1. ¿Tuku xlakata ni xtachuna tuku maklakaskinaw chu tuku lakaskinaw?

TUKU lakaskinaw ni xtachuna tuku maklakaskinaw. Akgtum liʼakxilhtit, maklakaskinaw taway, lhakgat chu niku natawilayaw. Pero max anan lhuwa tuku nalakaskinaw. Lhuwa latamanin ni katsikgo pi ni maklakaskinkgo tuku kgalhiputunkgo.

2. ¿Tuku tlakg kgalhiputunkgo latamanin?

² Tiku lamakgo kpaíses niku ni anan tumin max tanu tuku nakgalhiputunkgo ni xawa tiku lamakgo kpaíses niku lhuwa anan tumin. Kmakgapitsi kachikin latamanin kgalhiputunkgo akgtum teléfono celular, akgtum motocicleta o titsu xtiyatkan. Alakatanu, latamanin kgalhiputunkgo lhuwa laktapalaxla lhakgat, tlakg lanka xchikkan o tlakg xatapalaxla putlaw. Pero maski tanu tanu niku lamaw o talakgpali la xlilhuwa tumin  kgalhiyaw, max tlakg nakgalhiputunaw tuku ni maklakaskinaw o tuku nila tamawayaw.

3. ¿Tuku kilhchanima lhuwa tuku nakgalhiputunaw?

³ ¿Tuku kilhchanima lhuwa tuku nakgalhiputunaw? Uma kilhchanima tlakg xlakaskinka naʼakxilhaw tuku nakgalhiputunaw ni xawa la talalinaw Jehová. Komo lhuwa tuku nakgalhiputunaw, ni katilipaxuwaw kajwatiya nakgalhiyaw tuku maklakaskinaw. Wata tlakg lhuwa tuku nakgalhiputunaw. Putum akinin max lhuwa tuku nakgalhiputunaw, maski ni lhuwa tumin kgalhiyaw o maski ni tamawayaw tuku laktapalaxla. Max asta nialh pulana nawiliyaw kkilatamatkan xTamapakgsin Dios (Heb. 13:5).

4. ¿Tuku xlakata Satanás maklakaskin «tuku akxilhputun kilakgastapukan»?

⁴ Satanás lakaskin nalakpuwanaw pi napaxuwayaw komo lhuwa tuku nakgalhiyaw. Wa xlakata maklakaskin xkakilhtamaku chu «tuku akxilhputun kilakgastapukan» xlakata natlawa pi tlakg lhuwa tuku nakgalhiputunaw (1 Juan 2:15-17, TNM; Gén. 3:6; Prov. 27:20). Putum kilhtamaku akxilhaw chu kgaxmataw anuncios niku wankan pi natamawayaw tuku xalaksasti. ¿Milh kilhtamaku wi tuku tamawa kaj xlakata stlan xtasiya kpustan o xlakata akxilhti kʼanuncio? Komo chuna, max alistalh akxilhti pi ni xmaklakaskina. Komo chuntiya tamawayaw tuku ni maklakaskinaw, tuwa nakinkakitaxtuniyan. Natlawa pi nialh liwana naskujnaniyaw Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, max nialh lhuwa kilhtamaku nakgalhiyaw xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia, nalakkaxwiliyaw tuku natalikgalhtawakga ktamakxtumit chu max nialh naʼanaw ktamakxtumit chu nialh lu nalichuwinanaw Dios. Kalakapastakwi pi apóstol Juan wa pi uma kakilhtamaku chu tuku kgalhiputunkan nalakgsputkgo.

5. ¿Tuku max nakinkaʼakgspulayan komo kajwatiya naputsayaw lhuwa tuku nakgalhiyaw?

