1, 2. ¿Tijaty tyam mëët tsyiptundë Dios mëduumbë?

NIˈAMUKË Dios mëduumbë mäjuˈunëmë Abel jyukyˈajty axtë tyambäät, duˈunyëm nduˈunëmë mëjääw parë kyaj nmastutëmë Dios. Apostëlë Pablo yˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib käjpxtëp ebreo ko të nety tmëmadäˈäktë “ja mëj ayoˈon ko ja axëk jäˈäyëty” pyajëdijtëdë ets ko të nety ttundë mëjääw parë Jyobaa kyupëkëdët ets kyunuˈkxëdët (Ebreeʉsʉty 10:32-34). Ko duˈun myadaktë, Pablo yëˈë mëët ojts tˈijxkijpxyë jäˈäy diˈib tyuundëbë kompetensyë jam Grecia, extëm ja diˈib pëyëˈkijpxyëdëp, o diˈib naytsyiˈk naygyojxëdëp mä boks o lutyë (Ebreeʉsʉty 12:1, 4). Ëtsäjtëm nan yëˈë tyam nibëyëˈkëm ja jukyˈäjtën diˈib winë xëëw. Per taaˈäjtpë nmëtsipˈäjtëm diˈib xyajtëgoyäˈänëm ets diˈib kyaj ttseky nyajpatëm agujk jotkujk ets nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën diˈibë Jyobaa xyˈawäˈänëm.

² Diˈib mas tsiptakp mëët ntsiptuˈunëm, yëˈë Satanás mëdë jyaˈay (Éfesʉ 6:12). Nëgooyën tyam tsyojkënë nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj xynyinäjxëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp, extëm axëëk yˈit tsyëënëdë, yˈuuktë, jyuˈuktë o tjëˈxtë droogë ets nanduˈun tijaty tukniˈˈijxëdëp o wiˈix tijaty  tjaygyukëdë. Nan tsojkëp xëmë nmëmadakëm tijaty këˈëm xyajtëgoyäˈänëm o ko näˈäty nˈëxtëkëwäˈkëm (2 Korintʉ 10:3-6; Kolosʉ 3:5-9).

3. ¿Wiˈixë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm ntsiptuˈunëm?

³ Extëm nˈijxëm, nmëdäjtëm kanäägë mëtsip, ¿mbäädëdaa nmëmadakëm? Mbäät, per tsiptäˈägäämp. Pablo yëˈë mëët ojts nyayˈijxkijpxyëty tuˈugë boksyadoor, ko jyënany: “Mbäät njënäˈänëm ko kyajts ëj dëˈën extëm tuˈugë jäˈäy diˈibë koxäämp es tëgok tëgok tnixäjeˈeky, kyaj jyaˈty ja kyoxy” (1 Korintʉ 9:26). Tsojkëp ntsiptuˈunëm mëdë nmëtsipˈäjtëm extëmxyëp nboksyadoorˈäjtëm, etsë Jyobaa yëˈë diˈib xypyudëjkëm ets xytyukniˈˈijxëm wiˈix naynyitsiptuˈunëm mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë, ëxpëjkpajn, reunyonk etsë asamblee. ¿Nbaduˈunëm tijaty xytyukniˈˈijxëm? Pën kyaj nbaduˈunëm, nanëgoobë nety ntsiptuˈunëm, extëmxyëp nëgoobë ngojxëm.

4. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xymyëmadakëm ja axëëkpë?

⁴ ¿Tiko mbäät xëmë nnayjëjpˈijxëm? Yëˈko nmëtsipˈäjtëm mbäät oynyäˈäjëty xynyibëdëˈkëm mä kyaj ndimˈawijx ndimjëjpˈijxëm o mä nyajpatëm amääy amutsk. Päätyë Biiblyë xykyäjpxwijëm ets xyjotmëkmoˈoyëm: “Katë mnaytyukmëmadaˈagyëty ja axëkˈäjtën, nik niˈigyë mmëmadäˈäktë ja axëkˈäjtën mët ko xytyundët ja oyˈäjtën” (Romanʉs 12:21). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko pën tsiptuunˈadëtsëm mët ja axëëkpë, mbäät nmëmadakëm. Per pën nnaygyumanäjxëm ets kyaj nˈoktsiptuˈunënë, mbäät xymyëmadakëmë Satanás, jyaˈay ets tijaty këˈëm xyajtëgoyäˈänëm. Pääty, ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko tëdën ngamadakëm, kyaj mbäät nˈëxtëkëwäˈkëm ets ni nganaxkudëˈëyëm ja këˈë (1 Peedrʉ 5:9).

