၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ပလီၢ်ပသးလၢတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်မၤအသးလၢပခိၣ်ပဃၢၤန့ၣ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ တၢ်မၤလိအခီၣ်ထံးတက့ၢ်.)

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ကစးထီၣ်အသးလီၤ. ပှၤလၢအပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတဂၤ လဲၤထီၣ်ဝဲလၢ ပျဲၢ်စီၢ်ခိၣ်ဒီး တူၢ်လိာ်မုာ်ပှၤခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်ဒ့တၢ်အူကစးထီၣ်ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤကမျၢၢ်တဖၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ကဘၣ်က့ၤဆ့ၣ်နီၤလၢအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကဒိကနၣ်ဝဲတၢ်သးဝံၣ်ဒီး ကွၢ်လၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢပှၤတနီၤနီၤန့ၣ် တပလီၢ်သူၣ်တပလီၢ်သးဘၣ်အဃိ တထံၣ်ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ဒီးတနၢ်ဟူတၢ်သးဝံၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်စးထီၣ်ဝဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါချုးဝဲဘၣ်. မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဟးဝ့ၤဝီၤ မ့တမ့ၢ် တဲတၢ်ဒီးအသကိးအဃိလီၤ. တၢ်အဒိအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ ပမ့ၢ်တပလီၢ်ပသးလၢတၢ်ဆၢကတီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤအသးလၢပခိၣ်ပဃၢၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတယံာ်လၢၤဘၣ် တၢ်ကမၤအသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ တၢ်မၤလိအံၤအရ့ဒိၣ်လၢပဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလီၤ. တၢ်မနုၤကမၤအသးလဲၣ်.

၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ “ဆိးသီတက့ၢ်” န့ၣ်လဲၣ်.

^၂ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ပလီၢ်အသးဒီး အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ “ဟီၣ်ခိၣ်အကတၢၢ်” အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စံးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ– “ပလီၢ် သုသးတက့ၢ်. ဆိးသီဒီးဘါထုကဖၣ်တၢ်တက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အမုၢ်အလါကဘၣ်ဝဲခဲလဲၣ်ခဲလဲၣ်န့ၣ်, သုတသ့ၣ်ညါဘၣ်လီၤ.” တၢ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ စံးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်အါဘျီလၢ– “ဆိးသီတက့ၢ်.” (မးသဲ ၂၄:၃; ဖး မၢ်ကူး ၁၃:၃၂-၃၇ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ မးသဲအပူၤလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ– “မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီးဆိးသီတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, မ့ၢ်သုကစၢ်ကဟဲ နၣ်ရံၣ်ဖဲလဲၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်, သုတသ့ၣ်ညါဘၣ်.” ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ပလီၢ်ကဒီးဝဲတဘျီလၢ– “ကတဲာ်ကတီၤ စ့ၢ်ကီးသုသးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, နၣ်ရံၣ်လၢသုတဆိကမိၣ်ဘၣ်န့ၣ်, ပှၤကညီဖိခွါအံၤကဟဲဝဲလီၤ.” ဒီးယ့ၣ်ၡူးတဲကဒီးဝဲ– “ဆိးသီတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အနံၤအသီမ့ၢ်ဂ့ၤ, အနၣ်ရံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သုတသ့ၣ်ညါဘၣ်.”—မးသဲ၂၄:၄၂-၄၄; ၂၅:၁၃.

၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ဒိကနၣ်ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်လဲၣ်.

^၃ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ဒိကနၣ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံ “ကတၢၢ်” အဆၢကတီၢ်ဒီး တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” ကစးထီၣ်ဝဲအဃိလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၄; မးသဲ ၂၄:၂၁) ဒ်ယ့ၣ်ၡူးတဲဆိပာ်စၢၤဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါလီၤ. တကတီၢ်ဃီန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ, ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဒီး တၢ်သၣ်ဝံၤလီၤဒိအိၣ်ထီၣ်ဝဲဝးဝးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်အါထီၣ် ဒီးတၢ်အၢတၢ်သီအိၣ်အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. (မးသဲ ၂၄:၇, ၁၁, ၁၂, ၁၄; လူၤကၣ် ၂၁:၁၁) ခဲအံၤ လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤ ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးကဟဲက့ၤ မၤလၢပှဲၤထီၣ် အပၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤန့ၣ်လီၤ.—မၢ်ကူး ၁၃:၂၆, ၂၇.

