Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Kgawasa, kamatliwakglhti mintakanajla

Kgawasa, kamatliwakglhti mintakanajla

«Ntakanajla, [...] wa aktanks kinkawiliyan makgapitsin ntu ni tasiyuy» (HEB. 11:1).

TAKILHTLIN: 41, 11

1, 2. 1) ¿Tuku takgalhskinin akstu katlawanikan makgapitsi kamanan tiku skujnanikgo Jehová? 2) ¿Tuku wan Biblia?

ANTA kʼGran Bretaña, xcompañera chatum tala tsumat uma tuku wanilh: «Lu skgalala tasiyaya, ni klakpuwa pi kanajlaniya Dios». Anta kʼAlemania, chatum tala kgawasa tsokgli: «Kimakgalhtawakgenanin lakpuwankgo pi tuku wankan xlakata tamalakatsukin kaj cuento chu lakpuwankgo pi tiku kkgalhtawakgamaw kʼescuela kkanajlaniyaw evolución». Chu kFrancia, chatum tala tsumat wa: «Makgalhtawakgenanin xalak kiʼescuela kaks lilakawankgo xlakata wilakgojku tiku ankgo kʼescuela chu kanajlanikgo Biblia».

2 La uku, lhuwa latamanin ni kanajlakgo pi Dios kinkatlawan. Komo wix kgawasa o tsumat tiku skujnaniya Jehová o katsinipat xlakata Jehová, max lakgachunin kgalhskinkana: ¿La naklimasiya pi xla kiMalakatsukinakan? Biblia kinkamakgtayayan kuenta natlawayaw tuku likgalhtawakgayaw chu kgaxmataw, chu kinkamakgtayayan kiakstukan nalilakpuwanaw. Biblia wan: «Mintalakapastakna nakuentajtlawayan». ¿La nakuentajtlawayan? Namakgtayayan nalakgmakgana nixaxlikana tapuwan chu namatliwakglha takanajla nema kgalhiniya Jehová (kalikgalhtawakga Proverbios 2:10-12).

3. ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

3 Xlakata tliwakga nawan takanajla nema kgalhiniyaw Jehová, talakaskin liwana nalakgapasaw (1 Tim. 2:4). Wa xlakata akxni nalikgalhtawakgaya Biblia chu kilikgalhtawakgakan, lu xlakaskinka nalimaxtuya kilhtamaku xlakata nalilakpuwana. Kaʼakgatekgsti tuku likgalhtawakgapat (Mat. 13:23). Kʼuma artículo nalichuwinanaw pi komo chuna natlawaya, natekgsa lhuwa tuku limasiya pi Jehová wa kiMalakatsukinakan chu wa Matsokgninalh Biblia (Heb. 11:1).

LA NAMATLIWAKGLHA MINTAKANAJLA

4. 1) ¿Tuku xlakata wanaw pi kanajlanikan evolución xtachuna kanajlanikan tamalakatsukin? 2) ¿Tuku kilitlawatkan putum akinin?

4 Max wi tiku nawaniyan: «Akit kkanajlani evolución xlakata científicos wankgo pi xlikana. Pero Dios niti akxilhnit, ¿tuku xlakata wix kanajlaniya?». Lhuwa latamanin chuna lakpuwankgo. Xlikana pi ni anan tiku akxilhnita Dios o la malakatsukika tuku anan (Juan 1:18). Pero tiku kanajlanikgo evolución na kanajlanikgo tuku nikxni akxilhkgonit. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata nipara chatum científico chu nipara atanu lataman akxilhnit pi tantum tuku staknan natalakgpali chu atanu tuku nalitaxtu. Akgtum liʼakxilhtit, niti akxilhnit pi tantum reptil natalakgpali chu tantum mamífero nawan (Job 38:1, 4). Putum akinin kililakputsananitkan tuku wankan, liwana nalilakpuwanaw chu kiakstukan naʼakxilhaw komo xlikana. Lhuwa latamanin akxilhkgonit tuku anan kkakilhtamaku chu akxilhkgonit pi wi Dios. Chuna la wan Biblia, liwana akxilhkgonit pi Dios tlawanit putum tuku anan chu kgalhi lhuwa litliwakga chu lhuwa lakstlan tayat (Rom. 1:20).