5. 1) Pën madäˈägäˈänëm mä tyäˈädë tsip, ¿ti mbäät njamyajtsëm? 2) ¿Pënaty diˈib yajmaytyäˈägäämp?

⁵ Pën madäˈägäˈänëm mä tyäˈädë tsip, jëjpˈam njamyajtsëm ko pääty ntsiptuˈunëm mët ko ntsojkëm etsë Dios xykyupëjkëm ets xykyunuˈkxëm. Ebreeʉsʉty 11:6 jyënaˈany: “Pën myëwingeempy ja Dios, koonëm tmëbëkët ko jyaaty ja Dios es ko kyuniˈxypy diˈibaty yˈëxtääytyëp”. Extëm nˈijxëm, pën ntsojkëm etsë Jyobaa xykyunuˈkxëm, jëjpˈam ets mëk nduˈunëm ja mëjääw (Apostʉlʉty 15:17). Mä Biiblyë yajmaytyakp kanäägë yetyëjk toxytyëjk diˈib amumduˈukjot yˈëxtääytyë etsë Jyobaa kyupëkëdët. Extëmë Jacob, Raquel, José etsë Pablo ojts dyajnaxtë amay jotmay diˈib yajmääy yajtäjëdë ets diˈib yaˈˈayoowëdë, per myëmadaktë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pën nduˈunëmë mëjääw, mbäädë Jyobaa nanduˈun xykyupëjkëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën.

6. ¿Tiko Jacob mëktaˈaky tsyiptuuny ets ti kunuˈkxën yˈaxäjë? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

⁶ Jacob yëˈë tuˈugë yetyëjk diˈib xëmë myëduunë Dios ets ninäˈä ojts kyaˈˈanuˈkxë mä tsyiptuuny. ¿Tiko? Mët ko tsyojkë Jyobaa ets yajtsobat ko oy mëët nyaymyaayë. Myëbëjk ko Jyobaa kyuytyunaampy ko tyukwandakë yajkunuˈkxäˈäny ja tyëëm yˈääts (Génesis 28:3, 4). Jacob ja netyë jyëmëjt naa 100, ko tsyiptuuny mëët tuˈugë anklës mët ko ttsejky parë Jyobaa kyunuˈkxëdët (käjpxë Génesis 32:28, MNM). * ¿Wiˈixën ko myadaky tsyiptunët mët tuˈugë anklës? Kyaj yëˈëjëty mët ko jyantsy kyumëjääwëty, yëˈë duˈun mët ko mëktaˈaky ttsejky etsë Jyobaa kyunuˈkxëdët. Ets ojtsën yajkunuˈkxy mët ko mëktaˈaky tˈamdooy. Pääty yajxëëwmooy Israel diˈib yˈandijpy, diˈib mëdë Dios të tsyiptuny. Ojtsë Jyobaa kyumayëty  ko kyupëjkë ets kyunuˈkxë, ets ëtsäjtëm nan ntsojkëm etsë Jyobaa xykyupëjkëm ets xykyunuˈkxëm.

7. 1) ¿Ti mëj jotmay pyatë Raquel? 2) ¿Ti tyuunë Raquel ets ti kunuˈkxën yˈaxäjë?

⁷ Raquel, ja kyudëjkë Jacob diˈib mëk tsyojk, nan yˈixaambyë nety wiˈixë Jyobaa tkuytyuny diˈibë Jacob tyukwandak. Per tamˈäjtpë nety tuˈugë jotmay, Raquel kyaj nety mbäät yˈuˈunkpääty, ets mä tadë tiempë jantsy axëëk ijty nyayjawëdë toxytyëjk ko kyaj mbäät yˈuˈunkpäättë. ¿Ti tyuunë Raquel ko tpatyë tyäˈädë mëj jotmay? Xëmë wyinmääy ko pyäädaambyë yˈuˈunk, janääm jatsojkë Jyobaa tmënuˈkxtaky ets kyaj ojts yˈanuˈkxë. Jyobaa ojts tmëdoy ko amumduˈukjot myënuˈkxtakë ets ko tiempë nyajxy, ta tpatyë yˈuˈunk yˈënäˈk. Päätyë Raquel tëgok jyënany ko të tsyiptuny mët tukëˈëyë jyot myëjääw, ets yˈakjënany: “Tëëjëts nmëmëdaˈaky” (Génesis 30:8, 20-24, MNM).

