1. Pesa mbandu ya ke monisa mfunu ya kutula dikebi na ntangu mpi na mambu yina ke salama. (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

YINDULA nde beno kele na lukutakanu ya nene mpi manaka ke zola kuyantika. Ntwadisi me mata na estrade mpi me zodila bantu yonso kukwisa ya mbote. Miziki ke zola kuyantika. Bantu me zaba nde ntangu ya kuvanda me lunga. Bo ke zola kulanda miziki na beto ya kitoko, mpi bo ke vingila badiskure yina bampangi ta sala. Kansi, ziku bantu ya nkaka waka ve mambu ntwadisi tubaka mpi bo ke zaba ve nde miziki me yantika. Bo ke bakisa ve nde lukutakanu me yantika. Bo ke tambula-tambula to ke solula ti banduku na bo. Mbandu yai ke monisa mambu yina lenda salama kana beto ke tula ve dikebi na ntangu yina beto kele to na mambu yina ke salama kisika beto kele. Yo ke pesa beto malongi ya mfunu sambu ntama mingi ve kima mosi ya kuluta nene ta salama, mpi beto fwete kudibongisa. Inki kima?

2. Sambu na nki Yezu songaka balongoki na yandi na ‘kulanda kukengila’?

 ² Yezu Kristu songaka balongoki na yandi na kulanda kukengila mpi kudibongisa sambu na “nsukilu ya ngidika ya bima.” Yandi tubaka nde: “Beno keba, beno bikala ya kusikama, sambu beno me zaba ve nki ntangu ntangu ya bo me tulaka ta bwa.” Na nima, yandi vutukilaka mbala mingi nde: “Beno landa kukengila.” (Matayo 24:3; tanga Marko 13:32-37.) Mukanda ya Matayo ke monisa mpi nde Yezu kebisaka balongoki na yandi na mambu yai. Yandi zabisaka bo nde: “Beno landa kukengila sambu beno me zaba ve kilumbu yina Mfumu na beno ta kwisa.” Yandi tubaka diaka nde: “Beno vanda ya kuyilama, sambu Mwana ya muntu ta kwisa na ngunga yina beno ke yindula ve.” Na nima, yandi vutukilaka nde: “Beno landa na kukengila sambu beno me zaba ve kilumbu mpi ngunga.”—Matayo 24:42-44; 25:13.

3. Sambu na nki beto fwete tula dikebi na mambu yina Yezu tubaka?

³ Bambangi ya Yehowa ke tulaka dikebi na mambu yina Yezu tubaka. Beto ke zabaka nde beto ke zinga na “ntangu ya nsuka” mpi ntama mingi ve “mpasi ya nene” ta yantika. (Daniele 12:4; Matayo 24:21) Kaka mutindu Yezu tubaka, bubu yai bansadi ya Yehowa ke longaka nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba. Beto ke mona mpi bamvita, maladi, kunikana ya ntoto mpi nzala na bisika mingi. Bubu yai bamfumu ya mabundu ke longa bantu mambu mingi ya luvunu, mpi bantu ya mbi me kuma mingi kibeni. (Matayo 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Beto ke vingila kaka kilumbu yina Yezu ta kwisa kulungisa luzolo ya Tata na yandi.—Marko 13:26, 27.

4. (a) Inki ke pusa beto na kuyindula nde bubu yai Yezu me zaba dezia ntangu Armagedoni ta yantika? (b) Ata beto me zaba ve ntangu mpasi ya nene ta yantika, nki kivuvu beto kele na yo?

⁴ Na balukutakanu ya nene, beto ke zabaka ntangu konso kitini ta yantika. Kansi beto ta kuka ve ata fioti kuzaba ntangu mpasi ya nene ta yantika. Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi tubaka nde: “Na yina me tala kilumbu yina mpi ngunga yina, ata muntu mosi ve me zaba yo, yo vanda bawanzio ya zulu to Mwana, kansi Tata mpamba muntu me zaba yo.” (Matayo 24:36) Sambu Yezu muntu ta twadisa mvita ya Armagedoni, ntembe kele ve nde bubu yai yandi me zaba dezia ntangu yina yo ta yantika. (Kusonga 19:11-16) Kansi beto, beto me zaba ve kilumbu to ntangu yina nsuka ta kwisa. Yo yina beto fwete landa kukengila. Yehowa me tulaka dezia kilumbu yina mpasi ya nene ta yantika, mpi kilumbu yango me kuma pene-pene. “Yo ta sukinina ve!” (Tanga Habakuki 2:1-3.) Sambu na nki beto fwete tula ntembe ve na mambu yai?

