1, 2. a) ¿Monsotre rabadre tödeke Jehovai ye ñobätä ñaka nemen nuäre nitre rüne aune meyere kräke? b) ¿Dre aibe köböire nitre rüne aune meyere raba monsotre kwe dimike tödeke Jehovai? c) ¿Kukwe meden ketabokä nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

JUTA Francia yekänti, ni brare aune meri tä gure käkwe niebare: “Nunta Jehová mike era jai, akwa ye ñan aibätä monsotre nunkwe ye käkwe niara mikadre era jai. Tödeka ye ñaka jondron bianta ye erere. Bätärekä bätärekä monsotre tä kite tödeke akwle”. Juta Australia yekänti, ni brare Testiko iti käkwe niebare, monsotre dimikadre tödeke ja brukwä tätebiti ye bäri ñaka rabai nuäre nitre rüne kräke. Aune niebare kwe arato: “Monsotre tä kukwe ngwentari munye ye munta mike gare ietre ye tä kä mike juto bätätre mun raba nütüre, akwa ye bitikäre raba kukwe ye arabe ngwentarita munye ye raba mun töi mike ñan krütare. Munkwe kukwe mikadre gare ietre ye raba nemen debe kräketre köbö matare ye kwrere te akwa ye erere ñaka raba nemen debe kräketre köbö jetebe se kwrere te raba ruin tie. Kukwe ruärebätä mun raba blite bä kabre bentre raba ruin tie”. Nitre rüne aune meyere kwati yei nüke gare, monsotre tä nirien ye ererebätä niaratre rabadre kukwe arabe mike gare ietre, akwa bäri kwin. Monsotre rabadre Jehová tarere yekäre niaratre rabadre kukwe jene jene ükete dirikäre ietre ye nüke gare ietre arato.

 ² ¿Monsotre tärä munkwe? Monsotre yekwe Jehová taredre aune mikadre täte kärekäre ye drie rabai gare ietre munye o ñakare ye ruäre ngwane mun raba ngwentari jai. Erametre, ni ñaka jire iti ie kukwe ye raba nemen bare kaibe (Jeremías 10:23). Ye rabadre bare nitre rüne aune meyere ie yekäre Jehovakwe niaratre dimikadre yei rabadre tö ngwen. Jehová tä kukwe keta kabrebiti mäträre nitre rüne yebätä. ¿Mun raba monsotre munkwe dimike ño? Kukwe ja tötikara nekänti nibike kukwe ketabokä mike gare jai. Kena, munkwe niaratre töi mika gare kwin jai. Ketebukäre, kukwe meden tä mun brukwäte yebiti munkwe diri ietre. Ketamäkäre, munkwe kukwe bämika ietre. Ketabokäkäre, munkwe üai deme ribe Jehovai aune monsotre ye munkwe ngüba bätärekä.

3. ¿Jesús nämene dirire ño nitre ja tötikaka kwe yei ye erere nitre rüne aune meyere raba nuainne ño?

³ Käre, Jesús nämene ngwentari nitre ja tötikaka kwe yei niaratre nämene töbike ño (Mateo 16:13-15). Mun raba ja ngwen niara erere. ¿Mun raba nuainne ño? Mun tädre blite o jondron nuainne monsotre munkwe yebe angwane, niaratre töita ño ye mun raba ngwentari ietre aune niaratre töita ño ye munkwe tuanmetre niere jai. Ruäre kukwe ñaka tä nüke gare kwin ietre. Juta Australia yekänti, ni brare Testiko biti kä 15 käkwe niebare: “Tödeka tikwe yebätä ti rün tä blite krubäte tibe aune tä ti dimike töbike kwin. Tä kukwe ne kwrere ngwentari tie, ‘¿Biblia tä dre niere?’, ‘¿kukwe ye era mä kräke?’ aune ‘¿ñobätä mätä mike era jai?’. Tä ribere tie tikwe kukwe ye niedre ja kukwei jeñebiti ie aune niara bätä mama tä dre niere tie ye ñan ai niedreta tikwe”. Jatani nirien ye ngwane, jatani kukwe mike gare bäri kwin rünye niebare kwe arato.

4. ¿Monsotre ngübadre bätärekä aune kukwe ngwantarita kwetre ye mikadre gare ietre ye ñobätä ütiäte? Mun raba mike gare keteiti.

