1, 2. (1) ¿Jamüsü kapüleeka namüin na kachonshiikana nekirajüin nachonnii süpüla kanoulain naya? (2) ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana süpüla nountüin nanoujain nachonnii? (3) ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

ANUU nünüiki wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse, chejeʼewalii naya Francia: «Anoujashii waya nünain Jeʼwaa, nnojotpejeʼe watüjaain aaʼu meerüle nakuwaʼipa na wachonniikana. Akaaliinjünüinjana na tepichikana süpüla nanoujain nünain Maleiwa». Naashin wanee wawala chejeʼewai Australia, kapüleesü maʼin namüin na kachonshiikana nakaaliinjain nachonnii süpüla nanoujeein. Müshi nia: «Eesüjaʼa anale paaʼin sutuma pusouktüin shiʼipajee tü nüsakitkalü anain pia püchon, shiasaʼa mapa, nüsakirataain pia püchikuaʼaya sünain tia. Miyoʼupa wanee püchon, nüsakireechi pia süpüla nütüjain sooʼomüin süchiki wanee kasa, nnojotsü wanaawainjatüin nikirajia putuma maʼaka jintüliiwaʼaya nia». Choʼujaasü nachajaain sukuwaʼipa süpüla nekirajüin nachonnii nüchiki Jeʼwaa otta süpüla alinjachin nia napüla.

² Kachonle pia, eesüjaʼa jülüjale paaʼin müleka puunteerüle pikirajüin naya süpüla alinjachin Jeʼwaa napüla jee süpüla naʼyataainjanain waneepia nümüin. Isapejeʼe püchiki puuntüin tia pümüiwaʼa (Jer. 10:23). Süpüla puuntüin tia, achuntajachi pia kaaliinwaa nümüin Jeʼwaa. Wainma tü pütchi nükaaliinjakat aka Jeʼwaa na kachonshiikana. ¿Kasa paaʼinrajatka süpüla pükaaliinjain püchonnii? Wekirajaweerü  sünain ekirajaayakat tüü pienchisü kasa. Palajana, piʼraaja nakuwaʼipa püchonnii. Piama, pikiraja naya sünain tü suluʼukat paaʼin. Apünüin, kayaawase putuma sukuwaʼipa nekirajia. Pienchi, puchunta nümüin Jeʼwaa naapaiwa pümüin chi naaʼinkai jee nnojo püshapalaain aaʼin naaʼu püchonnii.

3. ¿Kasa naaʼinrajatka na kachoinkana süpüla nashatüin tü naaʼinrakat Jesuu?

³ Nüsakirawalin Jesuu na nikirajüinkana jamüin nanüiki süchiki wanee kasa (Mat. 16:13-15). Eesü süpüla paaʼinrüin tia namüin püchonnii. Paashajaapa namaa püchonnii jee paaʼinrapa wanee kasa namaa, püsakira naya jamüin nanüiki süchiki tia jee paapaja nanüiki pütüjaaiwa saaʼu tü jülüjakat naaʼin. Eesüjaʼa wainmajüle naaʼin saaʼu wanee kasa. Anuu nünüiki wanee wawala 15 nuuyase, chejeʼewai Australia: «Yootowaishi tamaa papaa waneepia süchiki tü tanoulakat jee nükaaliinjain taya süpüla tayaawatüin saaʼu. Maʼwaishi nia tamüin: ‹¿Jamüsü sünüiki tü Wiwüliakat süchiki tia? ¿Punouja anainrü müin shia? ¿Jamüsü punoujaka sünain tia?›. Naapajee amüinrü jamüin tanüiki süchiki tü nüsakitkalü anain taya jee nnojoluinjatü shiain taküjüin nümüin tü jülüjakat naaʼin jee shiale tü jülüjakat saaʼin maama». Nimiyoʼulaapa naashin, lotuinjatü maʼin nünüiki nümüin süchiki tü nüsakirawaikalü anain nia.