၄. (က) ခဲအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးကစးထီၣ် အဆၢကတီၢ်လဲၣ်. (ခ)  တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် ကစးထီၣ်အသး အဆၢကတီၢ် ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါ သနာ်က့ ပနာ်န့ၢ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.

^၄ ဖဲပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အခါ ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါစုာ်စုာ် ကစးထီၣ်အသး အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် ကစးထီၣ်ဝဲန့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်. ဖဲယ့ၣ်ၡူး အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်အခါစံးဝဲလၢ– “တၢ်လၢမုၢ်တနံၤန့ၣ်, ဒီးနၣ်ရံၣ်အဝဲန့ၣ်, ပှၤတသ့ၣ်ညါဘၣ်နီတဂၤဘၣ်. ကလူးတဖၣ်အိၣ်လၢမူခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဖိခွါတဂၤအံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲဘၣ်, သ့ၣ်ညါထဲပၢ်တဂၤဧိၤလီၤ.” (မၢ်ကူး ၁၃:၃၂) မ့ၢ်လၢယ့ၣ်ၡူး ကတီခိၣ်ရိၣ်မဲလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးအဃိ ဖျါလၢ ခဲအံၤန့ၣ် အဝဲကသ့ၣ်ညါဝဲ မုၢ်နံၤမုၢ်သီန့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၉:၁၁-၁၆) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အကတၢၢ်ကဟဲတုၤဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါ မုၢ်နံၤမုၢ်သီဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်ခိးဆိးသီလီၤ. တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် ကစးထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်နံၤဖးသီဝဲဝံၤလံ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မုၢ်နံၤအဝဲအံၤ ဘူးထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. ဒီး “တသုးနံၤသုးသီဘၣ်.” (ဖး ဃဘးကူာ် ၂:၁-၃ တက့ၢ်.) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်အီၤသ့လဲၣ်.

၅. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်စံးပာ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ် ဟ့ၣ်အဒိတက့ၢ်.

^၅ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်စံးပာ်တဖၣ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်လီၤ. အဒိ ဆိကမိၣ်ကွၢ်ဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်နံၤလၢယဟိဝၤယွၤ ထုးထီၣ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးန့ၣ်တက့ၢ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလါနံစၣ် ၁၄ သီ ချ.ခ.န ၁၅၁၃ န့ၣ်လီၤ. လၢခံ စီၤမိၤၡ့ကွဲးဝဲဘၣ်ဃးဒီး မုၢ်နံၤဝဲန့ၣ်– “လၢအနံၣ်လွံၢ်ကယၤသၢဆံအကတၢၢ်န့ၣ်, တၢ်မၤအသးလၢ မုၢ်တနံၤဒၣ်ဝဲ န့ၣ်ယွၤအသုးမုၢ်ခဲလၢာ်ဟးထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ.” (၂ မိၤၡ့ ၁၂:၄၀-၄၂) ဖဲ ချ.ခ.န ၁၉၄၃ လါနံစၣ် ၁၄ သီ, တချုးလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအခါန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ကဆိၣ်ဂ့ၤ စီၤအၤဘြၤဟၣ် အစၢၤအသွဲၣ်တဖၣ်န့ၣ် စးထီၣ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. (ကလၤတံ ၃:၁၇, ၁၈) လၢခံ ယဟိဝၤယွၤတဲဘၣ်စီၤအၤဘြၤဟၣ်လၢ– “သ့ၣ်ညါသပှၢ်တၢၢ်လၢ နချံနသၣ်ကကဲထီၣ်ပှၤတမှံၤလၢ ကီၢ်တဘ့ၣ်အပူၤလၢ အတမ့ၢ်ဘၣ်အတၢ်ဘၣ်, ဒီးကမၤပှၤကီၢ်ဖိန့ၣ်အတၢ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကမၤနးမၤဖှီၣ်အီၤ အနံၣ်လွံၢ်ကယၤန့ၣ်တက့ၢ်.” (၁ မိၤၡ့ ၁၅:၁၃; မၤတၢ် ၇:၆) အနံၣ် ၄၀၀ န့ၣ်စးထီၣ်လၢ ချ.ခ.န ၁၉၁၃ ဖဲစီၤယံးၡမၤဧ့လး ဒုၣ်ဒွဲၣ်စီၤအံၤစဲးအခါ ဒီးကတၢၢ်ဝဲဖဲ ယဟိဝၤယွၤထုးထီၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအခါန့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၂၁:၈-၁၀; ကလၤတံ ၄:၂၂-၂၉) ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်နံၤဖးသီပာ်စၢၤဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢကထုးထီၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢ ကီၤအဲၤကူပတူးဒီး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ အနံၣ်လၢအကယၤန့ၣ်လီၤ.

၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤပူၤဖျဲးအပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၣ်.

 ^၆ စီၤယိၤၡူမ့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဂၤလၢ ဟးထီၣ်လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ. ဒီးပူၤကွံာ်အါနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ– “သုသ့ၣ်ညါလၢသုသးခဲလၢာ်, ဒီးလၢသုသူၣ်ကံၢ်သးလဲအပူၤခဲလၢာ်, လၢတၢ်တဟါမၢ်ဘၣ်နီတမံၤလၢ ကယဲၢ်တၢ်ဂ့ၤလၢယွၤသုကစၢ်ကတိၤတၢ်လၢ သုဂ့ၢ်သုကျိၤန့ၣ်ဘၣ်. တၢ်မၤအသးလၢ သုဂီၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်တဟါမၢ်ဘၣ်လၢအကျါနီတမံၤဘၣ်.” (ယိၤၡူ ၂၃:၂, ၁၄) ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကမၤပူၤဖျဲးအပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ် ဒီးကဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ် တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ပနာ်န့ၢ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးအိၣ်မူလၢ ဟီၣ်ခိၣ်သီအပူၤန့ၣ် ပကဘၣ်ဆိးသီလီၤ.

၇, ၈. (က) လၢပျၢၤန့ၣ် ပှၤခိးတၢ်ဖိတဂၤ အမူဒါအိၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်, ဒီးပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ဖဲပှၤခိးတၢ်ဖိတဖၣ် မံသပ့ၤဘၣ်အသးအခါ တၢ်ကဲထီၣ်အသးသ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.

^၇ ပဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ ပှၤခိးဝ့ၢ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. ဝ့ၢ်အါဖျၢၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးဝ့ၢ်ခိၣ်ဒူဖးထီအဃိ ဒုၣ်ဒါဟဲနုာ်လီၤဝဲတညီဘၣ်. ပှၤခိးတၢ်ဖိတဖၣ်ဆၢထၢၣ်လၢ ဝ့ၢ်ခိၣ်ဒူအလိၤ ဒီးကွၢ်စိဝဲ တၢ်လီၢ်လၢဝ့ၢ်အဃၢၤဝးဝးသ့န့ၣ်လီၤ. အဂၤတနီၤဆၢထၢၣ်လၢ ဝ့ၢ်အပဲတြီတဖၣ်အခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်အံၤ ကဘၣ်အိၣ်ခိးကွၢ်တၢ် ဒီနံၤဒီနၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ထံၣ် အဒုၣ်အဒါန့ၣ် ကဘၣ်တဲပလီၢ် ပှၤအိၣ်လၢဝ့ၢ်ပူၤတဖၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၆၂:၆) အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဆိးသီ ဒီးတၢ်အိၣ်ပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်တမၤလၢပှဲၤအမူဒါဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲ လၢပှၤဝ့ၢ်ဖိတဖၣ် အသးသမူအဂီၢ်လီၤ.—ယဃ့းစက့လး ၃၃:၆.