¿Tuku namakgtayayan nakalitachuwinana amakgapitsin tuku kanajlaya? (Kaʼakxilhti párrafo 5).

5. ¿Tuku kinkamakgtayayan tlakg nakatsiniyaw xlakata tamalakatsukin?

5 Akxni akxilhaw tuku anan chu liwana lilakpuwanaw tuku tasiya, akxilhaw pi putum tuku anan kaks malakawaninan la tlawakanit. «Ntakanajla, liʼakgatakgsaw» pi wi chatum Malakatsukina, maski nila akxilhaw. Katsiyaw pi lu skgalala chu lu tlan likatsi (Heb. 11:3, 27). Tlan tlakg nakatsiniyaw xlakata tuku malakatsukinit akxni likgalhtawakgayaw tuku científicos tekgskgonit. Makgapitsi umakgolh tamakatsin tlan natekgsaw kvideo Las maravillas de la creación, kfolletos Obra de un Creador chu El origen de la vida, chu klibro ¿Existe un Creador que se interese por nosotros? Makglhuwa, anta krevista ¡Despertad! limin entrevistas nema katlawanikanit científicos chu atanu latamanin tiku wankgo tuku xlakata la uku kanajlanikgo Dios. Chu ksección «¿Casualidad o diseño?» lichuwinan xlakata animales chu tuku anan kakilhtamaku, chu wan la científicos lhkaxtuputunkgo la tasiyakgo.

6. ¿La tlan namakgtayakgoyan likgalhtawakga?

6 Anta kʼEstados Unidos, chatum tala kgawasa tiku kgalhi 19 kata uma tuku wa xlakata maktiy folletos nema aku kalichuwinaw: «Lu kimakgtayakgonit. Makglhuwa kkalikgalhtawakganit». Anta kFrancia, chatum tala tsumat tsokgli: «Artículos “¿Casualidad o Diseño?” ankgalhin kaks kimalakawani. Masiya pi tlakg xalakgskgalalan ingenieros lhkaxtuputunkgo la katlawakanit tuku anan kkakilhtamaku, pero nikxni katimalakgchanikgolh». Chu kSudáfrica, xnatlatni chatum tsumat tiku kgalhi 15 kata wankgolh: «Akxni kintsumatkan likgalhtawakga ¡Despertad!, tuku pulana likgalhtawakga wa sección “Entrevista”». Umakgolh likgalhtawakga na tlan namakgtayakgoyan. Namasiyanikgoyan tuku litasiya pi wi chatum Malakatsukina chu namakgtayakgoyan nakatsiya tuku ni xaxlikana chu nalakgmakgana. Nachuna namakgtayakgoyan natatliwakglha mintakanajla chu nalitaxtuya la kgantum kiwi nema pulhman aknu xtankgaxekga chu tatayani tliwakga un (Jer. 17:5-8).

TAKANAJLA NEMA KGALHINIYA BIBLIA

7. ¿Tuku xlakata Dios lakaskin pi namaklakaskina mintalakapastakni?

7 Ni talakgalhin akstu nakgalhskinkana: «¿Tuku xlakata kilikanajlanit tuku wan Biblia?». Jehová ni lakaskin wi tuku nakanajlaya kaj xlakata chuna kanajlakgo amakgapitsin. Lakaskin namaklakaskina mintalakapastakni xlakata nalakgapasa Biblia chu natekgsa tuku limasiya pi wa Matsokgninalh. ¿Tuku xlakata lakaskin chuna natlawaya? Xlakata akxni tlakg nalakgapasa Biblia, tlakg nakanajlaniya tuku wan (kalikgalhtawakga Romanos 12:1, 2 chu 1 Timoteo 2:4). Pulaktum la tlan nalakgapasa Biblia wa pi nalakputsananiya tuku tlakg katsiputuna.

8, 9. 1) ¿Tuku lakgatikgo likgalhtawakgakgo makgapitsi latamanin? 2) ¿La litamakgtayakgonit makgapitsi latamanin akxni lilakpuwankgo tuku likgalhtawakgakgo?

