1. Nemene la kepine matre tro sa nyipi ewekëne la hawa me itre ewekë hna kuca xötreithi së? Qaja jë la ketre ceitun. (Wange ju la pane iatr.)

KOLA troa nyiqaane la asabele. Kola tro hnene la perezida kowe la ita ne cainöj me ibozu memine la iatren. Kolo ha nyiqaane ho la miuzik. Matre atre hë la itre atr laka, ijine tro hë angatre a isa lapa göhnen. Angatr a nyipi ewekëne la miuzik, me lapa treqene la itre cainöj hna troa cile fë. Ngo hetre itre xan laka, tha semesinene kö la hna qaja hnene la perezida memine la miuzik e ho, matre tha öhne kö angatre laka, nyiqaane hë la asabele, nge angatre pala kö a tro e cahu me porotrike me itre sinee i angatr. Tha nyipi ewekëne kö angatr la hawa memine la itre ewekë hna kuca xötreithi angatr. Ketre ini lai ka tru koi së, ke easenyi hë matre traqa pi la ketre ewekë ka tru catre hmaca kö, nge nyipi ewekë troa hnëkë së kö thatraqane lai. Nemene la ewekë cili?

2. Pine nemene matre upe jë la itretre drenge hnei Iesu troa hmek?

² Hnei Iesu hna thuecatre kowe la itretre drei nyidrë me upi angatre troa hnëkë me hmek ngöne la ijine la pun. Öni nyidrë: “Wange kö nyipunie, hmekënejë me thith ; ke tha ’te kö  nyipunie la ijin.” Nge thupene lai anyimua qaja hnei nyidrë ka hape: “Hmekënejë.” (Mataio 24:3; E jë la Mareko 13:32-37.) Hnene fe la tusi Mataio hna amamane ka hape, hnei Iesu hna hmekëne la itretre drei nyidrë. Öni nyidrë: “Hmekënejë nyipunie, ke tha ’te kö nyipunie la ijine traqa la joxu ne uma.” Öni nyidrëti hmaca jë koi angatr: “Lapa maca jë nyipunie, ke ngöne la ijine hnei nyipunieti hna tha mekune kö, te, tro ha traqa la Nekö i at.” Nyidrëti a amexeje hmaca jë me hape: “Qa ngöne lai hmekëneju nyipunie, ke tha ‘te kö nyipunie la drai memine la haua ne traqa la Nekö i at.”—Mataio 24:42-44; 25:13.

3. Pine nemene matre tro sa nyipi ewekëne la ithuemacanyi qaathei Iesu?

³ Hnene la Itretre Anyipici Iehova hna nyipi ewekëne la ithuemacanyi celë hna hamëne hnei Iesu. Tha sihngödri kö koi së laka, easa melëne “la ijine la pun,” nge easenyi catre hë matre nyiqaane jë la “aköte atraqate”! (Daniela 12:4; Mataio 24:21) Tune la hna qaja amë hë hnei Iesu, kola cainöjëne la maca ne la Baselaia e cailo fen hnene la itre hlue i Iehova. Nge kolo mina fe a traqa la itre isi, me mec, me sa, me jiinë xen, ngöne la itre nöje ka nyimutre. Ketre, kola mana la hmi, me isi, me ihumuth, nge tha hna tune fe kö ekö. (Mataio 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Easë enehila a lapa treqene la ijine tro Iesu a traqa me eatrëne la aja ne la Keme i nyidrë.—Mareko 13:26, 27.

4. (a) Nemene la ka anyipicine koi së ka hape, atre hë Iesu la ijine troa traqa la isi Amagedo? (b) Nemene la ka xecie hnyawa koi së?

⁴ Ame la easa tro kowe la hna asabele tre, atre hnyawa hi së la haua ne tro lai a nyiqaan. Ngo ame göi troa nyiqaane la akötre atraqatre elanyi tre, tha ijiji së kö troa atre la haua. Matre ame lo Iesu e celë fen öni nyidrë: “Ame la drai memine la haua cili, te, pëkö ate ate, kete tha ‘te kö la ite angela e hnengödrai, memine la Nekön, ngo Kakati hmekuje hi.” (Mataio 24:36) Eje hi laka, Iesu la ka troa elemekene la trongene isi e Amagedo, matre atre hë nyidrë enehila la drai memine la hawa ne tro elanyi a isi. (Hna Amamane 19:11-16) Ngo ame easë, thatre pala kö së, celë hi kepine matre nyipi ewekë catre tro sa hmek. Ase hë Iehova sa la drai ne troa nyiqaane la akötre atraqatr, nge kola tro la itre drai nge easa easenyi trootro kowe la drai cili. “Tha tro kö [ej] a hmit!” (E jë la Habakuka 2:1-3.) Pine nemen matre ka xecie hnyawa lai koi së?