⁵ Satanás lakaskin namaklakaskinaw kilitliwakgakan xlakata tlakg nakgalhiyaw tumin chu tuku xtapalh chu ni naskujnaniyaw Jehová (Mat. 6:24). Pero komo kajwatiya putsayaw tuku nakgalhiyaw, ni katipaxuwaw. Max nalilipuwanaw o nakgalhiyaw taʼakglhuwit xlakata tumin. Chu tuku tlakg nitlan, max nialh nalipawanaw Jehová chu xTamapakgsin (1 Tim. 6:9, 10; Apocalipsis [Revelación] 3:17). Jesús wa pi «ntamakglakgatin xla amakgapitsin nkatuwaj» xtachuna lhtukun nema ni maxki talakaskin talhtsi namasta xtawakat (Mar. 4:14, 18, 19).

6. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku akgspulalh Baruc?

⁶ Kalakapastakwi Baruc, xlitaxtu ksecretario palakachuwina Jeremías. Akxni Baruc lhuwa tuku xputsama xpalakata, Jehová malakapastakalh pi nialh makgas xʼama masputukan Jerusalén. Pero wanilh pi xʼama lakgmaxtuni xlatamat (Jer. 45:1-5). Baruc ni atanu tuku xliskinat xwanit. Jehová ni xʼama lakgmaxtu tuku latamanin xkgalhikgo (Jer. 20:5). ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku akgspulalh Baruc? La uku na nialh makgas namasputukan xkakilhtamaku Satanás. Wa xlakata ni xlilat tlakg lhuwa tuku nakgalhiputunaw. Ni kililakpuwanatkan pi akxni natitaxtu lanka takatsanajwat chuntiya  nakgalhiyaw tuku kgalhiyaw la uku, maski lu xtapalh (Prov. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luc. 12:15).

7. ¿Tuku nalakputsananiyaw, chu tuku xlakata?

⁷ Wa xlakata, ¿la natlawayaw xlakata chuntiya nakgalhiyaw tuku maklakaskinaw chu kifamiliajkan chu ni namakgxtakgaw tuku tlakg xlakaskinka? ¿La natlawayaw xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiputunaw? ¿Tuku nakinkamakgtayayan nialh lu nalilakgaputsayaw tuku maklakaskinaw? Jesús kinkamaxkin lu tlan tastakyaw kTaʼakgchuwin xalak Sipi (Mat. 6:19-21). La uku nalikgalhtawakgayaw chu nalakputsananiyaw Mateo 6:25-34. Uma nakinkamakgtayayan liwana naʼakxilhaw pi pulana kiliputsatkan xTamapakgsin Dios chu ni wa tuku nakgalhiyaw (Luc. 12:31).

8, 9. 1) ¿Tuku xlakata ni lu kililakgaputsatkan xlakata tuku maklakaskinaw? 2) ¿Tuku xkatsi Jesús xlakata tuku maklakaskinkgo latamanin?

⁸ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:25). Jesús xkatsi pi kstalaninanin xlilakgaputsamakgo nakgalhikgo taway chu lhakgat. Wa xlakata, kTaʼakgchuwin xalak Sipi kawanilh: «Ni tililakgaputsayatit milatamatkan». Xkamakgtayaputun naʼakgatekgskgo tuku xlakata ni xlilat nalilakgaputsakgo uma. Maski xmaklakaskinkgo, Jesús xkatsi pi komo kstalaninanin lu xlilakgaputsakgolh, max nialh xʼakxilhkgolh tuku tlakg xlakaskinka. Chu xlakata lu xkapaxki, amacha kilhtamaku makgtati kawanilh pi lu nitlan xkakitaxtunilh komo lu xlilakgaputsakgolh (Mat. 6:27, 28, 31, 34).

⁹ Pero ¿tuku xlakata kinkawanin Jesús pi ni kalilakgaputsaw taway o lhakgat? ¿Ni maklakaskinaw umakgolh? Maklakaskinaw. Chu xlilat pi nalilakgaputsayaw komo ni lhuwa tumin kgalhiyaw xlakata natamawayaw. Jesús xkatsi, chu na xkatsi tuku xmaklakaskinkgo latamanin. Nachuna, xkatsi pi xlatamatkan kstalaninanin lu tuwa xʼama wan «kxaʼawatiya kilhtamaku» (2 Tim. 3:1, TNM). La uku, lhuwa tiku ni tekgskgo taskujut chu tlakg tapalaxla tuku stakan. Lakalhuwa, latamanin tlakg ni kgalhikgo tumin chu ni lhuwa tuku kgalhikgo o nitu kgalhikgo xlakata nawakgo. Pero Jesús na xkatsi pi latamat tlakg xlakaskinka ni xawa taway chu lhakgat.

