1, 2. Ko e heigoa ne liga manamanatu ki ai e tau fekafekau ha Iehova ne ikiiki he falu mogo, ti ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki he Tohi Tapu?

KO E kapitiga aoga ne tala age ke he matakainaga fifine tote i Britain: “Tuga kua iloilo lahi a koe ke talitonu ke he Atua.” Ko e matakainaga taane i Sihamani ne tohi: “Onoono e tau faiaoga haaku ke he tau tala Tohi Tapu he tufugatia ko e tala nakai mooli. Ti uta fakateaga e lautolu kua talitonu e tau tama aoga ke he tupumainoa.” Ko e matakainaga fifine tote i Falani ne pehē: “Ofo lahi e tau faiaoga he aoga haaku ha kua fai tama aoga ne talitonu agaia ke he Tohi Tapu.”

² Tokologa e tagata he vahā nei ne nakai talitonu kua tufuga he Atua a tautolu. Kaeke ko e fekafekau ha Iehova a koe ne tote po ke hane fakaako hagaao ki a Ia, liga manamanatu a koe he falu mogo ke he puhala ke fakakite mooli ko Ia ko e ha tautolu a Tufuga. Lagomatai he Tohi Tapu a tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he mena ne logona po ke totou mo e ke fakamaama ai e tautolu. Pehē e Kupu he Atua: “To leveki a koe he loto manamanatu.” Fēfē? To lagomatai ai a koe ke tiaki e tau manatu kua nakai mooli mo e ke fakamalolō e tua haau  ki a Iehova.​—Totou Tau Fakatai 2:10-12.

3. Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala nei?

³ Ke malolō e tua ki a Iehova, lata a tautolu ke iloa mitaki a ia. (1 Timoteo 2:4) Ti ka totou e koe e Tohi Tapu mo e tau tohi faka-Tohi Tapu ha tautolu, kua aoga lahi ke fakamanou ti manamanatu ke he mena ne talahau ai. Lali ke maama e mena ne totou e koe. (Mataio 13:23) Ka fakaako a koe he puhala nei, to lahi e fakamooliaga ka moua e koe, ko Iehova ko e ha tautolu a Tufuga ti ko e Tohi Tapu kua mai ia ia. (Heperu 11:1) Kia fakatutala la tautolu ke he puhala ka taute e mena nei.

4. Puhala fe he talitonu ke he tupumainoa kua tuga e talitonu ke he tufugatia? Ti ko e heigoa ha tautolu oti kua lata ke taute?

⁴ Liga fai tagata ne pehē ki a koe, “Talitonu au ke he tupumainoa ha kua talahau he tau saienetisi na mooli ai. Maeke fēfē a koe ke talitonu ke he Atua ka e nakai fai tagata ne kitia a ia?” Tokologa e tagata ne manamanatu pihia. Mooli ne nakai fai ia tautolu kua kitia e Atua po ke onoono ke he mena nukua tufugatia. (Ioane 1:18) Ka e kua e tau tagata ne talitonu ke he tupumainoa? Talitonu foki a lautolu ke he mena ne nakai maeke a lautolu ke kitia. Nakai fai saienetisi po ke ha tagata ne kitia e taha vahega moui ne hiki ke he taha moui. Ma e fakatai, nakai fai ne kitekite ke he manu totolo ne faliu ke he manu huifā. (Iopu 38:1, 4) Kua lata a tautolu oti ke onoono ke he tau tufugatia, manamanatu fakahokulo ki ai, ti fifili ke he tau mena kua fakakite mooli ai. Tokologa e tagata ne onoono ke he tau mena ne tufugatia ti ‘kitia he manamanatu’ kua fai Atua. Kua “kitia” e lautolu ko ia e Tufuga, ti malolō lahi a ia, mo e loga e tau mahani homo ue atu haana.​—Roma 1:20.