8. 1) ¿Tijaty jotmay pyatë José? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën?

⁸ Extëmë Jacob mëdë Raquel tmëdäjttë mëbëjkën, seguurë ko yëˈë José pudëjkë parë tmëmadaky ja amay jotmay. Ko netyë José jyëmëjt 17, ta mëjwiin kajaa tyëgäjtsyë jyukyˈäjtën, ojts ja myëgaˈaxëty tyoogëdë extëmë tuumbë mosë mët ko yˈaxëkˈijxëdë. Ko tiempë nyajxy, ta José yajpëjtaky pujxndëgoty ets kanäk jëmëjt jap yˈijty oyë nety nitii të tkatuundëgoy (Génesis 37:23-28; 39:7-9, 20, 21). Perë José kyaj yˈëxtëkëwaˈky, kyaj tpëjkëˈkyë akë ets nan kyaj ttuunëmbijty extëmë nety të yajtuny. ¿Tiko? Yëˈko diˈib jëjpˈam pyëjtak, yëˈë ets oy yˈitët mëdë Jyobaa (Levítico 19:18; Romanʉs 12:17-21). Mëjwiin kajaa xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë José, pën të axëëk njäjt ngëbajtëm mä të nmutskˈäjtëm o pën nwinmäˈäyëm ko ja jotmay diˈib nmëdäjtëm kyaj mbäät nyekyˈoyë. Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm pën xëmë nduˈunëmë mëjääw parë nmadakëm (käjpxë Génesis 39:23, MNM). *

9. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jacob, Raquel etsë José?

 ⁹ Waˈan nanduˈun tyam nwinguwäˈkëmë amay jotmayë mëjwiin kajaabë. Waˈan kyayajtunyë ndëyˈäjtënˈäjtëm, waˈanë jäˈäy tëgatsy xyˈijxëm, xynyëxik xytyukxikëm o tijaty xytyukmëtsipˈäjtëm. Per kyaj mbäät nˈëxtëkëwäˈkëm, nˈokjamyajtsëm ti diˈib pudëjkë Jacob, Raquel etsë José parë tmëduunˈadëtstë Jyobaa agujk jotkujk. Yëˈëjëty mëjwiin kajaa dyajtsobattë ko oy yˈijttë mëdë Jyobaa, pääty ojts myoˈoyëdë ja jot mëjääw ets ojts kyunuˈkxëdë. Tyäˈädë Dios mëduumbëty kyaj ojts yˈanuˈkxëdë ets xëmë tijaty ttuundë extëmë nety të nyuˈkxtäˈäktë. Tyam njukyˈäjtëm mä tiempë diˈib jëjpkëxanëp, pääty jyëjpˈamëty ets xëmë nyaˈijtëm winmäˈänyoty tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm. ¿Mbëjtäˈägaampy ja mjot mëjääw parë mëktaˈaky xyˈëxtäˈäyëdë Diosë kyunuˈkxën?

10, 11. 1) ¿Tiko mbäät ntsiptuˈunëm parë nˈaxäjëmë Diosë kyunuˈkxën? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nwinˈijxëm diˈib oybyëtsëmëp?

¹⁰ ¿Tiko mbäät ntsiptuˈunëm parë nˈaxäjëmë Diosë kyunuˈkxën? Tuk pëky, yëˈko nyajpatëm pokyjyaˈay, pääty tsojkëp ntsiptuˈunëm mëdë axëëkpë tsojkën parë kyaj xymyëmadakëm. Extëm näägë nmëguˈukˈäjtëm, tsojkëp ttundëdë mëjääw parë ttukxondäˈäktët mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, nan taa diˈib myëmadaktëbë yuu päˈäm ets ko nyayjawëdë naytyuˈuk. Nan taa nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsiptakxëdëp tpokymyaˈkxtët pënaty axëëk yajnayjäˈäwëdëp. Ets oy nuˈun kujk njamëduˈunëmë Jyobaa, niˈamukë mbäät nduˈunëmë mëjääw parë nmëmadakëm tijaty xyajtuˈuˈadujkëm mä Diosë tyuunk. Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa xëmë tkunuˈkxy pënaty mëmëdoowëp.