8 Makgapitsi latamanin lakgatikgo likgalhtawakgakgo tuku Biblia lichuwinan pi xʼama la. Amakgapitsi lakgatikgo tamalakxtumikgo tuku wan Biblia chu tuku wankgo tiku lu katsikgo xlakata tuku latilhanit, tiku katsikgo tuku xla ciencia o arqueología. Akgtum liʼakxilhtit, kalakpuwanti tuku wan Génesis 3:15. Jehová lichuwinalh tuku xʼama la akxni Adán chu Eva nialh kgalhakgaxmatkgolh chu lakgmakgankgolh xtamapakgsin. Xlilhuwa tuku lichuwinankanit pi xʼama la, wa uma xapulana nema kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw pi Tamapakgsin nalimasiya pi Jehová lakgchan namapakgsinan chu namasputu tapatin. ¿La tlan nalikgalhtawakgaya tuku wan Génesis 3:15 pi xʼama la? Kalimatsuki akgtum lista xla versículos nema tlakg lichuwinankgo la xʼama kgantaxtu uma tuku xlichuwinankanit. Alistalh kaputsa tukuya kilhtamaku katsokgka umakgolh versículos chu kakawili chuna la katsokgtilhaka. Naʼakxilha pi tiku tsokgkgolh umakgolh versículos tanu tanu kilhtamaku latamakgolh, pero xchatunukan makgtayanakgolh tsinu tsinu nataʼakgatekgstilha tuku xlichuwinankanit pi xʼama la. Uma namakgtayayan nalimasiyaya pi Jehová kalipulalilh xʼespíritu santo tiku tsokgkgolh Biblia (2 Ped. 1:21).

9 Chatum tala tiku lama kʼAlemania akxilhli pi maski max tipuxum lakchixkuwin tiku tsokgkgolh Biblia makatunu libro wi tuku lichuwinan xlakata Tamapakgsin. Nachuna lhuwa umakgolh lakchixkuwin tanu tanu kilhtamaku latamakgolh chu nikxni lalakgapasli. Chatum tala puskat xalak Australia xlikgalhtawakgama akgtum artículo xla Makatsinina. Chu akxilhli la latatalakxtumi Pascua, Génesis 3:15 chu Mesías [1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo). Xla tsokgli: «Uma takgalhtawakga kimakgtayalh nakkatsi pi Jehová lanka xlakatsukut. Lu kaks kimalakawanilh pi xkaskinilh israelitas xtlawakgolh Pascua chu alistalh uma xkgantaxtulh xpalakata Jesús. Klimaxtulh kilhtamaku naklilakpuwan putum tuku xkilhchanima Pascua nema xtlawakan chu la kgantaxtulh». ¿Tuku xlakata uma tala chuna makgkatsilh? Xlakata lilakpuwa tuku xlikgalhtawakgama chu chuna akgatekgsli. Uma makgtayalh namatliwakglha xtakanajla chu tlakg natalakatsuwini Jehová (Mat. 13:23).

10. ¿Tuku atanu namakgtayayan tlakg nakanajlaniya Biblia?

10 ¿Tuku atanu namakgtayayan tlakg nakanajlaniya Biblia? Nalilakpuwana pi tiku tsokgkgolh ni xpekuankgo chu ankgalhin wankgolh tuku xaxlikana. Ama kilhtamaku, lhuwa tiku na xtsokgnankgo kaj xlichuwinankgo tuku tlan xtlawa xkachikinkan chu xmapakgsinakan. Pero xpalakachuwinanin Jehová ni kaj xlichuwinankgo tuku tlan xtlawakgo israelitas chu xmapakgsinakan. Na xlichuwinankgo tuku nitlan xtlawakgo (2 Crón. 16:9, 10; 24:18-22). Nachuna, xlichuwinankgo tuku xlakan chu amakgapitsin kskujnin Dios nitlan xtlawakgo (2 Sam. 12:1-14; Mar. 14:50). Chatum tala kgawasa xalak Gran Bretaña wa: «Ni lhuwa tiku wankgo tuku xaxlikana. Uma tlawa pi tlakg nakkanajla pi Biblia xlikana wa matsokgninalh Jehová».

11. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nakanajlayaw pi Biblia xla Dios?