5. Ko e heigoa e tau kumikumiaga ka lagomatai a tautolu ke fakaako fakalahi ke he tufugatia?

⁵ Ka onoono a tautolu ke he tufugatia mo e manamanatu fakamitaki ki ai, maeke a tautolu ke kitia kua eke e tau mena oti ke he puhala ofoofogia. “Ko e tua kua iloa ai e  tautolu” kua fai Tufuga pete he nakai kitia a Ia. Mailoga e tautolu kua ha ha ia ia e aga mua ue atu mo e pulotu lahi. (Heperu 11:3, 27) Maeke a tautolu ke fakaako fakalahi ke he tau mena ne tufuga e ia he totou ke he tau mena ne iloa he tau saienetisi. Falu vala tala ia ka moua he kumikumi ke he vitiō The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, porosua Was Life Created? mo e The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking, mo e tohi Is There a Creator Who Cares About You? He mekasini Awake! ne fa hūhū tala ke he tau saienetisi mo e falu ne fakamaama e kakano ne talitonu a lautolu mogonei ke he Atua. Ko e tau fufuta vala tala ne fakahigoa “Was It Designed?” ne putoia e tau vala tala hagaao ke he tau manu mo e falu mena ne tufugatia. Pihia foki mo e tau mena ne lali e tau saienetisi ke fifitaki e puhala ne gahuahua e tau mena nei.

6. Maeke fēfē he tau kumikumiaga ke lagomatai a koe?

⁶ Ko e matakainaga taane ne 19 e tau he moui i United States ne pehē hagaao ke he ua e porosua ia ne totoku: “Uho lahi ai ki a au e tau mena nei. Lagaloga e fakaako e au e tau porosua ia.” Tohi he matakainaga fifine i Falani: “Ofoofogia au he tau vala tala ‘Was It Designed?’! Fakakite ai kua liga maeke he tau tagata talaga ne mua atu ke fifitaki ki ai ka e nakai tatai tonu ke he talagaaga uka lahi he tufugatia.” Ko e tau matua he tama fifine 15 e tau i Aferika Toga ne pehē: “Ko e mena mua ne totou he tama fifine ha maua ko e tau vala tala ‘Interview’ he Awake!” Maeke he tau tohi nei ke lagomatai foki a koe ke kitia e fakamooliaga kua fai Tufuga, ti maeke a koe ke mailoga mo e tiaki e tau fakaakoaga fakavai. To malolō lahi e tua haau ke tuga ni e akau ne vakavaka lahi mahaki ti tumau e tu hako ka maō e matagi.​—Ieremia 17:5-8.

7. Manako he ha e Atua ki a koe ke fakaaoga e manatu iloilo haau?

⁷ Hepe kia ke talahau e tau hūhū tuga e, ‘Ko e talitonu he ha au ke he mena ne talahau he Tohi Tapu?’ Nakai hepe. Nakai manako a Iehova ki a koe ke talitonu noa ni ha kua talitonu e falu. Manako e Atua ke lata ke eke, po ke manatu iloilo a koe ke maama e Tohi Tapu mo e moua e fakamooliaga kua mai ia Ia. Ko e iloa mitaki e koe e mena ne talahau ai, to malolō lahi e tua haau ke he mena ia. (Totou Roma 12:1, 2; 1 Timoteo 2:4.) Taha puhala ke iloa e Tohi Tapu he fakaako e tau matakupu pauaki kua manako a koe ke iloa fakalaulahi atu ai.

8, 9. (a) Ko e heigoa e tau matakupu ne fiafia e falu ke fakaako? (e) Aoga fēfē e falu he manamanatu fakahokulo a lautolu ke he mena ne totou a lautolu ki ai?