10. Chuna la masiyalh Jesús, ¿tuku tlakg xlakaskinka kiliʼakxilhatkan kkilatamatkan?

¹⁰ Jesús aku xkamasiyaninit kstalaninanin pi akxni xtlawanikgolh oración xTlat xalak akgapun, kskinikgolh tuku xmaklakaskinkgolh. Kamasiyanilh nawankgo: «Wantu lanchu kmaklakaskinaw kinchujkan kakinkamaxki» (Mat. 6:11, Hua Xasasti Talaccaxlan, TXS, 1999). Atanu kilhtamaku na kamasiyanilh nawankgo: «Kakinkamaxki kiliwatkan tu naklilatamayaw chali chali» (Luc. 11:3, TXS, 1999). Pero uma ni kilhchanima pi putum kilhtamaku naputsaputunaw tuku maklakaskinaw. Jesús kamasiyanilh kstalaninanin pi tlakg xlakaskinka kskinkgolh Tamapakgsin ni xawa tuku xmaklakaskinkgo (Mat. 6:10; Luc. 11:2). Xlakata xkamakgtayalh kstalaninanin  nialh nalilakgaputsakgo, Jesús kamalakapastakalh pi Jehová kuentajtlawa putum xtamalakatsukin.

11, 12. ¿Tuku kinkamasiyaniyan la Jehová kakuentajtlawa laktsu tsiktsi? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

¹¹ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:26). Kalilakapastakwi «laktsu [tsiktsi] xala kʼakgapun». Maski laktsina, lhuwa wayankgo. Komo tantum tsiktsi lanka xwa la chatum lataman, tlakg xwayalh ni xawa akinin. Tsiktsi wakgo xtawakat kiwi, talhtsi, laktsu animales chu laktsu luwa. Pero ni talakaskin nachananankgo chu namakgalanankgo, xlakata Jehová kamaxki putum tuku maklakaskinkgo (Sal. 147:9). Xlikana, Jehová ni kakilhmanu xtawaykan, talakaskin naputsakgo. Pero taway anan xlakata natekgskgo.

¹² Jesús liwana xkatsi pi komo Jehová kakuentajtlawa tsiktsi, na nakakuentajtlawa latamanin (1 Ped. 5:6, 7) ^[1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo). Pero xtachuna laktsu tsiktsi, lakskulujwa kiliwanatkan. Talakaskin namakgalayaw kintawaykan o natlajayaw tumin xlakata natamawayaw. Chu Jehová nasikulunatlawa kintaskujutkan. Komo ni lhuwa kgalhiyaw tumin o taway, xla tlan kinkamaxkiyan tuku maklakaskinaw. Akgtum liʼakxilhtit, max amakgapitsin nakinkamaskiwiyan tsinu tuku kgalhikgo. Jehová na kamaxki laktsu tsiktsi niku natawilakgo. Kamalakatsukinit chuna la tlan natlawakgo xmasakgkan. Chu na tlawanit tuku maklakaskinkgo xlakata natlawakgo xmasakgkan. Nachuna, Jehová tlan nakinkamakgtayayan natekgsaw niku tlan natatawilayaw kifamiliajkan.

13. ¿Tuku limasiya pi tlakg xlakaskinka litaxtuyaw ni xawa laktsu tsiktsi?

