1, 2. a) Hikuyini zi karatelako vapswali a ku gonzisa vana vabye lezaku va kholwa ka Jehova, niku i ndlela muni va nga yi tirisako kasi ku gonzisa vana vabye? b) Timhaka muni ta mune hi to wulawula hi tona?

A PATSWA wo kari le França wu wulile lezi: “Hina ha kholwa ka Jehova, kanilezi a zi wuli lezaku a vana va hina va ta kholwawo. A kukholwa a hi nchumu wa ku pswaliwa nawo. A vana va hina va ku kuma hi kutsongwani-kutsongwani.” A makabye wo kari wa xinuna le Australia i tsalile lezi: “Kuzilava a ku aka kukholwa ko tiya mbilwini ya n’wana wa wena hi wona nchumu wo binza ku hunza yontlhe u to yimisana nayo.” I lo engeta aku: “U nga ha alakanya lezaku u mbhetile a kukanakana kontlhe ka n’wana wa wena xungetano hi mhaka yo kari. Kanilezi i tlhela a wuya ni xiwutiso xalexo ka siku ginwani! A hlamulo wu xalalisako n’wana wa wena nyamutlha, a manziko wu nga tshuka wu nga mu eneleli.” Laha a vana va kulako, a vapswali vo tala va wona lezaku va fanele ku nyika mitlhamuselo yo engeteleka ka zilo va sinako va wulawulile hi zona. Va tlhela va wona lezaku va fanele ku tirisa tindlela to hambanahambana kasi ku gonzisa vana vabye lezaku va ranza Jehova.

 ² Loku u hi mupswali, xana wa tshuka u ti wutisa lezaku u ta zi kota ku gonzisa vana va wena a ku ranza Jehova va tlhela va simama ku mu tirela ni loku va kulile ke? Hi lisine, i hava a zi kotako ku maha lezo hi ntamu wakwe. (Jeremia 10:23) Hikwalaho, hi fanele ku kombela Jehova lezaku a hi vuna. I va nyika wurangeli go tala a vapswali. U nga va vunisa kuyini a vana va wena? 1) Va tive khwatsi. 2) Va gonzise zilo zi humako mbilwini ya wena xungetano hi Jehova. 3) Tirisa mifananiso. 4) Kombela moya wa ku basa u tlhela uva ni lihlaza-mbilu hi vana va wena.

3. A vapswali va nga yi pimanyisisa kuyini a ndlela leyi Jesu a nga gonzisa hi yona vapizani vakwe?

³ Jesu i wa tolovela ku wutisa vapizani vakwe lezi va nga zi kholwa. (Mateu 16:13-15) U nga pimanyisa xikombiso xakwe. A xikhati mu bhulako kutani ku maha zilo ni vana va wena, va wutise lezi va zi alakanyako, u va tsika va ti phofula. Va na ni kukanakana ko kari? A makabye wo kari wa 15 wa malembe le Australia i wulile lezi: “Papai i tolovela ku bhula na mina hi kukholwa ka mina a tlhela a nzi maha nzi ehleketa. I wutisa lezi: ‘A Biblia gi yini?’ ‘Wa kholwa lezi gi wulako?’ ‘Hikuyini u kholwako?’ I lava ku nzi hlamula hi magezu ya mina, na ku nga hi ku phinda magezu yakwe kutani ya mamani. Laha nzi yako nzi kula, i lava ku nzi tlhamusela khwatsi loku nzi hlamula.”

4. a) Hikuyini zi nga za lisima a kuva ni lihlaza-mbilu ni ku hlamula ziwutiso za vana va wena? b) Nyika xikombiso.

