Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Xú káʼnii etraʼwíí ikháánʼ rí matani rá.

Xú káʼnii etraʼwíí ikháánʼ rí matani rá.

“Gíʼmaa muʼgua̱ ruya̱a̱ má xúʼko̱ ndiéjunʼ eyoo Jeobá muʼnilú” (EFESIOS 5:17).

AJMÚÚ 69 GA̱JMA̱A̱ 57

1. a) Xú káʼnii nindxu̱u̱ tikhuu rí niʼtáñajunʼ Dios rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rá. b) Xú káʼnii embáyulú rí muʼnimbulúʼ rá.

 JEOBÁ niʼthúluʼ mbájmbu náa Biblia mu mbuʼyáá rí eyoo muʼni. Mbá xkri̱da, ikhaa tsíyoo rí mbuʼyamajkún xándú, muʼni kuʼwáʼ, majngáanʼ ga̱jma̱a̱ rí muʼbúlú gajmiúlú mbáa (1 Cor. 6:9, 10). Ma̱ngaa, Jesús niʼthá ñajúúnʼ xa̱bi̱i̱: “Guʼgua̱ ga̱jma̱a̱ gusngún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin, guxuʼmíinʼ iyááʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Anu̱lú ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu, gusngúnla munimbánii xúgíʼ rí ikhúúnʼ nitañejuanla. Ga̱jma̱a̱, ¡gu̱ya̱a̱! xtáá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ xúgíʼ mbiʼi asndu índo̱ rí mambáa xúgíʼ dí xtáa rarígá náa numbaaʼ” (Mat. 28:19, 20). Rí muʼnimbulúʼ rí naʼtáñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo, mbaʼa enii rí xóo nambáyulúʼ. Xtángoo ndrígóo Dios naʼsngúlúʼ muñeumíjna̱ ga̱jma̱a̱ muñewu̱u̱n bi̱ kuwa náa guʼwúlú mu muxnún rí nda̱ñúnʼ ma̱ngaa nambáyulúʼ makuwáanʼ tsímáá. Mú rí itháan gíʼdoo numuu á mu nuʼnimbulúʼ rí niʼtáñajunʼ Jeobá xóo rí muʼtáraʼa, ikhaa maʼdxuu ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱lú ma̱ngaa maʼni tsajkurámáanʼlu.

2, 3. a) Náa numuu rí náa Biblia tséʼkha̱ xúgíʼ enii xtángoo ga̱jma̱a̱ numuu rí nandulúʼ muʼni rá. b) Xú káʼnii graxe̱ gúriʼña̱a̱ náa artículo rígi̱ rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

2 Náa Biblia tséʼkha̱ xúgíʼ enii xtángoo rí mambáyulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ. Mbá xkri̱da, tséʼthulú xú káʼnii xtíin gíʼmaa o ragíʼmaa maguʼwúnʼlú. Rígi̱ nasngájma rí Jeobá najmañuu wéñuʼ. Náa numuu rá. Numuu rí náa mámbá xuajen, xa̱bu̱ nugíiʼ mixtiʼkhu xtíin. Ga̱jma̱a̱, na̱jkha̱ raxtiʼkhuu xóo xtíin eguwu̱nʼ. Mú xtágabu ndrígóo Biblia ga̱jma̱a̱ numuu xú káʼnii xtíin muʼgíiʼ tsixtiʼkhuu. Ma̱ngaa náa Biblia tséʼkha̱ mbá lista náa maʼthúlú xú káʼnii ñajunʼ o thana rí gíʼmaa mundrígúlú, o xú káʼnii gándoo muʼni gagimijná. Jeobá naniñuʼ rí mámbáa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ mámbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa goʼwóo maraʼwíí rí maʼni ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.

3 Mbáa nguáná ndayóoʼ muraʼwíí mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí náa Biblia tséʼthi mbájmbu. Ikha jngó, mbáa nuraximíjna̱lú: “Lá naxmiéjunʼ Jeobá rí garaʼwíí mani ráʼ. Lá ma̱ndoo maraʼwíí asndu ndiéjunʼ má mbajkhaʼ á mu xanujngorámuʼ nimbá xtángoo rí na̱ʼkha̱ náa Biblia ráʼ. Xú káʼnii gándoo gáyóo májánʼ á mu Jeobá maʼdxuu ga̱jma̱a̱ rí ikhúúnʼ garaʼwíí mani rá.” Náa artículo rígi̱ gáxti̱ʼña̱a̱ graxe̱ rúʼko̱.