^၈ ကၠိစံဖးမ့ၢ်ပှၤလၢကွဲး ပှၤယူဒၤဖိအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဂၤ ဒီးအဝဲကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤရိမ့ၤဖိတဖၣ် ဟဲနုာ်လီၤဆူဝ့ၢ်ယရူၣ်ၡလ့ၣ်အပူၤ ဖဲ ခ.န ၇၀ န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢပှၤခိးတၢ်ဖိတဖၣ် မံသပ့ၤဘၣ်အသးအဃိ ပှၤရိမ့ၤသုးဖိတဖၣ် ဟဲနုာ်လီၤဝဲဆူဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်အပူၤန့ၢ်ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤနုာ်လီၤဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အပူၤ, ဒွဲၣ်အူထီၣ်တၢ်ဒီး မၤဟးဂီၤဝဲဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်အသးအံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

၉. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤဟီၣ်ခီၣ်ဖိအါဂၤ တသ့ၣ်ညါတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ထံကီၢ်ပဒိၣ်ပပှၢ်အါတက့ၢ် ကဝီၤဃာ်အကီၢ်ဆၢလၢ သုးဖိတဖၣ် ဒီးစဲးတဖၣ်လၢအအိၣ်ခိးကွၢ်ဒုၣ်ဒါ ဒ်သိးကဒီသဒၢထံကီၢ်အဂီၢ်လီၤ. ပဒိၣ်တဖၣ်အံၤ ခိးကွၢ် ဒုၣ်ဒါလၢ ကဟဲမၤဘၣ်ဒိ ထံကီၢ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးပၢတၢ်လၢမူခိၣ်လံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဒံးဘၣ်. တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါအံၤ တယံာ်ဘၣ်ဒီးကဒုးတၢ် ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. (ယၡါယၤ ၉:၆, ၇; ၅၆:၁၀; ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄) ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် တၢ်ဒုးအံၤလၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤ ဒီးပအဲၣ်ဒိး အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသးစၢၢ်ဆၢလၢ လံာ်စီဆှံ ဝံတၢ်စံးပာ်တဖၣ်ဒီး ပဆဲးမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၀:၆.

၁၀, ၁၁. (က) ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ နနာ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်န့ၣ် မၤခံးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအမဲာ်လဲၣ်.

^၁၀ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ပှၤခိးတၢ်ဖိတဂၤအိၣ်ခိးဆိးသီတၢ်ဒီနၤညါအဃိ ဖဲမုၢ်ဘူးကဝါထီၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤဘှံးဝဲဒိၣ်ကတၢၢ် ဒီးအဲၣ်ဒိးမံဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပအိၣ်မူဘၣ်လၢမုၢ်နံၤအခံကတၢၢ်အပူၤလီၤ. ဒ်တၢ်အကတၢၢ် ဒံးယံာ်ဒံးဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ပကအိၣ်ခိးဆိးသီအဂီၢ် ကကီထီၣ်ဝဲလီၤ. ပမ့ၢ်တဆဲးအိၣ်ခိးဆိးသီဘၣ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤလၢ အမၤတံာ်တာ်ပှၤ ဒ်သိးပဆိးသီသုတန့ၢ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ.

^၁၁ မုၣ်ကီၤလံၢ်လီန့ၢ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် “ပှၤလၢအပၢဟီၣ်ခိၣ်တဂၤ” လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဘူးထီၣ်ကသံအခါ အဝဲဒုးသ့ၣ်နီၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်သၢဘျီလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်မ့ၢ်ပှၤပၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၂:၃၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်; ၁၄:၃၀; ၁၆:၁၁) မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ် ဒ်သိးကလီန့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤအါဂၤတတူၢ်လိာ်ဝဲ ဝံတၢ်စံးပာ်လၢ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံန့ၣ်ဘၣ်. (စဖါနယၤ ၁:၁၄) ပသ့ၣ်ညါလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် “မၤခံးပှၤလၢ အတစူၢ်တနာ်ဘၣ်အသး” လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၄:၃-၆) ဒီးဖဲ ပတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ တၢ်အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်ဒီး ခဲအံၤ ယ့ၣ်ၡူးပၢတၢ်န့ၣ် ပှၤအါဂၤတအဲၣ်ဒိး ဒိကနၣ်ဝဲဘၣ်. ညီနုၢ် အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ, “ယတချုးဘၣ်.”