5. Pesa mbandu mosi ya ke monisa nde mambu yina Yehowa ke tubaka ke lunganaka kaka na ntangu yina yandi tulaka?

⁵ Mambu yonso yina Yehowa ke tubaka ke  lunganaka kaka na ntangu yina yandi tulaka! Mu mbandu, yindula kilumbu yina Yehowa basisaka bansadi na yandi na Ezipte. Yo vandaka na Nisani 14 ya mvu 1513 na ntwala ya Yezu. Na nima, Moize tubaka sambu na kilumbu yango nde: “Na nsuka ya bamvula 430, na kilumbu yina kibeni, bimvuka mingi ya bantu yonso ya Yehowa basikaka na insi ya Ezipte.” (Kubasika 12:40-42) Na Nisani 14 ya mvu 1943 na ntwala ya Kristu, disongidila bamvula 430 na ntwala nde bantu ya Izraele kubasika na kimpika, Yehowa yantikaka kuyidika mambu sambu na kulungisa lusilu na yandi ya kusakumuna bana ya Abrami. (Bagalatia 3:17, 18) Ntangu fioti na nima, Yehowa songaka Abrahami nde: “Zaba mbote nde bana na nge ta vanda banzenza na insi yina kele ve ya bo mpi bantu ya insi yina ta kumisa bo bampika mpi ta monisa bo mpasi bamvula 400.” (Kuyantika 15:13; Bisalu 7:6) Bamvula 400 yantikaka na mvu 1913 na ntwala ya Kristu, ntangu Ismaele yantikaka kuniokula Izaki. Yo manaka kilumbu yina Yehowa basisaka bantu ya Izraele na kimpika na Ezipte. (Kuyantika 21:8-10; Bagalatia 4:22-29) Ya kieleka, bamvula mingi na ntwala, Yehowa tulaka dezia kilumbu yina yandi ta basisa bansadi na yandi na kimpika!

6. Sambu na nki beto fwete vanda ti kivuvu nde Yehowa ta gulusa bansadi na yandi?

⁶ Yozue vandaka na kati ya bantu ya Izraele yina basikaka na Ezipte. Bamvula mingi na nima, yandi yibusaka bo nde: “Beno me zaba mbote na ntima na beno ya mvimba mpi na moyo na beno ya mvimba nde ata diambu mosi ve na kati ya balusilu ya mbote yina Yehowa Nzambi na beno pesaka beno kondaka kulungana. Yonso lunganaka sambu na beno. Ata diambu mosi ve na kati na yo kondaka kulungana.” (Yozue 23:2, 14) Yehowa me silaka nde yandi ta gulusa bansadi na yandi na mpasi ya nene mpi ta pesa bo luzingu ya mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa. Beto fwete vanda mpi ti kivuvu nde yandi ta lungisa lusilu yina. Yo yina, kana beto ke zola kuzinga na nsi-ntoto yina ya mpa, beto fwete landa kukengila.

7, 8. (a) Inki vandaka mukumba ya bantu yina vandaka kukengila na ntangu ya ntama, mpi nki dilongi beto ke baka? (b) Pesa mbandu ya ke monisa mambu yina lenda salama kana muntu ya ke kengila me lala.

⁷ Mbandu ya bantu yina vandaka kukengila bambanza na ntangu ya ntama lenda longa beto mambu mingi. Na bambanza mingi ya ntama, mu mbandu na Yeruzalemi, bo vandaka kutunga bibaka ya nda sambu bambeni kukota ve. Bantu yina vandaka kukengila vandaka kutelama na zulu ya bibaka sambu na kutala bisika yonso na nziunga ya mbanza. Bankaka vandaka kutelama na bakielo ya mbanza. Bo vandaka kukengila na mpimpa ti na ntangu. Kana bo mona bambeni ke kwisa, bo vandaka kusonga bantu ya mbanza. (Yezaya 62:6) Bo zabaka nde kulanda kukengila mpi kutula mpenza dikebi na mambu ya bo ke mona vandaka mfunu mingi. Kana ve, bantu mingi lendaka kufwa.—Ezekiele 33:6.

⁸ Josèphe, muntu mosi ya mayele yina sonikaka disolo ya Bayuda, tendulaka mutindu bantu ya Roma kotaka na Yeruzalemi  na mvu 70 na nima ya Yezu. Bantu ya nkaka yina vandaka kukengila na lweka mosi lalaka. Yo yina, basoda ya Roma kotaka na mbanza, mpi bo tulaka tempelo tiya. Na nima, bo fwaka Yeruzalemi ya mvimba. Yo vandaka mpasi mosi ya kuluta nene sambu na Bayuda.