RÍ NURAʼWÍÍ MUʼNI NGUÁNÁ MAMBÁYULÚ O MAGAÚNLÚ

4, 5. Ndiéjunʼ gárígá ga̱jma̱a̱ numuu rí guraʼwíí muʼni rá.

4 Tikhun xa̱bu̱ nakumu̱ún rí tséʼniuu má rí guraʼwíí muni. Mú ikháanʼ nandulúʼ muʼni rí maxtáa tsímáá Jeobá. Ikha jngó, mámbá rí muraʼwíí muʼni, ginii gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á muʼnimbulúʼ. Mbá xkri̱da, náa Biblia naʼthí rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu eʼdi. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nuniʼñámijna maxnúlúʼ ikha (Gén. 9:4; Hech. 15:28, 29). Ma̱ndoo munda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáyulúʼ muraʼwíí muʼni rí naniguʼ ikhaa.

5 Rí muraʼwíí muʼni mani̱ndxu̱u̱ mixtiʼkhu. Á mu nuraʼwíí muʼnilú rí májánʼ, mambaxúlúʼ itháan májánʼ gajmiúlú Jeobá. Á mu nuraʼwíí muʼnilú dí ra̱májánʼ, maʼni rí xambáxulú gajmiúlú Jeobá. Ma̱ngaa, rí guraʼwíí muʼnilú ma̱ndoo maʼni gawúunʼ eʼwíínʼ. Á mu ra̱májánʼ nindxu̱u̱, ma̱ndoo muʼni gawúunʼ a̱ngiu̱lú o makágua̱ba̱ʼ fe ndrígu̱ún. Nditháan tsíyulú muʼni rúʼko̱. Ga̱jma̱a̱ tsíyulú muʼni rí a̱ngiu̱lú náa congregación maguaʼdáá xkujndu. Xó má eʼyáá, gíʼdoo numuu muraʼwíí muʼni rí májánʼ (atraxnuu Romanos 14:19 * ga̱jma̱a̱ Gálatas 6:7). *

6. Ndiéjunʼ gambáyulú mu muraʼwíí muʼni rí májánʼ rá.

6 Á mu náa Biblia tséʼtulu ndiéjunʼ guraʼwíí muʼni, ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni rá. Xúraʼwíí muʼni rí ikháanʼ nakumulú rí nindxu̱u̱ májánʼ, gundxaʼwamíjna̱ tsumáá wéñuʼ ga̱jma̱a̱ guraʼwíí muʼni mbá rí manigu̱ʼ Jeobá. Xúʼko̱ mbuʼyáá májánʼ rí ikhaa gambáyulú mu mundrígúlú rí májánʼ (atraxnuu Salmo 37:5). *

GUʼNIMI̱JNA̱ MBUʼYÁÁ RÍ EYOO JEOBÁ MUʼNI

7. Á mu náa Biblia tséʼkha̱ mbá xtángoo rí naʼthúlúʼ mbájmbu rí muʼni, xú káʼnii gándoo gúʼyáá rí nandoo Jeobá rá.

7 Mú xú káʼnii gándoo gúʼyáá rí manigu̱ʼ Jeobá rá. Efesios 5:17 naʼthí: “Gíʼmaa muʼgua̱ ruya̱a̱ má xúʼko̱ ndiéjunʼ eyoo Jeobá muʼnilú”. Xó má eʼyáá, á mu náa Biblia tséʼkha̱ mbá xtángoo mbájmbu, gíʼmaa mbuʼyáá rí naniguʼ Dios (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Xóo muʼthá, gíʼmaa muʼnimi̱jna̱ mu mbuʼyáá rí eyoo Jeobá muʼnilú. Xú káʼnii gúʼyáá rá. Índo̱ guʼtájkáan ga̱jma̱a̱ muniʼñáaʼ rí xi̱ʼ ndrígóo maxnúlúʼ ikha.