⁴ Biblia tä dre driere ye ñaka raba nemen nuäre kadre ngäbiti monsotre munkwe kräke angwane, munkwe niaratre ngüba bätärekä. Kukwe meden ñaka nüke gare ietre yebätä munkwe dimika. Ni rüne iti käkwe niebare: “Monsotre tä kukwe ngwentari munye ye munkwe mika tuin ütiäte jai. Kukwe ye ñaka ütiäte mun kräke o kukwe ye raba mike ja gaire raba tuin munye akwa munkwe mika ütiäte jai”. Erametre, monsotre kukwe ngwandretari ye kwin krubäte, ñobätä ñan aune yebiti tätre mike gare niaratre tö kukwe mikai gare jai. Jesús nämene chi ye ngwane nämene kukwe ngwentari arato (ñäkädre Lucas 2:46 yebätä). Monso bati nünanka Dinamarca mikani gare, kukwe mika nämene täte kwe ye metre o ñakare ye ñaka nämene gare metre ie niebare kwe rün aune meye ie ye ngwane, niaratre ñaka namani rubun ñakare aune niaratre namani töbike krubäte monso yebätä raba ruin nunye. Aune niebare kwe arato: “Tikwe kukwe jökrä ngwantariba ti rün aune ti meye ie ye niaratre mikaba gare tie Biblia yebiti”.

5. Monsotre tä tödeke Jehovai rabadre tuin nitre rüne aune meyere ie, ¿akwa niaratre rabadre dre nuainne?

⁵ Munkwe monsotre töi mika gare kwin jai. Monsotre tä niken kukwe driere aune niken gätäbätä yebätä tä tödeke Jehovai ye munkwe ñaka nütü. Munkwe ngwantari jai: “¿Monsotre tikwe ye tä dre mike era jai Jehová aune Biblia yebätä?”. Kukwe meden tä ñaka monsotre mike ja ngwen metre Jehovai ye munkwe ja di ngwan mike nüke gare jai. Munta jondron nuainne monsotre ben ye ngwane mantre jetebe munkwe blita Ngöböbätä bentre. Mun tädre monsotre ben o mun tädre kaibe ye ngwane munkwe ora niaratre kräke.

6. ¿Ñobätä ütiäte nitre rüne aune meyere rabadre kukwe mike gare jankunu jai Jehová aune Biblia yebätä?

⁶ Jesús nämene nitre tarere aune Jehová tarere bätä Kukwe Ngöbökwe nämene gare kwin ie. Ye medenbätä, nitre ye nämene Jesús kukwe nuin kä jutobiti (Lucas 24:32; Juan 7:46). Ye erere arato, munta Jehová tarere ye jutuai monsotre ie ye käkwe niaratre dimikai Jehová tarere arato (ñäkädre Deuteronomio 6:5-7; * Lucas 6:45 yebätä). * Aisete munkwe jankunu ja tötika kwin Bibliabätä aune tärä bätä täräkwata nikwe yebätä. Jehovakwe jondron sribebare yebätä munkwe kukwe mika gare jankunu jai (Mateo 6:26, 28). Kukwe rabai gare bäri Jehovabätä munye angwane, munkwe kukwe driedi bäri niarabätä monsotre munkwe ie (Lucas 6:40, NGT).

7, 8. a) Kukwe mada rabadre gare munye Jehovabätä ye ngwane, ¿munkwe dre nuaindre? b) ¿Nitre rüne ruäre tä ye nuainne ño?

⁷ Kukwe mada raba gare munye Jehovabätä ye munkwe kädrie monsotre ben. Mun tädre ja mike juto gätä kräke o ja tötika ni mräkäbe Bibliabätä nuain tädre munkwe ye ñan aibe ngwane munkwe nuaindre, ñakare aune mun tädre monsotre ben ye ngwane munkwe niedre ietre. Ni brare aune meri Testiko tä gure nünanka juta Estados Unidos yekänti ye tä kukwe ye erere nuainne. Ngöbökwe jondron sribebare bä nuäre ye tätre tuin o mrö bänänte tätre kwete ye ngwane käre tätre blite Jehovabätä monsotre ben. Niaratre tä niere: “Jondron jökrä Jehová biani nie ye tä bämike ni tare kwe aune tä töbike krubäte nibätä ye nunta ngwen törö monsotre ie”. Juta Sudáfrica yekänti, ni brare aune meri Testiko tä gure ye töta nemen blitai jondron sribebare yebätä monsotre merire nibu kwetre yebe tätre sribire jabe kri blü ükatekäre ye ngwane. Ñodre, nura ngwä ye nökata aune biti tä nirien kri kwrere ye nemen ni töi mike ñan krütare ye raba niere ietre. Niaratre tä niere: “Ni aune jondron nire ye monsotre merire nunkwe mikadre ütiäte jai aune ñaka nuäre rükadre gare ye nunta ja di ngwen driere ietre”.