⁴ Loku a vana va wena va nga tekeli ku kholwa zilo zo kari lomu ka Biblia, kombisa lihlaza-mbilu. Va vune ku kuma mihlamulo ya ziwutiso zabye. A papai wo kari i wulile lezi: “Chela kota hi ziwutiso za vana va wena. U nga zibi hi makatla uku a hi za nchumu, niku u nga tsiki ku wulawula hi mhaka yo kari hi lezi yi ku vangelako tingana.” Hi lisine, zi nene nguvu loku a vana va wena va ku maha ziwutiso, hakuva lezo zi komba ku va lava ku zi tiva. Hambu Jesu i wa maha ziwutiso a xikhati a nga hi nwanana. (Gonza Luka 2:46.) A muswa wo kari le Dinamarka i wulile lezi: “A xikhati nzi ngaku a nzi kholwi khwatsi ku a wukhongeli ga hina hi gona ga lisine, a vapswali va mina a va nzi zangarelangi — hambu lezi kuzilava va karatekileko hi zona. Va lo hlamula ziwutiso za mina zontlhe hi ku tirisa Biblia.

5. Zini lezi a vapswali va faneleko ku maha hambu loku zi wonekisa ku khwatsi a vana vabye va kholwa ka Jehova?

⁵ Va tive khwatsi vana va wena. U nga alakanyi lezaku a vana va wena va kholwa ka Jehova hi lezi va yako kuxumayeleni ni mitlhanganweni ntsena. Va mu wonisa kuyini Jehova, niku va alakanya yini hi Biblia? Maha zontlhe u zi kotako kasi ku tiva lezaku xi kona xi mahako ku zi va karatela a ku simama va tsumbekile ka Jehova ke. Wulawula hi yena siku ni siku a xikhati u mahako zilo ni vana va wena. Khongelela vana va wena, na mu hi zinwe ni loku u hi wece.

6. Loku a vapswali vaya mahlweni va gonza hi Jehova ni Biblia, zi nga va vunisa kuyini a vana vabye?

⁶ A vanhu va wa zi ranza nguvu ku ingisela Jesu hakuva i wa ranza Jehova niku i wa yi tiva khwatsi a Mitsalo. Va wa zi wona kambe ku Jesu wa va ranza. Hikwalaho va wa mu ingisela khwatsi. (Luka 24:32; Johani 7:46) Hi ndlela yo fana, loku a vana va wena va wona lezaku wa mu ranza Jehova, zi nga va kuca ku va mu ranzawu. (Gonza Deuteronome 6:5-8; Luka 6:45.) Hikwalaho ranza ku gonza Biblia ni mabhuku ya hina. Zama ku zi tiva khwatsi a zivangwa za Jehova. (Mateu 6:26, 28) Laha u yako u mu tiva nguvu Jehova, u ta va gonzisa zotala kambe a vana va wena. — Luka 6:40.

7, 8. a) Zini u faneleko ku maha loku u tshuka u gonza xokari xungetano hi Jehova? b) A vapswali vo kari va zi mahisa kuyini?

⁷ Loku u gonza xokari xungetano hi Jehova, bhulela vana va wena. Maha lezo ni ka xihi xikhati mu nga zinwe, na ku nga hi ntsena loku mu longisela mitlhangano kutani mu hi ka wukhozeli ga ngango. Hi zalezo a patswa wo kari le Estados Unidos wu mahako. Va wulawula hi Jehova ni vana vabye loku va wona xivangwa xo saseka kutani loku va kari vaga zakuga zo nanziha. Ve ngalo: “Hi alakanyisa a vana va hina lezaku Jehova i kombisile liranzo la hombe niku i ehleketile nguvu kasi ku maha zilo zontlhe lezi a hi nyikileko.” A patswa wo kari le Djoni wu ranza ku wulawula hi zivangwa a xikhati va tirako ka simu gabye ga zitsangi ni vanhanyana vabye va vambiri. Hi xikombiso, va tshuka va wulawula hi lezi zi hlamalisisako zona a kuva a nyungi yi hunzuka yi maha sinya. A vapswali lavo va wulile lezi: “Hi zama ku maha vana va hina vava ni xichawo xa hombe hi wutomi ni kuhlamalisa ka gona.”

