Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Guxmíjná má xúʼko̱ mu Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ

Guxmíjná má xúʼko̱ mu Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ

“Numuu rí nitani̱ ga̱jma̱ʼ Dios ma̱ngaa gajmiáanʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ niʼngaaʼ” (GÉNESIS 32:28).

AJMÚÚ 60 GA̱JMA̱A̱ 38

1, 2. Ndiéjunʼ rí eraʼníí bi̱ ñajunlú xa̱bi̱i̱ Jeobá rá.

 XÚGÍNʼ xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ ni̱ndxu̱ún jmbiin ndayóoʼ muxmijná mu maguajún jmbu, asndu nákha mbiʼi rí nixtáa Abel asndu rí mbiʼi xúgi̱. Apóstol Pablo niʼthún cristianos bi̱ ni̱ndxu̱ún hebreos rí ikhiin ndiyóoʼ maʼngu̱u̱n mbaʼa tsingíná ga̱jma̱a̱ muxmijná mu Jeobá maʼndoo kaʼñún ga̱jma̱a̱ maʼni tsajkurámiinʼ (Heb. 10:32-34). Pablo niʼthí rí tsiakii rí nini cristianos ninindxu̱u̱ ikhaa kayúʼ xóo rí nini bi̱ nagañún, bi̱ nugiʼdu̱u̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxmijná bi̱ nikuwa náa Grecia nákha wajyúúʼ (Heb. 12:1, 4). Rí mbiʼi xúgi̱, cristianos kuwáanʼ rugayúlú náa muxkamaa rí makuwáanʼ kámuu mbiʼi. Mú kuaʼdiin xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáanʼlu sia̱nʼ bi̱ nandún muni jngarígáanʼ ga̱jma̱a̱ muni rí ní xakuwaanʼ gagi ma̱ngaa rí Jeobá naʼthí maxnúlúʼ nda̱wa̱á.

2 Rí itháan mingíjyúuʼ rí muxmijná gajmiúlú Satanás ga̱jma̱a̱ numbaaʼ ndrígóo (Efes. 6:12). Gíʼdoo wéñuʼ numuu rí xúʼniñámíjná rí numbaaʼ maʼni gacháanʼ ga̱jma̱a̱ kiʼsngáa ndrígóo, ku̱ma̱ ndrígu̱ún xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ rí mitsaga xóo rí muxuʼdámíjná aʼkhá gajmiúlú mbáa, mutsikhalú ndíí, muʼwanlú wéñuʼ iyaʼ najnga̱a̱ o majmulúʼ drogas. Ma̱ngaa ndayóoʼ muʼnimi̱jna̱ rí xakaguabáanʼ ga̱jma̱a̱ rí naʼni makiéʼkulú (2 Cor. 10:3-6; Col. 3:5-9).

3. Xú káʼnii eʼniratáanʼ Jeobá mu muʼni gajmiúlú bi̱ guáʼdáanʼ sia̱nʼ rá.

3 Lá maʼngulú muʼni gajmiúlú xúgíʼ rí gíʼdoo wéñuʼ tsiakii ráʼ. Xúʼko̱, mú maʼni mingíjyúuʼ. Pablo niʼthí rí nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ nagi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ índo̱ niʼthí: “Ma̱ngaa rí xóo xtáá ragayúʼ gíʼdoo numuu; ga̱jma̱a̱ rí xóo xtáá rakuʼmá xánindxu̱u̱ náa inuu giñánʼ” (1 Cor. 9:26). Ndayóoʼ muʼnimi̱jna̱ gajmiúlú bi̱ guáʼdáanʼlu sia̱nʼ xóo mbáa bi̱ nagi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱, ga̱jma̱a̱ Jeobá nambáyulúʼ ma̱ngaa naʼsngúlú. Xú káʼnii eʼni xá. Nambáyulúʼ ga̱jma̱a̱ Biblia, i̱yi̱i̱ʼ rí nagájnuu náa Biblia, reuniones ga̱jma̱a̱ asambleas. Lá najmulú xúgíʼ rí Jeobá exnúlú mu maʼsngúlú ráʼ. Á mu tséjmulu, tséʼni xúgíʼ rí gíʼmáanʼ mu muʼni gajmiúlú bi̱ guáʼdáanʼ sia̱nʼ. Manindxu̱lúʼ xóo xa̱bu̱ bi̱ nakuʼma náa inuu giñánʼ.