11 Akxni mastayaw talakaskin pi Biblia kakinkapulalin, akxilhaw tuku tlan kitaxtu. Chu uma tlawa pi nakanajlayaw pi Biblia xlikana xla Dios (kalikgalhtawakga Salmo 19:7-11). Chatum tala tsumat xalak Japón tsokgli: «Xlakata kifamilia kgalhakgaxmatli tuku Biblia masiya kinkamakgtayan xlikana nakpaxuwayaw. Anan takaksni, makxtum kwilaw chu klapaxkiyaw». Biblia kamakgtayanit lhuwa latamanin nakatsikgo pi makgapitsi tuku xkanajlakgo nixaxlikana (Sal. 115:3-8). Nachuna, kamakgtayanit nalipawankgo Dios tiku kgalhi xliputum litliwakga. Chu amakgapitsin tiku ni kanajlanikgo Dios, lakpuwankgo pi tuku wi kkakilhtamaku la chatum dios. Amakgapitsin wankgo pi latamanin tlan nalakkaxtlawakgo tuku nitlan lama. Pero akxni akxilhaw tuku tlawakgonit, akxilhaw pi nila lakkaxtlawakgo taʼakglhuwit xalak kakilhtamaku. Kaj Jehová tlan nakinkamaxkiyan tuku tlan (Sal. 146:3, 4).

LA NAKATACHUWINANAW AMAKGAPITSIN

12, 13. ¿La tlan nakalitachuwinana latamanin xlakata tamalakatsukin o xlakata Biblia?

12 Akxni wi tiku nalitachuwinana tamalakatsukin o Biblia, pulana kakatsi tuku kanajla tiku tachuwinampat. Wi tiku kanajlanikgo evolución pero na kanajlanikgo Dios. Xlakan wankgo pi Dios limaklakaskilh evolución xlakata natlawa putum tuku staknankgo. Amakgapitsin lakpuwankgo pi evolución xaxlikana xlakata chuna masiyakan kʼescuela. Chu amakgapitsin nialh kanajlanikgo Dios xlakata lilipuwankgo tuku tlawakgo takanajla. Wa xlakata akxni wi tiku natachuwinana, pulana kakgalhskinti tuku kanajla chu tuku xlakata chuna kanajla. Komo kaks nakgaxpatniya max na nakgaxmatniyan (Tito 3:2).

Kakgalhskinti tuku kanajla chu alistalh kaks kakgaxpatni

13 Komo wi tiku nalikgalhkgamanan xlakata kanajlaniya Dios, ¿la tlan nakgalhtiya? Kamaxki kakni chu kawani pi kawanin la lakpuwan pi kilhtsukulh latamat. Tlan nawaniya pi komo evolución xlikana, xtalakaskilh pi tuku pulana staknalh tlan xtalhuwilh. Chatum makgalhtawakgena xla química wan pi tuku pulana staknalh xtalakaskilh nakgalhi pulaktum tuku xmakgtayalh xmakni, wi niku xkitiyalh xlitliwakga chu xmaklakaskilh, xlikgalhit xwanit tuku xwanitilhalh la xlitasiyat chu la xlilanka xliwanat (wa ADN), chu na xtalakaskilh pi tlan xmakilh putum uma chu klhkaxtutilhalh. Uma makgalhtawakgena na lichuwinalh pi kaks «malakawanilh akxni kakxilha pi asta tuku tlakg xalaktsina nema kgalhikgo latamat lu tuwa akgatekgskan la lakatsukukgolh».

14. Akxni nalichuwinana tamalakatsukin, ¿tuku tlan nawana?

14 Akxni wi tiku nalitachuwinana tamalakatsukin, tlan namaklakaskina ni xatuwa liʼakxilhtit nema lichuwinalh apóstol Pablo. Xla tsokgli: «Xlipaks nchiki, fuerzaj wi nti ntlawanit; wa mpi wa nti malakatsukilh xlipaks nkatuwaj, wa Dios» (Heb. 3:4). Xlikana pi akgtum chiki nila xakstu nalakatsuku. Wi tiku lakkaxwili la xlitasiyat chu tlawa. Tuku staknankgo tlakg tuwa la lakgnukgo nixawa akgtum chiki. Wa xlakata wi tiku lakkaxwililh la xlitasiyatkan chu kamalakatsukilh. Akxni lichuwinana tamalakatsukin na tlan namaklakaskina kilikgalhtawakgakan. Chatum tala puskat tachuwinalh chatum kgawasa tiku ni xkanajlani Dios chu maxkilh maktiy folletos nema lichuwinaw kpárrafo akgkitsis. Titaxtulh akgtum semana, uma kgawasa wa: «La uku kkanajlani Dios». Uma kgawasa lakaskilh nalimakgalhtawakgekan Biblia chu alistalh tamunulh.

