti, kani tulukulonda amafunde abaYawe, ukubikako ne funde lya kutulisha, baYawe bakatutemwa kabili bakalukutushukisha.

2, 3. (a) Nindo Baibolo tailabililapo pa fintu fyonse ifikumine umweo wesu? (b) Ni fisa fyakwipusha twakwambaalapo muli cicino iciputusha? (Boneni icikope icili peulu.)

² Nangabe’fyo, Baibolo taitupeelapo amafunde ao twelelwe ukulonda  mu fintu fyonse lukoso ifikumine umweo wesu. Ku cakubwenako, mu Baibolo tatusanganamo ifunde ilili lyonse ililabila pa fyakufwala twelelwe ukufwala. Ici cilukulangisha ati baYawe ba mano. Nangaba’ti amafashoni alaluka-aluka kabili abantu mu calo conse balafwala ifyakufwala ifilekenelekene, ifya mu Baibolo fyo tafyalukapo. Nakabili, mu Baibolo tamulipo amafunde aengi aalabila pa ncito neli ifyakulisangalashishamo ifi twelelwe ukusalululapo na fyefyo twelelwe ukucita kani tulukufwayo’kuba ne mekalilo aweme. BaYawe balasuminisha umuntu umo umo ne mitwi ya fisoolo ukulisalulwilapo pali fifi ifintu.

³ Popele kani tulukusalululapo pa fintu ificindeme ifikakuma makosa umweo wesu kabili tapalipo ifunde lya mu Baibolo ililabilapo, tulyelelwe ukulipusha ati: ‘Kani baYawe balukufwaisho’kubona ifi ndukufwayo’kucita? Kani bakasangalala nangaba ati ifi ndukufwayo’kucita tafikapulaishapo ifunde lya mu Baibolo? Ningeshiba shani kani baYawe bakasangalala pali fyefyo nkasalululapo ukucita?’

4, 5. Kani ifi tusalululapo ukucita filatukuma shani fwebene ne bantu bambi?

⁴ Bambi abantu balalanguluka ati bangacita lukoso ifi abene balukufwaya. Pano fwebo tulafwayo’kucita ifyakusangalasha baYawe. Popele, ili tatungasalululapo ifyakucita, tulyelelwe ukulanguluka pali fyefyo Baibolo ilabilapo ne kulonda ifi ilukulabila. Ku cakubwenako, Baibolo ilatubuula ifi baLesa babona imilopa, popele tulyelelwe ukulonda ifi ilabila. (Ifyakutanga 9:4; Ifyacitilwe 15:28, 29) Tungatembela kuli baYawe ati batofweko ukusalululapo ifyakucita ifingabasangalasha.

⁵ Ifi tusalululapo ukucita filatukuma fwebene. Kani twasalululapo bwino, tungapalamina kuli baYawe. Kani tatusalulwilepo bwino, bucibusa bwesu na baYawe bungonaaka. Nakabili, ifi tusalululapo ukucita filakuma ne bantu bambi. Tatufwayapo ukucite’fili fyonse ifingasoomesha abakwabesu neli ukunasho’kucetekela kwabo. Nakabili, tatufwayapo ukucite’fili fyonse ifingonaalo’mutende wa mwi kelesha. Popele, cicindeme kuli fwebo ukusalululapo bwino ifyakucita.—Pendeni AbaLoma 14:19; AbaGalatya 6:7.

6. Findo twelelwe ukucita ili tulukusalululapo ifyakucita?

⁶ Findo fingatofwako ukusalululapo bwino kani Baibolo tailabilepo mu kushinkamika ifi twelelwe ukucita? Pa mupunda wa kucita lukoso ifi tulukufwaya fwebene, tulyelelwe ukulangulukapo makosa pali fyefyo tulukufwayo’kusalululapo ne kucita ifingasangalasha baYawe. Kani twacite’fyo, tungacetekela ati baYawe bakasangalala pakuti pali fyefyo twasalululapo ukucita.—Pendeni Amasamo 37:5.

