1, 2. Adieyi aleke ana besadilanga Yave balenda kiyuvula ezak’e ntangwa? Nkia luludiku luna muna Nkand’a Nzambi?

MPANGI mosi ankento wakinu dumbelele kuna Grã-Bretanha, wavoveswa kwa nkundi andi a sikola vo: “Kikwikidi dio ko vo nkwa ngangu nze ngeye olenda kwikila vo Nzambi una.” Mpangi mosi kuna Alemanha wasoneka vo: “Alongi ame kuna sikola bebadikilanga lusansu lwa Nkand’a Nzambi mu kuma kia nsema vo lwa luvunu. Kuna kwa yau, wan’a sikola bafwete kwikila muna longi dia lunungunuku.” Mpangi mosi ankento kuna França wavova vo: “Alongi kuna sikola itangilanga besivikanga mu zaya vo vena ye wan’a sikola ana bakinu kwikila muna Nkand’a Nzambi.”

² Wantu ayingi o unu ke bekwikilanga ko vo Nzambi watuvanga. Avo u nleke ona osadilanga Yave yovo olongokanga mu kuma kiandi, ezak’e ntangwa olenda kiyuvula kana aweyi olenda songela e ziku vo yandi kikilu i Mvangi eto. O Nkand’a Nzambi ukutusadisanga mu toma yindula mana tuwanga yovo tutanganga yo toma mo fimpa. Diambu dia Nzambi divovanga  vo: “E ndwenga zikulunga-lunga.” Mu nkia mpila? Zikusadisa mu venga malongi maluvunu yo kumika lukwikilu lwaku muna Yave.—Tanga Ngana 2:10-12.

3. Adieyi tulongoka mu longi diadi?

³ Muna kala ye lukwikilu lwasikila muna Yave, tufwete toma kunzaya. (1 Timoteo 2:4) Muna kuma kiaki, vava otanganga o Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto, diamfunu waningamanga yo fimpa mana mevovuanga mo. Vavanga bakula mana otanganga. (Matai 13:23) Avo ovangidi wo, ozaya e ziku isonganga vo Yave i Mvangi eto. Okala mpe ye ziku vo Nkand’a Nzambi kwa yandi watuka. (Ayibere 11:1) Yambula twazaya una tulenda wo vangila.

4. O kwikila muna longi dia lunungunuku aweyi dinina betela yo kwikila muna nsema? Adieyi tufwete vanga yeto awonso?

⁴ Olenda voveswa kwa muntu vo: “Ikwikilanga muna longi dia lunungunuku kadi akwa ngangu bevovanga vo dialudi. Ekuma okwikidilanga muna Nzambi ona ke monekanga ko?” Wantu ayingi bena ye ngindu zazi. Dialudi vo ke vena muntu ko wamona kala Nzambi yovo mona konso lekwa vava kiavangwanga. (Yoane 1:18) Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia wantu ana bekwikilanga muna longi dia lunungunuku? Yau mpe bekwikilanga mu lekwa ina ke balendi mona ko. Ke vena nkwa ngangu ko yovo konso muntu wamona kala lekwa kimosi kiamoyo kiakituka lekwa kiankaka. Kasikil’owu, ke vena muntu ko wamona kala nioka ikitukidi se ngulu. (Yobi 38:1, 4) Muna kuma kiaki, yeto awonso tufwete kalanga ye ziku kia dina tukwikila, toma fimpa e diambu yo zayila dio e nsasa. Wantu ayingi betalanga e lekwa ina muna nsema yo ‘bakula’ vo Nzambi una kikilu. ‘Bemonanga’ kikilu vo yandi i Mvangi eto ye una yo nkuma ye fu yayingi yambote.—Roma 1:20.

5. Nkia sadilwa ilenda kutusadisa mu zaya mayingi mu kuma kia nsema?

⁵ Vava tutalanga o nsema yo toma yindula,  tulenda mona vo e lekwa yawonso mu mpila yasivi yavangilwa. ‘Muna lukwikilu i tuzayilanga’ vo vena yo Mvangi, kana nkutu vo ke monekanga ko. Tubakulanga vo una ye kiwuntu kiambote ye ngangu zayingi. (Ayibere 11:3, 27) Tulenda longoka mayingi mu kuma kia lekwa kavanga muna tanganga mana akwa ngangu za nza besololanga. Yakaka muna lekwa besololanga tulenda yo wana muna sadilwa ya vavulwila nze video ina yo ntu a diambu As Maravilhas da Criação Revelam a Glória de Deus, finkanda A Vida—Teve um Criador? ye A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta yo nkanda Existe um Criador Que Se Importa com Você? Muna Despertai! muvaikiswanga mpe mbokena zivangwanga ye akwa ngangu ye akaka ana besasilanga dina diabafila mu yantika kwikila muna Nzambi. E longi dina yo ntu a diambu “Teve um Projeto?” divovelanga oma ma bulu ye lekwa yankaka ina mu nsema kumosi ye nona isonganga una akwa ngangu bevavilanga tanginina e lekwa yayi.