8. Gajmaaʼ mbá xkri̱da mu marata̱ náa numuu rí Jesús nindoo ndiʼyoo ndiéjunʼ rí naniguuʼ Jeobá rá.

8 Jesús niʼniminaʼ má xúʼko̱ mu mbaʼyoo rí nandoo Jeobá maʼni ikhaa. Mbá xkri̱da, a̱jma̱ nutu niʼtájkháan nákha xóó tséʼni milagros mu maxniʼtsun mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ (Mat. 14:17-20; 15:34-37). Mú imba̱ miʼtsu índo̱ Jesús nixkidxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Gixa̱a̱ nixkaxi̱i̱ rí itsí martaxi̱i̱ pan, ikhaa táʼndoo gáʼni mbá milagro (atraxnuu Mateo 4:2-4). Náa numuu rá. Numuu rí naniniʼ májánʼ Anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo rí ikhaa xániguʼ rí majmuu xi̱ʼ kaʼwu mu mambáyuminaʼ ikhaa. Ndiʼyoo májánʼ rí Dios gáxnúu ikha ga̱jma̱a̱ maxnúu ganitsu índo̱ gáʼyóoʼ.

9, 10. Ndiéjunʼ gambáyulú mu muraʼwíí muʼni rí májánʼ rá. Araxná mbá xkri̱da.

9 Á mu nu̱ʼni̱ xóo Jesús ga̱jma̱a̱ á mu nuniʼñáanʼ maxná ikhulú Jeobá, mambáyulúʼ muraʼwíí muʼnilú rí májánʼ. Náa Biblia naʼthí: “Ga̱ku̱ma̱ʼ xtayáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱nʼ, xáku̱ma̱ʼ i̱ndó dí na̱ʼkha̱ náa edxa̱ʼ ikháánʼ. Xúgíʼ dí gátani garmáʼáan a̱jkia̱nʼ gáʼni Jeobá, ikhaa má gáʼni jmbu kamba̱a̱ʼ. Xátayaminaʼ rí asndu xóo natayáá wéñuʼ. Gamiñáʼ xtayáá Jeobá ga̱jma̱a̱ atanitsinguminaʼ náa dí ra̱májánʼ” (Prov. 3:5-7). Índo̱ nuʼnigajmaa Biblia ma̱ngaa najmañulúʼ xú endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá, ma̱ndoo mbuʼyáá rí nandoo ikhaa muʼnilú. Ga̱jma̱a̱ índo̱ itháan gajmañulú xóo endxa̱ʼwáminaʼ itháan xáʼniulu mingíjyúuʼ muraʼwíí muʼni rí naniguʼ ikhaa. Ma̱ngaa, muʼgími̱jna̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú muʼnimbánii ikha ndrígóo (Ezeq. 11:19).

10 Guʼgíʼ mbá xkri̱da. Gundxaʼwamíjna̱ rí mbáa a̱ʼgu̱ xtáa raʼtsi ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo mbá edi̱i̱ zapato mitsaan wéñuʼ, mú minumuu. Maski ajndu nda̱wa̱a̱ ajmbio̱o̱, ikhaa ndaʼyoo ndiéjunʼ gandxaʼwáminaʼ ajmbio̱o̱ á mu ikhaa najmuu wéñuʼ mbújkha̱a̱. Xú káʼnii eʼyoo xá. Numuu rí mba̱yu̱ʼ má kuwa ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo rí gandxaʼwáminaʼ ajmbio̱o̱ ga̱jma̱a̱ numuu xú káʼnii majmúún mbújkha̱a̱ rí guáʼdáá. Xúʼko̱ má nindxu̱u̱, índo̱ najmañulúʼ xóo endxa̱ʼwáminaʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ rí niʼni nákha ginii, ma̱ndoo mbuʼyáá rí eyoo muʼni náa mámbá rí nuraʼwíí muʼni.

XÚ KÁʼNII GÁNDOO GÚʼYÁÁ RÍ ENDXA̱ʼWÁMINAʼ JEOBÁ RÁ.

11. Xú káʼnii graxe̱ gándoo gúʼni índo̱ nuraxnuu o nuʼnigajmaa Biblia rá. (Atayáá kúgumaʼá “ Índo̱ natanigajmaa Biblia, atraximínaʼ”.)