4. Ndiéjunʼ gándoo muʼnilú mu dí ra̱májánʼ xáʼngo̱o̱ maʼni ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú rá.

4 Gíʼmaa makuwáanʼ xawii má xúʼko̱. Náa numuu rá. Numuu rí xa̱bu̱ sia̱nʼ ma̱ndoo muxnulu índo̱ na̱nguá kuaʼti̱i̱n o índo̱ nikáguabáanʼ. Biblia naʼtáruʼulú ga̱jma̱a̱ naxnúlú tsiakii ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Xátatsiʼñáminaʼ maʼngo̱o̱ dí ra̱májánʼ, gaʼngaʼ atani ga̱jma̱ʼ dí ra̱májánʼ índo̱ natani rí májánʼ” (Rom. 12:21). Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí á mu nuxmijná gajmiúlú dí ra̱májánʼ ma̱ndoo maʼngulú. Mú á mu nánguá kuwáanʼ xawii ga̱jma̱a̱ nánguá exmijnálú, mbáa ikhú Satanás, numbaaʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ rí naʼni makiéʼkulú maʼngo̱o̱ maʼni gajmiúlú. Ikha jngó xákanajkulú. Xúʼniguabamijná ga̱jma̱a̱ xúniʼñáʼ majpátrigu ñawúnlú (1 Ped. 5:9).

5. a) Ndiéjunʼ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú á mu nandulúʼ rí Jeobá maʼndoo kaʼyulú rá. b) Tsíin gúʼthá ga̱jma̱a̱ numún rá.

5 Á mu nandulúʼ maʼngulú, ndayóoʼ marmáʼáan a̱jkiu̱lú náa numuu rí nuxmijná. Nuʼni numuu rí nandulúʼ rí Dios ma̱ndoo kaʼyulú. Hebreos 11:6 naʼthí: “Bi̱ nakuʼmaminaʼ náa Dios, gíʼmaa maʼnimbo̱o̱ rí ikhaa xtáa ga̱jma̱a̱ rí ikhaa naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nduyáaʼ má xúʼko̱”. Xó má eʼyáá, á mu nandulúʼ rí Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ ndayóoʼ muʼni mbá tsiakii mba̱a̱ (Hech. 15:17). Náa Biblia naʼthí ga̱jma̱a̱ numún mbaʼin xa̱bekha ma̱ngaa gu̱ʼu̱ bi̱ nini mbá tsiakii ga̱jma̱a̱ xúgínʼ a̱jkiu̱ún. Tikhun ninindxu̱ún Jacob, Raquel, José ga̱jma̱a̱ Pablo. Xúgínʼ niraʼníí xkujndu rí mingíjyúuʼ wéñuʼ. Mú numuu rí ninimi̱jna̱, Dios niʼni tsajkurámíínʼ. Xkri̱da ndrígu̱ún nasngájmulúʼ rí Jeobá ma̱ngaa maʼni tsajkurámáánʼ á mu nuʼni mbá tsiakii mba̱a̱. Guʼyáá xú káʼnii gándoo guʼyaridáá xkri̱da májánʼ ndrígu̱ún.

JEOBÁ MAʼNI TSAJKURÁMÁÁNʼ Á MU NAʼNGULÚ

6. a) Náa numuu rí Jacob tágaʼ nditháan rá. b) Ndiéjunʼ nikhánúu Jacob rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

6 Jacob ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ jmbii bi̱ tágaʼ nimbá miʼtsú mu maxmínaʼ. Náa numuu rá. Numuu rí nindoo kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí nambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱. Ndiʼyoo májánʼ rí Jeobá maʼnimbánuu rí ikhaa maʼni tsajkurámíínʼ e̱ji̱i̱n (Gén. 28:3, 4). Índo̱ Jacob itháan magiʼdoo 100 tsiguʼ, nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ mbáa ángel mu Jeobá maʼni tsajkurámááʼ (atraxnuu Génesis 32:24-28). * Náa numuu rí niʼngo̱o̱ niʼni ga̱jma̱a̱ mbáa ángel rá. Táʼni ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígóo. Niʼni numuu rí nindoo rí Jeobá maʼni tsajkurámááʼ. Ga̱jma̱a̱ niʼngo̱o̱. Jeobá niʼni tsajkurámááʼ. Ikha jngó nigumbiʼyuu Israel, rí nandoo gáʼthúu̱n ‹bi̱ niʼni ga̱jma̱a̱ Dios›. Jeobá niʼni tsajkurámááʼ ga̱jma̱a̱ nindoo kaʼyoo. Rúʼko̱ rí eyulú makhánulúʼ mangáanʼ.