⁸ Juta Australia yekänti, ni rüne iti nikani ngobo biti kä nämene kwäjätä näre ye ngwena jondron kira museo yete ye mrusaire. Köbö ye ngwane blitabare kwe ngobo ben dimikakäre Jehová ye abokän jondron Sribekä ye mike nüke gare jai aune ye köböire mikani tödeke bäri kwe. Jondron nire nämene kirabe akwa ñaka niena ye nämene mikani yete tuare ye tuani kwetre. Jondron nire sribebare nämene mikani yete ye bä nämene bä nuäre, metre ye kwrere aune ñaka nuäre rükadre gare, jondron nire tuata kä nengwane ye kwrere ye käkwe töi mikani ñan krütare. Monso ye rün käkwe niebare: “Nitre ja tötikaka krikri tä driere, kena jondron nire ye ñaka sribebare kwin akwa jondron nire jatani nikwite ño jatäri ye köböire namani sribebare bäri kwin, ¿se ñobätä mada jondron nire kirabe ye nämenena sribebare kwin? Kukwe ye käkwe ti töi mikaba ñan krütare aune tikwe kädrieba monso tikwe yebe”.

9. a) ¿Kukwe bämikadre dirikäre monsotre ie ye ñobätä ütiäte? b) ¿Meri iti käkwe drebiti kukwe bämikani monsotre kwe ie?

⁹ Jesukwe blitabare bä kabre kukwe kira yebätä aune kukwe bämikani kwe kukwe ütiäte ja töi kräke driekäre nitre ie (Mateo 13:34, 35). Ye erere munkwe nuaindi angwane, munkwe monsotre dimikai kukwe bämike ja töite arato. Ye käkwe niaratre dimikai töbike, kukwe mike nüke gare jai aune kukwe ja töi kräke mikata gare kwetre jai ye rabai törö ietre. Ne madakäre, kukwe mikata gare kwetre jai ye käi rabadre juto bätätre. Ñodre, Jehová atmósfera sribebare yebiti tä ni tarere krubäte ye tä bämike ye meri iti käi Japón tö namani driei monsotre kwe ie. Monso iti biti kä nämene kwä kwä aune iti biti kä nämene kwäjätä, yebätä kukwe nuäre rükadre gare ye bämikani kwe ietre. Niarakwe kian, suka aune kabe biani ietre. Aune ye bitikäre, niaratre itire itire rabadre kabe ye sribere taza kwati kräke niebare kwe ietre. Niara niebare: “Niaratre ja di ngwanba krubäte aune ñobätä niaratre ja di ngwanba ye ti ngwantariba ietre angwane, ti tö nämä kabe bänä ño ñai ye erere tö namani sribedi ti kräke nieba kwetre tie. Ye ngwane, tikwe mikaba gare ietre Ngöbökwe ye erere bäsi nuainbare, murie tä atmósfera yete ye mritabare kwin kwe ne kwe ni aune jondron nire yekwe ja nire rabadre”. Kukwe ja töi kräke namani gare monsotre kia ie ye käi namani juto krubäte bätätre aune ñaka käi nikwitaninkä jire bititre.

10, 11. a) ¿Ni Sribekä tärä ye drebiti mun raba bämike monsotre munkwe ie? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä). b) ¿Munkwe kukwe meden bämikanina monsotre munkwe ie?

¹⁰ ¿Ni Sribekä tärä ye drebiti mun raba bämike monsotre munkwe ie? Mun raba tamal sribere gwaire bentre. Tamal sribedre ño nieta ye erere nuaindre ye ñobätä ütiäte ye munkwe mika gare ietre. Ye bitikäre munkwe naran dian kwati kisete aune munkwe ngwantari ietre: “¿Naran ne tä sribebare jondron keteitibiti ye gare munye?”. Munkwe naran ye tikaka ötare aune munkwe narankwä kwati ye mika tuare ietre. Tamal sribedre ño nieta ye kwrere narankwä ye köböire naran tä nemen ye munkwe nie ietre. Tamal sribedre ño nieta ye bäri nuäre akwa narankwä ye köböire naran tä nemen ye abokän ñaka nuäre ye munkwe nie ietre arato. Ye bitikäre munkwe ngwantari ietre: “Tamal sribedre ño nieta ye ni iti käkwe tikani angwane, ¿narankwä köböire naran tä nemen nieta ye nirekwe tikani?”. Monsotre munkwe yei kukwe niena nüke gare angwane, ADN tä narankwäte ye köböire naran krie aune naran tä nemen ye mun raba mike gare ietre. Täräkwata El origen de la vida página 10 nemen 20 yekänti jondron üai tä mikani aune kukwe bämikata ye mun raba mike tuare ruäre ietre arato.