4. Püküja tü naaʼinrakat waneeinnua wawalayuu süpüla nakaaliinjain wanee nachon wainmajakai aaʼin saaʼu nunoula.

⁴ Wainmajüle naaʼin püchonnii saaʼu wanee kasa shikirajaka anain tü Wiwüliakat, nnojo püshapalaain aaʼin naaʼu. Pükaaliinja naya nayaawataiwa saaʼu tia. Müshi wanee wayuu kachonkai: «Kojutüinjatü pümüin tü nüsakitkalü anain pia püchon, jaʼitairü müin malaachonkai saaʼin pümüin tia jee shiale sutuma japüijeechin pia». Anasü maʼin nasakirüle pia püchonnii sünain wanee kasa, süka jamüin, piyaawateerüin saaʼu natüjeein. Asakirawaishi Jesuu sünain wanee kasa jintüliiwaʼaya nia (paashajeʼera Lucas 2:46). Naashin wanee jimaʼai chejeʼewai Dinamarca, nnojoishii jashichin na wayuu kachoinkana nia nüküjapa namüin müin wainmajakai naaʼin saaʼu tü iküleesia kaluʼukat naya. Müshi nia: «Naküjüin tamüin sükajee tü Wiwüliakat süpüshuaʼa tü tasakirakalü anain naya».

5. ¿Kasa naaʼinrajatka na kachoinkana mayaainjeʼe müin neʼrakai naaʼin kanoulain nachonnii nünain Jeʼwaa?

⁵ Piʼraajüinjatü maʼin nakuwaʼipa na püchonniikana. Nnojo piʼitaain naaʼu kanoulain naya nünain Jeʼwaa sutuma noʼunüin sünain aküjaa pütchi jee sünain tü outkajawaakat. Püsakireʼera paaʼin sünain tüü: «¿Kasa nanoujaka maʼin anain tachonnii nüchiki Jeʼwaa jee süchiki tü Wiwüliakat?». Jülüja paaʼin müleka eere wanee kasa kapüleeka atuma waneepiain na püchonniikana nümaa Jeʼwaa. Paaʼinrapa wanee kasa namaa, paashajaa namaa nüchiki Maleiwa. Puʼuraaja naaʼu püchonnii kottiraapa pia namaa jee pümüiwaʼapa pia.

6. ¿Jamüsü choʼujaaka maʼin nekirajaain na kachoinkana nüchiki Jeʼwaa jee süchiki tü Wiwüliakat?

⁶ Aisü wayuu nüpüla Jesuu, aishi Jeʼwaa nüpüla jee atüjashi maʼin süpüleerua tü Ashajuushikat. Müsüjeseʼe jülüjain saaʼin wayuu nünüiki Jesuu (Luc. 24:32; Juan 7:46). Neʼrüle pia na püchonniikana alin püpüla Jeʼwaa, aijeechi nia napülaya (paashajeʼera Deuteronomio 6:5-8; Lucas 6:45). Müsüjeseʼe ayatüinjatüin paashajeʼerüin tü Wiwüliakat sümaa jülüjain paaʼin tü sümakat jee ayata paashajeʼerüin tü karalouktairua eekat wamaʼana. Ayata pikirajaain sünain tü kasa nukumalakat Jeʼwaa (Mat. 6:26, 28). Pütüjale sooʼomüin nüchiki Jeʼwaa, wainmeerü tü pikirajakalü anain püchonnii nüchiki Jeʼwaa (Luc. 6:40).

7, 8. (1) ¿Kasa paaʼinrajatka pikirajaapa sünain wanee kasa nüchiki Jeʼwaa? (2) ¿Kasa naaʼinraka waneeinnua wawalayuu süpüla nekirajüin nachonnii?