7. a) Ndiéjunʼ nigíʼnuu Raquel rá. b) Ndiéjunʼ niʼni Raquel ga̱jma̱a̱ xú káʼnii niguma tsajkurámááʼ xá.

7 Raquel ninindxu̱u̱ bi̱ nindoo kaʼyoo wéñuʼ Jacob. Ikhaa nindoo mbaʼyoo mambanúu rí nikudaminaʼ Jeobá náa ajmbio̱o̱. Mú na̱nguá xóo marigá rígi̱. Raquel na̱nguá xóo magiʼdiin e̱ji̱n, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ naʼni maxtáa gíná wéñuʼ mbáa a̱ʼgu̱ nákha wajyúúʼ. Ndiéjunʼ niʼni Raquel ga̱jma̱a̱ xkujndu ndrígóo rá. Ikhaa nigi̱ʼthu̱u̱n mambanúu. Ikhaa tséniñuʼ raʼthúu̱n Jeobá mu maʼngo̱o̱ maʼniminaʼ ga̱jma̱a̱ xkujndu rígi̱. Jeobá niʼdxuun rí niʼtájkáan ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á niʼni tsajkurámááʼ índo̱ nixniúu e̱ji̱i̱n. Ikha jngó mbá miʼtsú ikhaa niʼthí rí nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii ndrígóo. Ga̱jma̱a̱ xóó niʼthí: “Ma̱ngaa ni̱jkhánú niʼngo̱ʼ” (Gén. 30:8, 20-24).

8. a) Xú káʼnii xkujndu nigiʼdoo José rá. b) Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo José rá.

8 Fe rí nigiʼdoo Jacob ga̱jma̱a̱ Raquel phú nimbáyúu a̱ʼdióo José mu maraʼnuu xkujndu. Índo̱ José nigiʼdoo 17 tsiguʼ, niriʼkhuu mbá kayuʼ rí xú nixtáa. A̱ngui̱i̱n nixíñun kuyáá, ikha jngó nigujua̱a̱ xóo esclavo. Nda̱wa̱á, José nixtáa mba̱yu̱ʼ tsiguʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ ndrígóo Egipto maski ajndu na̱nguá gíʼdoo aʼkhúun (Gén. 37:23-28; 39:7-9, 20, 21). Mú tákanajkhoʼ, tágiʼdoo sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ táʼniún xó má nini̱i̱. Náa numuu rá. Numuu rí nindxa̱ʼwáminaʼ má xúʼko̱ rí nambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá (Lev. 19:18; Rom. 12:17-21). Xkri̱da májánʼ ndrígóo José naʼsngúlú rí gíʼmáanʼ muxmíjná má xúʼko̱ maski ajndu nákha majkiáanʼ nikuwáanʼ gakhi̱i̱ wéñuʼ o nakumulúʼ rí xkujndu ndrígúlú na̱nguá xóo mambanúu. Mú nduʼyáá májánʼ rí Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ á mu tséniʼñáaʼ ruxmíjná (atraxnuu Génesis 39:21-23). *

9. Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá Jacob, Raquel ga̱jma̱a̱ José rá.

9 Mbáa mangáanʼ maʼngulú muraʼníí xkujndu gakhi̱i̱ wéñuʼ. Mbáa maxtáa mbáa bi̱ maʼni gínáanʼ, maʼtá numulú, matsíjmáanʼ o mbaaʼ maʼthúlú numuu rí naxíyúu kaʼyulú. Mú xákaguabáanʼ. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí nimbáyúu Jacob, Raquel ga̱jma̱a̱ José rí muni má xúʼko̱ ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ gagi. Ikhiin ndiyáá rí nigiʼdoo wéñuʼ numuu rí nambáxu̱u̱n ga̱jmiún Jeobá ikha jngó nixnúún tsiakii ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámíínʼ. Xa̱bi̱i̱ Dios bugi̱ nixmijná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ nikuwa xó má rí nitajkáan. Numuu rí ikháanʼ kuwáanʼ náa iwáá mbiʼi, gíʼdoo wéñuʼ numuu makumulú má xúʼko̱ rí marigá nda̱wa̱á. Lá muxmíjnálú mu Jeobá maʼni tsajkurámáanʼ rá.

GUXMÍJNÁ MU MA̱NDOO MAGUMA TSAJKURÁMÁÁNʼ

10, 11. a) Ndíjkha rí ndayóoʼ muxmijná mu Dios maʼni tsajkurámáánʼ rá. b) Ndiéjunʼ gambáyulú mu muraʼwíí muʼni rí májánʼ rá.