⁸ A papai wo kari le Australia i lo teka mufana wakwe, a nga hi ni khume ga malembe, vaya museu. I lo tirisa xikhati lexo kasi ku vuna n’wana wakwe lezaku a tiyisa kukholwa kakwe a tlhela a wona zilo zi tiyisako lezaku Jehova hi yena Muvangi. I te ngalo: “Hi wonile zihari za kale za lomu bimbini zi vitanwako ku amonites ni trilobitas. A zivangwa lezo zi fuvileko zi wa sasekile ni ku hlamalisa, zi tlhela zi mbhelela a ku fana ni lezi hi zi wonako nyamutlha. Makunu loku ku hi lezaku a zilo zi hanyako zi chukwatile hi kutsongwani-kutsongwani na zi sukela ka zilo zi nga vuniko nchumu, hikuyini a zivangwa lezo za kale zi nga sina zi mbhelele? Lezo zi lo nzi khumba nguvu, nzi si bhulela n’wana wa mina.”

9. a) Hikuyini zi nga zi nene ku tirisa mifananiso? b) Mufananiso muni wu tirisilweko hi mamani wo kari?

⁹ Jesu i wa ranza ku tirisa mifananiso. I gonzisile zilo za lisima hi ku hlawutela mifananiso. (Mateu 13:34, 35) Loku u tirisa mifananiso, u vuna vana va wena lezaku va tirisa kualakanyela kabye. Lezo zi ta va vuna ku ehleketa hi lezi u va gonzisako, va zi zwisisa  khwatsi, va tlhela va nga zi rivali. A ku gonza zi ta va tsakisa nguvu kambe. Hi xikombiso, a mamani wo kari le Japani i wa lava ku a majaha yakwe ya mambiri ma zwisisa lezaku Jehova i mahile moya lowu hi hefemulako hi ndlela yi kombako lezaku wa khatala nguvu hi hina. A ginwe ga majaha lawo gi wa hi ni 8 wa malembe, legi ginwani gi wa hi ni 10. Hikwalaho i lo tirisa mufananiso waku va zi kota ku wu zwisisa ka tangana yabye. I lo va nyika leti, ni sikira, ni kafe. Anzhako ka lezo i lo kombela ku munwe ni munwani wabye a mu longisela kopo ya kafe. I tlhamusela lezi: “Va lo yi longisela khwatsi. A xikhati nzi nga va wutisa ku hikuyini va nga yi longisela khwatsi, va te va wa lava ku yi mahisa lezi nzi yi ranzisako zona. Nzi lo va tlhamusela lezaku Nungungulu i mahile moya lowu hi hefemulako hi kukhatala ko fana ni loko — kasi hina vanhu hi kota ku hanya.” A majaha lawo ma tsakile nguvu hi lezo ma nga gonza, niku a ma tshukangi ma zi rivele!

10, 11. a) Mufananiso muni u nga wu tirisako kasi ku komba vana va wena lezaku ku na ni Muvangi? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) b) Mifananiso muni u tshukako u yi tirisa?

¹⁰ Mufananiso muni u nga wu tirisako kasi ku komba vana va wena lezaku ku na ni Muvangi? U nga maha bholu ni n’wana wa wena na mu lanzela zileletelo zi xaxametilweko ka phepha. Mu tlhamusele ku hikuyini zi nga za lisima a ku lanzela khwatsi zileletelo lezo. Anzhako ka lezo mu nyike dinwa kutani hanzu wunwani, u mu wutisa lezi: “U wa zi tiva ku a dinwa legi gi na ni zileletelo?” Gumesa u vandla dinwa, u gi tsema u mu nyika nyungi. Mu tlhamusele lezaku a nyungi yi fana ni phepha ga zileletelo za ku maha bholu. Yi na ni zileletelo za mamahela ya dinwa. Kanilezi a zileletelo lezo zi tele nguvu a ku hunza lezi za bholu. U nga mu byela lezi: “A zileletelo za ku maha bholu zi tsalilwe hi munhu. Makunu himani a nga tsala zileletelo za ku maha dinwa?” Loku a nwanana a hi wa hombana, u nga mu tlhamusela lezaku hambu a zileletelo za ku maha sinya leyi yi pswalako madinwa zi lomu ka nyungi. U nga tlhela u mu komba mifota yo kari ni zikombiso zi nga ka maphajina 10 kala 20 ka broxura A Origem da Vida — Cinco Perguntas Que Merecem Resposta.