⁷ Pikirajaapa sünain wanee kasa nüchiki Jeʼwaa, püküja shia namüin na püchonniikana. Eesü süpüla püküjüin tia namüin kottapa naya pümaa, nnojo paʼatapajüin süpüla püküjüin tia namüin pikirajaapa namaa süpüla tü outkajawaakat jee shiale pikirajaapa namaa sünain tü Wiwüliakat. Jamüshijaʼa wanee wawala sümaa nuʼwayuuse chejeʼewaliikana Estados Unidos, neʼrüle wüchii, uuchi,  mürüt jee neküle wanee kasa jemetüsü, yootushii naya namaa nachonnii nüchiki Jeʼwaa. Müshii naya: «Waküjüin namüin na tepichikana naapüin wamüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasa choʼujaakat wamüin otta jülüjashii waya naaʼin waneepia süka alin waya nüpüla». Naashin wanee wawala sümaa nuʼwayuuse, chejeʼewalii Sudáfrica, kamalainsü namüin naashajaain namaa nachonnii süchiki tü kasa nukumalakat Maleiwa, naaʼinrüin tia noʼyonopa wüin saaʼu tü maatakalüirua otta nousapa saaʼu. Eesüjaʼa naküjüle namüin yotuin wanee maata sünainjee wanee süʼüchon neʼe. Müshii naya: «Wekirajüin naya süpüla kojutüinjatüin namüin süpüshuaʼa tü kasairua katakalü oʼu».

⁸ Eetaashinka wanee wayuu chejeʼewai Australia, nümaashi chi nüchonkai suluʼumüin wanee museo, 10 nuuyase chi jintüikai. Soʼu tia, nikirajüin chi nüchonkai süpüla niyaawatüin saaʼu shiimain nukumalain Jeʼwaa kasa süpüshuaʼa jee süpüla süchecheraainjatüin tü nunoulakat. Suluʼu tia museokot, neʼrüin shiyaakua mürüt eejatka sümaʼaleeiwaʼaya paala, nnojoluitpaka eein. Ponusü maʼin naaʼin süka neʼrüin anapüijüin shiairua sümaa anain maʼin sukumajia maʼaka saaʼin tü mürüt eekat maaʼulu yaa. Nümaka nüshi chi jintüikai: «Saashin tü evoluciónkot, joʼuucheinpuʼusü süpüshuaʼa tü mürütkalüirua sümaʼaleeiwaʼaya paala, ¿jamakaʼa miyoʼuka tüüirua? Ponusü taaʼin tia müsüjeseʼe taküjüin shia nümüin chi tachonkai».

9. (1) ¿Jamüsü anaka kayaawasere jutuma nekirajia na jüchonniikana? (2) ¿Kasa shiyaawaseka sutuma wanee wawala süpüla shikirajüin na süchonniikana?

⁹ Nikirajapuʼuin Jesuu tü wayuukalüirua süka tü kasa eʼnnaajünakat sainküin mma (Mat. 13:34, 35). Paaʼinrüle tia, pükaaliinjeena na püchonniikana süpüla müinjatüin neʼrakai saaʼin tü püküjakat namüin. Jülüjeerü naaʼin tü pikirajakalü anain naya, nayaawateerü aaʼu shia sümaa soteerüin shia naaʼin. Aneerü maʼin naaʼinya sünain ekirajawaa. Jamüsüjaʼa wanee wawala chejeʼewat Japón, shikirajüin na süchonniikana sünain nukumajüin Jeʼwaa tü atmósferakat süpüla niiʼiyatüin alin waya nüpüla. Piamashii süchonnii tü wawalakat, 8 nuuyase wanee jee chi wanee 10 nuuyase. Shiasaʼa süpüla mapüleeinjatüin sutuma tü wawalakat tü shikirajeekalü anain naya, saapüin leechi namüin, suukala jee müsia kepein. «Jupoolojo kepein tasüin waneʼewai jukua», sümaka namüin. Anuu sünüiki süchiki tü naaʼinrakat na tepichikana: «Aʼyataashii maʼin naya sünain opoloojoo kepein tasüin. Shiasaʼa tasakirapa naya jamüin naaʼinraka tia, ‹shia süpüla jemetüinjatüin pümüin›, müshii tamüin. Taküjaka namüin meematüin tia aka saaʼin tü naaʼinrakat Maleiwa soʼu nüpalirajaain waneeirua kaasü süpüla eeinjatüin tü atmósfera katüinjatkalü atuma soʼu wayuu jee mürüt». Saashin tü wawalakat, kamalainsü maʼin namüin na süchonniikana tü saaʼinrakat süpüla shikirajüin naya jee makataleesia shia suluʼu nekii.