9. Inki bantu mingi ke zabaka ve bubu yai?

⁹ Na bansi mingi bubu yai, bamfumu ke tulaka basoda mpi baapareyi ya ngolo na bandilu ya bansi na bo sambu na kukengila yo. Bo ke salaka mpidina sambu ata muntu mosi ve to kima mosi kukota na insi na bo sambu na kusala bo mbi. Kansi bo ke zabaka ve nde Kimfumu mosi ya ngolo kibeni kele na zulu, yina mfumu na yo kele Kristu Yezu. Ntama mingi ve, Kimfumu yina ta nwanisa bimfumu yonso ya nsi-ntoto. (Yezaya 9:6, 7, noti na nsi ya lutiti; 56:10; Daniele 2:44) Beto ke vingilaka na ntima ya mvimba kilumbu yina, mpi beto fwete kudibongisa. Yo yina beto fwete tula dikebi na bambikudulu ya Biblia mpi kulanda kusadila Yehowa na masonga yonso.—Nkunga 130:6.

10, 11. (a) Beto fwete keba na nki, mpi sambu na nki? (b) Inki ke ndimisaka nge nde Diabulu ke pusaka bantu na kundima ve malongi ya Biblia?

¹⁰ Yindula bantu yina ke kengilaka na mpimpa. Kana suka ke zola kutana, yo ke kumaka mpasi na kulanda kukengila sambu bo ke lembaka mingi. Mutindu mosi, beto ke zinga na bilumbu ya nsuka ya nsi-ntoto yai. Mutindu nsuka me kuma pene, yo ta kuma mpasi mingi na kulanda kukengila. Yo ta vanda mawa kibeni kana beto yambula kukengila! Beto tadila mambu tatu yina lenda kanga beto nzila ya kulanda kukengila.

¹¹ Luvunu ya Diabulu. Diabulu kele “mfumu ya nsi-ntoto” yai. Na ntwala nde Yezu kufwa, yandi yibusaka balongoki na yandi mambu yai mbala tatu. (Yoane 12:31; 14:30; 16:11) Diabulu ke sadilaka mabundu ya luvunu sambu na kukusa bantu. Yo yina bubu yai, bantu mingi ke zabaka ve nde Biblia ke tuba pwelele nde nsuka ya nsi-ntoto yai me kuma pene kibeni. (Sefania 1:14) Ya  kieleka, Satana me kangaka meso ya bantu yina ke kwikilaka ve. (2 Bakorinto 4:3-6) Yo yina ntangu beto ke longaka nde nsuka ya nsi-ntoto yai me finama mpi nde Kristu ke na kuyala, bantu mingi ke ndimaka ve. Bo ke zolaka mpi ve kuwa yo.

12. Sambu na nki beto fwete bika ve nde Diabulu kukusa beto?

¹² Beto ke lembaka ve ata bantu mingi ke buya malongi ya Biblia. Beto me zaba nde kulanda kukengila kele mfunu mingi. Polo songaka bampangi na yandi nde: “Beno me zaba mbote nde kilumbu ya Yehowa ta kwisa kibeni bonso muyibi na mpimpa.” (Tanga 1 Batesalonika 5:1-6.) Yezu tubaka nde: “Beno vanda ya kuyilama, sambu Mwana ya muntu ta kwisa na ntangu yina beno ke yindula ve.” (Luka 12:39, 40) Ntama mingi ve, Satana ta kusa bantu mpi ta pusa bo na kuyindula nde nsi-ntoto me kuma na “ngemba mpi lutaninu!” Na ntangu yina, kilumbu ya Yehowa ta kwisa na mbala mosi mpi bo ta susumuka. Ebuna beto? Kana beto ke zola nde kilumbu ya Yehowa kukuta beto ya kuyilama mpi Satana kukusa beto ve, beto fwete ‘kangula meso mpi kutanina mabanza na beto.’ Yo yina, beto fwete tangaka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu mpi kuyindulula mambu yina Yehowa ke songa beto.