10 Náa numuu rí gíʼmaa muxmíjná mu Dios maʼni tsajkurámáánʼ rá. Mbáa marigá mbaʼa numuu. Mbá xkri̱da, kuwa cristianos bi̱ nunigaʼduunʼ dí ra̱májánʼ rí nagua̱ʼa̱ muni. Eʼwíínʼ nugíʼ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún índo̱ nutaraʼa, ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ nuni gajmiún nandii o rí nakumu̱ún rí kuwa ndajkuíin. Ma̱ngaa tikhun naʼniún mingíjyúuʼ muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuñún bi̱ nini gawúunʼ. Tséʼniuu má nguáthá tsiguʼ kuwáanʼ ru̱ʼni̱ ñajunʼ Jeobá, xúgiáanʼ ndayóoʼ muxmíjná náa mbá rí naʼniulú mingíjyúuʼ muʼni ñajunʼ Dios. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ikhaa maʼni tsajkurámíínʼ bi̱ ni̱ndxu̱ún jmbiin.

Lá kuwáanʼ ruxmijná mu Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ ráʼ. (Atayáá kutriga̱ 10 ga̱jma̱a̱ 11.)

11 Rí manindxa̱ʼ mbáa cristiano ga̱jma̱a̱ matraʼwíí rí májánʼ ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ mingíjyúuʼ wéñuʼ, itháan á mu kuwáanʼ ru̱ʼni̱ gajmiúlú mbá dí ra̱májánʼ rí nagua̱ʼa̱ muʼni (Jer. 17:9). Á mu kuwáanʼ ruguáʼnii rígi̱, gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí maxnúlúʼ xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo. Rí muʼtájkáan ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu ma̱ndoo maxnúlúʼ tsiakii mu muʼni rí májánʼ. Xúʼko̱ Dios maʼni tsajkurámáánʼ. Guraʼwíí muʼni xóo rí ninda̱ʼa̱ índo̱ niʼtájkáan. Guʼnimijna̱ muraxnuu Biblia xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ guríyaʼ mbiʼi mu muʼnigajmaa Biblia ndajkuáanʼ ga̱jma̱a̱ mbá guʼwáanʼ (atraxnuu Salmo 119:32). *

12, 13. Ndiéjunʼ nimbáñun a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú mu muni gaʼduunʼ rí nagua̱ʼa̱ muni rá.

12 Mbaʼin a̱ngiu̱lú niʼngu̱u̱n nini gajmiún rí nagua̱ʼa̱ muni dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ Biblia, xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ i̱yi̱i̱ʼ rí nagájnuu náa Biblia. Mbáa dxámá niguxnuu artículo “¿Cómo puede usted resistirse a los malos deseos?” náa revista ¡Despertad! 8 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre tsiguʼ 2003. Xú káʼnii nimbáyúu xá. Ikhaa naʼthí: “Xtáá raniminaʼ mu xandxaʼwamínaʼ dí ra̱májánʼ. Índo̱ nigúxnuu náa artículo rí ‹mbaʼin naʼniún mingíjyúuʼ wéñuʼ rí nuxmijná gajmiún ku̱ma̱ dí ra̱májánʼ› rúʼko̱ naʼni maku̱mu̱ʼ rí xtáá náa majñúnʼ mbaʼin xa̱bu̱ rí na̱nguá xtaa mbáwun”. Dxámá bugi̱ ma̱ngaa nimbáyúu artículo “¿Aprueba Dios los estilos de vida alternativos?”, rí nigájnuu náa ¡Despertad! 8 ñajunʼ gu̱nʼ octubre tsiguʼ 2003. Náa artículo rígi̱ ndiʼyoo rí tikhun cristianos, índo̱ kuwa ruxmijná nindxu̱u̱ ‹mbá tsuwanʼ náa xuñúnʼ› (2 Cor. 12:7). Mú ma̱ngaa ndiʼyoo rí ikhiin kuwa runimi̱jna̱ mu makuwá mikaʼwu ga̱jma̱a̱ mundxaʼwamíjna̱ rí májánʼ náa rí gárígá nda̱wa̱á. Dxámá bugi̱ nda̱wa̱á niʼthí: “Ikha jngó naku̱mu̱ʼ rí mámbá mbiʼi rí nanújngoo ma̱ndoo mani má xúʼko̱ rí jmbu. Naxnáa wéñuʼ núma̱aʼ Jeobá rí najmuu organización ndrígóo mu mambáyuʼ mani ga̱jmu̱ʼ numbaaʼ rígi̱ mámbá mbiʼi”.