6. Aweyi e sadilwa ya vavulwila ilenda kusadisila?

⁶ Mpangi mosi kuna Estados Unidos una ye mvu 19 wavova mu kuma kia yinkanda yole tuyikidi kala vo: “E yinkanda yayi yamfunu kikilu kwa mono. Vioka nkumbu kumi ye zole ndongokele yo kala.” Mpangi mosi ankento kuna França wasoneka vo: “E longi dina yo ntu a diambu ‘Teve um Projeto?’ dikunsivikisanga kikilu. E longi diadi disonganga vo akwa ngangu za nza ana basundidi e ngangu balenda tanginina, kansi, ke balendi vanga lekwa ko kifwanana kikilu ye lekwa kasema o Nzambi.” Mase ma dumbelele kimosi kia mvu 15 kuna África do Sul bavova vo: “E longi dia mbokena ye akwa ngangu i longi diantete mwan’eto ketanganga muna Despertai!” E yinkanda yayi ilenda mpe kusadisa mu kala ye ziku vo vena yo Mvangi. Dikusadisa mpe mu zaya yo bembola malongi maluvunu. Muna mpila yayi, o lukwikilu lwaku lukumama, okala nze nti una ye mianzi miatoma simama, una ke ubwanga ko kana nkutu mu tembwa kiangolo.—Yeremiya 17:5-8.

7. Ekuma Nzambi kazolele vo wasadila umbakuzi?

⁷ Nga diambi mu yuvula e kiuvu nze: ‘Ekuma ikwikidilanga mu mana Nkand’a Nzambi uvovanga?’ Ve, ke diambi ko. Yave kazolele ko vo wakwikila mu diambu mu kuma kia sia vo akaka mpe i diau bekwikilanga. Yave ozolele vo wasadila ‘umbakuzi’ kimana wavua o zayi wa Nkand’a Nzambi yo kala ye ziku vo kwa yandi kikilu watuka. Avo o zayi waku muna Nkand’a Nzambi uwokele, o lukwikilu lwaku mpe muna Nkand’a Nzambi lusikila. (Tanga Roma 12:1, 2; 1 Timoteo 2:4.) Imosi muna mpila olenda vuila zayi wa Nkand’a Nzambi i longokanga mambu masikididi mana ozolele kikilu toma zaya.

8, 9. (a) Akaka nkia mambu bezolanga longoka? (b) Nkia nluta akaka bevuanga vava bebadikanga mana betanganga?

⁸ Akaka beyangalelanga longoka ungunza wa Nkand’a Nzambi. Akaka bezolanga tezanesa tusansu twa Nkand’a Nzambi ye mana bevovanga asoneki a tusansu ye akwa ngangu za nza. Kasikil’owu, badika e sono kia Etuku 3:15. Yave wayika ungunza wau wamfunu vava Adami yo Eva bankolamena kumosi ye mpil’andi ya yadila. Owau i ungunza wantete wa Nkand’a Nzambi ukutusadisanga mu bakula una Kintinu kia Nzambi kisongela e ziku vo luyalu lwa Nzambi lusundidi ye una lusinga fokolwela e mpasi zawonso.  Aweyi olenda longokela e sono kia Etuku 3:15? Olenda soneka sono ya Nkand’a Nzambi itoma songanga una wadi lunganena ungunza wau. I bosi, vava zaya e ntangwa yasonekwa e sono yayi, i bosi sia yo mu mandandani. Avo ovangidi wo, obakula vo asoneki awaya a Nkand’a Nzambi mu kolo yaswaswana bazinga, kansi konso muntu wasoneka diambu diatoma kiesesa ungunza wau. Ediadi dilenda kusadisa mu kala ye ziku vo mwand’avelela a Yave wabafila.—2 Petelo 1:21.

⁹ Mpangi mosi kuna Alemanha wayindula una konso nkanda una mu Nkand’a Nzambi uvovelanga oma ma Kintinu. Wavova vo: “Mawonso mena mo ngwizani mena, kana una vo tezo kia wantu 40 basoneka Nkand’a Nzambi. Ayingi muna yau mu kolo yaswaswana bazinga ye ke bazayana ko.” Mpangi mosi ankento kuna Austrália, watanganga longi dimosi muna Eyingidilu, walongoka una e lambu dia Nduta dinina e ngwizani ye sono kia Etuku 3:15 yo Masia. ^[1] (Tala mvovo miansuka.) Wasoneka vo: “E longi diadi diaziula meso mame mu zaya vo Yave nkwa ngangu kikilu. E ngindu za vanga e nkubika yayi mu kuma kia Aneyisaele yo lungana muna Yesu, zansivikisa kikilu. Yaningama yo toma badika e mpila yasivi yakubikilwa e lambu dia Nduta.” Ekuma mpangi ndioyo kasivikila? Kadi Watoma badika mana katanganga yo bakula mo. Ediadi diansadisa mu kumika lukwikilu lwandi yo toma finama Yave.—Matai 13:23.