¹¹ Tsiptakp nˈijtëm extëm tuˈugë oybyë Dios mëduumbë ets nan tsiptakp nwinˈijxëm parë nduˈunëm diˈib oy, ets niˈigyë tsyiptaˈaky pën yëˈë xymyëmadäˈägäˈänëmë axëëkpë tsojkën (Jeremías 17:9). Pën duˈun njäjtëm, nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xymyoˈoyëmë myëjääw, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm diˈib oy ets xykyunuˈkxäˈänëm. Nˈokkuytyuˈunëm diˈib nˈamdoˈowëmë Jyobaa ko nmënuˈkxtakëm. Nˈoktuˈunëmë mëjääw parë bom bom ngäjpxëmë yˈAyuk ets nˈokjuˈtëmë tiempë parë naytyuˈuk nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets parë nDiosˈawdäjtëm mëdë familyë (käjpxë Salmo 119:32, Tios yˈaaw yˈayuk [TY]). *

12, 13. ¿Ti pudëjkëdëp nimajtskë Dios mëduumbë parë tjëjpkudijëdë axëëkpë tsojkën?

¹² Taaˈäjtp nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të pyudëkëdë Biiblyë, Diosë myëjääw etsë ëxpëjkpajn parë kyaj të myëmadäˈägëdë ja axëëkpë tsojkën. Extëm tuˈugë mixy diˈib jeˈeyënëm yaˈkpëtsëmy, ojts tkajpxyë tyäˈädë artikulo “¿Cómo puede usted resistirse a los malos deseos?”, diˈib pëtsëëm mä ¡Despertad! 8 äämbë disiembrë 2003. ¿Wiˈix pyudëjkë? Yëˈë jyënaˈany: “Tsiptuumbëts parëts kyaj xymyëmadäˈägëdë axëëkpë jot winmäˈäny. Kojëts ojts ngajpxy mä tyäˈädë artikulo ko nimayë nmëguˈukˈäjtëm mëk tsyiptundë parë kyaj myëmadäˈägëdë ja axëëkpë tsojkën, tajëts nˈijxy ko kyajts naytyuˈuk nyajpääty ets ko nmëdäjtypyëts abëtsemy nyaxwinyëdë nmëguˈuktëjk”. Nan pudëjkë jatuˈugë artikulo diˈib jënäämp: “¿Aprueba Dios los estilos de vida alternativos?”, diˈib pëtsëëm mä ¡Despertad! 8 äämbë oktuubrë 2003. Jap ojts tkajpxy ko näägë nmëguˈukˈäjtëm duˈun tjawëdë tyäˈädë jotmay “pyiky atony [...] ijxtëm äpnyën” (2 Corintios 12:7, TY). Per nan ojts tkajpxy ko tyuundëbë  mëjääw parë jyukyˈattë wäˈäts ets tˈawijx tjëjpˈijxtë oyˈäjtën diˈib miin këdakp. Tyäˈädë mixy ta yˈakjënany: “Päätykyëjxmëts nwinmay ko tuˈuk tuˈugë xëëw nyaxy, mbäädëts xëmë nmëmëdoyë Jyobaa. Mëjwiin kajaats ngukäjpxë ko Jyobaa dyajtunyë kyäjpn parëts xypyudëkë tuˈuk tuˈugë xëëw etsëts kyaj ngäˈäjët mä tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën”.

¹³ Min nˈokˈijxëm tuˈugë kiixyë yˈijxpajtën diˈib tsënaapy Estados Unidos, duˈun tkejxy tuˈugë neky Betel: “Nmoˈoyandëbë dyoskujuyëm mët ko xëmëts xymyoˈoytyë käˈäy ukën mäjëts meerë nyajtëgoyˈattë. Kanäkˈokëts kujk njawë ko ëjts yajtuknijäˈäyëp. Kanäk jëmëjtëts kujk ntsiptuny parëts njëjpkudijë tuˈugë axëëkpë tsojkën diˈibëts xytyuktunäämp diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy. Näˈäty, duˈunëts nnayjawëty ko të jabäät ets ko kyajts nekymyëmadäˈägäˈäny. Nnijäˈäwëbëts ko Jyobaa paˈˈayoop ets pokymyaˈkxp, per duˈunëts nnayjawëty ko kyajts xynyitëkë nyaybyudëkë, mët ko nmëdäjtypyëtsë axëëkpë tsojkën ets tap yˈity mäjëts njot ngorasoon. Kyajts xyajpoˈkxyë tyäˈädë tsip ets xyˈaxëktuumbëts mäjëtsë njukyˈäjtën. [...] Kojëts ngäjpxtääyë artikulo “¿Mmëdäjtypyë mgorasoon diˈib yˈixyˈataambyë Jyobaa?” diˈib pëtsëëm mä Diˈib Xytyukˈawäˈänëm 1 äämbë marsë 2013, tajëts njaygyujkë ko Jyobaa xyjantsy pyudëkëyäämbëts”.