7. Tungeshiba shani ifi baYawe bangafwaya fwebo ukucita pa fintu fimo kani tapalipo ifunde lya mu Baibolo?

⁷ Pano tungeshiba shani ifingasangalasha baYawe? Pa AbaEfesa 5:17 palalabila ati: “Mwishibe ukufwaya kwa baShikulu ifi kuli.” Kani mu Baibolo tamulipo ifunde ililabilapo pali ceco icintu, tulyelelwe ukwishiba ifi baYawe balukufwaya fwebo ukucita. Tungacita shani ifyo? Tulyelelwe ukutembela kuli bo ne kuleka umupashi wabo uswetelele ukulukututangilila.

8. Kani baYesu baalilangishe shani ati baalishibile ifi baYawe balukufwaya bo ukucita? Labileni pa cakubwenako.

⁸ Lyonse baYesu baalukwishiba ifi baYawe balukufwaya bo ukucita. Ku cakubwenako, imiku ibili ili amabumba abantu ali ne nsala, baYesu balitembeele ne kuliisha aba abantu mu cimpelampela. (Matayo 14:17-20; 15:34-37) Pano ili baali ne nsala mu mpanga kabili Umusenseshi alukufwaya bo ukwalula amabwe ukuba shinkwa, baYesu baalikene. (Pendeni Matayo 4:2-4.) Baalishibile bwino baWishibo, popele baalishibile ati baYawe tekuti bafwayepo bo ukupyungisha  umupashi uswetelele ukucite’fyakulisangalasha abene. Baalishibile ati baWishibo bangabatangilila ne kubapeela ifyakulya pa mpindi balukufipengela.

9, 10. Findo fingatofwako ukusalululapo bwino ifyakucita? Labileni pa cakupalanya.

⁹ Koti ni baYesu, na fwebo tungasalululapo bwino pa fintu kani tulukweyamina pali baYawe. Baibolo ilalabila ati: “Kopemamo muli baYawe ne mutima wobe wonse, wilukweyaminapo pa kalango kobe we mwine. Pa nshila shobe shonse usumine kuli bo, eli bakalukukulanjisha inshila shobe. Wilukulieba we mwine ati, ndi ne mano. Ulukutonda baYawe, uleke ifibipile.” (Ifisimpi 3:5-7) Kani twasambilila Baibolo ne kwishiba ifi baYawe balanguluka, tukomfwisha ifi bangafwaya fwebo ukucita mu fintu fimo. Kabili kani twaishiba makosa ifi baYawe balanguluka, cikabe’cipubile kuli fwebo ukulukusalululapo ifingabasangalasha. Na muli fyefyo, tulaba na “umutima wa munefu,” e kweba’ti umutima uulonda ukufunda kwa baYawe.—Esiceli 11:19.

¹⁰ Alakanyeni ati umwanakashi uupilwe alukushite’fintu kabili abona insapato ishiweme, pano isha mutengo ukwakuti. Nangaba’ti pali yiyi impindi talipo ne balume bakwe, aliishi ifi bakulanguluka kani apyungishe’sho indalama. Kani aishiba shani? Alyupilwe kuli wuyu umwalalume pa mpindi iitali, popele aliishi bwino ifi bafwayo’kupyungisha indalama ishi bakwete. Mu kupalako, kani twaishiba ifi baYawe balanguluka na fyefyo baacitile akale, tukeshiba ifi bangafwaya fwebo ukucita mu fintu ifingi.

11. Ni fisa fyakwipusha tungalipusha ili tulukupenda Baibolo neli ili tulukulisambisha? (Boneni akabokoshi ka “ Ili Mulukulisambisha Baibolo, Mulukulipusha Ati.”)

¹¹ Tungeshiba shani ifi baYawe balanguluka? Icicindeme ici tungacita kulukupenda Baibolo lyonse ne kulisambisha. Ili tulukucite’fyo, tungalukulipusha ati: ‘Findo ifi filukunsambisha pali baYawe? Nindo baYawe baacitile’fi?’ Kabili koti  ni Dafidi, tulyelelwe ne kulomba baYawe ukutofwako ukubeshiba bwino. Dafidi alilembele ati: “Mumbweneshe imyendelo yenu, mwe baYawe; munsambishe inshila shenu. Muntanjilile muli bucine bwenu, munsambishe; pakuti mwebo e mwe baLesa bakupuluka kwanji; e mwebo ndukumupembeleleni akasuba konse.” (Amasamo 25:4, 5) Kani twasambilila fimo pali baYawe, tungalanguluka na pa mpindi ili tungapyungisha ifyo ifyebo. Kani tungapyungisha ifyo ifyebo mu cisoolo cesu, ku ncito, ku sukuulu, neli mu kutulisha? Kani twalanguluka pa mpindi ili tungapyungisha ifyo ifyebo, cikabe’cipubile kuli fwebo ukwishiba ifi baYawe bafwaya fwebo ukupyungisha uko ukufunda.