15, 16. 1) Akxni wi tiku nalitachuwinana pi Biblia xla Dios, ¿tuku pulana militlawat? 2) ¿Tuku ankgalhin mililakapastakat?

15 Komo wi tiku ni kanajla pi Biblia xla Dios, ¿tuku tlan nawaniya? Chuna la lichuwinawa, pulana tlan nakgalhskiniya tuku kanajla chu nakatsiya tuku lakgati (Prov. 18:13). Komo lakgati ciencia, tlan nalitachuwinana liʼakxilhtit nema limasiya pi Biblia nikxni akgtsankga akxni lichuwinan tuku wankgo científicos. Komo lakgati tuku lanit makgasa, tlan nalitachuwinana pulaktum tuku wankgo libros xla historia chu namasiyaniya pi Biblia lichuwinalh pi chuna xʼama la akxni lhuwaku kata xtsankga. Max amakgapitsin tlakg nakgaxmatnikgoyan komo nakamasiyaniya pulaktum xalak Biblia nema nakamakgtaya nalipaxuwakgo latamat. Akgtum liʼakxilhtit, max tlan nakamasiyaniya makgapitsi tastakyaw xla Taʼakgchuwin xalak Sipi.

16 Akxni natachuwinana chatum lataman, ankgalhin kalakapastakti pi ni taʼakglhuwiputunaw. Lakaskinaw pi kalipaxuwalh akxni nakinkatachuwinanan chu nakatsini xlakata Biblia. Wa xlakata, lakatitum kakgalhskinti chu alistalh kaks kakgaxpatni. Liwana kawani tuku wix kanajlaya. Uma lu xlakaskinka liwaka akxni tiku tachuwinampat tlakg lankata nixawa wix. Komo chuna natlawaya xla na namaxkiyan kakni. Nachuna, kaks nalilakawan akxni naʼakxilha pi wix liwana lakapastaka tuku kanajlaya maski wix aktsujku. Pero komo wi tiku kaj taʼakglhuwiputun o kaj likgalhkgamanamputunan, ni talakaskin nakgalhtiya (Prov. 26:4).

AKXNI TLAKG NAKATSINIYA XLAKATA BIBLIA, TLAKG NATATLIWAKGLHA MINTAKANAJLA

17, 18. 1) ¿Tuku namakgtayayan namatliwakglha takanajla nema kgalhiniya Biblia? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼartículo nema aku mima?

17 Maski katsiyata xapulana tamasiy xalak Biblia, xlakata namatliwakglha mintakanajla wi atanu tuku militlawat. Talakaskin tlakg naputsanana xtachuna la putsapat tuku lu xtapalh xlakata nakatsiniya tamasiy xalak Biblia nema tlakg laktuwa (Prov. 2:3-6). Pulaktum la tlakg tlan namatliwakglha mintakanajla wa pi nalikgalhtawakgaya putuminika Biblia. Tlan nalikgalhtawakgakgoya akgtum kata. Chuna tlawalh chatum superintendente de circuito xlakata namatliwakglha la xtalalin Jehová akxni kgawasaku xwanit. Xla wan: «Pulaktum tuku kimakgtayalh nakkanajla pi Biblia xTachuwin Dios wa pi putuminika klikgalhtawakgalh. Akxniku kʼakgatekgsli tuku Biblia wan pi lanit nema xkilitachuwinankanit akxni aktsujku xakwanit». ¿Tuku atanu tlan natlawaya? Tlan namaklakaskina tamakgtay nema kgalhiyaw xlakata tlakg naʼakgatekgsa tuku likgalhtawakgapat. Akgtum liʼakxilhtit, max tlan namaklakaskina Watchtower Library kDVD, BIBLIOTECA EN LÍNEA Watchtower, Índice de las publicaciones Watch Tower, Liputsan xla xtatayananin Jehová.

18 Natlatni, wixin kalakgchanan nakamasiyaniyatit minkamanankan xlakata Jehová. Wa xlakata kʼartículo nema aku mima nalichuwinanaw makgapitsi tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata nakamakgtayakgo xkamanankan namatliwakglhkgo xtakanajlakan.