10, 11. (1) ¿Kasa shiyaawaseetka putuma pikirajapa püchonnii sünain eein chi Kakumalakai kasa süpüshuaʼa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 27). (2) ¿Kasa shiyaawaseka putuma pikirajapa püchonnii?

¹⁰ ¿Kasa shiyaawaseetka putuma pikirajapa püchonnii sünain eein chi Kakumalakai kasa süpüshuaʼa? Eesü süpüla paainjain wanee torta namaa. Püküja namüin choʼujaain naaʼinrüinjatüin tü aküjünakat suluʼu tü recetakat. Süchikijee tia, paapaa wanee mansaana, meechi pia namüin: «¿Jütüjaa aaʼulu aainjuushin mansaanakat tüü süka wanee  receta?». Puchotoojeetka pasanainpünaa sünain tü mansaanakat jee piiʼiyateetka namüin wanee süʼü. Püküja namüin müin aka saaʼin wanee receta tü süʼükat mansaana. Jee püküja namüin kapüleʼereein maʼin tia recetakat suulialeʼeya tü süpülajatkat aainjaa torta. Meechika pia namüin: «Eeshi chi ashajakai tü receta süpülajatkat aainjaa torta, ¿jaʼraika ashajüin tü receta süpülajatkat mansaana?». Müleka jaʼapüinnale na püchonniikana, eeshii süpüla pikirajüin naya kaluʼuin ADN tü süʼükat mansaana. Suluʼusü tia tü receta mansaanainjatkalü atuma shia jee müsia süpüla yotuinjatüin tü suuʼuliakat. Eesü süpüla piiʼiyatüin tü ayaakuaakalüirua otta müsia tü shiyaawase suluʼukat tü poyeetokot El origen de la vida suluʼu süpana 10 sünainmüin 20.

¹¹ Wainma na wawalayuu aashajeʼerakana namaa nachonnii tü pütchikat «¿Casualidad o diseño?», ojuʼitawaika suluʼu ¡Despertad! Müleka motsoyunnuule na püchonniikana, mapüleechoinjatü putuma nekirajia sünain tia pütchikat. Anuu sukuwaʼipa nutuma wanee wawala sümaa nuʼwayuuse chejeʼewalii Dinamarca, müshii naya: «Tü katünasükat müsü aka saaʼin wüchii, nnojotpejeʼe süpüla kashuküin tü katünasükat süpüla sujuʼitüin katünasüchennii, ¿aashimüin? Nnojotsü choʼujaain sukumajünüin wanee karateet sümüin tü wüchiikalüirua eeinjatüle suʼnnuwaain. ¿Jarat kamalainka jümüin jaapajüin eeʼira? ¿Shiiʼira tü katünasükat shiataapa shiiʼira tü wüchiikalüirua? ¿Jaʼrai chi kekiikai maʼin? ¿Chi akumajakai tü katünasükat niataapa chi akumajakai tü wüchiikalüirua?». Paashajaapa namaa na püchonniikana süchiki sukuwaʼipa wanee kasa sümaa püsakirüin naya sünain, pükaaliinjeena naya süpüla nayaawatüin saaʼu tia jee katchinjeerü nanoula nünain Jeʼwaa (Prov. 2:10-12).

12. ¿Kasa shiyaawaseinjatka putuma pikirajapa püchonnii sünain pansaain süpüshuaʼa tü sümakat tü Wiwüliakat?

