1. ¿Imanirtaq precisan imëpis alkäbulla këkänantsik? Juk igualatsikïwan willakaramï (rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

PENSARISHUN juk asamblëa qallarinampaqna këkaqman. Qallatsimoq wawqiqa llapankunata chaskirmi parlar qallaramun, y müsicapis qallëkamunnam. Asamblëaman ëwaqkunaqa musyayanmi jamakuyänan hörana kanqanta, y shumaq müsicakunata y discursukunata wiyëtam kushishqa shuyarëkäyan. Peru wakinkunaqa itsa asamblëata qallatsimoq parlamunqanta ni müsica qallanqantapis cuentata qokuyantsu. Alkäbulla mana këkäyanqanrëkurmi, asamblëa qallanqanta cuentata mana qokur purikachar y amïgunkunawan parlakur kakïkäyan. Kë pasakunqanmi rikätsimantsik imëpis alkäbulla mana këkarqa, imapis pasakuptin cuentata mana qokunapaq kaqta. Y ichik tiempullachönam, imëkapitapis mas precisaq kaq qallëkunqa y tsëpaqqa listum këkänantsik. ¿Imataq qallëkunqa?

2. ¿Imanirtaq Jesusqa discïpulunkunata nirqan mäkoq mäkoqlla këkäyänampaq?

² Jesusmi discïpulunkunata nirqan, ‘imëkapis imanö këkanqampa ushënin witsampaq’ listu këkäyänampaq. Kënömi  nirqan: “Porqui manam musyayanquitsu ime öra cutimunäpaq caqta”. Tsëpitam kutin kutin kënö nirqan: “Mäcoq mäcoq[mi] quecayänequi” (Mateu 24:3; leyi Marcus 13:32-37). Jina Mateuchö willakïpis rikätsikun, discïpulunkunata atska kuti Jesus kënö ninqantam: “Mäkoq mäkoqlla këkäyë, porqui manam musyayankitsu imë junaq Señornikikuna shamunanta”. Y yapëmi kënö nirqan: “Listu këkäyë, porqui mana pensayanqëki höram nunapa Tsurin shamunqa”. Y yapëpis kënömi nirqan: “¡Mäcoq, mäcoq quecayë! Porqui manam musyayanquitsu ime öra cutimunäpaq caqta” (Mateu 24:42-44, NM; 25:13).

3. ¿Imanirtaq Jesus nimanqantsikta cäsukunantsik precisan?

³ Jehoväpa testïgunkunaqa Jesus tsënö ninqantam cäsukuntsik. Porqui musyantsikmi, ‘ushanan tiempukunachöna’ kawëkanqantsikta y ‘jatun sufrimientu’ qallarinampaq ichikllana pishinqanta (Daniel 12:4; Mateu 24:21, NM). Jesus willakunqannömi Diospa Gobiernumpita entëru Patsapa yachatsikïkantsik, jina cada junaqmi rikantsik guërrakuna, qeshyakuna, patsa kuyïkuna, mallaqë y imëka mana alli rurëkuna më tsëchö pasëkanqanta, y pushakoq religiösukuna imëpitapis mas nunakunata engañëkäyanqanta (Mateu 24:7, 11, 12, 14; Lücas 21:11). Alläpam shuyarëkuntsik Jesus shamunan hörata y Teytampa munëninta rurananta (Marcus 13:26, 27).

4. (1) ¿Imanirtaq creintsik Armagedon imë kanampaq kaqta Jesus musyanqantana? (2) Jatun sufrimientu imë qallanampaq kaqta mana musyarpis, ¿imapitataq següru këkantsik?

⁴ Asamblëa imë höra qallanampaq kaqtaqa musyantsikmi, peru jatun sufrimientu imë qallanantaqa manam. Patsachö këkarmi Jesus kënö nirqan: “Que nishqäcuna ime öra o ime junaq cumplicänanpaq caqtaqa manam pipis musyayantsu, ni sielucho quecaq anjelcunapis, ni noqa Diospa tsurinpis, sinoqa quiquin Dios Yayallam” (Mateu 24:36). Armagedon guërrataqa Jesusmi diriginqa, tsëmi creintsik tsë guërra imë qallanampaq kaqta Jesus musyanqantana (Apocalipsis 19:11-16). Peru noqantsikqa manam musyantsikraqtsu. Tsëmi precisan mäkoq mäkoqlla këkänantsik. Jehoväqa patsätsishqanam jatun sufrimientu imë höra qallanampaq kaqta y chëkämunnam. Biblia ninqannöpis, “manam tarditsu chämunqa” (leyi Habacuc 2:1-3 *). Peru ¿imanirtaq següru këkantsik?