5. Qaja jë la ketre ceitune ka amamane ka hape, ka eatre pala hi la itre hna perofetane hnei Iehova ngöne la ijine hna sa.

⁵ Hna eatre pala hi la itre hna perofetane hnei Iehova ngöne la ijin hna sa. Pane mekune jë la drai ne thapa Nyidrë la angetre Isaraela qa Aigupito. Kolo 14 Nisan, lo macatre 1513 qëmeke i Keriso. Öni Mose e thupen göne la drai cili ka hape: ‘Ngöne la pune la 430 lao macatre, ngöne la drai cili, hna tropi la ite xötre atre i Iehova asë qa ngöne la nöje Aigupito.’  (Esodo 12:40-42) Ame lo lai 430 lao macatre, tre hna nyiqaane lo kola isisinyikeu hnei Iehova me Aberahama lo 14 Nisan 1943. (Galatia 3:17, 18) Ame hë e thupen, Iehova a qaja koi Aberahama ka hape: ‘Atre hmekune jë eö laka tro ha la itre matra i ’ö a lapa trenyiwa ngöne la nöje ka tha zi angatr, nge tro angatr a nyi hlue i nyuden ; nge tro nyudreni a qanangazo angatre koi 400 lao macatre.’ (Genese 15:13; Ite Huliwa 7:6) Hna nyiqaane la 400 lao macatre cili, lo macatre 1913 qëmeke i Keriso, ijine Isamaela a nyiqaane qanangazo Isaaka. Nge kola nyipune lo drai ne thepe angetre Isaraela hnei Iehova qa Aigupito. (Genese 21:8-10; Galatia 4:22-29) Haawe, kola mama laka, ekö catre hë Iehova sa la drai ne tro Nyidrëti a thapa la angetre Isaraela qa Aigupito.

6. Nemene la ka anyipicine koi së laka, tro Iehova a amelene elanyi la itre hlue i Nyidrë?

⁶ Iosua la ketre atre Isaraela hna thapa qa Aigupito. Angeic a amexeje kowe la nöje ngöne la itre macatre thupen, ka hape: “Ate hë nyipunie ngöne la ite hni me ite u i nyipunie laka, tha tia kö la kete ewekë ne la nöjei ewekë ka loi asë hnei Iehova Akötesi nyipunie hna ulatine koi nyipunie ; eate asë hë koi nyipunie, ngo tha tia kö la kete ewekë ka cas.” (Iosua 23:2, 14) Ase hë Iehova thingehnaeane ka hape, tro Nyidrëti a amelene elanyi la itre hlue i Nyidrë ngöne la ijine akötr atraqatr, me tro xomi angatre kowe la mele ka tha ase palua kö ngöne la fene ka hnyipixe. Nge ka xecie hnyawa koi së laka, tro pala kö a eatre la hnei Nyidrëti hna qaja. Haawe, maine aja së troa hane mele elanyi ngöne la fen ka hnyipixe, nyipi ewekë tro sa hmek.

7, 8. (a) Nemene la hnëqa ne la atr ka thup ekö, nemene la ini hne së hna xome qa ngön? (b) Nemene la ewekë ka traqa e traqa ju meköl hnene la ka thup? Qaja jë la ketre ceitun.

⁷ Hetre ini hne së hna xome qa ngöne la atre ka thupe ekö ngöne la itre traon. Nyimutre la itre traon ekö, tun e Ierusalema, itre hna eköhagen hnene la itra etë, matre tha tro kö a lö hnin hnene la itre ithupëjia. Tro la ka thup a cil hune la itra etë nge qa cili, öhne asë hi angeic la nöjei ewekë e tröne la traon. Ame la itre xa ka thup, angatr a cil ngöne la qanahage ne la traon. Matre, nyipi ewekë tro la ka thup a hmek e lai me jidr, nge e öhne hë angeic la ithupëjia e traqa, tro angeic a canga thuemacanyine la itre atrene la traon. (Isaia 62:6) Atre catre angeice la enyipiewekëne la troa lapa hmek, me atreine goeëne la itre ewekë ka troa traqa. E tha eatrëne hnyawa kö angeic la hnëqa i angeic, ala nyimu la itre atr ka troa mec.—Ezekiela 33:6.

⁸ Hna qejepengöne hnene la ketre atr ka inamacan göi itretre Iudra ekö, la aqane lö hnine Ierusalema hnene la angetre Roma lo macatre 70 thupe i Keriso. Hnene la itre ka thup hna meköl, ame hna lö hnin hnene la itre sooce i Roma, me lö hnine la ēnē me manith ej, me lepe apatren asë la traon. Celë hi götrane tixenuë ne la akötr atraqatre i angetre Iudra ekö.