¹² Pikirajapa na püchonniikana sünain pansaain süpüshuaʼa tü sümakat tü Wiwüliakat, kayaawase pikirajia namüin. Eesü süpüla paashajeʼerüin namüin tü sümakat Job 26:7 (paashajeʼera). Nnojo püküjüin neʼe namüin niain Jeʼwaa kaküjalain tia nümüin Job. Pükaaliinja naya süpüla müinjatüin neʼrakai saaʼin tü paashajaakalü achiki namaa. Eesü süpüla püküjüin namüin nnojoluin sütüjaain aaʼu wayuu soʼu tia maaʼalijuuin tü Mmakat. Eesü tü kasa aaʼalijakat kasakat süpüshuaʼa naajüin. Soʼu tia, nnojotsü sütüjaain aaʼu wayuu maaʼalijuuin tü Mmakat chaa iipünaa süka nnojoluin eejatüin telescopio jee katünasü. ¿Kasa wayaawataka sünainjee tia? Mayaainjeʼe kakaliairüin süshajuushin tü Wiwüliakat, pansaasü süpüshuaʼa tü sümakat süka niain Kashajiralain shia Jeʼwaa (Neh. 9:6).

13, 14. ¿Kasa naaʼinrajatka na wawalayuukana süpüla nekirajüin nachonnii sünain oonowaa sümaa sünüiki tü Wiwüliakat?

¹³ Pikiraja püchonnii süpüla noonooin sümaa tü Wiwüliakat, talateenaka naya (paashajeʼera Salmo 1:1-3). Eeshi süpüla pümüin namüin: «Jamüshiijaʼa juluwataanüle süpüla kepiain jia suluʼu wanee mma pasanainka sünain palaa sümaa jüneeküinjanain waneeinnua wayuu jümaainjanaka, ¿jaraleena na jüneekakana süpüla chain kepiain jümaa?». Süchikijee tia, paashajeʼereerü namüin Galacia 5:19-23 nayaawataiwa saaʼu jaraliin na wayuu nüchekakana Jeʼwaa süpüla kepiain naya suluʼu tü mma jeketkat.

¹⁴ Paaʼinrüle tia, pikirajeena na püchonniikana sünain piamasü kasa. Palajana, nayaawateerü aaʼu nikirajüin waya Jeʼwaa süpüla talatüinjatüin waaʼin jee anajiraainjanain waya wapüshuaʼa maaʼulu yaa. Piama, nayaawateerü aaʼu nikirajüin waya Jeʼwaa süpüla kettaainjatüin wakuwaʼipa süpüla kepiain waya suluʼu tü mma jeketkat (Is. 54:13; Juan 17:3, TNM). Eeshiʼiya süpüla pikirajüin na püchonniikana sünain tü kasa anouktaakat sünain nakuwaʼipa na wawalayuukana sutuma tü Wiwüliakat. Eesü süpüla püchajaain suluʼu tü karalouktairua eekat wamaʼana tü nachikimaajatkat na wawalayuukana, maʼaka saaʼin tü kanüliakat: «Sunoukteʼerüin nakuwaʼipa tü Wiwüliakat», ojuʼitawaika suluʼu Aapiria Wayuu. Eesü süpüla puchuntüin nümüin wanee wawala nüküjaiwa kasain sükaaliinjain anain nia tü Wiwüliakat süpüla nunoukteʼerüin nukuwaʼipa jee süpüla niʼyataainjachin nümüin Jeʼwaa (Heb. 4:12).

15. ¿Kasa akaaliinjeechika pia süpüla pikirajüin na püchonniikana?

 ¹⁵ Müleka jülüjale paaʼin palajana tü pikirajüinjanakalü anain na püchonniikana, kamalainjeerü namüin tü nekirajaainjatkalü anain jee kapüleerü naaʼin. Püchajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla kamalainjatüin namüin ekirajawaa nüchiki Jeʼwaa jee süpüla naʼaleewainjanain naya. Ayata paaʼinrüin tia nemiyoʼulaapa na püchonniikana. Müshi wanee wayuu kachonkai yaa: «Nnojo jukulajaain aaʼin sünain achajawaa sukuwaʼipa süpüla jikirajüin na jüchonniikana sünain tü pütchi pikirajaaitpakalü anain namaa».

16. (1) ¿Jamüsü nnojoluinjatka süshapalaain paaʼin naaʼu püchonnii pikirajapa naya? (2) ¿Kasa naaʼinraka waneeinnua wawalayuu süpüla nnojoluin süshapalaain naaʼin naaʼu nachonnii?