¹¹ “¿Casualidad o diseño?”, tä täräkwata ¡Despertad! yebätä ye nitre rüne aune meyere kwati krubäte tätre ñäkebätä monsotre kwetre yebe. Monsotre tä kia angwane, nitre rüne aune meyere raba kukwe nuärebiti kukwe mike gare ietre. Ñodre, ni brare aune meri tä ja mäkäninte nünanka  Dinamarca käkwe niebare: “Ru kuinta ye abokän nukwä ye kwrere, ¿akwa ru kuinta ye raba ja mrüke mike ne kwe ru kia kuinta ye rabadre? Aune, ¿nukwä ye rikadre mate medente tibien ye kräke kä tädre ükaninte ie ye tä ribere jai? ¿Aune dre tuin kwin mäi? ¿Ru kuinta ye ngö nemen tuin kwin mäi o nukwä tä kantare ye nemen tuin kwin mäi? Ye erere ngwane, ¿nire bäri töbätä raba ruin mäi? ¿Ni nukwä Sribekä o ni ru kuinta sribekä?”. Munta kukwe ngwentari monsotre ie mikakäre töbike ye ngwane, munta niaratre dimike töbike aune mike tödeke bäri Jehovai (Proverbios 2:10-12).

12. ¿Biblia tä kukwe niere ye jökrä metre ye driekäre monsotre ie mun raba kukwe meden bämike ietre?

¹² Biblia tä kukwe niere ye jökrä metre ye driekäre monsotre ie mun raba kukwe bämike ietre. Ñodre, mun raba ñäke Job 26:7 yebätä ietre (ñäkädrebätä). * Akwa Jehovakwe kukwe ye mikani gare Job ie ye ñan aibe mun rabadre niere ietre. Ñakare aune mun rabadre niaratre dimike kukwe ye bämike ja töite. Jondron ñaka tä Kä tibien ye ketete ye nitre nünanka kä ye näire ñaka nämene mike era jai raba ruin tie ye mun raba niere ietre. Jondron jökrä tä mikani jondron madabiti ye nitre kä ye näire nämene nütüre. Jondron ñaka tä Kä tibien ketete ye ni ñaka nämene jire iti bämikakäre, ñobätä ñan aune telescopio aune jondron nänkäre söte aune planeta madate ye ñaka nämene. ¿Ye tä dre driere ja töi kräke nie? Kä kwati krubäte nikani ta yete Biblia tikani, akwa kukwe jökrä nietabätä ye metre ñobätä ñan aune Jehovakwe Sribebare (Nehemías 9:6).

13, 14. ¿Kukwe nieta Bibliakwe ye monsotre käkwe mikadre täte ye nitre rüne aune meyere raba driere ño ietre?

¹³ Monsotre munkwe käkwe kukwe nieta Bibliakwe mikadre täte ye köböire kä rabai bäri juto bätätre ye munkwe driedre ietre ye ütiäte arato (ñäkädre Salmo 1:1-3). * Ñodre, niaratre rikadre nüne ngutuä mrente yekänti aune nitre ruäre nübaidre kwetre nüne yete jabe ye bämikadre kwetre ja töite ye mun raba ribere ietre. Ye ngwane mun raba ngwentari ietre: “¿Nitre ja ngwen ño nübaidre munkwe ne kwe nitre ye jökrä rabadre nüne kwin aune jäme jabe?”. Aune ye bitikäre, mun raba ñäke Gálatas 5:19-23 (TNM) yebätä ietre ne kwe ni töi ño abokän Jehová tö tuai nüne kä mrä yete ye rükadre gare ietre.

¹⁴ Ye köböire mun raba kukwe ketebu ütiäte ja töi kräke ne driere monsotre munkwe ie. Kena, nikwe nünandre kä jutobiti aune jäme nitre madabe kä nengwane ye Jehová tä driere nie. Aune ketebukäre, nikwe nünain ño kä mrä yete ye tä driere nie (Isaías 54:13; Juan 17:3). Biblia ye ja mräkätre aune ja ngwaitre mada dimikani ño ye mun raba driere monsotre munkwe yei arato. ¿Munkwe driedre ño ietre? Kukwe kwe mikata gare ye mun raba känene täräkwata Ni Mikaka Mokre yebätä, sección “Biblia niara töi kwitani” nieta yekänti. Biblia ye käkwe ja mräkätre o ja ngwaitre konkrekasionte ye dimikani ño ja töi kwite Jehová mikakäre täte ye iti käkwe mikadre gare munye ye mun raba ribere ietre arato (Hebreos 4:12).