12. Kani amabuuku esu ne kubungana fingatofwako shani ukwishiba ifi baYawe balanguluka pa fintu ifilekenelekene?

¹² Inshila na imbi tungeshibilamo ifi baYawe balanguluka kubika makosa akalango ku fintu fya mu Baibolo ifi ukwanshika kwa baYawe kutusambisha. Ku cakubwenako, kani tulukufwayo’kusalululapo pa fintu, amabuuku ya Icisontelelo ca Mpapulo sha Watch Tower na Ibuuku lya lya Kumofweniko Ukufwaya-fwaya Ifyebo Ilya Bamboni sha BaYawe angatofwako ukwishiba ifi baYawe balanguluka. Nakabili, tungabwenamo mu kubungana kwesu kani tulukukutikisha, tulukwasukapo, ne kwalakanyapo pali fyefyo tulukusambilila. Ici cikatofwako ukulukulanguluka koti ni baYawe. Icikafumamo ca kweba’ti, tukalukusalululapo ukucite’fintu ifikasangalasha baYawe kabili ifi bakashukisha.

13. Buulishisheni ifi tungasalululapo bwino pa fintu kani twaishiba ifi baYawe balanguluka.

¹³ Nga tulabile pa cakubwenako cimo pali fyefyo tungasalululapo bwino panuma ya kwalakanya pali fyefyo baYawe balanguluka. Cipale mulukufwayo’kuba bapainiya. Mwaalulako ne fintu fimo mu mweo wenu pakweba’ti mulukupyungishe’mpindi iikulu mu mulimo wa kutulisha. Pano mucikanika kani mukapitilisho’kuba abasangalele nangaba’ti muli ne ndalama ishinini neli mulikwete lukoso ifintu ifinini. Fya cine ati Baibolo tailabilapo ukweba’ti tulyelelwe ukuba bapainiya pakweba’ti tupyungile baYawe. Tungabapyungila bwino na lyelyo tuli lukoso abakutulisha. Nangabe’fyo, baYesu balilabiile ati baYawe balashukisha abantu abalipeelesha pakuti pa Bufumu. (Pendeni Luku 18:29, 30.) Nakabili Baibolo ilalabila ati baYawe balasangalala kani tulukwesha ne makosa esu onse ukulukubalemya, kabili balafwaya ati tulukuli abasangalele ili tulukubapyungila. (Amasamo 119:108; 2 AbaKolinto 9:7) Ukutembelelapo pali fifi ifintu ne kwalakanyapo kungatulengesho’kusalululapo ukucite’fintu ifingatofwako kabili ifi baYawe bangashukisha.

14. Mungeshiba shani kani ukufwala ifyakufwala fimo kungasangalasha baYawe?

¹⁴ Nga tulabileko na pa cakubwenako na cimbi: Tulabile ati mulitemenwe umusango umo uwa fyakufwala, pano muliishi ne kweba’ti mungatutwisha bambi mwi kelesha kani mwafifwala. Nakabili, muliishi ne kweba’ti Baibolo tailabilepo neli fimo pa fyakufwala fya kube’fyo. Kani mungeshiba shani ifi baYawe balanguluka? Baibolo ilatubuula ati: “Fyopele’fyo ne banakashi ati bakalukufwala ifyakufwala ifyakubulo’kutangala, ne nsoni ne kutekanya; tekufwale’mishishi iya kupalata, neli ligolide neli ni bamagalite neli fyakufwala ifya makwebo apatali; sombi, koti fyelelwe abanakashi abalukusuminina ukubapala baLesa, nga bafwale imilimo iweme.” (1 Timote 2:9, 10) Ukuba, abapyungishi ba baYawe bonse, ukubikako ne balalume, bangasambililako kuli kuku ukufunda. Kani tulilicefeshe, tulalanguluka pali fyefyo bambi bangomfwa kani twafwala ifyakufwala fimo. Kabili pakuti tulitemenwe baYawe, tatufwayapo ukucita ifingasoomesha neli ukututwisha abakwabesu. (1 AbaKolinto 10:23, 24; AbaFilipoi 3:17) Kani twalanguluka pali fyefyo Baibolo ilabila na  fyefyo baYawe balanguluka, tukalukusalululapo ukucite’fintu ifingabasangalasha.

