Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

“Tetawɔke dia anya ayɛ nɛmba”

“Tetawɔke dia anya ayɛ nɛmba”

“Tetawɔke dia anya ayɛ nɛmba.”—ZƐFANIYA 3:16.

ESAMBO: 81, 32

1, 2. a) Ekakatanu akɔna wahomana l’anto efula ɛlɔ kɛnɛ, ndo etombelo akɔna wonga la dui sɔ? b) Elongamelo kakɔna ka shikaa katosha Isaya 41:10, 13?

KADIYƐSO kɛmɔtshi kele ombatshi mboka wa pondjo ndo kotshukami la ekumanyi kɛmɔtshi mbutaka ate: “Kaanga mbakimi la mbekelo y’amɛna ya lo nyuma, lakalɔshanaka l’ekiyanu l’edja k’ɛnɔnyi efula. Dui sɔ diakandashaka engondo, diaki la shɛngiya lo yoonge yami, yoho yakamasalɛka anto akina akambo, ndo tena dimɔtshi lakayoyanga mpekɔ.”

2 Onde wɛ koka nshihodia woho wakayaokaka kadiyɛso kɛsɔ? Lonyangu ko, l’ɔtɛ wasɛnaso l’andja wa kɔlɔ waki Satana, tekɔ lo mpomana la tɔsɛngiya ta wolo efula. Ndo l’ɛnyɛlɔ ka longo la masuwa lasekɛ masuwa dia monɛ, mbele ekakatanu kokaka tokonya dia mboka lomu wotsho kana nkɔmɔ. (Tokedi 12:25) Lande na kakokayɛ monga l’ekiyanu? Ondo wɛ ekɔ lo diɛnɛ l’ɔkɛyi l’ɔtɛ wa nyɔi ka lakiyɛ ɔmɔtshi la ngandji, hemɔ ya wolo ndo ɔlɔshamelo. Kana ondo wɛ ekɔ lo diɛnɛ dia nkotsha ehomba wa lo nkumbo kayɛ lo nshi yaya ekondjelo bu. L’edja tshɛ kaviya ekiyanu, mbele vɔ koka kɔkɔmɔla ndo kaanga koshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, onga l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi ekɔ suke dia kokimanyiya.​—Adia Isaya 41:10, 13.

3, 4. a) Ngande wakamba Bible la tshɛkɛta “lonya”? b) Kakɔna kakoka tokonya dia mpoloya anya aso?

3 Mbala efula, Bible kambaka la tenyi dia demba dia nembetshiya waonga wotshikitanyi kana etsha w’onto ɔmɔtshi. Ɛnyɛlɔ, lo Bible vɔ tɛkɛtaka dia lonya mbala nkama. Etena kata Bible ɔnɛ anya w’onto ɔmɔtshi wambokeketshama, tɔ nangaka nembetshiya ɔnɛ onto akɔ ambokeketshama, ambokondja wolo, ndo ambonga suke dia nsala dikambo dimɔtshi. (1 Samuɛlɛ 23:16, nɔtɛ; Ɛzɛra 1:6, nɔtɛ) Tɔ koka nembetshiya nto ɔnɛ nde ekɔ lo mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ ndo ɔnɛ nde ekɔ la elongamelo ka lo nshi yayaye.

4 Lo tena dikina, Bible koka mbuta ɔnɛ onto ɔmɔtshi amboholoya anya ande. Dui sɔ mendanaka la onto lambɔkɔmɔ kana lamboshisha elongamelo. (2 Ɛkɔndɔ 15:7, nɔtɛ; Hɛbɛru 12:12) Etena keyɛ l’ekiyanu kana kamboyɔkɔmɔ kana kashihodiayɛ dia diɔtɔnganelo diasayɛ la Jehowa diaya wɔdu, wɛ koka ndjokombola dia mpekɔ. Lende akokayɛ nkondja ekeketshelo? Kakɔna kakoka kotshutshuya ndo kokeketsha dia mbikikɛ ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ?

“LONYA LA JEHOWA BU MONDO DIA NSHIMBƐ”

5. a) Ngande wakokaso ndjaoka etena keso l’ekakatanu, ko kakɔna kahombaso mbohɔka? b) Kakɔna kayangaso nsɛdingola?