15. ¿Dre raba mun dimike dirikäre monsotre munkwe ie?

¹⁵ Munkwe kukwe bämikai ja töite angwane, kukwe ja töi kräke driedi munkwe monsotre ie ye rabai tuin ütiäte ietre aune käi rabai juto bätätre. Munkwe kukwe jene jenebiti diridre monsotre ie ne kwe kä jutobiti Jehová mikadre gare kwetre jai aune rabadre ja kete bäri kwin ben. Niaratre tä nirien ye ngwane munkwe ye erere nuain jankunu. Ni rüne iti käkwe niebare: “Kukwebätä ja tötikabare ye munkwe mikadre gare monsotre ie kukwe  mada mrä yebiti ye kräke munkwe ñaka ja di ngwan nekä”.

16. a) Munkwe diridre monsotre munkwe ie ye ngwane, ¿mun rabadre niaratre ngübare bätärekä ye ñobätä ütiäte? b) ¿Nitre rüne aune meyere ruäre tä monsotre ngübare bätärekä ye tätre bämike ño?

¹⁶ Üai deme Jehovakwe ye köböire monsotre munkwe ye raba tödeke bäri (Gálatas 5:22, 23). Akwa ye kräke kä näin raire ta. Aisete munkwe niaratre ngüba bätärekä aune munkwe diri jankunu ietre. Juta Japón yekänti, monso brare iti aune merire iti ye rün käkwe niebare: “Ti muko aune ti, nun nämä kä denkä krubäte jai niaratre kräke. Niaratre nämä kia ye ngwane, nun nämä ja tötike bentre minuto 15 te köbö kwatire kwatire, akwa gätä köböi ye aibe ngwane nun ñaka nämä nuainne. Minuto 15 ye ñaka nämä nemen raire niaratre aune nun kräke”. Aune Ni Circuito Tuabitikä tikabare: “Ti nämä bati ye ngwane kukwe keta kabre ti nämä ngwentari jai aune kukwe ñaka nämä nüke gare tie ye ti nämä niere. Kukwe keta kabre ye namani gare tie gätäte, ti nämä ja tötike kaibe o ja tötika ni mräkäbe nuain nämä ye ngwane. Ye medenbätä, nitre rüne aune meyere rabadre dirire jankunu monsotre kwetre ie ye ütiäte krubäte”.

17. a) ¿Nitre rüne aune meyere käkwe tödeka kwetre mikadre nirien akwle ye ñobätä ütiäte krubäte? b) ¿Ngutuä mrente Bermudas yekänti ni brare aune meri tä gure ye tä monsotre merire kwetre ye dimike ño tödeke bäri Jehovai?

¹⁷ Munta tödeke krubäte Jehovai ye jutuai monsotre munkwe ie angwane kukwe rabai gare krubäte ietre. Munkwe dre nuaindi ye mikai ñärärä kwetre. Ye medenbätä, munkwe jankunu tödeka bäri aune mun kräke Jehová ye era jutuai munbätä ietre. Ngutuä mrente Bermudas yekänti, ni brare aune meri tä gure ye tä dre nuainne yebätä mun raba töbike. Niaratre tä töbike krubäte kukwe ruärebätä ye ngwane, tätre orare Jehovai monsotre merire kwetre yebe aune niaratre jie ngwandre Jehovakwe ye tätre ribere ie. Tätre monsotre merire kwetre ye nübaire orare Jehovai arato. Ne madakäre, niaratre ngängän umbre yei tätre niere niara rabadre tö ngwen täte Jehovai, rabadre kukwe Gobran Ngöbökwe yebätä mike gare aune ñaka rabadre töbike krubäte. Niaratre tä mike gare: “Kukwe kwin tä nemen bare nun kräke ye tä tuin nun ngängän umbre ie ye ngwane, Jehová tä nun dimike ye tä nüke gare ie. Ye köböire tä tödeke bäri Ngöböi aune Biblia ie”.

18. ¿Nitre rüne aune meyere rabadre dre ngwen törö käre jai?

¹⁸ Nitre rüne aune meyere, mun ñaka raba monsotre munkwe mike ja dibiti tödeke ye käre munkwe ngwan törö jai. Mun raba nura nökö aune ñö metekäbiti, akwa Jehová aibe raba mike nirien (1 Corintios 3:6, NGT). Ye medenbätä, munkwe ja di ngwan dirire Ngöböbätä monsotre tare munkwe yei aune Jehovakwe dimikadre üai deme kwe yebiti tödeke ye munkwe ribe ie. Munta ja di ngwen yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare mun kräke yei munkwe tö ngwan metre (Efesios 6:4).