9. Nemene la hna thatre hnene la itre atr enehila?

⁹ Nyimutre la itre musi enehila ka acile la itre ka thup, me itre jia ne thup ka hnyipixe ngöne la itre ifego ne la nöje i angatr. Qa ne la itre musi troa hmekëne la nöjei atr me ewekë ka troa hetre ethanyine  kowe la nöj. Ngo thatre kö angatr ka hape, hetre ketre musi ka catre kö, e koho hnengödrai nge hna cilëne hnei Iesu Keriso. Easenyi catre hë matre, lepe apatrene asë jë la nöjei musi e cailo fen hnene la musi nyidrë. (Isaia 9:6, 7; 56:10; Daniela 2:44) Easa trengeneune la ijine cili, me thele troa hnëkë së kö thatraqane lai. Celë hi matre, loi e tro sa nyipi ewekëne la itre hna perofetan hnei Tusi Hmitrötr, me catre nyihlue nyipici koi Iehova.—Salamo 130:6.

10, 11. (a) Nemene la nyine tro sa thupëne hnyawa nge pine nemen? (b) Nemene la ka anyipicine koi së ka hape, Satana a amenune la itre atr?

¹⁰ Pane mekune jë la atre ka thup me hmek ngöne la jidri ka pexej. Ame hë ngöne la itre hawa tixenuë, jole catre hë koi angeic troa lapa hmek, ke kucakuca catre angeic. Ketre tune mina fe, easë a melëne la itre drai ne la pun. Easë pala hi a easenyi trootro kowe la pun, nge kolo pala hi a jole catre koi së troa lapa hmek. Tha fene hleuhleu kö koi së elanyi e tha hmeke hë së! Tro sa ce ithanatane la köni ewekë ka troa ajolë së troa lapa hmek.

¹¹ Satana a amenune la itre atr. Angeice la ‘tane la fene hnengödrai.’ Qëmekene tro Iesu a mec, akönia amexeje nyidrëti lai kowe la itretre drei nyidrë. (Ioane 12:31; 14:30; 16:11) Satana a amenune la itre atr jëne la hmi ka thoi. Celë hi matre, ala nyimu enehila la itre atr ka thatre la itre hna perofetan hnei Tusi Hmitrötr, itre ka amamane hnyawa ka hape, calemi hë la pune la fen. (Zefania 1:14) Kola mama laka, Satana a “atimekëne la ite hni angete tha lapaune kö.” (2 Korinito 4:3-6) Matre, ame hë la easë a thele troa qaja kowe la itre atr ka hape, calemi hë la pune la fen nge joxu hë Iesu enehila, tre ala nyimu la ka xele ma dreng. Hnei angatre hna majemine qaja ka hape, “Tha ajane kö ni!”

12. Pine nemene matre tha tro pi kö sa nue Satana troa amenu së?

¹² Ngacama tha ajane kö la itre atr troa atre la itre hna perofetan hnei Tusi Hmitrötr, ngo tha tro pi kö së a kucakuca hnene lai. Atre hnyawa hi së la kepin  matre nyipi ewekë tro sa lapa hmek. Öni Paulo kowe la itre trejin: “Ate hnyawa nyipunie laka tro ha traqa la drai ne la Joxu tune la ate kë ’nö e jid.” (E jë la 1 Thesalonika 5:1-6.) Hnei Iesu fe hna hmekë së me hape: “Lapa maca jë nyipunie ; ke ngöne la ijine hnei nyipunie hna tha mekune kö, te, tro ha traqa la Nekö i ate.” (Luka 12:39, 40) Ketre, easenyi hë matre amenune jë Satana la itre atr, matre tro angatr a mekune ka hape, “tingetingë hë ; me lapa xetietë” la fen. Ame hë e cili, troa aca traqa la drai Iehova nge tro angatr a sesëkötr. Nge tune kaa fe së e cili? Maine aja së troa isa hnëkë së kö kowe la drai cili, matre tha tro kö a hane amenu së tui itre xan, nyipi ewekë enehila ‘tro sa hmekëne me inamacan.’ Celë hi kepine matre, loi e tro sa e la Wesi Ula i Akötresie o drai me lapa mekune ej.