5 Adia Zɛfaniya 3:16, 17. Etena kongaso l’ekakatanu, aha sho mboka wɔma, nkɔmɔ kana ntshika dia anya aso nɛmba. Jehowa, Shɛso ka ngandji tɔlɔmbaka dia sho nkitsha ekiyanu aso tshɛ le nde. (1 Petero 5:7) Jehowa ndjakiyanyaka lo dikambo diaso oko wakandayakiyanyaka lo dikambo dia wodja w’Isariyɛlɛ. Nde akawatɛ ate lonya lande “bu mondo dia nshimbɛ.” Mbala tshɛ nde mongaka suke dia nkokɛ ekambi ande wa kɔlamelo. (Isaya 59:1) Lo sawo nɛ tayɔsɛdingola bɛnyɛlɔ sato di’ohomba efula dia lo Bible diɛnya nsaki ka Jehowa ndo dikoka diande dia nkeketsha ekambi ande dia vɔ nsala lolango lande kaanga la ntondo k’ekakatanu wa wolo. Ɛsɔ tende woho wakoka bɛnyɛlɔ sɔ kokeketsha.

6, 7. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’otshumba wakadje ase Isariyɛlɛ ase Amalɛka?

6 Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntshungɔ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, ase Amalɛka wakaalɔsha. Mɔsɛ akatɛ Jashua, pami ka dihonga dia nɔmbɔla ase Isariyɛlɛ otsha lo ta. Oma laasɔ, Mɔsɛ akadɛ nde la Arɔna ndo Hura lo dikona dimɔtshi diaki suke. Oma lɛkɔ, vɔ wakakokaka mɛna dihole diakalɔmaka ta. Onde apami asato asɔ wakalawɔ oma lo ta sɔ l’ɔtɛ wakawatoka wɔma? Ndooko!

7 Mɔsɛ akayele ekongelo kakakimanyiya ase Isariyɛlɛ dia mbidja otshumba lo ta dia l’ase Amalɛka sɔ. Nde akɔshi danga dia Nzambi ka mɛtɛ la anya akɔ ahende, ko akadiedia l’olongo. Etena kakasalaka Mɔsɛ ngasɔ, Jehowa akashaka ase Isariyɛlɛ wolo wa nɛndja ase Amalɛka. Koko, etena kakokaka Mɔsɛ anya dɔkɔkɔ ndo kakandatatɛka mpoloya anya, ase Amalɛka wakatatɛka mbalɛndja. L’etena kɛsɔ, Arɔna nde la Hura wakakimanyiya Mɔsɛ esadi eto. “Vɔ wakɔshi dive ko wakadikitsha lalende, ko nde akadjasɛ lɔkɔ. Ɔnkɔnɛ Arɔna la Hura wakasukɛ anya ande ɔnɛ wedi ɔnɛ, ɔnɛ wedi okina, dia anya ande ntshikala l’olongo polo la dikɔlɔ.” Lo mɛtɛ, ase Isariyɛlɛ wakalɛndja ta sɔ diɛsɛ la lonya la wolo laki Nzambi.​—Etombelo 17:8-13.

8. a) Kakɔna kakasale Asa etena kakaye ase Etiyɔpiya dia ndjɔlɔsha ase Juda? b) Ngande wakokaso mbokoya Asa?

8 Jehowa aki nto suke dia nkamba la lonya lande la wolo dia nkimanyiya wodja ande lo nshi ya nkumekanga Asa. Bible tɛkɛtaka di’elui w’asɔlayi efula, koko tɔ mɛnyaka dia olui w’asɔlayi waki Zera ose Etiyɔpiya mbakaleke woke, nɛ dia nde aki la asɔlayi 1 000 000 waki la diewo efula. Asɔlayi w’ase Etiyɔpiya wakaleke asɔlayi waki Asa efula ndodia l’ahende. Onde Asa akayakiyanya, akoke wɔma kana akakɔmɔ? Onde nde akaholoya anya ande? Ndooko! Aha la ntshimbatshimba, Asa akalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo. Lo ndjela ɛnɛlɔ k’akambo k’asɔlayi, ondo akɛnamaka oko ase Etiyɔpiya kokokaka nɛndjama kaanga yema. “Koko le Nzambi, akambo tshɛ kokaka salema.” (Mateo 19:26) Nzambi akakambe la wolo ande w’efula ko “akalɛndja ase Etiyɔpiya la ntondo ka Asa,” nɛ dia “otema waki Asa waki tshɛ lo tshɛ le Jehowa lɔsɛnɔ lande l’otondo.”​—2 Ɛkɔndɔ 14:8-13; 1 Nkumi ya dikanga 15:14.