15, 16. (a) Kani baYawe balomfwa shani kani tulukulwakanya pa fya bucencemeshi? (b) Findo fingatofwako ukwishiba ifi baYawe bafwaya fwebo ukulisangalashishamo? (c) Findo tungacita kani tulukufwayo’kusalululapo ukucite’cintu icicindeme makosa?

¹⁵ Mu Baibolo, tulapendamo ati baYawe balasoomenwa kani abantu balukucita ne kulanguluke’fibipile. (Pendeni Ifyakutanga 6:5, 6.) Cilibwenekele apaswetele ati baYawe tabafwayapo fwebo ukulukwalakanya pa fya bucencemeshi. Na cine, kani tulukwalakanya pali fifi ifintu, mu kupelako tungaficita. E mulandu baYawe bafwaila fwebo ukulukulanguluka pa fintu ifiswetele kabili ifiweme. Jakobo alilembele ati amano abaYawe “aliswetele tanje, popele abutende, akulelesa, akutekenishiwa, eswile inkumbu ne fisepo ifiweme, akubulo’kulekanya, akubulo’kutumpaika.” (Jakobo 3:17) Popele Baibolo ilatubuula ati tatwelelwepo ukusalululapo ifyakulisangalishishamo ifili fyonse ifingatulengesho’kulukwalakanya neli ukukumbwa ifintu ifibipile. Kabili kani twaishiba bwino ifi baYawe batemenwe na fyefyo bapatile, cikabe’cipubile kuli fwebo ukwishiba amabuuku tungapenda, amafilimu tungatamba, neli ifyakwangala tungangalako. Tatukelelwapo ne kwipusha bambi ifi twelelwe ukucita.

¹⁶ Impindi ishingi ili tulukufwayo’kucita fimo, kulabe’fingi ifi tungasalululapo ukucita ifingasangalasha baYawe. Pano kani tulukufwayo’kusalululapo ukucite’cintu icicindeme makosa, cingelelwa kuli fwebo ukwipusha umukulu wa mwi kelesha neli umuKlistu mubyesu umukulu mu fya baLesa ukutubuulako ifyebo ifingatofwako ukusalululapo bwino. (Tito 2:3-5; Jakobo 5:13-15) Ukuba, tatwelelwepo ukubuulo’yo muntu ukutusalulwilako ifyakucita. Sombi, tulyelelwe ukulanguluka makosa pa fya mu Baibolo fyefyo tusambilile eli panuma twalisalulwilapo fwebene. (AbaEbeya 5:14) Intangishi Paulu yalilabiile ati: “Abantu bonse akalukupinte’cipinto cakwe umwine.”—AbaGalatya 6:5.

17. Findo tulitemwesha kani tulukusalulula pa fintu ukwelelwa na fyefyo baYawe balanguluka?

¹⁷ Kani twasalululapo ukucite’fintu ifisangalasha baYawe, tulapalamina kuli bo kabili balatushukisha. (Jakobo 4:8) Nakabili, ukucetekela kwesu muli baYawe kulakoselako. Popele, nga tulukwalakanya pali fyefyo tupenda mu Baibolo pakweba’ti twishibe ifi balanguluka. Ukuba, tukapitilisho’kulukusambilila pali baYawe. (Jobo 26:14) Pano kani twapyungisho’kusambilila pali bo, tukaba ne mano kabili tukalukusalululapo bwino pa fintu. (Ifisimpi 2:1-5) Ifi abantu balanguluka filaaluka, pano baYawe bo tabaalukapo. Umwimbishi wa masamo aliimbile ati: ‘Ukulandakanya kwa baYawe kulemakana makosa inshiku shonse lukoso, ukwalakanya ukwa mu mutima wabo kwa kufyaluluka konse.’ (Amasamo 33:11) Kanshi tungasalululapo bwino pa fintu kani twaishiba ifi baYawe balanguluka ne kucita ifingabasangalasha.