11 Xú káʼnii gándoo gúʼyáá rí endxa̱ʼwáminaʼ Jeobá rá. Mambáyulúʼ rí muraxnuu ma̱ngaa rí muʼnigajmaa má xúʼko̱ Biblia. Índo̱ kuwáanʼ ruraxnuu, ma̱ndoo muraximíjna̱lú: “Ndiéjunʼ eʼsngóʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá rá. Ndíjkha niʼni xúʼko̱ xá.” Guʼni xóo David ga̱jma̱a̱ gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáyulúʼ muniʼnííʼ itháan. David niʼnirámáʼ: “Atani maniʼnúʼ kamba̱a̱ʼ, oh Jeobá; arasngóoʼ náa kambaaʼ. Atani majngruigoʼ náa rí gajkhun ga̱jma̱a̱ arasngóoʼ, numuu rí ikháánʼ nindxa̱ʼ Dios bi̱ maʼni kríñunʼ. Náa ikháánʼ nigúʼthu̱u̱n xúgíʼ mbiʼi” (Sal. 25:4, 5). Índo̱ gajmañulú ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá, gundxaʼwamíjna̱ náa gájmulúʼ rí nijmañulúʼ. Ma̱ndoo muraximíjna̱lú: “Xú káʼnii gándoo gájmuʼ rígi̱ náa goʼwóoʼ, náa ñajunʼ, náa escuela o náa nataráʼa rá.” Á mu nundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa phú gáʼyóóʼ, xáʼniulu miʼskhaa mbuʼyáá rí nandoo Jeobá muʼni.

Á mu nandulúʼ mbuʼyáá rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ndayóoʼ muraxnuu ga̱jma̱a̱ muʼnigajmaa Biblia tsejtsí mbiʼi

12. Xú káʼnii embáyulú i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú ga̱jma̱a̱ náa nagimbáanʼ rá.

12 Ndiéjunʼ imbo̱o̱ gambáyulú mbuʼyáá rí endxa̱ʼwáminaʼ Jeobá rá. Atagíʼ májánʼ edxa̱ʼ rí naʼsngáa xuajñu ga̱jma̱a̱ numuu Biblia. Mbá xkri̱da, índo̱ ndayóoʼ muraʼwíí rí muʼni, ma̱ndoo majmulúʼ i̱yi̱i̱ʼ Guía de estudio para los testigos de Jehová ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ náa ma̱ndoo mataʼyááʼ rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá. Imbo̱ʼ rí mambáyulúʼ majmañulúʼ mundxaʼwamíjná xóo Jeobá nindxu̱u̱ náa nagimbáanʼlú. Á mu nugíiʼ májánʼ edxu̱lúʼ, muʼthá rí nijmañulúʼ ga̱jma̱a̱ mundxaʼwamíjná rí najuiʼsngúlú, ma̱ndoo muraʼwíí muʼni rí naniguʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ ikhaa gaʼni tsajkurámáanʼlu.

NÁKHA XÓÓ TSÍRAʼWÍÍ RÍ MUʼNI, GUNDXA̱ʼWÁMI̱JNA̱ RÍ ENDXA̱ʼÓO EDXU̱U̱ JEOBÁ

13. Arathá mbá xkri̱da rí nasngajmá rí muniʼnuʼ xú káʼnii endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Dios nambáyulúʼ muraʼwíí muʼni rí májánʼ.

13 Rí muniʼnuʼ rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ mundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ ma̱ndoo mambáyulúʼ mu muraʼwíí muʼni rí májánʼ. Xú káʼnii rá. Guʼyáá mbá xkri̱da. Gundxaʼwamíjna̱ rí nandulúʼ manindxu̱lúʼ precursor. Mbáa niríyaʼlu má awan mu muguaʼdáá itháan mbiʼi mu muʼtáraʼa. Mú xóó nuraximíjna̱ á mu makuwáanʼ tsímáá rí ní xúguaʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ. Gajkhun má rí náa Biblia tséʼthi rí mu muʼni ñajunʼ Jeobá ndayóoʼ manindxu̱lúʼ precursor. Ma̱ndoo muʼni má xúʼko̱ ñajunʼ Jeobá maski ajndu ni̱ndxu̱lú publicador. Mú Jesús niʼsngáa rí Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nunigínamijná ga̱jma̱a̱ numuu Reino (atraxnuu Lucas 18:29, 30). Ma̱ngaa náa Biblia naʼthí rí Jeobá naniguʼ rí muʼni xúgíʼ rí naʼngulú mu muʼni mba̱a̱. Ikhaa nandoo rí makuwáanʼ tsímáá ru̱ʼni̱ ñajunʼ (Sal. 119:108; 2 Cor. 9:7). Á mu nuʼtájkáan ga̱jma̱a̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ numuu rígi̱, ma̱ndoo muraʼwíí mbá rí mambáyulúʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá maʼni tsajkurámáanʼlu.