13. Nemene la aqane amenune la atr hnene la ihuli ne la fen, nemene la aqane tro sa neëne lai?

¹³ Ihuli ne la fen a amenune la atr. Ame kowe la ka ala nyimu enehila, tha nyipi ewekë kö troa atre Akötresie. (Mataio 5:3) Matre angatr a nu asë la traeme me trenge catre i angatr troa nyinyape thele la itre mo ka mama ngöne la fen. (1 Ioane 2:16) Ketre, nyimu pengöne hë la itre nyine iamadrinë enehila hune ekö, nge hna piin hnene la itre atr. Celë hi ka uku angatr troa hnine catrëne la itre nyine madrin me eatrëne la itre sipu aja i angatr. (2 Timoteo 3:4) Matre, itre ewekë lai ka ajeane la mekuna ne la atr qa ngöne la itre ewekë ka sisitria, nge tha thele hë troa atre Akötresie. Celë hi kepin matre amexeje jë Paulo kowe la itre keresiano ka hape, loi e tro angatr a ‘hlë qa hna meköl,’ kola hape, tha tro hmaca kö angatr a thele troa eatrëne la itre sipu aja i angatr.—Roma 13:11-14.

14. Nemene la nyine tro sa hmekën?

¹⁴ Ame la aja së, tre tro sa kepe thangane la mene ne la ua ngo tha mene kö la fen. Iehova a xatua së troa trotrohnine la itre ewekë ka troa traqa jëne la uati Nyidrë. (1 Korinito 2:12) ^[1] (Wange ju la ithuemacanyi e kuhu pun.) Ngo loi e tro sa hmekën, ke tro fe la itre ewekë hne së hna kuca e nöjei drai a ajeanyi së qa ngöne la huliwa i Iehova. (E jë la Luka 21:34, 35.) Tro la itre atr lai a mekune laka, itre ka hmo së la easa catre fë ka hape, easë a melëne la itre drai tixenuë ne la fene celë. (2 Peteru 3:3-7) Ngo tha tro pi kö sa kucakuca, ke mama hnyawa ha la itre hatren ka hape, calemi hë la pun. Haawe, maine aja së troa kepe thangane la mene ne la ua, nyipi ewekë tro sa sine lapane la itre icasikeu memine la itre trejin.

15. Nemene la ewekë ka traqa koi Peteru, Iakobo, me Ioane, nge tro fe lai a traqa tune kaa koi së?

¹⁵ Pengö së atr a ajolë së kö. Atre hnyawa hi Iesu ka hape, ka tha pexeje kö la atr nge ka trene kucakuca. Pane mekune jë la ewekë ka traqa lo hej qëmekene tro nyidrëti a mec. Maine nyipici laka, ka pexeje Iesu, ngo atre hnyawa hi nyidrë ka  hape, nyipi ewekë tro nyidrëti a thele ixatua thei Keme i nyidrë, matre atreine nyidrë troa mele nyipici. Hnei Iesu hna upi Peteru, Iakobo me Ioane troa lapa hmek ngöne la ijine nyidrëti a thith. Ngo tha trotrohnine kö angatr la enyipiewekëne koi angatr troa hmek ngöne la ijine cili. Ka kucakuca angatr, ame hnei angatr hna meköl. Ketre ka kucakuca fe Iesu, ngo hnei nyidrëti hna lapa hmek me thithi kowe la Keme i nyidrë. Celë hi lo nyine troa kuca hnene la ange aposetolo ngöne la ijine cili!—Mareko 14:32-41.

16. Nemene la hnei Iesu hna upi së troa kuca ngöne Luka 21:36?

¹⁶ Nemene la ka troa xatua së troa ‘hmek’ me isa hnëkë së kö kowe la drai Iehova? Nyipi ewekë troa hetrenyi the së la aja ka catre troa kuca la loi. Ngo hetre ketre ewekë mina fe nyine tro sa kuca. Köni drai qëmekene tro Iesu a mec, hnei nyidrëti hna ahnithe kowe la itretre drei nyidrë ka hape, loi e tro angatr a catre thith me sipo ixatua koi Iehova. (E jë la Luka 21:36.) Ketre tune mina fe, nyipi ewekë tro sa thithi lapa koi Iehova matre tro sa lapa hmek enehila ngöne la itre drai tixenuë.—1 Peteru 4:7.

17. Nemene la nyine tro sa kuca matre isa hnëkë së kö göne la itre ewekë ka troa traqa?

¹⁷ Öni Iesu, tro la pun a traqa “ngöne la ijine hnei nyipunieti hna tha mekune kö.” (Mataio 24:44) Haawe, nyipi ewekë tro sa lapa hmek. Tha ijine tro kö sa nyape thele la aqane mele ne la fen, lo hna hape, ka hamë madrin, ke pu ne jidri lai. Loi e tro pe sa drengethenge la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, ke Iehova me Iesu e cili a amamane koi së la aqane tro sa lapa hmek. Matre, nyipi ewekëne jë së la itre hna perofetan hnei Tusi Hmitrötr, memine fe la aqane eatr itre ej. Nge qale catre jë së koi Iehova me amë panëne la Baselaia ngöne la mele së. Tro lai a hnëkë së kowe la ijine traqa la pun. (Hna Amamane 22:20) Jëne mele së hi lai!