¹¹ A vapswali vo tala va gonza tinzima ta Despertai! ni vana vabye ti nge “Teve um Projeto?” Loku va hi vanana nguvu, a vapswali va nga tlhamusela mahungu lawo hi ndlela yo olova. Hi xikombiso, a patswa wo kari le Dinamarka wu lo fananisa miaviyawu ni zinyanyani. Va lo wula lezi: “A miaviyawu ya fana  ni zinyanyani. Kanilezi yi nga veka matanza, yi tlhotlhora ziaviyawana ke? Xana a zinyanyani zi lava wutshamu go hlawuleka kasi ku khapama? Xana a guwa ga aviyawu ni kuyimbelela ka xinyanyani za fana? Makunu himani a nga ni wutlhari ga hombe — hi loyi a nga maha aviyawu kutani Mumahi wa zinyanyani?” Loku u gonzisa vana va wena hi ku va maha ziwutiso, u va vuna ku tirisa “kualakanya” kabye ni ku tiyisa kukholwa kabye ka Jehova. — Mavingu 2:10-12.

12. U nga yi tirisisa kuyini a mifananiso kasi ku gonzisa vana va wena lezaku zontlhe lezi a Biblia gi wulako lisine?

¹² U nga tirisa mifananiso kasi ku gonzisa vana va wena lezaku zontlhe lezi a Biblia gi wulako lisine. Hi xikombiso, u nga lera Joba 26:7. (Gonza.) U nga byeli vana va wena lezaku a mahungu ma nga ka vesi legi mata hi ka Jehova u nyima kwalaho. Va vune lezaku va alakanyela. U nga wula ku a vanhu masikwini ya Joba va wa nga kholwi lezaku a misava yi laha ndengelengeni. Va wa tiva ku a zilo zontlhe, zo kota bhola kutani ribye, zi tshama laha ka nchumu. Xikhatini lexo, i hava a nga mahile mikambisiso a tiva lezaku a misava yi laha ndengelengeni, hakuva ku wa nga seva ni michini ya ku wona zilo zi nga woniwiko hi mahlo kutani ya ku haha hi yona. A mhaka hi lezaku hambu lezi a Biblia gi tsalilweko kale nguvu, xontlhe xikhati gi wula lisine hakuva gita hi ka Jehova. — Nehemia 9:6.

13, 14. A vapswali va nga gonzisisa kuyini a vana vabye lezaku va ingisa lezi a Biblia gi wulako?

¹³ Za lisima kambe a ku gonzisa vana va wena lezaku va ta tsaka nguvu loku va ingisa lezi a Biblia gi wulako. (Gonza Tisimu 1:1-3.) Hi xikombiso, u nga kombela vana va wena lezaku va ti alakanyela na va lava ku ya hanya ka xihlale xo kari. Va fanele ku hlawula vanhu vo ya tshama navo. Anzhako ka lezo va wutise lezi: “Vanhu vo tshamisa kuyini u nga tsakelako ku famba navo kasi mu ya hanya na mu zwanana khwatsi?” Gumesa u gonza Va Le Galatia 5:19-23 kasi ku wona matshamela ya vanhu lava Jehova a va lavako misaveni yiswa.

¹⁴ Loku u maha lezo u nga gonzisa vana va wena a zilo zimbiri za lisima. Xo ranga, Jehova i hi gonzisa lezi hi nga mahako kasi hi hanya wutomi go tsakisa zezi hi tlhela hi zwanana ni vanwani. Xa wumbiri, i hi gonzisa lezi hi faneleko ku hanyisa zona misaveni yiswa. (Isaya 54:13; Johani 17:3) U nga tlhela u komba vana va wena lezi a Biblia gi vunisileko zona a vamakabye va hina. Hi xikombiso, lava nzima yo kari ya matimu ya wutomi; kuzilava yi ngava yinwe ya tinzima “A Biblia ga cica a wutomi ga vanhu” lomu ka Murinzeli. Kutani ku kombela wokari lomu bandleni lezaku a mu byela lezi a Biblia gi mu vunisileko zona ku cica zotala wutomini gakwe kasi ku tsakisa Jehova. — Maheberu 4:12.