14. Xú káʼnii gándoo gúʼyáá á mu xtíin rí nuʼgíiʼ naniguuʼ Jeobá rá.

14 Guʼyáá imbo̱o̱ xkri̱da. Gundxaʼwamíjna̱ rí nanigulúʼ wéñuʼ mbá xtíin. Mú nduʼyáá rí á mu naguʼwúnlú ma̱ndoo maʼni gawúunʼ tikhun a̱ngiu̱lú náa congregación. Náa Biblia tséʼthi nditháan ga̱jma̱a̱ numuu xtíin rúʼko̱. Xú káʼnii gándoo gúʼyáá xú káʼnii endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá rá. Náa Biblia naxnúlú xtágabu rígi̱: “Rí gu̱ʼu̱ muniratamijná ga̱jma̱a̱ xtíin rí nakruiyoʼ, rí kaʼyoo ga̱jma̱a̱ rí nakujmaa májánʼ, xuxtígúu e̱dxa̱laʼ xóo dí rakáʼyoo o majmala oro, perla ga̱jma̱a̱ xtíin rí minumuu wéñuʼ, guni rí májánʼ xó má kaʼyoo muni gu̱ʼu̱ bi̱ nduyamajkuíí Dios” (1 Tim. 2:9, 10). Xúʼko̱, xtágabu rígi̱ nambáñun gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bekha bi̱ ni̱ndxu̱ún cristianos. Á mu nundxa̱ʼwáá májánʼ edxu̱lúʼ, mundxaʼwamíjna̱ rí ekumún eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii xtíin eguʼwúnlú ga̱jma̱a̱ xóo eʼniratamijná. Ga̱jma̱a̱ numuu rí nandulúʼ kuʼñúún a̱ngiu̱lú, nuʼnimi̱jna̱ mu xúʼni̱ gawúunʼ (1 Cor. 10:23, 24; Filip. 3:17). Á mu nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá, ma̱ndoo muraʼwíí muʼni rí nanigu̱ʼ.

15, 16. a) Xú káʼnii eku̱mu̱u̱ Jeobá á mu tseniʼñáʼ rundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí mitsaga rá. b) Xú káʼnii gándoo gúʼyáá májánʼ á mu naniguuʼ Jeobá rí xóo guʼni gagimijná rá. c) Ndiéjunʼ gáʼyóóʼ muʼni ginii nákha xóó tsíraʼwíí mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu muʼnilú rá.

15 Náa Biblia naʼsngáa rí Jeobá xtáa gíná ga̱jma̱a̱ nagawúnʼ índo̱ xa̱bu̱ nuni o nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí ra̱májánʼ (atraxnuu Génesis 6:5, 6). * Nakujmaa kaʼwu rí Jeobá tsíyoo mundxaʼwamíjna̱ rí kuwáanʼ ruʼbúlú gajmiúlú mbáa. Á mu nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rúʼko̱, asndu ma̱ndoo muʼnilú. Ikha jngó Jeobá nandoo mundxaʼwamíjna̱ rí nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ kaʼwu. Discípulo Santiago niʼnirámáʼ rí ku̱ma̱ ndrígóo Jeobá nindxu̱u̱ “mikaʼwu, tséyáaʼ xkujndu, nakro̱ʼo̱o̱, xtáa xawii mu maʼnimbo̱o̱, nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ naʼni rí májánʼ, tsiraʼwíin xa̱bu̱, na̱nguá gíʼdoo a̱jma̱ inuu” (Sant. 3:17). Xó má eʼyáá, Biblia naʼsngáa dí ragíʼmaa mbuʼyáá o muraxnuu rí maʼniulú mundxaʼwamíjna̱ o magua̱ʼa̱ muʼni rí mitsaga ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Á mu nduʼyáá májánʼ náa biʼyaa rí Jeobá naniguʼ ga̱jma̱a̱ naguiyuʼ kaʼyoo, tséyóoʼ muraxu̱u̱n a̱ngiu̱lú xú káʼnii libros, películas o gitsíin rí ma̱ndoo muraʼwíí. Ikháanʼ xáʼniulu mingíjyúuʼ mbuʼyáá.