13 Guʼyáá ma̱ngaa rí niʼthí mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa Estados Unidos. Ikhaa niʼnirámáʼ: “Nandoʼ maxnala núma̱aʼ numuu rí nuxnuxu má xúʼko̱ ganitsu índo̱ phú ndayúxu. Naku̱mu̱ʼ rí artículos rígi̱ niguma mu mambáyuʼ ikhúúnʼ. Niʼni tsiguʼ rí nani ga̱jmu̱ʼ mbá rí nagua̱ʼa̱ mani rí Jeobá naguiyuʼ kaʼyoo. Nguáná nánguá eyooʼ mani nditháan. Nda̱yo̱o̱ rí Jeobá naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n, mú naku̱mu̱ʼ rí na̱nguá kaʼyoʼ mambáyuʼ numuu rí nagua̱ʼa̱ mani dí ra̱májánʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí tseguiyuʼ ka̱yo̱o̱. Xúgíʼ rígi̱ naʼni gachúu vida ndrígóʼ”. Ikhú niguxnuu artículo “¿Está su corazón dispuesto a conocer a Jehová?”, náa revista La Atalaya 15 ñajunʼ gu̱nʼ marzo tsiguʼ 2013. Xú káʼnii nikumu̱u̱ nda̱wa̱á xá. Ikhaa niʼthí: “Nikroʼoʼ rí Jeobá phú nandoo mambáyuʼ”.

14. a) Ndiéjunʼ rí ndiʼyoo májánʼ Pablo rá. b) Xú káʼnii gáʼngulú muʼni gajmiúlú rí naʼni makiéʼkulú rá.

14 (Atraxnuu Romanos 7:21-25). * Pablo ndiʼyoo rí maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ rí nagua̱ʼa̱ maʼni ga̱jma̱a̱ rí nakiéʼkúun ma̱ndoo maʼni miʼskhoo wéñuʼ. Mú ndiʼyoo gajkhun rí maʼngo̱o̱ maxmínaʼ á mu naʼtájkáan náa Jeobá, naku̱mu̱u̱ rí ikhaa gámbáyúu ga̱jma̱a̱ masngájma fe náa tsigijñaʼ rí nixnáxi̱ Jesús. Rígáa ikháanʼ rá. Lá mangáanʼ maʼngulú muʼni gajmiúlú rí naʼni makiéʼkulú ráʼ. Ma̱ndoo, á mu nduʼyaridáá Pablo, rí muguaʼdáá fe náa tsigijñaʼ ndrígóo Jesús ga̱jma̱a̱ rí makumulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ki xóo náa tsiakii ndrígúlú ikháanʼ.

15. Xú káʼnii embáyulú Jeobá mu muguajún jmbu ga̱jma̱a̱ maʼngulú má xúʼko̱ rá.

15 Mbáa nguáná Jeobá naniñuʼ musngajmáá nguáthá exmiénjulu eʼni mbá xkujndu. Mbá xkri̱da, ndiéjunʼ gúʼni á mu mbáa bi̱ kuʼyáá naʼniuu nandii gakhi̱i̱ o najma gínáa xá. Ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gúʼni á mu dí rúʼko̱ nugíʼnii ikháanʼ. Á mu nakumulú kuʼyáá káxi̱ Jeobá, nuʼtákáñii rí maxnúlúʼ tsiakii mu manindxu̱lúʼ jmbii ga̱jma̱a̱ mu makuwáanʼ gagi má xúʼko̱ ma̱ngaa rí mambaxúlúʼ gajmiúlú (Filip. 4:13). Xkri̱da ndrígu̱ún mbaʼin cristianos bi̱ nikuwa nákha wajyúúʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa xúgi̱ nasngájma rí índo̱ nuʼtájkáan náa Jeobá, ikhaa naxnúlú tsiakii ga̱jma̱a̱ xámiñulu mu maʼngulú má xúʼko̱.

GUʼNIMI̱JNA̱ MÁ XÚʼKO̱ MU JEOBÁ MAʼNI TSAJKURÁMÁÁNʼ

16, 17. Ndiéjunʼ guraʼwíí muʼni rá.