၁၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဘၣ်ပျဲမုၣ်ကီၤလံၢ်လီန့ၢ်ပှၤလဲၣ်.

^၁၂ ပှၤအါဂၤမ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးဒိကနၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ် သနာ်က့ တဘၣ်သးဟးဂီၤတဂ့ၤ. အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်အိၣ်ခိးဆိးသီန့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးတဲဘၣ် အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ– “သုသ့ၣ်ညါသုကစၢ်ဒၣ်သုဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး, လၢကစၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ်ဟဲဝဲဒ်တၢ်ဘျၣ်လၢ မုၢ်နၤအသိးလီၤ.” (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁-၆ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ– “ကတဲာ်ကတီၤ သုသးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ဖဲနၣ်ရံၣ်လၢသုတဆိကမိၣ်ဘၣ်န့ၣ်, ပှၤကညီဖိခွါအံၤဟဲဝဲလီၤ.” (လူၤကၣ် ၁၂:၃၉, ၄၀) တယံာ်လၢၤဘၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ်ကလီန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤအိၣ်ဒီး “တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤ” လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤအမုၢ်နံၤ ကဟဲသတူၢ်ကလာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ကကမၢကမၣ်ဝဲလီၤ. မ့မ့ၢ်ပဝဲတခီမီၣ်. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ မုၢ်နံၤဝဲန့ၣ် ဒီးပမ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဂၤကလီန့ၢ်ပှၤန့ၣ်ပကြၢး “ဆိးသီဒီးကီၤပသး” လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်ဖးလံာ်စီဆှံ ကိးနံၤဒဲးဒီး ဆိကမိၣ်ထံတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတဲပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၃. ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အအၢအသီ လုၢ်ဘၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ဆိကမိၣ်သ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢအအၢအသီလုၢ်ဘၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအတၢ်ဆိကမိၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤအါဂၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်တလိၣ်ဘၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်. (မးသဲ ၅:၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်သူဝဲ အတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး အဂံၢ်အဘါ ဒ်သိးကဃုဝဲတၢ်ထူးတၢ်တီၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၆) တကးဒံးဘၣ် ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်အိၣ်ဝဲအါမးအဃိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤထုးန့ၢ်ပှၤသး ဒ်သိးပှၤကလူၤ တၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်ဒီးမၤဖဲအသးန့ၣ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၄) တၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လုၢ်ဘၢဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်အသးအဃိ အဝဲသ့ၣ်တထံၣ်လၢ တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ စီၤပီလူးဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ခရံာ်ဖိတဖၣ်ဒီး စံးဝဲလၢ “ပၢၢ်ထီၣ်လၢ သုတၢ်မံအပူၤ” န့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၃:၁၁-၁၄, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

၁၄. လူၤကၣ် ၂၁:၃၄, ၃၅ အပူၤန့ၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၄ ပတအဲၣ်ဒိး လၢဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အအၢအသီကလုၢ်ဘၢပှၤဘၣ်. ပအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒီးယွၤအသးစီဆှံလီၤ. တၢ်ကမၤအသးခါဆူညါဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်အဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤပှၤ ခီဖျိလၢအသးစီဆှံန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၂:၁၂) ^[၁] (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်မၤလိအကတၢၢ်တက့ၢ်.) ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလီၤ. တၢ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဆံးဆံးဖိ လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤဒၣ်လဲာ် မၤတံာ်တာ်ပှၤလၢ ပတၢ်မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤသ့ဝဲလီၤ. (ဖး လူၤကၣ် ၂၁:၃၄, ၃၅ တက့ၢ်.) ပနာ်လၢ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤဂၤတဖၣ် ကဆိကမိၣ်ပှၤလၢ ပမ့ၢ်ပှၤအပျုၢ်လီၤ. (၂ ပ့းတရူး ၃:၃-၇) ဘၣ်ဆၣ် ပသးတကြၢးလီၤစၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကတိၤအဃိဘၣ်. ပသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ် တၢ်အကတၢၢ်န့ၣ် ကဟဲဝဲနီၢ်ကီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလၢယွၤအသးစီဆှံ ကအိၣ်ဒီးပှၤန့ၣ် ပကဘၣ်လဲၤထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်ထီဘိလီၤ.