16 Índo̱ ndayóoʼ muraʼwíí rí muʼni, nguáná ma̱ndoo muraʼwíí mbaʼa rí Jeobá maniguuʼ. Mú á mu nindxu̱u̱ mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu, mbáa itháan májánʼ mundu̱ʼu̱u̱n xtágabu bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ o imba̱a̱ ndxájulú bi̱ najmañuu itháan (Tito 2:3-5; Sant. 5:13-15). Mú xándoo muʼtháán rí ikhaa gáraʼwíí rí muʼnilú. Apóstol Pablo niʼthí: “Numuu dí mámbáa kaʼyoo maʼnimbánuu ñajunʼ rí kaʼyoo” (Gál. 6:5). Ikha jngó, rí gíʼmaa muʼni, mundxaʼwáá tsumáá edxu̱lúʼ rí naʼsngáa náa Biblia ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á guraʼwíí rí muʼni (Heb. 5:14).

17. Xú káʼnii embáyulú rí muraʼwíí muʼni rí naniguuʼ Jeobá rá.

17 Índo̱ nuraʼwíí muʼni rí naniguʼ Jeobá, nambáxulúʼ itháan májánʼ gajmiúlú ikhaa, ga̱jma̱a̱ ikhaa nagruiguáanʼlú ga̱jma̱a̱ naʼni tsajkurámáánʼlú (Sant. 4:8). Ga̱jma̱a̱ rígi̱ naʼni rí fe ndrígúlú maʼni itháan gujkhuʼ. Ikha jngó, gundxaʼwamíjna̱ dí naʼsngúlúʼ náa Biblia mu makru̱ʼu̱lú xú káʼnii endxa̱ʼóo edxuu Jeobá. Gajkhun má, marigá i̱ʼwáʼ rí nuxi̱ʼ rí majmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa (Job 26:14). Mú á mu rí nuʼnimi̱jna̱ rí mbiʼi xúgi̱ muniʼnííʼ itháan májánʼ, manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañuu ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo muraʼwíí muʼni rí májánʼ (Prov. 2:1-5). Xa̱bu̱ numbaaʼ nuriʼkuíí má xúʼko̱ ku̱ma̱ ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ awan rí guáʼdáá, mú Jeobá nditháan tsiriʼkuminaʼ. Mbáa bi̱ niʼnirámáʼ Biblia niʼthí, rí Jeobá naraʼwíí maʼni ga̱jma̱a̱ ‹ku̱ma̱ rí nagájnuu náa a̱jkiu̱u̱n› ndajyúuʼ kámuu mbiʼi (Sal. 33:11). Xúʼko̱, índo̱ najmañulúʼ mundxaʼwamíjna̱ xóo Jeobá ga̱jma̱a̱ nu̱ʼni̱ rí naniguuʼ ikhaa, nuraʼwíí rí itháan májánʼ muʼni.

^ kutriga̱ 5 Romanos 14:19: “Ikha jngó, guʼgua̱ ki̱dxu̱ʼ rí naʼni marigá tsímáá ga̱jma̱a̱ guxnamíjnálu má xúʼko̱ tsiakii”.

^ kutriga̱ 5 Gálatas 6:7: “Xájngawáanʼ: Xándoo matatsijmá náa inuu Dios. Numuu rí asndu ndiéjunʼ má rí xtáa raʼdu mbáa xa̱bu̱; rúʼko̱ má gáguxi̱i̱”.

^ kutriga̱ 6 Salmo 37:5: “Atanimbánii rí nataxúdaminaʼ náa Jeobá, ga̱ku̱ma̱ʼ xtayáá ikhaa ga̱jma̱a̱ ikhaa má gámbáyaʼ”.

^ kutriga̱ 15 Génesis 6:5, 6: “Ikhú Jeobá ndiʼyoo rí xa̱bu̱ kuwa runi dí ra̱májánʼ wéñuʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gíwanʼ a̱jkiún muni xúgíʼ mbiʼi nindxu̱u̱ raʼkhí. Ga̱jma̱a̱ Jeobá nigáwíínʼ a̱jkiu̱u̱n numuu rí niʼnii xa̱bu̱ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ nixtáa gíná wéñuʼ”.