15. Zini zi to ku vuna ku gonzisa vana va wena?

¹⁵ Tirisa kualakanyela ka wena kasi ku gonzisa hi ndlela yaku a vana va wena va tsaka hi lezi u va gonzisako. Alakanyela tindlela to hambanahambana kasi ku vuna vana va wena lezaku va tsakela ku gonza hi Jehova ni ku tshinela kakwe. Simama u maha lezo laha va kulako. A papai wo kari i wulile lezi: “U nga tshuki u karala ku ringisa tindlela tiswa kasi ku wulawula hi mhaka mu sinako mu wulawulile hi yona kale.”

16. a) Hikuyini zi nga za lisima a kuva ni lihlaza-mbilu a xikhati u gonzisako vana va wena? b) A vapswali vo kari va kombisisa kuyini lihlaza-mbilu?

¹⁶ Hi ku vuniwa hi moya wa Jehova, a vana va wena va ngava ni kukholwa ko tiya. (Va Le Galatia 5:22, 23) Kanilezi zi ta teka xikhati kasi kuza a kukholwa kabye ku tiya. Hikwalaho vana ni lihlaza-mbilu hi vana va wena, niku u nga nyimi ku va gonzisa. A papai wo kari le Japani a nga ni mufana ni nhanyana i wulile lezi: “Mina ni sati wa mina hi wa chela nguvu kota hi vana va hina. Kusukela a xikhati lexi va nga hi vanana nguvu, hi wa gonza navo 15 wa timeneti siku ni siku, ahandle ka masiku hi nga hi ni mitlhangano ya bandla. A 15 wa timeneti ti wa nga talangi nguvu ka hina hambu ka vona.” A muwoneleli wo kari wa xipanze i lo wula lezi: “A xikhati nzi nga hi muswa, nzi wa hi ni ziwutiso zo tala kutani kukanakana kaku nzi wa nga zi koti ku tlhamusela hi magezu. Hi kufamba ka xikhati, a kutala ka ziwutiso lezo zi lo hlamuliwa mitlhanganweni, ka wukhozeli ga ngango kutani ka xigonzo xa mina wutsumbu. Hikwalaho, za lisima lezaku a vapswali va nga nyimi ku gonzisa.”

17. a) Hikuyini zi nga za lisima lezaku a vapswali va tiyisa a kukholwa kabye? b) Xana a patswa wo kari le Bermudas wu vunisile kuyini a vanhanyana vabye lezaku va kholwa ka Jehova?

¹⁷ Hi lisine, a vana va wena va nga gonza zotala loku va wona lezaku wena u na ni kukholwa ko tiya ka Jehova. Va ta cuwuka lezi u mahako. Hikwalaho simama ku tiyisa kukholwa ka wena. A vana va wena va fanele ku wona lezaku Jehova munhu wa xiviri ka wena. Hi xikombiso, a patswa wo kari le Bermudas loku wu karateka hi mhaka yo kari, va khongela na va hi ni vanhanyana vabye va kombela Jehova lezaku a va rangela. Va tlhela va kuca vana vabye lezaku va ti khongelela loku va hi voce. Ve ngalo: “Hi tlhela hi byela nhanyana wa hina wa nhonzo hiku: ‘Tsumba Jehova hi kumbhelela, tshama na u khomekile ntirweni wa Mufumo, niku u nga karateki nguvu.’ A xikhati a wonako wuyelo ga lezo, wa zi wona khwatsi lezaku Jehova wa hi vuna. Lezo zi tiyisile kukholwa kakwe ka Nungungulu ni ka Biblia.”

18. Zini lezi a vapswali va nga faneliko ku zi rivala?

¹⁸ Vapswali, mu nga tshuki mu rivala lezaku a mu nge zi koti ku maha vana va nwina va kholwa hi kukurumetwa. Nwina mo byala ni ku cheletela mati, kanilezi hi Jehova ntsena a kulisako. (1 Va Le Korinte 3:6) Hikwalaho ti karateleni ku gonzisa vana va nwina vo ranzeka xungetano hi Jehova, mu tlhela mu kombela moya wakwe wa ku basa lezaku wu va vuna a kuva ni kukholwa. Mu nga tiyiseka lezaku Jehova i ta katekisa a kutikarata ka nwina. — Va Le Efesusi 6:4.