14. 1) ¿Ti Pablo yajxon nyijäˈäwë mët ko yëˈë duˈun jyajty? 2) ¿Wiˈix mbäät nmëmadakëm tijaty këˈëm xyajtëgoyäˈänëm?

¹⁴ (Käjpxë Romanʉs 7:21-25). Pablo nyijäˈäwë yajxon nuˈunën tsyiptaˈaky ko ntsiptuˈunëm mëdë axëëkpë tsojkën ets tijaty këˈëm xyajtëgoyäˈänëm mët ko yëˈë duˈun jyajty. Per ijt seguurë ko mbäät tmëmadaˈaky pën myënuˈkxtakypyë Jyobaa, pën myëbëjkypy ko pudëkëyanëp ets pën myëbëjkypy ko Jesus ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm. Ets ëtsäjtëm, ¿nan mbäät nmëmadakëm tijaty këˈëm xyajtëgoyäˈänëm? Mbäät, ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Pablo, nmëbëjkëm ko Jesus ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm ets ko nˈamdoˈowëmë Jyobaa nyaybyudëkë en lugäär nwinmäˈäyëm ko mbäät këˈëm nmëmadakëm.

15. ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm parë nmëduunˈadëtsëm ets nmëmadakëmë jotmay?

¹⁵ Näˈätyë Jyobaa tsyejpy parë ndukˈijxëm nuˈunën nmëmäˈäy nmëdäjëm tuˈugë jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿ti ndunäˈänëm pën tuˈugë jiiky nmëguˈuk myëdäjtypy tuˈugë mëk päˈäm o kyaj yajtunyë tyëyˈäjtën? Ets ko ëtsäjtëm duˈun njäjtëm, ¿ti ndunäˈänëm? Pën njantsy tyukˈijxpajtëmë Jyobaa, ta nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëmë jot mëjääw parë nmëduˈunˈadëtsëm, nyajpatëm agujk jotkujk ets duˈunyëm mëët nnaymyaˈayëm (Filipenses 4:13, TNM). Niˈamukë Dios mëduumbë, duˈun diˈib jukyˈäjttë tëëyëp ets diˈib tyam, yëˈë xytyukˈijxëmë yˈijxpajtën ko pën nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, ta xymyoˈoyäˈänëmë jot mëjääw etsë jotmëkˈäjtën parë oytyiijëty nmëmadakëm.

16, 17. ¿Wiˈix mbäädë winmäˈäny nbëjtakëm?

¹⁶ Satanás jantsy agujk jotkujk nyayjawëyaˈanyëty ko nyajpatëm mon tuk, ko kyaj nekytsyiptuˈunëm ets ko ja këˈë naxkudëˈëyënë. Pääty, nˈokpëjtakëmë winmäˈäny ko duˈunyëm ndunäˈänëm “diˈibë dëˈën oy” (1 Tesalónikʉ 5:21). Mbäät nmadakëm mä ntsiptuˈunëm mëdë Satanás etsë jyaˈay, ets ko xytyukmiˈinëm oytyim diˈibëtyë axëëkpë tsojkën. Seguurë nmadäˈägäˈänëm pën nmëbëjkëm amumduˈukjot ko Jyobaa yëˈë xymyëjämoˈoyäˈänëm ets xypyudëkëyäˈänëm (2 Korintʉ 4:7-9; Galasyʉ 6:9).

¹⁷ Pääty, nˈoktsiptuunˈadëtsëm ets ninäˈä ngaˈëxtëkëwäˈkëm. Nˈokˈijtëm seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm “axtë ko kyaj ti nyekyˈamääytyäˈägët” (Malaquías 3:10).