16 Satanás maniguuʼ rí makuwáanʼ gíná, rí ní xúʼni̱ nimbá ga̱jma̱a̱ rí muniʼñátígú ñawúnlú. Ikha jngó, guraʼwíí muʼni má xúʼko̱ ‹rí nindxu̱u̱ májánʼ› (1 Tes. 5:21). Ma̱ndoo muʼni gajmiúlú Satanás, numbaaʼ ndrígóo dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí ra̱májánʼ rí nagua̱ʼa̱ muʼni. Maʼngulú á mu nakumulú káxi̱ rí Jeobá maxnúlúʼ tsiakii ga̱jma̱a̱ rí mambáyulúʼ (2 Cor. 4:7-9; Gál. 6:9).

17 Ikha jngó guxmijná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ xákanajkulú nditháan. Mbuʼyáá gajkhun rí Jeobá ‹maʼni tsajkurámáánʼ rí asndu xáʼyulú nditháan› (Mal. 3:10).

^ Génesis 32:24-28: “Nda̱wa̱á kayuʼ Jacob niguanúu mbáwíi. Ikhú mbáa xa̱bu̱ nigíʼdu̱u̱ nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ asndu índo̱ nijtsi. Índo̱ ndiʼyoo rí tséʼngo̱o̱ maʼni ga̱jma̱a̱, ikhú nixkajma náa itsu̱ íxtuun, ga̱jma̱a̱ itsu̱ íxtuun Jacob nijuiʼngúnʼ índo̱ xtáa raxmínaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa. Nda̱wa̱á rí nirígá rúʼko̱ niʼthí: “Atatsíñuʼ, numuu rí na̱jkha̱ rajtsi”. Ikhú ikhaa niʼthí: “Xániʼñáʼ asndu índo̱ gátani tsajkurámúúʼ”. Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthúu̱n: “Xú káʼnii mbiʼyaaʼ”, ikhú niʼthí: “Jacob”. Ikhú ikhaa niʼthí: “Ní xágumbiʼyaaʼ Jacob, magumbiʼyaaʼ Israel numuu rí nitani̱ ga̱jma̱ʼ Dios ma̱ngaa gajmiáanʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ niʼngaaʼ”.”

^ Génesis 39:21-23: “Mú Jeobá nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ José ma̱ngaa nisngájmuu rí nindoo kaʼyoo má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ rí mbaʼyoo rí nindxu̱u̱ májáánʼ xa̱bu̱ náa bi̱ naʼtáñajunʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ. Ikha jngó xa̱bu̱ bi̱ naʼtáñajunʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ nixnáxi̱i̱n náa ñawúunʼ José xúgínʼ bi̱ kajchún náa guʼwá e̱jua̱nʼ; ga̱jma̱a̱ ikhaa naʼtáñajunʼ mu maguma xúgíʼ rí naguma má ikhí. Bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ na̱nguá kro̱ʼo̱o̱ nditháan dí rígá náa ñawúunʼ, numuu rí Jeobá xtáa ga̱jma̱a̱ José, ga̱jma̱a̱ rí ikhaa naʼni, Jeobá naʼni rí magajnúu májánʼ”.

^ Salmo 119:32: “Magayúʼ náa kamba̱a̱ náa rígá rí naratá ñájunʼ, numuu rí natani maxtáa gagi a̱jkiu̱nʼ”.

^ Romanos 7:21-25: “Nda̱yo̱o̱ xtángoo rígi̱ náa ikhúúnʼ rí índo̱ nandoʼ mani rí májánʼ, dí ra̱májánʼ rígá náa ikhúúnʼ. A̱jkiu̱nʼ ra̱ʼkhá tháán eniguʼ xtángoo ndrígóo Dios, mu náa xuyuʼ nda̱yo̱o̱ imbo̱ʼ xtángoo rí naxmínaʼ ga̱jma̱a̱ xtángoo dí rígá náa edxu̱ʼ ma̱ngaa na̱jkha̱ kañún náa xtángoo ndrígóo aʼkhá dí rígá náa xuyuʼ. ¡Ra̱ʼkhá tháán migínáa xa̱bu̱ ni̱ndxu̱ʼ! Xú káʼnii gándoo gánikríyaminaʼ náa rí makhañúʼ rá. ¡Núma̱a̱ Dios ga̱jma̱a̱ numuu Jesucristo! Xúʼko̱ kaʼnii, a̱jkiu̱nʼ nindxu̱u̱ ñumbáá náa xtángoo ndrígóo Dios, mú xuyuʼ náa xtángoo ndrígóo aʼkhá”.