9. a) Kakɔna kaki koshimba Nɛhɛmiya dia mbika mpele dia Jɛrusalɛma nto? b) Ngande wakakadimola Nzambi dɔmbɛlɔ dia Nɛhɛmiya?

9 Etena kakatshu Nɛhɛmiya la Jɛrusalɛma, kakɔna kakandatotana? Nde akatane dia atunyi w’ase wedja wakahɛnyahɛnyaka ase Juda, ɔnkɔnɛ vɔ wakemadia wokelo wa mpele dia Jɛrusalɛma. Osomba akɔ komonga l’ekokelo ndo ase Juda wakakɔmɔ. Ngande wakayaoke Nɛhɛmiya? Onde ndo nde mbakakɔmɔ ndo mbaketawɔ di’anya ande nɛmba? Ndooko! L’ɛnyɛlɔ ka Mɔsɛ, Asa, ndo ekambi wa Jehowa ekina wa kɔlamelo, mbala tshɛ Nɛhɛmiya akayaɛkɛka le Jehowa. Ndo lo dikambo sɔ, Nɛhɛmiya akalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo, ko Jehowa akakadimola dɔmbɛlɔ diande. Nzambi akakambe la “wolo a[nde] w’efula ndo la lonya la[nde] la wolo” dia nkeketsha ase Juda. (Adia Nɛhɛmiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Onde wɛ mbetawɔka dia Jehowa kambaka la “wolo a[nde] w’efula ndo la lonya la[nde] la wolo” dia nkeketsha ekambi ande ɛlɔ kɛnɛ?

JEHOWA AYOKEKETSHA ANYA AYƐ

10, 11. a) Ngande wasala Satana la wolo dia tokonya dia nɛndja anya aso? b) Kakɔna kakamba la Jehowa dia tokeketsha ndo tosha wolo? c) Wahɔ akɔna wakondjayɛ oma lo wetshelo wa Jehowa?

10 Sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Diabolo haholoyaki anya ande pondjo. Nde ayotetemala tɔlɔsha ndo mpemba dia memadia elimu aso w’Akristo. Nde kambaka la kashi, emboledi, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ndo waa apɔsta dia tosalɛ kɔlɔ. Naa oyango ande? Nde nangaka dia sho ntshika nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. Koko Jehowa ekɔ l’akoka ndo ekɔ suke dia tokimanyiya ndo nde toshaka nyuma kande k’ekila dia tokeketsha. (1 Ɛkɔndɔ 29:12) Ekɔ ohomba efula dia sho nɔmbaka Nzambi nyuma kande dia sho ndɔshana la Satana ndo l’andja ande wa kɔlɔ. (Osambo 18:39; 1 Kɔrɛtɔ 10:13) Sho mongaka nto la lowando lo ekimanyielo kakondjaso oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ohokanyiya nto akambo efula wekaso oma lo ekanda aso ngɔndɔ tshɛ. Ɛtɛkɛta wa lo Zɛkariya 8:9, 13 (adia) wakatɛkɛtama etena kakakamaka tɛmpɛlɔ ka la Jɛrusalɛma nto, koko lo mɛtɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ kokaka tokimanyiya ɛlɔ kɛnɛ.

Ekɔ ohomba efula dia sho nɔmbaka Nzambi nyuma kande dia sho ndɔshana la Satana ndo l’andja ande wa kɔlɔ

11 Jehowa tokeketshaka nto lo tshimbo ya wetshelo wakondjaso oma lo nsanganya yaso y’Akristo, nsanganya ya weke ndo lo kalasa ya l’okongamelo. Wetshelo ɛsɔ koka tokimanyiya dia kambɛ Nzambi l’eyango w’amɛna, ndjadjɛ eyango ndo dia nkotsha ɛkɛndɛ aso efula w’Akristo. (Osambo 119:32) Onde wɛ nomɔlomɔka dia nkondja ekeketshelo oma lo wetshelo wa Jehowa?