¹³ Akxni Jesús xkamalakapastaknita kstalaninanin pi Jehová kamawi laktsu tsiktsi, kakgalhskilh: «¿Tu xaliwaka lhuwa xtapalh wixin ni xawa xlakan?» (katamalakxtupi tuku wan Lucas 12:6, 7). Akxni chuna kawanilh, max xlilakpuwama pi ni xlimakgas xʼama masta xlatamat xpalakata putum latamanin. Chuna, Jesús ni kapalakanilh tsiktsi o atanu animal. Nilh xlakata tlan nalatamayaw putum kilhtamaku (Mat. 20:28). ¿Ni xlikana pi uma masiya pi tlakg xtapalh litaxtuyaw ni xawa laktsu tsiktsi?

14. ¿Tuku max nala komo chatum lataman lu nalilakgaputsa tuku namaklakaskin?

¹⁴ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:27). ¿Tuku xwamputun Jesús akxni wa pi nila «namalhmaniyaw» kilatamatkan komo nalilakgaputsayaw? Xkilhchanima pi nila tlakg katilatamaw komo lu lilakgaputsayaw tuku maklakaskinaw. Chuna, komo lu nalilakgaputsayaw, max natatatlayaw chu max asta naniyaw.

15, 16. 1) ¿Tuku kinkamasiyaniyan la Jehová kakuentajtlawa xanat xalak kapukuxtun? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo). 2) ¿Tuku nakinkakgalhskinkanan, chu tuku xlakata?

¹⁵ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:28-30). Kimputumkan kgalhiputunaw lilakgatit lhakgat, xlakata naʼanaw lichuwinanaw Dios, naʼanaw ktamakxtumit chu klaklanka tamakxtumit. Pero ¿lu kililakgaputsatkan nakgalhiyaw kilhakgatkan? Amakgtum, Jesús kamalakapastakalh kstalaninanin pi Jehová nakuentajtlawa xtamalakatsukin. Xla kalitachuwinalh «xanat xala kapukuxtun». Akxni wa uma tachuwin max xlichuwinama xanat la, gladiolas, jacintos chu tulipanes. Umakgolh xanat ni talakaskin natlawakgo xlhakgatkan. Pero lu lilakgatit tasiyakgo, wa xlakata Jesús wa pi «ni mpala wa Salomón,  lantla xlipaks xlikakni ntu xkgalhiy» lhakganalh la umakgolh xanat.

¹⁶ Akxni xkalitachuwinanita kstalaninanin la «ntuwan xala kpukuxtu, [...] Dios chuna malhakganiy», Jesús kakgalhskilh: «¿Tu chuna xaliwaka nakatlawaniyan wixin, chixkuwin nti lu[...] tsinu mintakanajlakan?». Xlikana pi na xkamalhakganilh. Pero xtalakaskin pi kstalaninanin Cristo tlakg xkanajlakgolh (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20). Xtalakaskin xkanajlakgolh pi Jehová xkakuentajtlawaputun chu chuna xʼama tlawa. Kililakapastakatkan uma chu nakinkakgalhskinkanan: «¿Xlikana kkanajla pi Jehová nakinkuentajtlawa?».

17. ¿Tuku max natlawa nialh tlan natalalinaw Jehová?

¹⁷ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:31, 32). Lhuwa tiku ni lakgapaskgo Dios limaklakaskinkgo xlatamatkan xlakata natlajakgo tumin chu lhuwa tuku nakgalhikgo. Pero komo nachuna xtlawaw, max nialh tlan natalalinaw Jehová. Katsiyaw pi xla kinTlatkan chu kinkapaxkiyan. Chu lipawanaw pi komo tlawayaw tuku kinkaskiniyan chu pulana wiliyaw xTamapakgsin kkilatamatkan, xla tlakg nakinkamaxkiyan ni xawa tuku maklakaskinaw. Na katsiyaw pi natalalinaw Jehová wa tuku xlikana limin tapaxuwan. Uma nakinkamakgtayayan nalipaxuwayaw lhakgat chu taway nema maklakaskinaw (1 Tim. 6:6-8).

18. ¿Tuku katsi Jehová kimpalakatakan, chu tuku natlawa?