⁸ Falu ne fiafia he fakaako e tau perofetaaga he Tohi Tapu. Po ke manako a lautolu ke fakatatai e tau tohi he Tohi Tapu mo e tau mena ne talahau he tau tagata tohi tala tuai, tau saienetisi, po ko lautolu ne keli hifo ke he lalofonua. Tuga e fakatai he Kenese 3:15. Tuku mai e Iehova e perofetaaga uho lahi he mole laia e totoko ha Atamu mo Eva ki a Ia mo e Haana pule. Ko e perofetaaga fakamua he tau perofetaaga loga he Tohi Tapu ne lagomatai a tautolu ke maama to fakamooli he Kautu he Atua ko e puhala mua ue atu e pule he Atua mo e to fakaotioti e tau matematekelea oti. Maeke fēfē a koe ke fakaako e Kenese 3:15? Maeke a koe ke tohi e tau kupu Tohi Tapu ne kua foaki e falu vala tala foki ke he puhala ka fakamooli e perofetaaga nei. Matutaki atu ai, maeke a  koe ke kumikumi e magaaho ne tohia mo e tuku fakapapahi e tau kupu Tohi Tapu ia. Nakai leva ti mailoga e koe kua momoui e tau tagata tohia Tohi Tapu ia he tau magahala kehekehe ka e igatia ai mo e tohi taha mena ne fakamaama fakahaga e perofetaaga. To lagomatai he mena nei a koe ke fakamooli ko e agaaga tapu ha Iehova kua takitaki a lautolu.​—2 Peteru 1:21.

⁹ Ko e matakainaga taane i Sihamani ne manamanatu ke he tau vala tala fakamatafeiga he tau tohi takitaha he Tohi Tapu ne hagaao ke he Kautu. Pehē a ia: “Pete he pihia, kavi ke he 40 e tagata taane ne tohi e Tohi Tapu. Ti tokologa a lautolu ne momoui he tau magahala kehekehe ti nakai feiloaaki a lautolu.” Ko e matakainaga fifine i Ausetalia ne fakaako e vala tala he The Watchtower ti iloa e matutakiaga he Paseka ke he Kenese 3:15 mo e Mesia. ^[1] (Kikite tala he matahiku.) Tohi e ia: “Ko e fakaakoaga ia ne hafagi e tau mata haaku ke he puhala homo ue atu ha Iehova. Ma e taha tagata ke manamanatu ke he fakaholoaga nei ma e tau Isaraela mo e maeke ai ke fakamooli ia Iesu kua atihake mooli ki a au. Maeke mooli ia au ke fakamanou ti manamanatu fakahokulo ke he ofoofogia he kaiaga Paseka fakaperofeta ia!” Ko e ha ne pihia e logonaaga he matakainaga fifine nei? Manamanatu fakahokulo a ia ke he mena ne totou e ia ti maama ai. Lagomatai he mena nei ke fakamalolō e tua haana ti fakatata lahi atu a ia ki a Iehova.​—Mataio 13:23.

10. Fakamalolō fēfē he mahani fakamooli he tau tagata tohia Tohi Tapu e tua ha tautolu ke he Tohi Tapu?

¹⁰ Manamanatu foki ke he mahani fakamooli he tau tagata taane ne tohia e Tohi Tapu. Talahau tumau e lautolu e kupu mooli ti nakai matakutaku a lautolu he taute pihia. Ko e tau tagata tohia he magahala ia kua fa tohi ni he tau mena mitaki hokoia hagaao ke he motu mo e tau takitaki ha lautolu. Ka e tohia he tau perofeta ha Iehova e tau mena mitaki ti pihia foki e tau mena kelea ne taute he tau tagata ha Isaraela mo e ha lautolu a tau patuiki. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9, 10; 24:18-22) Ne talahau foki e lautolu e tau hehē ni ha lautolu mo e he falu fekafekau he Atua. (2 Samuela 12:1-14; Mareko 14:50) “Lavea e mahani fakamooli pihia,” he ui he matakainaga taane tote i Britain. “Lafi e mena nei ke he mauokafua ha tautolu kua mai mooli ia Iehova e Tohi Tapu.”