12. Kakɔna kahombaso nsala dia ntshikala nge?

12 Jehowa akakimanyiya wodja ande dia nɛndja ase Amalɛka, ase Etiyɔpiya ndo nde akasha Nɛhɛmiya la ase Juda wolo wa nshidiya wokelo wa mpele dia Jɛrusalɛma. Woho akɔ waamɛ mbele, Nzambi ayotoshaka wolo wa ntetemala nkamba olimu aso w’esambishelo kaanga l’atei w’ekiyanu, ɔlɔshamelo ndo wendjudi w’anto akina. (1 Petero 5:10) Jehowa hoosala di’ekakatanu aso nshila lo yoho ya dihindo. Koko, sho pombaka nsala awui amɔtshi. Awui akɔna? Sho pombaka mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi tshɛ, nɔngɔsɔlaka ndo mbɔtɔka lo nsanganya yaso lomingu tshɛ, ntetemala nsala wekelo w’onto ndamɛ ndo ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo ndo ndjaɛkɛ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Tatetawɔke pondjo di’ɛngɔ kaanga ɔtɔi mbekola timba taso oma lo tɛdikɔ talɔngɔsɔla Jehowa dia tosha wolo ndo tokeketsha. Naka wɛ amboshihodia ɔnɛ anya ayɛ wambɔlɛmba lo dui dimɔtshi dia l’awui asɔ, lɔmba Nzambi ekimanyielo. Oma laasɔ enda woho wele nyuma kaki ‘Nzambi kayokosha wolo ndo kayokosha nsaki la wolo wa nsala akambo.’ (Filipɛ 2:13) Ko, onde wɛ koka nkeketsha anya w’anto akina?

NYOKEKETSHA ANYA WAMBƆKƆMƆ

13, 14. a) Ngande wakakeketshama ɔnangɛso ɔmɔtshi l’ɔkɔngɔ wa wadɛnde mvɔ? b) Ngande wakokayɛ nkeketsha anto akina?

13 Jehowa akatosha nkumbo k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo ka anangɛso l’akadiyɛso wayakiyanya dikambo diaso ndo wakoka tokeketsha. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate: “Nyokeketsha anya wambɔkɔmɔ la adwe wambɔlɛmba, ndo nyotetemale sembolɛ ekolo anyu mboka.” (Hɛbɛru 12:12, 13) Akristo efula wa lo ntambe ka ntondo wakalongolaka ekimanyielo ka ngasɔ oma le anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ. Ngasɔ mbasalemadiɔ ndo ɛlɔ kɛnɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi. L’ɔkɔngɔ w’ɔnangɛso ɔmɔtshi mvusha wadɛnde ndo mbikikɛ ekakatanu ekina wa wolo, nde akate ate: “Lakeye dia hatokoke nsɔna ehemba aso lɔsɔna, oyadi etena kayowotokomɛ kana mbala yayowotokomɛ. Dɔmbɛlɔ ndo wekelo w’onto ndamɛ akonge oko djakɛtɛ ya ndjashimbɛ l’ashi yakakimanyiya di’ɔtɛ monga l’andja. Ndo osukɔ w’analengo la akadiyɛmi wa lo nyuma wakansambe efula. Lakayoshihodia ɔnɛ ekɔ ohomba monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa la ntondo k’ekakatanu ntomba.”

Onto tshɛ la l’etshumanelo kokaka nkeketsha anto akina (Enda odingɔ 14)

14 Arɔna nde la Hura wakakeketsha anya wa Mɔsɛ lo mbasukɛ etena kakawalɔka ta l’ase Amalɛka. Ɛlɔ kɛnɛ, sho la wɔ koka nyanga toho ta sukɛ ndo nkimanyiya anto akina. Anangɛso la akadiyɛso amɔtshi wekɔ lo diɛnɛ la lotshundu, ekakatanu wendana la yoonge, ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’oma le ase nkumbo yawɔ, ompoko kana ovushelo wa lakiwɔ ɔmɔtshi la ngandji. Sho kokaka nto nkeketsha ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wasɛngiyama mbala efula dia nsala awui wa kɔlɔ kana dia ntondoya l’andja ɔnɛ. (1 Tɛsalɔnika 3:1-3; 5:11, 14) Yanga toho ta mɛnya dia wɛ ndjashaka mɛtɛ le anto akina etena keyɛ lo Mbalasa ka Diolelo, l’olimu w’esambishelo, kalɛnyu kaamɛ kana etena kasawolanyu lo telefɔnɛ.