¹⁸ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:33). Komo pulana wiliyaw kkilatamatkan xTamapakgsin Dios, Jehová malaknu pi nakinkamaxkiyan putum tuku maklakaskinaw. ¿Tuku xlakata liwana katsiyaw pi chuna natlawa? Jesús wa: «Pero minTlatkan xalak akgapun katsi pi putum uma maklakaskinatit» (Mat. 6:32, TNM). Jehová katsi tuku maklakaskinaw akxni akinin nina katsiyaw (Filip. 4:19). Katsi tuku lhakgat chu tuku taway namaklakaskinaw. Chu katsi pi kifamiliajkan maklakaskin niku natawilakgo. Jehová natlawa pi nakgalhiyaw tuku xlikana maklakaskinaw.

19. ¿Tuku xlakata ni kililakgaputsatkan kilhtamaku nema aku namin?

¹⁹ (Kalikgalhtawakga Mateo 6:34). Amakgtum, Jesús kawanilh kstalaninanin: «Nikxni kalilakgaputsatit». Jehová nakinkamaxkiyan tuku namaklakaskinaw chali chali. Wa xlakata ni lu kililakgaputsatkan tuku nala kkilhtamaku tuku aku namin. Komo lu xlilakgaputsaw, max tlakg akinin nakinkalipawankanan chu ni wa Jehová. Chu uma natlawa pi nialh tlan natalalinaw. Wa xlakata kalipawaw Jehová xliputum kinakujkan (Prov. 3:5, 6; Filip. 4:6, 7).

20. 1) ¿Tuku max tlan nalakkaxwiliyaw natlawayaw kxtaskujut Jehová? 2) ¿Tuku tlan natlawaya xlakata ni lhuwa tuku nakgalhiya?

²⁰ Lu nitlan xkitaxtulh komo ni kskujnaniw Jehová xliputum kilitliwakgakan, kaj xlakata xputsaw lhuwa tuku nakgalhiyaw.  Wata kilimaxkitkan Jehová tuku tlakg tlan kgalhiyaw. Wi tuku tlan nalakkaxwiliyaw natlawayaw kxtaskujut Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, ¿tlan naʼanaw makgtayananaw kʼakgtum congregación niku talakaskin tiku nalichuwinankgo Dios? ¿Tlan precursores nalitaxtuyaw? Chu komo precursores akinin, ¿tlan naʼanaw kʼEscuela xla Tiku lichuwinankgo xTamapakgsin Dios? ¿Tlan namakgtayananaw makgapitsi kilhtamaku kBetel o kʼakgtum Oficina de Traducción? ¿Tlan makgtayananaw kdiseño y construcción chu namakgtlawayaw Pukgalhtawakga xla xTatayananin Jehová? Kalilakpuwaw tuku tlan nalakgpaliyaw kkilatamatkan xlakata tlakg nakgalhiyaw kilhtamaku chu litliwakga xlakata namakgtayayaw xTamapakgsin Dios. Krecuadro « La tlan ni lhuwa tuku nakgalhiyaw» kinkawanikanan makgapitsi tuku tlan natlawayaw. Kaskiniw Jehová kakinkamakgtayan naʼakxilhaw tuku kilitlawatkan. Alistalh, kalakgpaliw tuku talakaskin.

21. ¿Tuku nakinkamakgtayayan tlakg natalakatsuwiniyaw Jehová?

 ²¹ Jesús kinkamasiyanin pulana nawiliyaw kkilatamatkan xTamapakgsin Dios. Komo chuna natlawayaw, nialh lu katililakgaputsaw tuku maklakaskinaw. Tlakg nalipawanaw pi nakinkakuentajtlawayan. Nachuna, nakatsiniyaw ni natamawayaw putum tuku lakaskinaw chu tuku masta uma kakilhtamaku, maski tlan naxokgoyaw. Uma nakinkamakgtayayan tlakg natalakatsuwiniyaw Jehová. Komo la uku ni lhuwa tuku nakgalhiyaw kkilatamatkan nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Jehová chu tlan nalatamayaw putum kilhtamaku chuna la malaknunit (1 Tim. 6:19).