၁၅. တၢ်မၤအသးဒီး စီၤပ့းတရူး, စီၤယၤကိာ် ဒီးစီၤယိၤဟၣ်ဒ်လဲၣ်, ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အဃိ ပကအိၣ်ခိးဆိးသီအဂီၢ်ကီဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤ တၢ်ဒဲးဘးဖိဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤအသး တချုးလၢယ့ၣ်ၡူးသံဒံးဘၣ် အနၤန့ၣ်တက့ၢ်. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢပှၤပှဲၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ ဒ်သိးအဝဲတီဝဲတုၤအကတၢၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ် ကဘၣ်ဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢအပၢ်အအိၣ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဃ့ဘါထုကဖၣ်အဆၢကတီၢ် တဲဘၣ်ဝဲအတၢ်မၢဖိပ့းတရူး, ယၤကိာ် ဒီးယိၤဟၣ်လၢ ကအိၣ်ခိးဆိးသီဒီးအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ခိးဆိးသီအံၤ အရ့ဒိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် တၢ်မၢဖိတဖၣ်အံၤ တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်လီၤဘှံးဒီး မံဘၣ်အသးလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီး လီၤဘှံးသနာ်က့ အဝဲအိၣ်ခိးဆိးသီ ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ အပၢ်အအိၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိတဖၣ်အံၤ ကြၢးမၤဝဲဒ်ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲအသိးလီၤ.—မၢ်ကူး ၁၄:၃၂-၄၁.

၁၆. ဒ်လူၤကၣ် ၂၁:၃၆ ပာ်ဖျါဝဲအသိးပကအိၣ် “ဆိးသီ” အဂီၢ်ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိပှၤဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဒ်သိးပအိၣ်ခိး “ဆိးသီ” ဒီးကတဲာ်ကတီၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအမုၢ်နံၤကသ့အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. ဒ်သိးပမၤတၢ်လၢအဘၣ်ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ထဲဒၣ် ပအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်န့ၣ် တလၢပှဲၤဒံးဘၣ်. တချုးလၢယ့ၣ်ၡူးသံ စှၤကိာ်သီန့ၣ် တဲဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဆဲးဃ့တၢ်မၤစၢၤ လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. (ဖး လူၤကၣ် ၂၁:၃၆ တက့ၢ်.) ဒ်သိးပကအိၣ်ဆိးသီလၢ တၢ်အကတၢၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ကိးဆၢကိးကတီၢ်ဒဲးလီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၄:၇.

၁၇. ပအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤပသးလၢ တၢ်ကမၤအသးလၢခါဆူညါအဂီၢ်သ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ တၢ်အကတၢၢ်ကဟဲဝဲလၢ “နၣ်ရံၣ်လၢသုတဆိကမိၣ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၄:၄၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပကဘၣ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီာ်ပသး ကိးဆၢကိးကတီၢ်ဒဲးလီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် တမ့ၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဃု တၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်ဘၣ်. ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်မုာ်တၢ်ပၠီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကလီကလီလီၤ. လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးအဲၣ်ဒိးမၢ ပအိၣ်ခိးဆိးသီလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မ်ပသးစၢၢ်ဆၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်ဒီး အတၢ်ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးမ်ပသုးဘူးပသးဆူ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးဃုဆိအဘီအမုၢ် လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်တက့ၢ်. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဖဲတၢ်အကတၢၢ်ဟဲအခါ ပကအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤပသး လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၂၂:၂၀) ပသးသမူန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ပတၢ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပသးအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.