5. Entienditsikaramï Jehovä willakunqanqa patsätsinqan tiempuchö imëpis cumplikanqanta.

⁵ Jehovä änikunqanqa patsätsinqan  tiempuchömi imëpis cumplikashqa. Tantiyarinapaq, 1513 wata 14 de Nisan junaqchö markanta Jehovä libranqanman pensarishun. Jehovämi Abrahanta änirqan, mirëninkunata bendicinampaq. Y tsë äninqanqa cumplikar qallëkurqan Jesus manaraq shamuptin (J.m.sh.) 1943 wata 14 de Nisan junaqchömi (Gälatas 3:17, 18). Y tiempuwannam Jehoväqa Abrahanta nirqan, mirëninkunaqa mana reqiyanqan markakunachö esclävunö y allqutsashqa 400 watakunapa kayänampaq kaqta (Genesis 15:13; Hëchus 7:6). Kë 400 watakunaqa qallarqan, J.m.sh. 1913 watachö Isaacpita Ismael burlakunqan junaqmi. Y usharqannam, 1513 wata 14 de Nisanchö israelïtakunata Egiptupita Jehovä libramunqan junaq (Genesis 21:8-10; Gälatas 4:22-29). Y Moisesmi nirqan, “tsë junaqchö” o 14 de nisan junaqchö 430 watakuna cumpliriptinlla, israelïtakunata Egiptupita Jehovä libramunqanta (Exodu 12:40-42). Rikanqantsiknömi Jehoväqa mëtsika watakuna pishikaptin, patsätsishqana karqan markanta imë junaq libranampaq kaqta.

6. ¿Imanirtaq següru këkashwan markanta Jehovä salvanampaq kaqta?

⁶ Atska watakuna pasariptinmi, Egiptupita yarqamoq Josuë israelïtakunata kënö nirqan: “Qamkunaqa llapan shonqïkikunawan y kawënikikunawanmi alli musyayanki, Jehovä Dios qamkunapaq allikunata parlanqan llapan cumplikanqanta, y manam ni jukllëllapis mana cumplikashpaqa quedashqatsu. Y manam ni ima parlanqampis pishintsu” (Josuë 23:2, 14). Jehoväqa änimarquntsik jatun sufrimientu witsanchö salvamänapaq kaqta y shumaq patsachö imëyaqpis kawakïta qomänapaq kaqtam, y cumplinqam. Tsëmi, shumaq patsachö kawëta munarqa mäkoq mäkoqlla këkänantsik.

7, 8. (1) ¿Imatataq unë witsan täpakoqkuna rurayaq y imatataq tsëpita yachakuntsik? (2) ¿Imataq pasakoq täpakoqkuna punukäriyaptinqa? Juk pasakunqanwan willakaramï.

⁷ Unë witsanchö markakunata täpaq nunakunapitam yachakïta puëdintsik. Jerusalenpa y juk markakunapapis entërumpam jatusaq perqankuna kaq chikeqninkuna mana yëkuyänampaq. Y tsë perqakuna jananchömi täpakoqkunaqa shäräyaq entërupa rikachakurnin. Y wakin täpakoqkunanam markapa principal punkunkunachö täpakurnin kayaq. Täpakoqkunaqa junaqpa y paqaspapis mäkoq mäkoqllam këkäyänan karqan. Y chikeqninkunata rikarninqa llapan nunakunatam raslla willariyaq (Isaïas 62:6). Alleqmi musyayaq mäkoq mäkoqlla këkäyänan precisanqanta. Y tsënö mama kayaptinqa llapan nunakunapa kawëninmi peligruchö kaq (Ezequiel 33:6).

⁸ 70 watachömi, Jesus shamunqanchöna, Röma soldädukuna Jerusalenman yëkuriyarqan. ¿Imanötaq yëkuyarqan? Pasakunqankunata willakoq Josëfu nunam willakun täpakoqkuna punukäriyanqanta. Romänukuna yëkurirqa Jerusalentam ushakätsiyarqan y templutam kayariyarqan. Tsënöpam judïukunaqa imëpitapis mas sufriyarqan.

9. ¿Imatataq mëtsikaq nunakuna cuentata qokuyantsu?