13. Mpeve ya nsi-ntoto ke pusaka bantu na kusala nki, mpi nki mutindu beto lenda tina yo?

¹³ Mpeve ya nsi-ntoto ke pusaka bantu na kuvanda ti mabanza ya mbi. Bubu yai, bantu mingi ke monaka nde kuzaba Nzambi kele mfunu ve. (Matayo 5:3) Bo ke sadilaka ntangu na bo mingi mpi ngolo na bo sambu na kusosa bima ya nsi-ntoto. (1 Yoane 2:16) Bantu me kuma kudipesa mpi mingi na bansaka ya mutindu na mutindu yina ke pusa bo na kuzola biese mpi kulungisa banzala na bo ya nitu. (2 Timoteo 3:4) Mambu yai ke katulaka dikebi ya bantu na mambu ya kuluta mfunu, mpi bo ke yindulaka diaka ve kinduku na bo ti Nzambi. Yo yina Polo songaka Bakristu nde bo fwete ‘telama na mpongi,’ disongidila kudipesa ve na banzala na bo ya nitu.—Baroma 13:11-14.

14. Luka 21:34, 35 ke pesa beto nki lukebisu?

¹⁴ Beto ke zolaka nde mpeve ya Nzambi kutwadisa beto kansi mpeve ya nsi-ntoto ve. Na nzila ya mpeve santu, Yehowa ke sadisa beto na kubakisa pwelele mambu yina ta salama ntama mingi ve. (1 Bakorinto 2:12) ^[1] (Tala noti na nsuka ya disolo.) Kansi beto fwete keba. Ata bima ya fioti-fioti lenda kanga beto nzila ya kusadila Yehowa. (Tanga Luka 21:34, 35.) Bantu ya nkaka lenda yindula nde beto me bela kilawu mutindu beto ke longaka nde nsi-ntoto yai me kuma na nsuka. (2 Piere 3:3-7) Kansi yo fwete lembisa beto ve, sambu beto me zaba mbote-mbote nde nsuka me finama. Kana beto ke zola nde mpeve ya Nzambi kutwadisa beto, beto fwete kwenda na balukutakanu mbala na mbala.

15. (a) Inki mambu kuminaka Piere, Yakobo ti Yoane? (b) Keti beto lenda kutana mpi ti mambu ya mpidina?

¹⁵ Kukonda kukuka lenda kanga beto  nzila ya kukengila. Yezu bakisaka nde beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi beto ke salaka bifu. Yindula mambu yina salamaka na mpimpa, na ntwala ya lufwa ya Yezu. Ata Yezu vandaka muntu ya kukuka, yandi bakisaka nde sambu na kubikala ya kwikama, yandi fwete lomba Tata na yandi na kusadisa yandi. Yezu songaka Piere, Yakobo mpi Yoane na kukengila ntangu yandi ke samba. Kansi bo bakisaka ve mfunu ya kukengila. Bo lalaka sambu bo vandaka ya kulemba. Ata Yezu vandaka mpi ya kulemba, yandi lalaka ve. Yandi landaka kusamba Tata na yandi. Yo lombaka mpi nde bantumwa kusamba na ntangu yina.—Marko 14:32-41.

16. Inki Yezu tubaka na Luka 21:36 sambu na kupusa beto na “kulanda kukengila”?

¹⁶ Inki ta sadisa beto na kulanda kukengila mpi kudibongisa sambu na kilumbu ya Yehowa? Beto fwete vanda na nzala ya ngolo ya kusala mambu ya mbote. Kansi beto fwete sala mpi mambu ya nkaka. Bilumbu fioti na ntwala ya lufwa ya Yezu, yandi songaka balongoki na yandi nde bo fwete landa kulomba Yehowa na kusadisa bo. (Tanga Luka 21:36.) Sambu na kulanda kukengila na bilumbu yai ya nsuka, beto fwete sambaka mpi Yehowa ntangu yonso.—1 Piere 4:7.

17. Inki mutindu beto lenda zaba kana beto kele ya kuyilama sambu na mambu yina ke kwisa?

¹⁷ Yezu tubaka nde nsuka ta kwisa “na ngunga yina beno ke yindula ve.” (Matayo 24:44) Yo yina beto fwete kudibongisa ntangu yonso. Yai kele ve ntangu ya kusosa luzingu yina nsi-ntoto ya Satana ke yindula nde yo ke pesaka kiese. Bo ke lala ndosi. Na nzila ya Biblia, Yehowa ti Yezu ke songa beto mutindu ya kulanda kukengila. Yo yina, beto tula dikebi na bambikudulu ya Biblia mpi mutindu yo ke lungana. Yo ta sadisa beto na kukwenda pene-pene na Yehowa, kutula Kimfumu na kisika ya ntete mpi kuvanda ya kuyilama ntangu nsuka ta kwisa. (Kusonga 22:20) Kana beto sala mpidina, beto lenda guluka!