¹⁶ Katsüinjeerü maʼin nanoula na püchonniikana müleka eere chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu (Gal. 5:22, 23). Nnojoleetpajaʼa katsüinmaatüin nanoula, müshijeseʼe nnojolinjachin püshapalaain aaʼin naaʼu jee ayatüinjana naya pikirajüin. Müshi wanee wayuu piamaka achonnii, chejeʼewai Japón: «Akatatshi taya wainma kaʼi sümaa taʼwayuuse süpüla wekirajüin naya. Motsoyunnuuiwaʼaya naya, ekirajaapuʼushii waya waneepia namaa soʼu 15 minuuto, shiaʼala neʼe nnojoluin wekirajaain sükalioʼu tü outkajawaakat. Nnojotsü akulajaain naaʼin nayakana jee müshia tayakai sutuma tekirajawaliin naya motsomüin neʼe». Müshi wanee wawala alapalaai naaʼu na wawalayuukana: «Jimaʼaliiwaʼaya taya, wainma tü kasa tatüjaweekalü aaʼu jee wainmajüsü taaʼin saaʼu tia. Tayaawata aaʼulu tia mapa sünain tü outkajawaakat otta müsia tekirajaʼawaitpa tamüiwaʼa jee sümaa tapüshi. Müsüjeseʼe choʼujaain ayatüinjanain na wawalayuukana sünain nekirajüin nachonnii».

17. (1) ¿Jamüsü nakatsüinrüinjatka nanoula na wayuu kachoinkana? (2) ¿Kasa naaʼinraka wanee wawalayuu süpüla nakatchinrüin sunoula tü nachonniikalüirua?

¹⁷ Neʼrüle pia na püchonniikana sünain katsüin maʼin punoula nünain Jeʼwaa, atüjeena maʼin naya pünainjee. Jülüjasü maʼin naaʼin tü paaʼinrakat noʼupala. Müsüjeseʼe pükatchinrüinjatüin punoula jee piiʼiyatüinjatüin namüin shiimain Jeʼwaa pümüin. Jülüja paaʼin tü naaʼinrakat wanee wawala sümaa nuʼwayuuse, chejeʼewalii naya islas Bermudas. Müleka shapaale naaʼin saaʼu wanee kasa naashin, oʼuraajüshii naya sümaa tü piamasükat nachonnii süpüla nachuntajanain kaaliinwaa nümüin Jeʼwaa. «Jaaʼinrajatü tia», maʼwaishii naya sümüin tü nachonniikalüirua. Naküjüin sümüin tü neʼirumakat shiʼitaainjatüin maʼin saaʼin nünain Jeʼwaa, ayatüinjatüin shiʼyataain waneepia süpüleerua Nuluwataaya Maleiwa jee nnojoluinjatüin shapaain maʼin saaʼin saaʼu wanee kasa. Müshii naya: «Shiʼrapa anain tü sukuwaʼipakat sünainjee tü wamakat sümüin, shiyaawata aaʼulu shiimain nükaaliinjain waya Jeʼwaa. Akatsüinraasü maʼin sunoula nünain Maleiwa jee sünain tü Wiwüliakat».

18. ¿Kasa sotuinjatka naaʼin waneepia na wayuu kachoinkana?

¹⁸ Jiakana kachonshiikana, soto jaaʼin nnojoliinjanain jüpüleeruain aaʼin na jüchonniikana süpüla nanoujain nünain Maleiwa. Eeshii süpüla jüpünajüin wanee maatachon sümaa jiʼyotüin wüin saaʼu, niapejeʼe neʼe Jeʼwaa miyoʼuinjachin atuma shia (1 Cor. 3:6). Müsüjeseʼe jüchajaainjatüin sukuwaʼipa süpüla jikirajüin jüchonnii nüchiki Maleiwa otta juchunta nümüin Jeʼwaa nükatchinraiwa junoula. Jütüjaa saaʼu anakuwaʼipaleerüin nutuma Jeʼwaa tü jaaʼinrakat (Éf. 6:4).