⁹ Kanan witsan gobiernukunaqa, nacionninkunata cuidayänampaq soldädukunayoq y imëkayoqmi kayan. Tsënömi nacionninkunapa lindërunkunata cuidayan chikeqnin nacionkunapita. Peru kë gobiernunkunaqa manam cuentata qokuyantsu, Jesuspa makinchö juk mas puëdeq gobiernu ciëluchö kanqanta. Kë gobiernuqa  ichikllachönam kë Patsachö gobiernukunapa contran guërrata ruramunqa (Isaïas 9:6, 7, nota; 56:10; Daniel 2:44). Tsë junaq chämunampaqqa listu y mäkoq mäkoqlla këtam munëkuntsik. Tsëmi alkäbulla këkantsik Biblia ninqan cumplikëkanqanta y mana jaqipam Jehoväta sirwikantsik (Salmu 130:6).

10, 11. (1) ¿Imapitataq cuidakunantsik y imanir? (2) ¿Imanirtaq següru këkanki Satanasqa nunakunata upa cuentata tikratsishqa kanqanta?

¹⁰ Entëru paqas mana punïpa cuidakushqa täpakoqman pensarishun. Patsa waränampaqna këkanqan hörakunaqa alläpa utishqanam këkan y punïmi vencin. Jina tsënöllam noqantsikpis Satanas gobernanqan tiempupa ushëninchöna kawëkantsik. Tsëmi alleq cuidakunantsik mana punukäkurinapaq. Porqui mäkoq mäkoqlla këqa mas sasam (ajam) tikrakïkan. Llakikïpaqmi kanman kanan witsan punukäkurishqaqa. ¿Imakunataq Diospa kaqchö punukäratsimashwan? Kimallata rikärishun.

¹¹ Diablum nunakunata engañan. Wanukunampaqna këkarmi, Jesus kima kutipa discïpulunkunata yarpätsirqan Diosta mana cäsukoq nunakunapa mandakoqninqa Diablu kanqanta (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Diabluqa mana alli religionkunatam utilizan mëtsikaq nunakunata engañanampaq. Tsëmi, ushakë ichikllachöna chämunampaq kaqta Biblia willakunqankunata mana kaqpaq churayan (Sofonïas 1:14). Awmi, Satanasqa ‘upa cuentatam’ nunakunata tikratsishqa (2 Corintius 4:3-6). Tsëmi imëka mana allikunapa ushakënin këllachöna kanqanta o Cristu gobernëkanqantana willakushqa cäsukïta munayantsu. Imëpis kënömi nimantsik: “Manam musyëta munätsu”.

12. ¿Imanirtaq Diablu engañamänata jaqinantsiktsu?

¹² Biblia ninqanta mëtsikaq musyëta mana munayaptimpis, manam qelanäkurinantsiktsu. Porqui musyantsikmi mäkoq mäkoqlla këkänantsik alläpa precisanqanta. Apostol Pablum kënö nirqan: “Musyayanqui[m] Teyta Jesus  derepentita imeca suwa paqaspa shamoqno cutimunanpaq canqanta” (leyi 1 Tesalonicensis 5:1-6). Jesusmi kënö nimarquntsik: “Mäcoq, mäcoq[llam] quecayänequi; porqui Diospita Shamushqa Nunaqa cutircamonqa [...] mana yarpäyanqequi öram” (Lücas 12:39, 40). Jina ichikllachönam Satanasqa, ‘seguruna y alli pasaquinam’ nirnin nunakunata engañanqa. Tsëllanam Jehoväpa piñakïnin junaqqa chäramunqa. Y nunakunaqa alläpa mantsakashqam quedariyanqa. Tsëmi tsë junaqpaq listu këta munarqa, wakin nunakunatanö Diablu engañamänata jaqinantsiktsu. Pablu kënö ninqantam wiyakunantsik: “Alli yarpenintsicwan[mi] mäcoq mäcoq quecanantsic”. Tsëpaqqa cada junaqmi Bibliata leyinantsik y Jehovä imata nikämanqantsikman pensanantsik.

13. (1) ¿Imanötaq Diosta mana cäsukoq nunakunapa pensëninkuna y rurëninkuna, y imamantaq chätsinkun? (2) ¿Imatataq ruranantsik pëkunanö mana kanapaq?