10. Aweyi e ziku kia asoneki a Nkand’a Nzambi kikumikinanga lukwikilu lweto muna Nkand’a Nzambi?

¹⁰ Yindula mpe ziku basonga ana basoneka o Nkand’a Nzambi. Mawonso bavovanga maludi, ke bamonanga wonga ko wa vova e ludi. Nkumbu miayingi, asoneki a tandu kiakina basonekanga kaka mambu mambote mu kuma kia zula kiau ye mfumu zau. Kansi, e ngunza za Yave ke basonekanga kaka mambu mambote ko, kansi ye mambu mambi mpe mana nkangu a Isaele ye ntinu miau bavanganga. (2 Tusansu 16:9, 10; 24:18-22) Basoneka nkutu vilwa wa yau kibeni ye wa selo yankaka ya Nzambi. (2 Samuele 12:1-14; Maku 14:50) Nleke mosi kuna Grã-Bretanha wavova vo: “Dia tutu kikilu mu mona wantu bevovanga e ziku kia mpila yayi. Ediadi dikumikanga e vuvu kieto vo Nkand’a Nzambi kwa Yave kikilu watuka.”

11. Aweyi luludiku luna muna Bibila lusongelanga e ziku vo nkanda wau kwa Nzambi watuka?

¹¹ Vava wantu beyambulanga vo Nkand’a Nzambi wafila e zingu kiau, bemonanga una ukubasadisilanga. Ediadi dikubakwikidisanga vo nkanda wau kwa Nzambi watuka. (Tanga Nkunga 19:7-11.) Nleke mosi kuna Japão wasoneka vo: “Wau vo esi nzo eto besadilanga nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, kiese kiayingi tukalanga kiau. Tuna ye luvuvamu, kintwadi yo zola.” Nkand’a Nzambi usadisanga wantu ayingi mu bakula vo mayingi muna mambu bakwikilanga ke maludi ko. (Nkunga 115:3-8) Nkand’a Nzambi usadisanga wantu mu bunda e vuvu muna Yave wa Nzambi a Mpungu-ngolo. Usianga nsilu wa zingu kiakiese kuna sentu. Kuna diak’e sambu, akaka mun’awana bevovanga vo Nzambi kena ko, bakitula o nsema se nzambi au. Akaka bevovanga vo wantu balenda twasa zingu kiambote, kansi, avo tutadidi mana bevanganga tuka kolo, tumona vo ke bena yo nkuma ko wa fokola e mpasi za wantu ova nza.—Nkunga 146:3, 4.

12, 13. Aweyi tulenda mokenena ye akaka mu kuma kia nsema yovo Nkand’a Nzambi?

¹² Vava omokenanga ye akaka mu kuma kia nsema yovo Nkand’a Nzambi, entete vavanga zaya mana bekwikilanga. Sungamena vo akaka ana bekwikilanga mu longi dia lunungunuku, bekwikilanga mpe vo Nzambi una. Bevovanga vo Nzambi wasadila lunungunuku mu vanga lekwa yawonso yamoyo. Akaka bekwikilanga vo e longi dia lunungunuku dialudi kadi dilongwanga kuna sikola. Akaka beyambulanga kwikila muna Nzambi mu kuma kia mambu mambi mevangamanga muna mabundu. Muna kuma kiaki, entete yuvula kwa muntu mana kekwikilanga ye kuma kekwikidilanga mo. I bosi, toma winikina mana kevova. Avo ovangidi wo, o muntu ndioyo olenda kala ye luzolo lwa kuwá.—Tito 3:2.

¹³ Avo muntu uvovese vo u zowa wau okwikilanga vo vena yo Mvangi, nkia mvutu okumvana? Kuna luzitu lwawonso, umvovesa vo kasasila una wayantikila e zingu. Olenda vova vo avo lekwa yamoyo nungunuka yanungunuka, e lekwa kiantete kiamoyo kiadi lenda vanga lekwa yankaka yamoyo. Nlongi mosi a química wavova vo muna vangama, diadi vava vo vakala ye lekwa nze (1) nkanda kimana watanina kio,(2) ngangu za tambula o ntemo yo sadila wo, (3) zayi wa sikidisa e mpwa ye lunungunuku lwandi ye (4) ngangu za vanga lekwa yankaka. Wakudikila vo: “Dia sivi kikilu mu mona e mpila yavangilwa kana nkutu e lekwa yakete yamoyo.”