15. Shɛngiya yakɔna yakoka monga la ɛtɛkɛta w’amɛna le anangɛso la akadiyɛso?

15 L’ɔkɔngɔ wa Asa mbidja leemba l’asɔlayi w’ase Etiyɔpiya otshumba wa diambo, omvutshi Azariya akawokeketsha nde la anto ande ate: “Koko nyu, nyokeketale ndo tanyoholoyake anya anyu, nɛ dia nyayofutama l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalanyu.” (2 Ɛkɔndɔ 15:7, nɔtɛ) Dui sɔ diakatshutshuya Asa dia nsala etshikitanu efula dia nɔngɔsɔla ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Woho akɔ waamɛ mbele, ɛtɛkɛta ayɛ w’amɛna, koka nkeketsha anto akina ndo mbakimanyiya dia vɔ ntetemala kambɛ Jehowa. (Tokedi 15:23) Ndo tohɛke pondjo dia ananyɔ la akadiyɛyɛ keketshamaka etena kashayɛ kɔmatɛrɛ yakeketsha lo nsanganya.

Nɛhɛmiya komendaka tsho woho wakasalaka anto akina olimu. Koko ndamɛ akasha lonya dia nyomohika mpele dia Jɛrusalɛma

16. Ngande wakoka dikumanyi mbokoya Nɛhɛmiya? Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakakokimanyiya anangɛso la akadiyɛso.

16 L’ekimanyielo ka Jehowa, Nɛhɛmiya nde la ase Juda wakakeketsha anya awɔ. Vɔ wakashidiya mbika mpele dia Jɛrusalɛma lo nshi 52 tsho! (Nɛhɛmiya 2:18, nɔtɛ; 6:15, 16) Nɛhɛmiya komendaka tsho woho wakasalaka anto akina olimu. Koko ndamɛ akasha lonya dia nyomohika mpele dia Jɛrusalɛma. (Nɛhɛmiya 5:16) Woho akɔ waamɛ mbele, dikumanyi efula mbokoyaka Nɛhɛmiya etena kashawɔ lonya lo olimu wa wokelo, osolelo ndo ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ya Diolelo. Ndo nto, apami wele la ngandji asɔ keketshaka anangɛso l’akadiyɛso wele la “lonyangu l’otema” lo mbaembolaka ndo lo sambishaka kaamɛ la wɔ.​—Adia Isaya 35:3, 4.

“TETAWƆKE DIA ANYA AYƐ NƐMBA”

17, 18. Etena keso l’ekakatanu kana ekiyanu, eshikikelo kakɔna kakokaso monga la tɔ?

17 Etena kakambaso kaamɛ la anangɛso la akadiyɛso, dui sɔ keketshaka kaamɛ kaso. Dui sɔ tokimanyiyaka nto dia monga la lɔngɛnyi la pondjo ndo keketshaka eshikikelo kaso k’ɔnɛ keema edja, Diolelo diaki Nzambi diayanga mbela ɛtshɔkɔ. Etena kakeketshaso anya w’anto akina, sho mbakimanyiyaka dia mbikikɛ ekakatanu ndo ntetemala monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’elongamelo ka lo nshi yayaye. Laadiko dia laasɔ, etena kakimanyiyaso anto akina, dui sɔ keketshaka anya aso ndo tokimanyiyaka dia mbika washo lo nshi yayaye.

18 Etena kakanyiyaso woho wakakimanyiya ndo wakakokɛ Jehowa ekambi ande wa lo nshi yakete, mbetawɔ ndo wɛkamu aso le nde keketalaka. Ɔnkɔnɛ, etena kongayɛ l’ekakatanu ndo l’ekiyanu, “tetawɔke dia anya ayɛ nɛmba”! Onga l’eshikikelo ɔnɛ naka wɛ nɔmba Jehowa ekimanyielo, lonya lande la wolo layokokeketsha ndo layokokimanyiya dia nkondja ɛtshɔkɔ waya lam’asa onyɔ l’ɔhɛmbɛ wayela Diolelo.​—Osambo 73:23, 24.