¹³ Diosta mana cäsukoqkunapa pensëninkuna y rurëninkunam nunakunata upa cuentata katsin. Mëtsikaq nunakunam pensayan, Diosta reqiqa mana precisanqanta (Mateu 5:3, NM). Tsëmi llapan tiempunkunata y kallpankunata utilizäyan imëkayoq këllata ashiyänampaq (1 Juan 2:16). Jinamampis, imëkakunam kan kushikuyänampaq, y tsërëkurmi nunakunaqa kikinkunapa munëninkunallata y kushikïninkunallata ashikur kakuyan (2 Timoteu 3:4). Tsënö karmi, mas precisaq kaqta qonqariyan y Dioswan amïgu këpaqqa ni yarpäyampistsu. ¿Imatataq rurashwan kë nunakunanö mana kanapaq? Pablum nirqan kikintsikpa munënintsikllata mana ashinapaq. Y tsëta wiyakurqa, Diospa kaqchö mäkoq mäkoqllam këkäshun (Romänus 13:11-14).

14. ¿Ima willakïtataq tarintsik Lücas 21:34, 35 textuchö?

¹⁴ Diosta mana cäsukoqkunata qatinantsikpa rantinqa, santu espïritu pushamänatam jaqinantsik. Jehoväqa espïrituntam utilizashqa, ichikllachöna imakuna pasakunampaq kaqta musyatsimänapaq (1 Corintius 2:12, NM) ^[1] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta). Tsëmi cuidakunantsik, porqui cada junaq ruranqantsikkunapis Jehoväta sirwinataqa qelanäratsimashwanmi (leyi Lücas 21:34, 35). Itsa wakinkunaqa ushanan junaqkunachöna kawanqantsikman creiqa upa kë kanqanta nimashwan (2 Pëdru 3:3-7). Peru tsënö nimanqantsikkunaqa manam qelanätsimänantsiktsu. Porqui imëkam rikätsikun ushakë junaqqa këllachöna këkanqanta. Santu espïritu pushamänata munarqa, llapan reunionkunamanmi ëwanantsik.

15. ¿Imataq Pëdruta, Santiäguta y Juanta pasarqan, y imataq pëkunatanöpis pasaramashwan?

¹⁵ Jutsasapa kashqam mäkoq mäkoqlla këqa fäciltsu. Jesusqa musyarqanmi jutsasapa kanqantsikta. Tsariyänan paqas ima pasanqanman pensarishun.  Pëqa jutsannaqmi karqan, peru musyarqanmi alli tsarakunampaqqa Jehoväpa yanapakïninta mañakunan precisanqanta. Jina Pëdruta, Santiäguta y Juantam nirqan pë mañakunqanyaq mana punukäyänampaq. Peru pëkunaqa manam cuentata qokuyarqantsu mäkoq mäkoqlla kë precisanqanta. Alläpa utishqa karmi punukäriyarqan. Jesuspis utishqam këkarqan, peru mäkoq mäkoqllam Teytanman mañakur këkarqan. Tsënöllam apostolninkunapis rurayänan karqan (Marcus 14:32-41).

16. Lücas 21:36 textuchö Jesus ninqannö, ¿imataraq ruranantsik mäkoq mäkoqlla këkänapaq?

¹⁶ ¿Imataq precisan Jehoväpa piñakïnin junaqpaq alkäbulla këkänapaq? Alli kaq rurëkunatam shonqupita patsë rurëta munanantsik. Y manam tsëllatsu, sinöqa discïpulunkunata Jesus ninqannömi, mana jaqita Jehoväman mañakunantsik (leyi Lücas 21:36). Awmi, kë ushanan tiempukunachö mäkoq mäkoqlla këkänapaqqa imë hörapis Diosmanmi mañakïkänantsik (1 Pëdru 4:7).

17. ¿Imatataq rurashwan ushakë chämunan hörapaq listu këkänapaq?

¹⁷ Jesusmi discïpulunkunata nirqan ‘mana yarpäyanqan öra’ ushakë chämunampaq kaqta (Mateu 24:44, noqakunam yanayätsiyarqü). Tsëmi alkäbulla këkänantsik, y manam imëkayoq këta ashir këkänantsiktsu. Satanasqa creitsimënintsikta munan imëkayoq kar-raq kushishqa kanatam, peru musyantsikmi tsëqa rasumpa mana kanqanta. Jehoväwan Jesusmi nimantsik alkäbulla këkänapaqqa imata ruranapaq kaqta. Tsënö këkaptinqa, Biblia ninqanta y cumplikëkanqanta alkäbulla këkäshun, Jehoväwan amïgu kënintsikta mas sinchiyätsishun y Gobiernunta puntaman churëkäshun. Tsënöpam listu këkäshun ushakë chämunan hörapaq (Apocalipsis 22:20). ¡Tsëta rurarllam salvakïta puëdishun!