11. Maeke fēfē e takitakiaga kua moua e tautolu he Tohi Tapu ke talitonu e tautolu kua mai he Atua e Tohi Tapu?

¹¹ Ka fakaatā he tau tagata e Tohi Tapu ke takitaki e puhala moui ha lautolu, kua kitia e lautolu e lauiaaga mitaki. Omoomoi he mena nei ki a lautolu kua mai he Atua e Tohi Tapu. (Totou Salamo 19:7-11.) Ko e matakainaga fifine tote i Sapanī ne tohi: “He fakagahua he magafaoa haaku e tau fakaakoaga Tohi Tapu, ne fiafia mooli a mautolu. Moua e mautolu e mafola, kaufakalataha, mo e fakaalofa.” Lagomatai he Tohi Tapu e tokologa ke mailoga ko e falu he tau mena ne talitonu a lautolu ki ai kua nakai mooli. (Salamo 115:3-8) Takitaki ai e tau tagata ke falanaki ki a Iehova ko e Atua Mua Ue Atu, ti mavehe ai e vahā mitaki lahi anoiha. He taha faahi, falu ne pehē ha kua nakai fai Atua ne eke e tau mena ne tufugatia mo atua. Pehē falu kua maeke e tau tagata ke foaki e vahā mitaki anoiha, ka e onoono a tautolu ke he tau mena kua taute e lautolu kua nakai maeke a lautolu ke fakamafola e tau lekua he lalolagi.​—Salamo 146:3, 4.

12, 13. Maeke fēfē a tautolu ke tutala ke he falu hagaao ke he tufugatia po ke Tohi Tapu?

¹² Ka tutala a koe hagaao ke he tufugatia po ke Tohi Tapu ke he falu, kumikumi fakamua e mena ne talitonu mooli a lautolu ki ai. Manatu ko e falu ne talitonu ke he tupumainoa kua talitonu foki na fai Atua. Pehē a lautolu kua fakaaoga e ia e tupumainoa ke tufuga aki e tau mena momoui oti. Falu ne talitonu ko e tupumainoa kua liga mooli ha kua fakaako ai he tau aoga. Ti nakai liu falu talitonu ke he Atua ha kua nakai fiafia a lautolu ke he lotu. Hūhū fakamua ke he tagata e mena kua talitonu a ia ki ai mo e kakano ne talitonu a ia ki ai. Ti fanogonogo fakamitaki ke he mena ne talahau e ia. Ka taute pihia e koe, to makai lahi a ia ke fanogonogo ki a koe.​—Tito 3:2.

¹³ Ka pehē taha ki a koe kua goagoa a koe ke talitonu na fai Tufuga, fēfē e tali haau? Hūhū fakalilifu ke he tagata ke fakamaama e manatu haana ke he puhala ne kamata e moui. Maeke a koe ke talahau kaeke ke pa noa mai e moui, kua lata e mena moui fakamua ke pa loga mai ai. Talahau he taha porofesa he kemisitulī (chemistry) kua lata ke tupu e mena ia, (1) tuga e kili ne puipui aki, (2) lotomatala ke moua e fafagu mo e fakaaoga aki, (3) vala tala ke tautaofi e lahi mo e tupuaga, mo e (4) lotomatala ke fakaloga e tau vala tala ia. Lafi e ia: “Ofomate e taha ha ko e puhala uka he taha mena moui ne tupu mai ai.”

14. Ko e heigoa e fakamaamaaga mukamuka ka fakaaoga e koe ka fakatutala ke he tufugatia?

¹⁴ Ka fakatutala ke he tufugatia, maeke a koe ke fakaaoga e fakamaamaaga mukamuka ne fakaaoga he aposetolo ko Paulo. Tohi e ia: “Kua takitaha e fale mo e tufugatia ai e taha, ka ko ia ne tufugatia ai e tau mena oti kana, ko e Atua haia.” (Heperu 3:4) Mooli, ko e fale ne talaga mo e ati he tagata. Ti ko e tau mena momoui ne mua atu e uka ke he fale kua liga fai tagata ne talaga mo e taute ai. Maeke a koe ke fakaaoga foki e tau tohi ha tautolu. Taha e matakainaga fifine ne tutala mo e tagata taane fuata ne nakai talitonu na fai Atua. Age e ia ua e porosua ne totoku fakamua, ti taha e faahi tapu he mole, ne pehē e fuata taane, “Talitonu au mogonei ke he Atua.” Kamata e fakaako he fuata taane he Tohi Tapu ti eke mo matakainaga ha tautolu he mogo fakamui.