14. Adieyi olenda vova vava omokenanga yo muntu oma ma nsema?

¹⁴ Avo nsema nuvovelanga, olenda yika dina Paulu kavova dina vo ke diampasi ko mu bakula. Wasoneka vo: “Konso nzo kwa muntu yatungwa, kansi ndiona watunga e lekwa yawonso i Nzambi.” (Ayibere 3:4) Dialudi, konso nzo kwa muntu ikubikwanga yo tungwa. E diadi disonganga vo e lekwa yamoyo eyi isundidi e nzo, vena yo muntu wavanga yo. Olenda mpe sadila nkanda mieto. Mpangi mosi ankento wamokena yo muntu mosi kakwikilanga ko vo Nzambi una. Wamvana yinkanda yole tuyikidi kala kuna lubantiku. Vava vavioka lumingu lumosi, muntu ndioyo wavova vo: “Owau, nkwikidi vo Nzambi una.” O muntu ndioyo wayantika longoka Nkand’a Nzambi, kuna kwalanda wakituka se mpangi eto.

15, 16. Adieyi tufwete vanga vitila twasasila kwa muntu vo Nkand’a Nzambi kwa Nzambi watuka? Adieyi tufwete sungamenanga?

¹⁵ Avo muntu lukatikisu kena lwau mu kuma kia Nkand’a Nzambi, aweyi olenda kunsadisila? Nze una tuyikidi kala, entete unyuvula mana kekwikilanga. Vava mpe zaya mana ketoma yangalelanga. (Ngana 18:13) Avo mambu ma ngangu za nza keyangalelanga, yika nona ya Nkand’a Nzambi mu kunsonga vo mana uvovanga mu kuma kia ngangu za nza maludi kaka mekalanga. Avo lusansu keyangalelanga, olenda yika diambu dimosi dina muna nkanda mia tusansu  yo kunsonga una Nkand’a Nzambi wasakulwila e diambu diadi mvu miayingi vitila diavangama. Akaka balenda kala ye luzolo lwa kuwá avo ubasongele diambu muna Nkand’a Nzambi dilenda soba e zingu kiau nze luludiku kavana o Yesu muna longi diandi vana Mongo.

¹⁶ Sungamena vo e kani dieto ke dia tantana ko yo wantu. Tuzolele kubasadisa mu kala ye kiese kia mokena yeto yo longoka oma ma Nkand’a Nzambi. Muna kuma kiaki, yuvulanga e yuvu kuna luzitu lwawonso yo toma winikina e mvutu. Vava ovovelanga mana okwikilanga, kalanga ye luzitu, musungula avo mbuta omokenanga yandi. Avo ozitisi akaka, yau mpe bekuzitisa. Besivika vava bemona vo ziku kikilu una kiau mu mana okwikilanga kana una vo wakinu nleke. Kansi, avo muntu tantana kaka kazolele yovo kuveza, ke dina mfunu ko wamvana e mvutu.—Ngana 26:4.

17, 18. (a) Adieyi dilenda kusadisa mu kumika lukwikilu lwaku muna Nkand’a Nzambi? (b) Adieyi tuvovela muna longi dilanda?

¹⁷ Tulenda zaya malongi maleboka ma Nkand’a Nzambi, kansi mayingi tuvuidi o mfunu muna kala ye lukwikilu lwasikila. Tufwete vavululanga yo solola malongi masina mena muna Nkand’a Nzambi, nze yeto tuvavanga matadi mantalu. (Ngana 2:3-6) Imosi muna mpila olenda kumikina lukwikilu lwaku i tanga Nkand’a Nzambi wawonso. Nanga olenda vanga nkubika ya tanga wo mu mvu mosi. Ediadi diasadisa nkengi mosi a zunga mu kala ye ngwizani ambote yo Yave vava kakala nleke. Wavova vo: “E diambu diansadisa mu zaya vo Bibila i Diambu dia Nzambi, i tanga kio kiawonso. E tusansu twa Nkand’a Nzambi tuna yalongoka vava yakala nleke twansadisa kikilu.” Sadilanga mpe sadilwa ya vavulwila ina muna ndinga ozeye kimana yasadisa mu bakula mana otanganga. Olenda kala ye Biblioteca da Torre de Vigia muna DVD, LUNDILU DIA NKANDA muna nzil’eto ya internete, Índice das Publicações da Torre de Vigia yovo Nkanda wa Vavulwila wa Mbangi za Yave.

¹⁸ Mase, yeno nufwete longa wan’eno mambu ma Yave lutila konso muntu. Muna kuma kiaki, aweyi nulenda kubasadisila mu kala ye lukwikilu lwasikila muna Yave? E longi dilanda disonga una nulenda wo vangila.