15, 16. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute ato fakamaama ke he tagata na mai he Atua e Tohi Tapu? Ti ko e heigoa kua lata tumau ia tautolu ke manatu?

¹⁵ Ka fakauaua e taha hagaao ke he Tohi Tapu, maeke fēfē a koe ke fakamaama ki a ia? He fitā e totoku, hūhū fakamua ke he mena ne talitonu a ia ki ai. Ti iloa foki e mena ne fiafia a ia ki ai. (Tau Fakatai 18:13) Ka fiafia a ia ke he saiene, fakakite ki a ia mai he Tohi Tapu e mena ne hako tumau ai hagaao ke he tau mena fakasaiene. Ka fiafia a ia ke he fakamauaga tala, maeke a koe ke totoku e mena ne fakamaama he tau tohi fakamauaga tala ne leva tuai e talahau he Tohi Tapu ato tupu e mena ia. Liga fanogonogo e  falu tagata ki a koe kaeke ke fakakite e koe taha mena mai he Tohi Tapu ka fakaholo ki mua e tau momoui ha lautolu, tuga e fakatonuaga he Lauga he Mouga.

¹⁶ Manatu, nakai manako a tautolu ke taufetoko mo e tau tagata. Manako a tautolu ke fiafia a lautolu he tutala mo tautolu mo e fakaako hagaao ke he Tohi Tapu. Hūhū fakalilifu ti fanogonogo fakamitaki. Ka talahau e koe ke he taha tagata e mena ne talitonu a koe ki ai, kia totonu, mua atu ka motua e tagata ia ki a koe. Ka fakalilifu e koe e falu, to liga fakalilifu foki e lautolu a koe. To nava a lautolu ha kua hokulo e manatu haau ke he taofiaga haau pete he tote agaia a koe. Kaeke ke manako noa ni e tagata ke taufetoko po ke vaiga ki a koe, nakai lata a koe ke tali atu a ia.​—Tau Fakatai 26:4.

17, 18. (a) Ko e heigoa ka lagomatai a koe ke fakamalolō e tua haau ke he Tohi Tapu? (e) Ko e heigoa e hūhū ka fakatutala ki ai a tautolu he vala tala ka mui mai?

¹⁷ Liga iloa e tautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ka e lata ke lahi atu foki e mena ke moua e tautolu e tua malolō. Lata a tautolu ke kumikumi mo e iloa e tau kupu mooli hokulo ke tuga kua kumi a tautolu ke he tau koloa galo. (Tau Fakatai 2:3-6) Taha he tau puhala mitaki lahi mahaki ke fakamalolō e tua haau ko e totou e Tohi Tapu katoa. Liga eketaha a koe ke totou ai he taha e tau. Lagomatai he mena ia e leveki takaiaga ke fakatata lahi ki a Iehova he mogo ne tote a ia. Pehē a ia: “Taha e mena ne lagomatai au ke loto fakaaue ko e Tohi Tapu ko e Kupu he Atua ko e totou katoa ai. Ko e tau tala he Tohi Tapu ne fakaako e au mai he tote ne fai kakano ki a au mogonei.” Fakaaoga foki e tau kumikumiaga ne ha ha ai ke he vagahau haau ke lagomatai a koe ke maama e mena ne totou ai. Liga fai Watchtower Library he DVD, Watchtower ONLINE LIBRARY, Watch Tower Publications Index, po ke Research Guide for Jehovah’s Witnesses.

¹⁸ Mua atu ki a mutolu ma tau matua ke fakaako ha mutolu a tau fanau hagaao ki a Iehova. Lagomatai fēfē e mutolu a lautolu ke malolō e tua ki a Ia? To fakatutala e vala tala ka mui mai ke he falu puhala ka taute e koe e mena nei.